شیخ سعدی
| مصلح الدین بن عبداللہ شیرازی | |
|---|---|
| (فارسی وچ: سعدی شیرازی) | |
 | |
| جم | سنہ 1210 [۱] |
| وفات | 9 دسمبر 1292 (81–82 سال)[۲][۳]
|
| مدفن | سعدی کا مقبرہ |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | مدرسہ نظامیہ (بغداد) (۱۱۹۵–۱۲۲۶)[۴][۵] |
| پیشہ | شاعر [۶][۷]، لکھاری [۸][۹] |
| مادری زبان | فارسی |
| پیشہ ورانہ زبان | فارسی [۱۰]، عربی [۱][۱۱] |
| شعبۂ عمل | فلاسفی ، ادب ، شاعری |
| کارہائے نمایاں | گلستان سعدی ، بوستان سعدی |
ترمیم  | |
ابو محمد مصلح الدین بن عبداللہ شیرازی (تخلص:سعدی ؛فارسی : ابومحمد مصلح الدین بن عبدالله شیرازی) فارسی دے پرمکھ شاعراں وچوں اک اے۔
مڈھلا جیون
[سودھو]شیخ سعدی دا جنم سنّ اندازاً 1184 وچّ شیراز نگر دے کول اک پنڈ وچّ ہویا سی ۔ [۱۳] اوہناں دے پیؤ دا نام عبداللہ اتے دادا دا نام شرف الدین سی۔ اوہناں دے پیؤ دی موت ہو گئی سی جدوں اجے اوہ اک بچہ سی۔ اوہناں نے غریبی اتے کٹھنائی دا تجربہ جوانی وچّ ہی ہنڈھایا۔ چھوٹی عمر وچّ بہتر سکھیا نوں اگے ودھاؤن لئی اپنے جدی شہر نوں چھڈّ کےبغداد لئی روانہ ہو گئے۔ اچے پدھر دی پڑھائی کرن لئی اوہ گیان دےمدرسہ نظامیہ (1195 - 1226) وچّ داخل ہو گئے، جتھے اوہناں نے اسلامی وگیان، قانون، پرشاسن، اتہاس، عربی ساہت، اتے اسلامی دھرمشاستر وچّ اتم تعلیم حاصل کیتی۔
پڑھائی ختم ہون اتے اوہ اسلامی دنیا دے کئی حصےآں دی لمی یاترا اتے گئے - عرب، شام،ترکی،مصر،مراکش، وسطی ایشیا اتے شاید ہندستانوی، جتھے اسنے سومناتھ دا پرسدھ مندر دیکھن دی چرچہ کیتی اے۔ شام وچّ ھرم یدھ وچّ حصہ لین والے مسافراں نے اسنوں گرفتار کر لیا، جتھوں اسدے اک پرانے ساتھی نے سونے دے دس سکے (دینار) دے کے اوہناں نوں چھڈوایا۔ اس نے 100 دینار جہاز وچّ دیکے اپنی کڑی دا ویاہ وی سعدی نال کر دتا۔ ایہہ کڑی بڑی اکھڑ سبھاء دی سی۔ اوہ اپنے پیؤ وہوں پیسہ دیکے چھڑائے جان دی چرچہ کر کے سعدی نوں کھجھایا کردی سی۔ انج ہی اک موقعے اتے سعدی نے اسدے وینگ دا جواب دندے ہوئے جواب دتا: ہاں، تیرے پیؤ نے دس دینار دیکے ضرور مینوں آزاد کرایا سی لیکن پھر سو دینار دے بدلے اسنے مینوں مڑ داستا دے بندھن وچّ بنھ دتا۔
کئی سالاں دی لمی یاترا دے بعد سعدی شیراز پرت آیا اتے اپنی پرسدھ کتاباں - بوستان اتے گلستان - دی رچنا شروع کیتی۔ ایہناں وچّ اسدے ساہسی جیون دےکئی دلچسپ واقعےآں دا اتے وکھ وکھ دیساں وچّ حاصل کیتے انوکھے اتے قیمتی تجربےآن دا ڈکر اے۔ اوہ سو توں ودھ سالاں تکّ زندہ رہے اتے سنّ 1292 دے لگبھگّ اوہناں دا انتقال ہویا۔
مشہور لکھتاں
[سودھو]
گلستاں دی رچنا 1258 وچّ پوری ہوئی۔ ایہہ مکھ طور تے گد وچّ لکھی ہوئی نصیحتی رچنا اے جس وچّ سندر پد اتے دلچسپ کتھاواں ملدیاں نیں۔ ایہہ اٹھ حصےآں وچّ ونڈی ہوئی ہے جنہاں وچّ وکھ وکھ وشے لئے گئے نیں؛ اداہرن لئی اک وچّ پریم اتے جوانی دی چرچہ کیتی اے۔ گلستاں نوں پرکاشن دے بعد بوہت لوک پسندیدگی حاصل ہوئی۔ ایہہ کئی بولیان وچّ ترجمہ ہو چکی اے - لاطینی، فرانسیسی، انگریزی، ترک بولی، اردو، پنجابی وغیرہ۔ بعد وچّ انیک لکھاریاں نے اسدی نقل پیش کرن دی کوشش کیتی، پر اسدی ہم سری تکّ پہنچن وچّ اوہ نکام رہے۔ اجہیاں رچناواں وچوں دو دے ناں نیں - بہارستاں اتے نگارستاں۔
بوستاں (فارسی: بوستان) شیخ سعدی شیرازی دی مشہور لکھت (1257) ہو چکی سی۔ سعدی نے اسنوں اپنے شاہی رکھاک اتالیق نوں سمرپت کیتا سی۔ گلستاں دی طرحاں اس وچّ وی سکھیا اتے نصیحت دی پردھانتا ہے۔ اس وچّ اخلاقی مسئلے حکایتاں دے روپ وچّ نظم کیتے گئے نیں۔ ایہہ لکھت دس حصےآں وچّ ونڈی گئی اے اتے ہر اک وچّ دلچسپ کتھاواں نین جنہاں وچّ کسے نہیں کسے ووہاری گلّ جاں سکھیا اتے زور دتا گیا اے۔ اس دے وی وکھ وکھ زباناں وچّ انیک ترجمے ہو چکے نیں۔
سعدی دی سبھ مشہور کہاوت
[سودھو]سعدی اپنے کہاوتاں بن چکے کتھناں لئی بہت مشہور اے، بنی آدم، بڑے سوخم طریقے نال ابٹوں دی بھاونا دا پتہ لگدا اے اتے منکھی پرانیاں دے وچکار سبھ حدبندیاں نوں توڑن دا ہوکا دندا اے:[۱۵][۱۶]
- بنى آدم اعضای یک پیکرند
که در آفرینش ز یک گوهرند- چو عضوى به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار- تو کز محنت دیگران بی غمی
نشاید که نامت نهند آدمی
مطلب:
آدم دی اولاد اک دوجے دے انگ نیں، اس لئی کہ اوہناں سبھناں دی پیدائش اک ہی مول توں اے۔ جیکر کسے اک انگ وچّ پیڑ ہندی اے تاں دوجے انگاں نوں وی چین نہیں رہندا۔ جیکر تینوں دوسریاں دے کشٹ نال دکھ نہیں ہندا تاں توں اس لایق نہیں کہ تینوں آدمی کیہا جاوے۔
پر پنجاب دی ادبیات وچّ شاید اس توں وی مشہور سعدی دا ایہہ شعر؎ ہے جہنوں سکھ مذہب دے دسویں گورو گرو گوبند سنگھ نے ظفر نامہ وچّ شامل کیتا:[۱۷]
- چون کار از همه حیلتی در گذشت
حلال است بردن به شمشیر دست
ترجمہ:
کسے مسئلے نوں حلّ کرن واسطے ہر حیلہ بے کار ثابت ہو جان دی صورتَ وچّ تلوار نوں ہتھ پاؤنا جائز ہے۔
سعدی دی بوستان وچّ ایہہ شعر؎ اس شکل وچّ موجود ہے:[۱۸][۱۹]
- چو دست از همه حیلتی در گسست
حلال است بردن به شمشیر دست
ترجمہ:
جد (دشمن) ہر حیلے توں (تہاڈا) ہتھ وڈھّ دیوے (یعنی کوئی حیلہ کرن دے قابیل نہ چھڈے)، تاں تلوار نوں ہتھ پاؤنا جائز ہے۔
یاد رہے کہ جفرنامے دا نسخہ گم ہو جان پچھوں بابو جگن ناتھ نے اپنی یادداشت توں نواں نسخہ تیار کیتا سی۔ ممکن ہے کہ ترجمیاں درمیان ایہدے کجھ مصرعیاں وچّ تبدیلیاں آ گئیاں ہون جاں موجودہ جفرنامے دا نسخہ مکمل نہ ہووے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ Iranica ID: https://www.iranicaonline.org/articles/sadi-sirazi — مدیر: Nicholas Sims-Williams ، Ahmad Ashraf ، حبیب برجیان تے Mohsen Ashtiany — عنوان : Encyclopædia Iranica — ناشر: کولمبیا یونیوسٹی
- ↑ مصنف: Ilya Gershevitch ، Ehsan Yarshater ، Richard N. Frye ، Peter Jackson تے Peter Avery — عنوان : The Cambridge History of Iran — جلد: 5 — صفحہ: 597 — ناشر: Cambridge University Press
- ↑ مصنف: various authors — عنوان : Encyclopaedia of Islam — جلد: 8 — صفحہ: 719
- ↑ Internet Archive ID: https://archive.org/details/essaisurlepote00massuoft — صفحہ: 13 ; 37 — خالق: Brewster Kahle
- ↑ Encyclopædia Britannica — مصنف: Andrew Bell — ناشر: Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ https://cs.isabart.org/person/122081 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ اپریل ۲۰۲۱
- ↑ https://cs.isabart.org/person/145342 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ اپریل ۲۰۲۱
- ↑ https://cs.isabart.org/person/145342 — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ جون ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ full work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature
- ↑ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jo20000082642 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مارچ ۲۰۲۲
- ↑ http://www.teheran.ir/spip.php?article702#gsc.tab=0
- ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ http://www.iranicaonline.org/articles/sadi-sirazi
- ↑ http://www.indianetzone.com/37/sheikh_saadi_classical_sufi_author.htm
- ↑ This manuscript may have been produced in India during the 17th century. The page provides a praise of God as an appropriate incipit to the text. The first two lines read: "In the name of the Lord، Life-Creating، / The Wise One، Speech-Creating with the Tongue، / The Lord، the Giver، the Hand-Seizing، / Merciful، Sin-Forgiving، Excuse-Accepting." This page is typical of the first page of Persian poetical texts، with an ornamental panel at the top (sarloh) and the main text decorated by cloud band motifs and decorative illumination between the text and in the gutter separating each verse of poetry.
- ↑ From Gulistan Saadi. chapter 1، story 10
- ↑ «گلستان سعدی، باب اول، تصحیح محمدعلی فروغی». Dibache.com. دریافتشده در ۲۰۱۲-۰۸-۱۳.
- ↑ ظفرنامہ، مصرعہ 22.
- ↑ بوستاں سادی. باب 1 (انصاف، عقل اتے حکومت تے)، دشمناں نال سلوک بارے.
- ↑ «سادی دی بوستاں». The Internet Archive. دریافتشده در ۱۸ جولائی ۲۰۱۶.
مورتاں
[سودھو]
باہرلے جوڑ
[سودھو]- The Bustan of Saadi, English translation, 74 p., Iran Chamber Society (PDF).
- The Golestan of Saadi, translated by رچرڈ فرانسس برٹن, 213 p., Iran Chamber Society (PDF).
- Golestan Saadi, the complete work, in Persian (ParsTech Archived 2011-01-28 at the وے بیک مشین). This work can be freely downloaded (File size, compiled in pdf format: 485 KB).
- Saadi Shirazi, Sheikh Mosleh al-Din, Persian Language & Literature, Iran Chamber Society.
- The Gulistan of Sa'di