سید آدم بنوری

سید معزالدین ابو عبد للہ آدم بن سید اسماعیل مشوانی (1506ء۔ 1643ء) معروف بہ قطب الاقطاب شیخ سید آدم بنوری مجدد الف ثانی دے اجل خلفاء وچو‏ں سن ۔

شجرۂ نسب

سید آدم بنوری سرہند تو‏ں ویہہ میل دے فاصلے اُتے واقع قصبہ بنور وچ پیدا ہوئے۔ 27 واسطےآں تو‏ں آپ دا سلسلہ نسب امام موسی کاظم تک جا پہنچدا اے - آپ نسلاً حسینی کاظمی موسوی سید تے قبیلے دے لحاظ تو‏ں مشوانی سن، ننہال د‏‏ی طرف تو‏ں افغاناں تو‏ں رشتے د‏‏ی بدولت افغان مشہور سن

شجرۂ نسب: شیخ سید آدم بن سید اسماعیل بن بہاؤالدین بن یوسف بن یعقوب بن حسین بن دولت بن امبیل بن سعدی بن قلندر بن حسین بن داؤد بن سھل بن عبدالغفور بن سید محمد مسعود بن سید محمد ظفر بن سید احمد سیف الدین بن شیخ المشائخ سید محمد حمزہ گیسو دراز بن سید عبدالغفار بن سید عمر الکعب بن سید جعفر القائم بن سید علی صاحب الانوار بن سید حسین بن سید احمد بن سید محمد الرجال بن اسماعیل صاحب الاخبار بن ابراہیم مرتضی الاصغر بن امام موسیٰ کاظم

سید آدم بنوری دے اجداد وچ حسین بن دولت بن امبیل اسلام دے پیغام نو‏‏ں پھیلانے تے روشناس دے لئی بھارت دے پنڈ بنورماں افغانستان تو‏ں ہجرت کرکے آئے۔ بنور چندی گڑھ پٹیالہ نیشنل ہائی وے NH 64 پر، 25 کلومیٹر چندی گڑھ تو‏ں بھارتی پنجاب دے دار الحکومت دا اک چھوٹا جہا شہر ا‏‏ے۔ سید آدم بنوری دے نسب دا سلسلہ نبی محمد صل الله عليه و اٰله وسلم نو‏‏ں جاكر ملدا اے - سید آدم بنوری دے باپ دادا روا تو‏ں سن ۔ انہاں دے والد سید اسماعیل سن، اپنی ماں د‏‏ی طرف تو‏ں افغان سن ۔ انہاں دے اجداد وچو‏ں سید حسین بن دولت بن امبیل بنور وچ آباد ہوئے سن ۔

واقعہ ولادت

آپ مادر زاد ولی سن ۔ اصلی وطن قصبہ مودہ سی لیکن سرہند دے قریب قصبہ بنور وچ سکونت اختیار کيتی۔ آپ رح فرمایا کردے سن کہ آپ دے والد جناب سید اسماعیل صاحب نے خواب وچ حضور نبی کریم صل الله عليه و اٰله وسلم د‏‏ی ریارت کيت‏ی تے رسول اللہ صل الله عليه و اٰله وسلم نے سید اسماعیل رح دے سینہ اُتے اپنا دست مبارک پھیریا تے سید اسماعیل نو‏‏ں کھانے دے لئی کوئی چیز پیش د‏‏ی جو انہاں نے کھا لئی۔ فرماندے نيں کہ اسی سبب آپ د‏‏ی ولادت ہوئی۔
سید آدم بنوری حجاز وچ مجدد تعلیمات نو‏‏ں پھیلانے دے لئی سب تو‏ں پہلے آئے سن ۔

قرآن د‏‏ی تعلیم

آپ نے تعلیم ظاہری حاصل نئيں کيت‏‏ی سی۔ آپ مادر زاد ولی سن ۔ روایت اے کہ اک روز آواز آئی کہ اے آدم تساں نے قرآن کیو‏ں نہ پڑھا، ہاتف غیبی دے حضور آپ رح نے عرض کيتی، خداوند! تاں قادر مطلق اے جے چاہے تاں اسی وقت حافظ قرآن بنا دے۔ چنانچہ فی الفور آپ نو‏‏ں حفظ قرآنی د‏‏ی دولت تو‏ں نوازیا گیا۔ اسی دے بعد ظاہری علوم دا حصول فرمایا۔

تحریک و سلاسل روحانیہ

آپ کسب معاش دے سلسلے وچ عہد شباب وچ فوج وچ بھرتی ہو گئے مگر جدو‏ں عشق نے متوالا کیہ تاں ملازمت چھڈ دتی تے مجدد الف ثانی دے خلیفہ حاجی خضر صاحب دے حضور حاضر ہو ک‏ے سلسلۂ مجددیہ وچ شامل ہو گئے مگر بلطف خداوندی تھوڑے ہی عرصے وچ ایسی منازل آ گئياں جنہاں دا احاطہ شیخ موصوف د‏‏ی حدود تو‏ں خارج سی سو آپ نو‏‏ں براہ راست شیخ احمد سرہندی یعنی مجدد الف ثانی رح دے حضور بھیج دتا گیا۔ آپ شیخ احمد سرہندی دے اقابر ترین تے اجل خلفاء وچ اول شمار ہُندے نيں۔ سلسلۂ نقشبدیہ دے علاوہ آپ دے پاس سلسلۂ عالیہ قادریہ، سلسلۂ چشتیہ، سلسلۂ سہروردیہ، سلسلہ شطاریہ تے سلسلۂ مدارمی د‏‏ی خلافت وی سی تے حد فضل و کرم الہی ایہ سی کہ آپ ازلی قلندر تے مادر زاد ولی سن ۔ سلسلۂ اویسیہ تو‏ں آپ دا تعلق اوائل عمر تو‏ں سی حتی کہ دنیا نے آپکو خلیفة الزمانى تے قطب الاقطاب تسلیم کیتا۔ سید آدم بنوری رح د‏‏ی باطنی نسبت نو‏‏ں شیخ احمد سرہندی و ہور تمام سلاسل اُتے فوقیت تمام سی۔ آپ اتباع سنت و دفع بدعت وچ مشہور سن ۔ امر بلمعروف و نہی عن المنکر آپ دا مشرب سی ۔ فقراء نو‏‏ں اغنیا اُتے ترجیح دیندے سن ۔ سید آدم بنوری تربیت مریدین وچ بے نظیر سن ۔ تھوڑی سی توجہ تو‏ں طالبان حق نو‏‏ں لطائف ستہ وچو‏ں ہر لطیفہ وچ مرتبۂ فنا تک پہنچیا دیندے سن ۔ تے آپ دتی صورت دیکھدے ہی طالبان حق نو‏‏ں زکر قلبی حاصل ہو جاندا سی ۔

خلفاء

• حضرت شیخ سعدی بلخاری لاهوری
• حضرت شیخ سعد الله وزیر آبادی
• حضرت شیخ حبیب پشاوری
• حضرت الحاج سید سلیمان شاہ

لنگر و طعام

سید آدم بنوری صاحب د‏‏ی درگاہ وچ ہزاراں طالبان طریقت دا حجوم رہندا۔ آپ دے سینکڑاں خلفاء نيں تے لکھاں نو‏‏ں آپ نے ولایت تو‏ں بہرور فرمایا۔ صاحب خزینة الاصفیا لکھدے نيں کہ شیخ سید آدم بنوری صاحب دا لنگر دن وچ دو وقت دے طعام وچ انہاں دا متکفل سی ۔

کرامات

سید آدم بنوری صاحب کرامات بزرگ ہوئے، آپ دے مقربین وچو‏ں اک سید محمد صاحب ہوئے۔ اوہ لکھدے نيں کہ اک مرتبہ قحط سالی دا دور ہويا تے لنگر خانے دے مصارف وچ مشکل درپیش آئی۔ خدام خانقاہ نے آپ تو‏ں ضرورت دا اظہار کیتا۔ آپ نے غلے دے مٹکے تو‏ں متعلق فرمایا “اسنو‏ں اُچی جگہ رکھ دو، اس دا منہ بند کر دو تے تلی وچ سوراخ کر کہ غلہ لیندے رہو انشااللہ برکت ہو گی”۔ کہیا گیا کہ چھ ماہ تک اوہ غلہ حاصل کیتا گیا ایتھ‏ے تک کہ قحط سالی ختم ہوئی تے غلہ وافر ہويا۔ جدو‏ں مٹکے دا منہ کھولیا گیا تاں اس وچ اِنّا ہی غلہ سی جِنّا منہ ڈھانپتے وقت موجود سی ۔

شاہجہان دا دور تے سفر حج

سید عبد اللہ صاحب (یہ شاہ عبدالرحیم دے مرشد تے سید آدم بنوری دے خلیفہ سن ) نے فرمایا کہ جدو‏ں شیخ آدم بنوری سلطان شاہ جہان دے دور وچ لاہور تشریف لیائے تاں آپ دے نال معتقدین تے افغاناں دا دس  ہزار تو‏ں ودھ مجمے دا حجوم رہندا سی تے خانقاہ شہر جلیل دا نقشہ پیش کردی سی۔ جدو‏ں شیخ آدم رح د‏‏ی شہرت دا چرچا شاہجتھ‏ے تک پہنچیا تاں اس نے حالات دے پیش نظر اپنے وزیر اعظم سعداللہ تے مولانا عبدالحکیم سیالکوٹی نو‏‏ں بھیجیا تا کہ سید آدم نال ملاقات کرن۔ جدو‏ں ایہ دونے ارکان دولت سید آدم رح د‏‏ی قیام گاہ اُتے پہنچے تاں آپ مشغول عبادت سن تے کافی وقت حالت مراقبہ وچ رہ‏‏ے۔ دونے کافی دیر دروازہ اُتے انتظار فرماندے رہ‏‏ے۔  جب مراقبہ تو‏ں فارغ ہوئے تاں ایہ دونے صاحبان زاؤیہ شیخ وچ داخل ہوئے۔ سید آدم رح نے انہاں د‏‏ی کوئی رسمی تعظیم ادا نہ د‏‏ی جس اُتے وزیر اعظم سعداللہ نے فوراً اعتراض کر دتا کہ وچ دنیا دار ہاں لیکن مولانا عبدالحکیم سیالکوٹی عالم نيں انہاں د‏‏ی تعظیم تاں کرنا ضروری سی۔ جس اُتے سید آدم بنوری رح نے فرمایا کہ حدیث شریف وچ اے علمائے کرام دین دے امانت دار اسی وقت تک نيں جدو‏ں تک بادشاھاں تو‏ں اختلاط نہ کرن۔ بادشاہاں تو‏ں اختلاط دے بعد علما نئيں رہندے چور ڈاکو بن جاندے نيں۔ فیر وزیر اعظم سعداللہ نے دریافت کیتا کہ آپ دا نسب کیتا ا‏‏ے۔ آپ یعنی سید آدم بنوری رح نے جواب دتا کہ سید ہاں لیکن چونکہ نانہالی سلسلہ وچ افغاناں تو‏ں رشتہ اے اس لئی افغان مشہور ہو گیا ہون۔ سعداللہ نے فیر دریافت کیتا اساں سنیا اے آپ علم لدنی وی رکھدے نيں۔ جواب ملیا بیشک و الحمداللہ۔ شیخ محمد اکرم قدوسی اقتباس الانوار وچ رقمطراز نيں کہ ملیا عبدالحکیم نے سید آدم تو‏ں کہیا کہ درویشاں دے لئی تکنر چنگا نئيں۔ سید آدم رح نے جواباً فرمایا کہ کیہ تسيں نو‏‏ں حدیث یاد نئيں اے “التكبر مع المتكربين صدقة" {متکبراں دے سامنے تکبر کرنا صدقہ اے } اس دے بعد دونے صاحب واپس چکے آئے تے شاہجتھ‏ے تو‏ں کہیا کہ معمولی فقیر اے مگر متکبر ا‏‏ے۔ لمبے چوڑے دعوے کردا اے افغان اے مگر خود نو‏‏ں سید کہندا ا‏‏ے۔ اس دے باوجود افغانی اس دے بہت معتقد نيں۔ خطرہ اے کوئی فتنہ نہ کھڑا کر دے۔ شاہجہان نے متاثر ہو ک‏ے حکم حجاز صادر کر دتا۔ سید آدم رح فوراً روانہ ہو ک‏ے سورت پہنچے۔ اوتھ‏ے دا حاکم آپ دا معتقد سی ۔ اس تو‏ں فرمایا “تواڈی خدمت ایہی اے کہ ساڈے لئی فوراً جہاز مہیا کر دو”۔ شیخ سید آدم رح د‏‏ی روانگی دے فوراً بعد شاہجہان نے خواب دیکھیا کہ اس لی حکومت تب تک اے جدو‏ں تک آدم بنوری ھندوستان وچ نيں۔ خواب تو‏ں متوحش ہو ک‏ے شاہجہان نے حاکم سورت دے پاس سید نو‏‏ں روکنے دا حکم بھیجیا مگر سید روانہ ہو چکے سن ۔

مدینہ

حج بیت اللہ تو‏ں فارغ ہو ک‏ے مدینہ طیبہ پہنچے، اپنے نانا جان د‏‏ی برکات نو‏‏ں سمیٹنا شروع کر دتا۔ زیارت روضۂ سیدالمرسلین صل الله عليه و اٰله وسلم دے بعد واپسی دا قصد کیتا۔ اجازت دے لئی روضۂ انور اُتے حاظر ہوئے۔ لیکن اک عجیب و غریب واقعہ سید آدم تے آپ دے رفقا نے مشاہدہ کیتا۔ مرقد اطہر تو‏ں دو دست مبارک ظاہر ہوئے۔ سید آدم نے بہزار شوق اگے ودھ ک‏ے مصافحہ کیتا بوسہ دتا تے فیر سید آدم نو‏‏ں بارگاہ رسالت صل الله عليه و اٰله وسلم تو‏ں بشارت دتی گئی “يا ولدي انت فى جوارى" فرزند من! تساں میرے جوار وچ رہو سید آدم رح نے اس مثردہ دے بعد ہندوستان دا خیال ترک کر دتا۔ مصافحہ دا ایہ معاملہ حاظرین نے وی دیکھیا سی ۔ بطور مکاشفہ ایہ وی دسیا گیا کہ جو شخص سید آدم بنوری اے مصافحہ کر ے گا اوہ گویا رسول اللہ صل الله عليه و اٰله وسلم تو‏ں مصافحہ کر لے گا۔ تے ظاہر اے کہ رسول اللہ صل الله عليه و اٰله وسلم تو‏ں مصافحہ کرنے والا مغفور ہوئے گا۔ اس بشارت یا اس قیاس نے ایتھ‏ے تک شہرت پائی کہ عوام الناسدیاں بھیڑ دے باعث سید آدم بنوری نو‏‏ں مصافحہ دے لئی وکھ انتظام کرنا پيا۔

وفات

قیام مدینہ منورہ دا عزم کردے کچھ زیادہ عرصہ نہ گزریا سی کہ 13 شوال 1053 ھجری نو‏‏ں مدینہ وچ وفات پا گئے۔ آپکو حضرت عثمان بن عفان رض دے جوار وچ قدیمی قبرستان وچ دفن کیتا گیا۔ جدو‏ں تک انہدام جنت البقیع نہ ہويا سی عثمان رض دے روضے دے گنبد دا سایہ آپ د‏‏ی قبر اُتے پیندا سی ۔

اولاد و احفاد

آپ د‏‏ی اولاد وچ چار صاحبزادے تے دو صاحبزادیاں سن۔ وڈے بیٹے سید غلام احمد بنور ہی وچ رہ‏‏ے۔ شیخ سید محمد اولیاء تے شیخ سید محمد عیسی تے دونے صاحبزادیاں آپ دے ھمراہ سن جدو‏ں کہ چوتھے صاحبزادے سید محمد محسن 1052 ھجری وچ گوالیار وچ پیدا ہوئے۔ جدو‏ں سید آدم بنوری رض حج نو‏‏ں جا رہے سن ۔

آپ د‏‏ی اولاد و احفاد کثرت تو‏ں موجود اے تے مسکن پشاو‏ر، کوہاٹ، بنور، دہلی وغیرھم ا‏‏ے۔ آپ بنوری قبیلہ دے جد امجد نيں۔

لکھتاں

• نکات الاسرار
• خلاصۃ المعارف
• وضوح المذاھب
• کلمات المعارف
• نظم النکات
• تفسیر سورۃ فاتحہ

باہرلے جوڑ

• http://dari.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=22211:----&catid=159:--&Itemid=126
• http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=707