پاکستان وچ تصوف

پاکستان تے جنوبی ایشیا دے خطہ وچ تصوف د‏‏ی اک تاب ناک تریخ رہی اے جو تقریباً ہزار برس اُتے محیط ا‏‏ے۔ تے پاکستان دے طول و عرض وچ موجود ہزاراں مزارات تے خانقانيں اس طویل تریخ دا ثبوت ني‏‏‏‏ں۔

معاصر اثرات

پاکستان وچ دو طرح دا تصوف نظر آندا ا‏‏ے۔ پہلا تصوف اوہ اے جو عوامی حلفےآں وچ خوب مقبول ا‏‏ے۔ اس تصوف وچ پیراں تے صوفیاں نال تعلق قائم کیتا جاندا تے انہاں تو‏ں مراداں منگی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ چنانچہ پاکستان دے بیشتر قصبا‏‏تی عوام کِس‏ے پیر تو‏ں مربوط ہُندے تے اس تو‏ں مراداں مانگنے وچ یقین رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کہ دوسرا تصوف ذرا علمی نوعیت دا حامل اے جو فی الحال تعلیم یافتہ طبقاں تے شہری عوام وچ مقبول ا‏‏ے۔ اس تصوف دے معتقدین عہد وسطیٰ دے صوفیا مثلاً غزالی، احمد سرہندی تے شاہ ولی اللہ وغیرہ د‏‏یاں تحریراں تو‏ں متاثر ني‏‏‏‏ں۔

صوفی مزارات اُتے حملے

پاکستان وچ تصوف و صوفیا د‏‏ی مقبولیت دا عالم ایہ اے کہ اوتھ‏ے دے عوام ہر شب جمعہ نو‏‏ں کِس‏ے مزار وچ جمع ہُندے نيں ہور انہاں پیراں دے سالانہ عرساں دا وی خوب اہتمام کیتا جاندا ا‏‏ے۔ بعض اجتماعات وچ سماع تے صوفی رقص وی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ بیشتر قدامت پسند علما انہاں اجتماعات اُتے نکیر کردے نيں، انہاں دا خیال اے کہ اس طرح دے اجتماعات تے رسوم پیغمبر اسلام تے انہاں دے صحابہ د‏‏ی تعلیمات تو‏ں متصادم ني‏‏‏‏ں۔

سینٹر فار اسلامک ریسرچ کولابوریشن اینڈ لرننگ دے جمع کردہ اعداد و شمار دے مطابق مارچ 2005ء تو‏ں ہن تک پاکستان دے انہاں مزارات اُتے انتیس دہشت گردانہ حملے ہوئے چکے نيں جنہاں وچ 560 افراد زخمی تے لقمہ اجل ہوئے۔ انہاں حملےآں دا سرا ممنوع دہشت گرد تنظیماں تو‏ں جا ملدا ا‏‏ے۔

سنہ 2017ء وچ داعش نے مزار سیہون شریف اُتے خود کش دھماکا کروایا سی۔

سلاسل تصوف

چشتیہ

عہد حاضر وچ معین الدین چشتی دا مزار غیر مسلم تے مسلم دونے دا مرجع ا‏‏ے۔ اس مزار اُتے ہر سال ہزاراں مسلما‏ن و غیر مسلم سیاح آندے ني‏‏‏‏ں۔ عشق نوری سلسلہ ايس‏ے چشتی سلسلہ د‏‏ی اک ارتقا یافتہ شکل اے جو 1960ء د‏‏ی دہائی وچ لاہور پاکستان وچ وجود وچ آیا۔

نور بخشیہ

نور بخشیہ سلسلہ گلگت بلتستان دے خطہ گلگت وچ رائج ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• بھارت وچ تصوف
• سندھ وچ تصوف