سانچہ:چونواں مضمون/اگست
دوسری اینگلو-سکھ جنگ سکھ راج اتے ایسٹ انڈیا کمپنی دے وچکار ۱۸۴۸ اتے ۱۸۴۹ وچّ لڑی گئی سی۔ ہار جان کرکے سکھ راج دا خاتمہ ہو گئیا اتے اس توں بعد پنجاب، اتلے لہندے سرحدی صوبے اتے کشمیر انگریزاں نے اپنے نال ملا لئے.
خالصہ دربار اتے ہندستان وچ قائم انگریزی راج دیاں فوجاں وچکار ہوئی جنگ جس نال سکھ راج دے علاقیاں نوں انگریزی سامراج وچ شامل کیتا گیا ۔ اصل وچ دوجی انگریز-سکھ لڑائی،انگریز حکمراناں ولوں اوہناں سکھاں اپر قابو پاؤن لئی لڑیا گیا جو ایہہ سمجھکے کھجھے ہوئے سن کہ پہلی اینگلو سکھ جنگ وچ خالصہ فوج انگریزی فوجاں کولوں اپنے ہی کمانڈراں دی غداری جاں انگریزاں دی سازشاں کارن ہاری سی ۔ پر اس دا مکھ کارن نویں گورنر-جنرل لارڈ ڈلہوزی ( ۱۸۴۸–۵۸ ) دی سامراجی خواہشاں دی تکمیل اتے بھارت وچ انگریزی راج نوں شمال مغرب دیاں قدرتی حداں تک پہنچاؤن دی پالیسی سی ۔
پہلی اینگلو سکھ جنگ دے اخیر وچ مارچ ۱۸۴۶ دے معاہدے مطابق بریٹیش فوج نے سال دے انت وچ لاہور توں واپس چلے جانا سی مگر ایہہ معیاد ختم ہون توں پہلاں ہی سکھ سرداراں اتے دھکو-زوری اک ہور معاہدہ تھوپ دتا گئیا ۔ گورنر جنرل،ہینری ہارڈنگ دے خاص سفیر،فریڈرک کری نے سازشاں کرکے خالصہ دربار دے سرداراں پاسوں بینتی پتر لے لیا جس وچ انگریزی فوج نوں لاہور وکھے تعینات رکھن لئی کیہا گیا ۔ سٹے وجوں ۱۶ دسمبر ۱۸۴۶ نوں بھیرووال وکھے اک نویں معاہدہ کیتا گئی جس مطابق ہینری لارنس نوں لاہور وکھے ریزیڈینٹ تعینات کیتا گیا اتے خالصہ راج دے علاقیاں وچ راج-کاج چلاؤن دے سبھ اختیار اس نوں سونپ دتے گئے ۔ ریزیڈینٹ دے نامزد میمبراں دی کونسل آف ریجینسی مڑ اساری کیتی گئی جس دا مکھی تیز سنگھ نوں تعینات کیتا گیا ۔ انگریزاں نوں امن-قانون قایم رکھن لئی انمتھے ویلے لئی سکھ راج دے علاقیاں وچ تعینات رہن توں چھوٹ دے دتی گئی ۔ اس معاہدے دا مہاراجہ دلیپ سنگھ دے ۱۶ سال دی عمر ہو جان تک لاگوُ رہنا متھیا گیا ۔ جولائی ۱۸۴۷ نوں گورنر جنرل ولوں جاری ہوئے اک ہور اعلان مطابق ریزیڈینٹ دے اختیاراں وچ ہور وادھا کر دتا گیا ۔۔۔۔۔۔