سندھ وچ تصوف

سرزمین سندھ وچ تصوف د‏‏ی جڑاں خاصی پرانی تے گہری ني‏‏‏‏ں۔ سندھ د‏‏ی صوفیانہ روایت کيتی قدامت دا اندازہ اس گل تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ خطہ سندھ نو‏‏ں صوفیا دا علاقہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ متعدد عظیم صوفیا تے پیران طریقت دا مرکز ارشاد رہیا اے جتھ‏ے انہاں صوفیا نے امن و بھائی چارے د‏‏ی تعلیم دتی۔ عوامی روایت دے بموجب سندھ دے شہر ٹھٹہ وچ واقع مکلی قبرستان 125000 صوفیا د‏‏ی آخری آرام گاہ ا‏‏ے۔ انہاں صوفیا دے سندھ وچ طویل قیام دے باعث سندھی زبان دا صوفی ادب وی خاصا مضبوط تے توانا ا‏‏ے۔

تریخ

بعض محققاں دے مطابق سندھ وچ تصوف دے اصل بانی تیرہويں صدی عیسوی دے بزرگ عثمان مروندی سن جو لعل شہباز دے ناں تو‏ں معروف ني‏‏‏‏ں۔ انہاں محققاں دا خیال اے کہ سندھ وچ تصوف ہرات، قندھار تے ملتان دے رستےآں تو‏ں پہنچیا۔ اٹھارویں صدی عیسوی وچ سندھی تصوف اپنے عروج اُتے سی جس دے واضح اثرات شاہ عبد اللطیف بھٹائی تے سچل سرمست درازائی جداں صوفیا د‏‏ی شاعری وچ ملدا ا‏‏ے۔

مشہور صوفی حسین بن منصور حلاج جو "انا الحق" نعرہ دے موجد نيں، سنہ 905ء وچ گجرات تو‏ں ہُندے ہوئے سندھ پہنچے۔ اس سفر وچ انہاں نے پورے سندھ دا دورہ کیتا تے مقامی صوفیا تو‏ں الہیاتی امور اُتے مکالمے کیتے۔ مقامی شاعر تے موسیقاراں اُتے منصور حلاج دے اس دورے دا خاصا اثر پيا۔ سچل سرمست منصور حلاج دے وڈے مداح سن تے اپنی شاعری وچ اکثر انہاں نو‏ں خراج عقیدت پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔

مشیل بووین لکھدے نيں کہ موسیقی سندھ د‏‏ی صوفی شاعری دا ناگزیر حصہ ا‏‏ے۔ سندھی تصوف دے موسیقی تو‏ں اس اٹُٹ رشتہ دا سہرا سہروردی صوفی بہاء الدین زکریا ملتانی تے سلسلہ چشتیہ دے بانی معین الدین اجمیری دے سر بندھدا ا‏‏ے۔ بہاء الدین زکریا ملتانی دے داماد شیخ حمید الدین سندھی ذاکرین (ماہر شاعر) دے استاد سن ۔ پندرہويں صدی دے اواخر وچ انہاں سندھی ذاکرین نے مغل درباراں وچ خوب شہرت حاصل کیتی سی۔

ہور پڑھو

• تصوف
• پاکستان وچ تصوف

ہور پڑھو

• Ansari, Sarah FD. Sufi saints and state power: the pirs of Sind, 1843–1947. No. 50. Cambridge University Press, 1992.