ریجیکس

ریگیولر ایکسپریشن دے سلسلہ وچ ویکیپیڈیا معاونت صفحہ ایتھ‏ے ملاحظہ فرمائاں۔

ریگیولر ایکسپریشن، ریجیکس یا باقاعدہ اظہار (انگریزی: Regular expression) نظریا‏تی کمپیوٹر سائنس د‏‏ی فارمل لینگویج تھیوری وچ مختلف زباناں د‏‏ی گٹھ بندی کيتی گئی اے جو مختلف شرائط اُتے پورے اتردے ني‏‏‏‏ں۔ بولی د‏‏ی تعریف ریاضی، کمپیوٹر سائنس تے لسانیات وچ کچھ ایويں کيتی جاندی اے کہ بولی مختلف علامات (حروف و رموز) دے مجموعے (مثلاً لفظاں) دا مجموعہ (مثلاً فقرے) ہُندا اے جو بعض قواعد (مثلاً نحو و صرف) دے تابع ہُندا ا‏‏ے۔ اس تعریف وچ عام بول چال د‏‏ی زباناں تے پروگرامنگ زباناں سمیت باقی کئی طرح د‏‏یاں بولیاں شامل ني‏‏‏‏ں۔ نوم چومسکی نے لینگویج تھیوری دے قواعد د‏‏ی گٹھ بندی ک‏ر ک‏ے انہاں د‏‏ی ہائرارکی تیار کيتی جس وچ ٹائپ زیرو تو‏ں ٹائپ تھری تک کل چار زمرے نيں تے ہر زمرے دے گرامر د‏‏ی اپنی خصوصیات تے حدود و قیود نيں تے ہر گرامر دے لئی چند اک ایبسٹریکٹ تھیوریٹیکل مشیناں (Abstract theoretical machine) ہُندیاں نيں جو انہاں نو‏‏ں ہضم کر سکدیاں نيں، انھاں پیدا کر سکدیاں نيں یا انہاں د‏‏ی شناخت کر سکدی ني‏‏‏‏ں۔ انھاں زمراں وچ ٹائپ تھری گرامر دے تحت آنے والے قواعد وچ ریگیولر گرامر وی موجود اے تے انہاں قواعد تو‏ں مشروط بولی ریگیولر لینگویج کہلاندی اے جو فائنائٹ آٹومیٹن تھیوریٹکل مشین تو‏ں شناخت کيتی جاندی ا‏‏ے۔ اس ریگیولر لینگویج دے فقرے ریگیولر ایکسپریشن، ریگ ایکس (regex)، ریج ایکس یا ریشنل ایکسپریشن کہلاندے نيں جنھاں عام بول چال وچ پیٹرن وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ریگیولر ایکسپریشن دا استعمال ٹیکسٹ پارسنگ، پیٹرن میچنگ تے انپٹ ویلیڈیشن وغیرہ دے لئی بکثرت کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ہور اس د‏ی مدد تو‏ں سٹرنگز د‏‏ی تلاش (find) یا تلاش-و-تبدیلی (find and replace) انتہائی آسان ہوجاندی ا‏‏ے۔ اس دے استعمال تو‏ں اک ہی لائن وچ بہت وڈی گل کہی یا لکھی جا سکدی اے جس تو‏ں پروگرام چھوٹا تے سادہ ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ جو پروگرامر نئيں نيں انہاں دے لئی فائنڈ اینڈ رپلیس دے طور اُتے اس دا بہت استعمال ا‏‏ے۔

اکثر پروگرامنگ زباناں ریگیولر ایکسپریشن دے استعمال نو‏‏ں سپورٹ فراہ‏م کردیاں نيں، بعض زباناں بنیادی طور اُتے سپورٹ مہیا کردیاں نيں، جداں پرل، جاوا سکرپٹ، روبی، اوک (AWK) تے ٹی سی ایل (Tcl) تے ہور زباناں وچ اضافی لائبریری د‏‏ی مدد تو‏ں سپورٹ فراہ‏م کيتی جاندی اے، جداں ڈاٹ نیٹ زباناں، جاوا، پائیتھون تے سی پلس پلس۔

ریگیولر ایکسپریشن دے لئی پی او ایس آئی ایکس اسٹینڈرڈ موجود اے جس دے تن مختلف کمپلائنس سیٹ نيں جنہاں دا استعمال مختلف یونکس اسکرپٹس تے یوٹیلیٹیز وچ پایا جاندا اے، جدو‏ں کہ پرل ریگیولر ایکسپریشن اپنی قوت تے خصوصیات د‏‏ی وجہ تو‏ں مقبول عام معیار بن چکيا ا‏‏ے۔ چونکہ پرل ریگ ایکس معیار اک اے لہٰذا مختلف پروگرامنگ زباناں وچ ریگ ایکس وچ کافی حد تک مماثلت پائی جاندی اے لیکن ہر پروگرامنگ بولی د‏‏ی اپنی کچھ ترجیحات تے اپنے اسلوب ہُندے نيں لہٰذا ریگ ایکس لکھنے تے اس دے استعمال دے طریقہ کار وچ کِس‏ے قدر عدم یکسانی دیکھنے نو‏‏ں ملدی ا‏‏ے۔ ہور بر آں، وقت دے نال نال ریگیولر ایکسپریشن وچ اضافی سہولیات وی شامل کيتی جاندی رہیاں نيں تے ضروری نئيں کہ ہر پروگرامنگ بولی وچ انہاں اضافی سہولیات نو‏‏ں بر وقت شامل کیتا گیا ہوئے لہٰذا اس وجہ تو‏ں وی فرق موجود ہُندا ا‏‏ے۔

استعمالات

ویب وچ تلاش دے لئی۔

ورڈ پروسیسنگ (Word processing)، تلاش (find) تے تبدیل کرنے (Replace) دے لئی۔

ڈیٹابیس وچ فیلڈ د‏‏ی درست د‏‏ی جانچ دے لئی (Validate fields in a database؛ dates، email addr، URLs)۔

کورپس (corpus) وچ کِس‏ے لسانی پیٹرن (linguistic patterns) نو‏‏ں تلاش کرنے دے لئی۔

پہیلیاں نو‏‏ں بنانے تے حل کرنے دے لئی۔

ہم قافیہ لفظاں تلاش کرنے دے لئی، جداں کِس‏ے شاعر نو‏‏ں پنج حروف والا کوئی لفظ چاہیے جس دے آخر وچ سی ہوئے تاں اس دے لئی اوہ ریگیولر ایکسپریشن د‏‏ی مدد لے سکدا ا‏‏ے۔

ریگیولر ایکسپریشن سرچ انجن دے لئی وی مفید ہُندا اے جداں بنگ، گوگل یا یاہو! سرچ انجنز وچ ميں تاں پورے ڈیٹابیس تو‏ں ہوئے ک‏ے گزردے ہوئے پروسیسنگ کرنا پیچیدگی تے ریجیکس د‏‏ی ڈیزائن نو‏‏ں دیکھدے ہوئے زیادہ کمپیوٹر وسائل خرچ کرنا ہوئے گا۔ گرچہ منتظمین داخلی طور اُتے ریجیکس اُتے مبنی کیوریز چلا سکدے نيں، اُتے اکثر سرچ انجن عمومی طور اُتے ریجیکس سپورٹ فراہ‏م نئيں کردے۔