سقوط بغداد (۱۶۳۸)
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
عمومی معلومات | |||||||
| |||||||
نقصانات | |||||||
|
|||||||
ترمیم |
سقوط بغداد (۱۶۳۸) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
کمانڈر | |||||||||
بکتاشخان گرجی (شاه صفی) سانچہ:تسلیم شدهسانچہ:اعدامشده | سلطان مراد چهارم طیار محمد پاشاسانچہ:کدن |
۱۰۴۷ھ وچ /دسمبر ۱۶۳۸، سلطان مراد نے اک بار فیر ایران دی طرف کوچ کيتا۔ [۲] استنبول تے بغداد دے درمیان دا فاصلہ تقریباً ۱۶۰۰ کلومیٹر (۹۹۰ میݪ) اے۔ آسٹریا دے مورخ جوزف وون ہیمر دے مطابق، عثمانی فوج نے اس راستے دا سفر ۱۹۷ دناں وچ کیتا، جس وچ راستے وچ ۱۱۰ اترک اسٹیشن وی شامل سن ۔ [۱] سلطان مراد ایتکاں مدد دے لئی۔ اس دے چانسلر طیار محمد (محمد) پاشا نے بغداد دا محاصرہ کے لیا۔ [۲]
ایہ محاصرہ ۱۵ نومبر ۱۶۳۸ نوں شروع ہويا۔ صفویاں نے فوجی کیمپ دا سائز تقریباً ۴ توں ۵ گنیاودھیا دتا۔ شہر تک چار مرکزی دروازےآں توں پہنچیا جا سکدا سی۔ شمالی دروازے دا ناں اعظمیہ یا امام اعظم (ابو حنفیہ)، جنوبی دروازے دا ناں کرنالک، اک تے کپیرو دروازہ اے۔ [۱] عثمانی مبصر ضیاء الدین ابراہیم نوری نے شہر دی قلعہ بندی نوں ایويں بیان کیا:صفوی کمانڈر بکتاش خان نے وڈے پیمانے اُتے (یا کافی حد تک) قلعےآں دی مرمت دی سی۔ دونے پاشا نے پہلے دو دروازےآں دا سامنا کیتا، لیکن وزیر اعظم، طیار محمد پاشا نے پایا کہ ایہ دونے دروازے اچھی طرح توں مضبوط نيں۔ چنانچہ اس نے تیسرے دروازے (اک) اُتے حملہ کرنے دا فیصلہ کیتا، جس دی قلعہ بندی کمزور دکھائی دے رہی سی۔ محاصرے دے دوران صفویاں نے حملے کيتے جس وچ ۶۰۰۰ افراد نے حصہ لیا۔ ایہ حملے پسپائی دے نال سن تے آرام کرنے دے بعد ۶۰۰۰ تازہ دم سپاہیاں دے نال دوبارہ حملہ کرن گے۔ حملے تے پسپائی دی اس شکل نے عثمانیاں دے جانی نقصان وچ بہت ودھ وادھا کيتا۔ ایہ محاصرہ (۴۰ دن [۳][۴] یا ۵۰ دن [۲] ) تک جاری رہیا جداں تک کہ بے صبری مراد بی بی نے وزیر اعظم نوں ہر قسم دے حملے دے لئی اکسایا۔ حملہ کامیاب رہیا تے ۲۵ دسمبر ۱۶۳۸ نوں ( سلیمان اول دی طرف توں روڈس دی فتح دی ۱۱۶ ويں سالگرہ دے موقع پر) شہر نوں فتح کر ليا گیا۔ پر ہوابازی دے وزیر اعظم محمد پاشا ; آخری لڑائی دے دوران اسنوں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ [۵]شہر دی دیواراں ۲۵ میٹر اُچی تے ۷ توں ۱۰ میٹر موٹی نيں۔ انہاں دیواراں نوں توپ خانے دی بمباری دا مقابلہ کرنے دے لئی مٹی دے چبوترے توں مضبوط کيتا گیا اے تے دیواراں دے گرد اک وسیع تے گہری کھادی اے۔[۱] دیواراں دے شمال توں جنوب تک ۱۱۴ راکھا ٹاورز نيں تے ۹۴ ہور ٹاورز دجلہ دے متوازی بنائے گئے سن ۔[۳]
نتائج
[سودھو]بھانويں راکھےآں نوں ایران وچ براکھی واپس جانے دا موقع دتا گیا سی، لیکن انہاں وچوں کچھ نے شہر اُتے قبضہ کرنے دے بعد تے کرانلک دروازے دے نیڑے دوبارہ لڑائی کی، تے انہاں جھڑپاں وچ جانی نقصان بہت ودھ ہويا۔ [۶]
شاہ صفی ، جو حالے بغداد دی مدد دے لئی اصفہان توں نکلیا سی، حمدان وچ اس دے ہتھیار سُٹن دا علم ہويا۔ [۴] اوہ قصر شیرین وچ ۱۲٬۰۰۰ لوکاں دی فوج دے نال نمودار ہويا، تے چونکہ اوہ واپس لڑنے دے قابل نئيں سی تے اس گل دا خدشہ سی کہ جنگ ایران تک پھیل جائے گی، اس نے امن دا مطالبہ کرنے اُتے مجبور کيتا۔ [۷]
پر شہر اُتے قبضے دے کچھ عرصے بعد نويں عثمانی وزیر اعظم مصطفیٰ پاشا کمانکیش تے ایران دے نمائندے سروخان نے امن مذاکرات دا آغاز کيتا تے ۱۷ مئی ۱۶۳۹ نوں ذہاب معاہدہ ہويا جو کہ اک معاہدہ بن گیا۔ تاریخی اہمیت دا معاہدہ اس معاہدے دے مطابق ایران ترکی تے ایران عراق دی جدید سرحدی لکیراں کھینچی گئیاں نيں۔ بھانويں اس معاہدے اُتے دستخط دے بعد تے وی جنگاں ہوئیاں لیکن انہاں سب دا نتیجہ ذہاب دے معاہدے دی واپسی تے تسلیم کرنا سی۔ [۶]
معاہدہ زہاب یا قصر شیريں
[سودھو]زہاب (قصر شیرین) امن معاہدہ ۱۰۴۹ھ۔ سوال /۱۶۳۹ عیسوی وچ صفوی وزیر اعظم سارو تقی اعتماد الدولہ تے تیر انداز عثمانی چانسلر مصطفیٰ پاشا دے درمیان معاہدہ ہويا۔ [۸] "قصر شیرین " یا "زہاب" معاہدے دے نتیجے وچ ایران تے عثمانیاں دے درمیان طویل جنگاں ختم ہوئیاں تے صفویاں دے زوال تک امن دا دور جاری رہیا۔ اس معاہدے دی دفعات دے مطابق دونے ریاستاں دے درمیان سرحد دا تعین کيتا گیا سی جو اج وی تھوڑی بہت تبدیلی دے نال قائم اے۔ اس معاہدے دی شقاں دے مطابق آذربائیجان تے آرمینیا نوں ایران دے حوالے کے دتا گیا تے بغداد نوں وی عثمانیاں دے حوالے کے دتا گیا تے اس طرح تبریز شہر تقریباً ۹۰ سال تک عثمانی جارحیت توں محفوظ رہیا۔ [۹] معاہدے دی اک ہور شرط ایہ سی کہ ایران دی حکومت تے عوام تِناں خلفاء نوں لعن طعن کرنے تے عائشہ نوں طعنے دینے توں باز رہیاں۔ [۷] ایہ امن، جو کہ ملتوی کر دتا گیا سی کیونجے ایہ عثمانیاں دے لئی ودھ فائدہ مند سی، کئی سالاں تک جاری رہیا۔ [۴] بغداد دی فتح تے اس دا سلطنت عثمانیہ وچ شامل ہونا عثمانیاں دے لئی اِنّا اہم سی کہ سلطان مراد خان دا حکم؛ توپ کاپی محل وچ ، بغداد کشک نامی اک يادگار ۱۶۳۸ عیسوی وچ ایرانیاں اُتے فتح دی ياد وچ تعمیر کيتی گئی سی۔ [۱۰] زہاب معاہدہ تقریباً ايسے سال ( نادر شاہ تے کریم خان زند دے زمانے تک) دے بند ہوݨ دے بعد توں ایران تے عثمانیاں دی طرف توں حوالہ دتا تے قبول کيتا گیا اے۔ زہاب معاہدہ نہ تاں ایرانی آرکائیوز وچ دستیاب اے تے نہ ہی عثمانی آرکائیوز وچ ۔ ہر اک نے اسنوں وکھ وکھ تے بوہت سارے اختلاف دے نال نقل کيتا اے۔ [۱۱]
ہور واقعات
[سودھو]بغداد دے محاصرے دے دوران مراد نے اپنے دو وزرائے اعظم نوں کھو دتا۔ پہلا بیرام پاشا جو ۱۷ اگست ۱۶۳۸ نوں بغداد جاندے ہوئے مر گیا تے دوسرا محمد پاشا دا پائلٹ جو ۲۴ دسمبر ۱۶۳۸ نوں جنگ دے دوران ماریا گیا۔ طیار محمد پاشا تیسرا عثمانی وزیر اعظم اے جو میدان جنگ وچ ماریا گیا سی (پہلا، ۱۵۱۱ وچ ہادم علی پاشا تے دوسرا، ۱۵۱۷ وچ ہادم سنان پاشا)۔ [۵]
بغداد دی فتح تے فتح دے بعد مراد نے توپکاپی محل وچ اک پرتعیش پویلین تعمیر کيتا جسنوں "بغداد پویلین" کہیا جاندا اے۔ [۵]
|
فوٹ نوٹ
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ Mikaberidze، Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopediaja سائیٹ غلطی:Invalid
<ref>
tag; name "ReferenceA" defined multiple times with different content - ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ باباییja سائیٹ غلطی:Invalid
<ref>
tag; name "ReferenceB" defined multiple times with different content - ↑ ۳.۰ ۳.۱ von Hammer، Geschichte der osmanischen Dichtkunst Vol II (translation: Mehmet Ata)، ۲۲۰–۲۲۱ja
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ زرین کوب، روزگاران: ایران دی تریخ از آغاز توں سقوط سلطنت پهلوی، ۷۰۰ja
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ویکی انگلیسی، Capture of Baghdad (1638)ja
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt III, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 81-82
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ صفاکیش، صفویان در گذرگاه تریخ، ۱۱۱ja
- ↑ بابایی، تریخ ارتش ایران، ۴۰۴ja
- ↑ احمد پاکتچی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامیja
- ↑ رایزنی فرهنگی و توریستی سفارت ترکیه در ایرانja
- ↑ ویکی انگلیسی، Treaty of Zuhabja
حوالے
[سودھو]- Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- لوا غلطی:expandTemplate: invalid title "<strong class="error"><span class="scribunto-error" id="mw-scribunto-error-5cd8374c">Lua error in ماڈیول:Citation/lang at line 5: attempt to index global 'p' (a nil value).</span></strong>".
- Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- en:Capture of Baghdad (1638)
- Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- Pages with graphs
- Pages with disabled graphs
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- صفحات مع خاصیت P276
- متناسقات ویکی ڈیٹا توں ماخوذ
- سانچے
- بغداد دے محاصرے
- صفوی خاندان
- ستارہويں صدی دے تنازعات
- ۱۶۳۰ء دی دہائی دے تنازعات
- عثمانی فارسی جنگاں
- ایران وچ ستارہويں صدی
- سلطنت عثمانیہ وچ ستارہويں صدی
- سلطنت عثمانیہ وچ ۱۶۳۰ء دی دہائی
- ایشیا وچ ۱۶۳۸ء
- 1630ء دی دہائی دے تنازعات
- سلطنت عثمانیہ وچ 1630ء دی دہائی
- ایشیا وچ 1638ء
- نقشیاں نال صفحے