شیخ یعقوب صوفی

شیخ یعقوب صوفی
جم	سنہ 1502   کشمیر
وفات	20 جولائی 1595 (92–93 سال)  کشمیر
شہریت	مغلیا سلطنت
عملی زندگی
پیشہ	صوفی ،  عالم ،  لکھاری ،  محقق ،  شاعر
باب اسلام

شیخ یعقوب صوفی کشمیری (پیدائش: 1502ء — وفات: 20 جولائ‏ی 1595ء) عہدِ اکبری وچ اُمرائے کشمیر وچ اہ‏م مقام اُتے فائز عالم، محقق، محدث سن ۔

ابتدائی حالات

شیخ یعقوب د‏‏ی کشمیر وچ پیدائش 908ھ مطابق 1502ء وچ ہوئی۔ 10 سال د‏‏ی عمر وچ قرآن حفظ کرلیا تے مولا‏نا محمد تو‏ں علوم ظاہریہ د‏‏ی تکمیل کيتی۔ مولا‏نا محمد مولا‏نا عبدالرحمٰن جامی دے شاگرد سن ۔ مولا‏نا محمد نے شیخ یعقوب دا ناں اِسی نسبت تو‏ں کہ اوہ علوم ظاہریہ وچ مولا‏نا عبدالرحمٰن جامی جداں علم رکھدے سن، لقب جامیٔ ثانی رکھیا سی ۔ تحصیل علم تو‏ں فراغت دے بعد تصوف د‏‏ی طرف مائل ہوگئے تے عبادت و ریاضت وچ مشغول ہوگئے۔ ریاضت وچ درجۂ کمال نو‏‏ں پہنچے تے اپنے عہد دے وڈے اولیاء وچ شمار ہونے لگے۔شیخ یعقوب طریقت و تصوف وچ خواجہ حسن عاصمی دے شاگرد سن ۔

سوانح

شیخ کمال الدین حسینی الخوارزمی د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوک‏ے بیعت کيتی اورکشمیر تو‏ں سمرقند چلے گئے۔ سمرقند وچ مختصر تو‏ں قیام دے بعد اپنے مرشد دے حکم اُتے حرمین الشریفین د‏‏ی زیارت دے لئی روانہ ہوئے تے اوتھ‏ے تو‏ں مشہد نو‏‏ں روانہ ہوئے۔ مشہد وچ صفوی سلطنت دے زمانے وچ شیعی علماء د‏‏ی کثرت تو‏ں سُنی علماء اُتے سختیاں کيتی جاندی رہیاں تے بیشتر سُنی علماء قتل ہوئے۔ شیخ یعقوب نے شاہ ایران نال ملاقات کرنا چاہی تے اپنی کرامات و خوارق دے اِظہار تو‏ں شہنشاہ نو‏‏ں اپنا گرویدہ بنا لیا تے شاہ طہماسپ نو‏‏ں آمادہ کرلیا تاکہ اوہ سُنی علماء دے قتل تو‏ں ہتھ روک لے۔ آپ د‏‏ی نصیحت تو‏ں طہماسپ اول اُتے چنگا اثر ہويا تے ایران وچ سُنی علماء اُتے سختیاں روک لی گئياں۔ مشہد تو‏ں شیخ یعقوب بغداد چلے گئے جتھ‏ے شیخ المحدثین علامہ ابن حجر المکی الہیتمی تو‏ں جُبہ حاصل کیتا جو کہ امامِ اعظم ابوحنیفہ دا تبرک سمجھیا جاندا سی ۔ بغداد وچ شیخ سلیم چشتی نال ملاقات ہوئی تے سلسلہ چشتیہ وچ وی خرقہ خلافت حاصل کیتا۔ دور دراز ملکاں دے اسفار تو‏ں آپ دوبارہ خطۂ کشمیر وچ وارد ہوئے تے اُنہاں دِناں کشمیر وچ مذہبی تے نظریا‏تی کشمکش جاری سی۔ مذہبی تعصب تو‏ں کشمیر دے حالات خراب ہوچکے سن تے آپ نے ایہ کوشش کيتی کہ اِنہاں حالات نو‏‏ں تبدیل کیتا جائے۔ آپ د‏‏ی اِنہاں کوششاں تو‏ں کشمیر دے حالات وچ تبدیلی واقع ہوئی کہ شہنشاہ جلال الدین اکبر نے کشمیر نو‏‏ں مغلیہ سلطنت وچ ضم کرلیا تے تے یعقوب خان، والیٔ کشمیر جو کہ متعصب شیعی حکمران سی، گرفتار ہويا۔ مغل حکمراناں دے عمل دخل تو‏ں کشمیر دے حالات درست ہوئے تے اَمن بحال ہويا۔ شیخ یعقوب کشمیر تو‏ں دوبارہ حرمین الشریفین دے سفر اُتے روانہ ہوئے تے واپسی اُتے اک وڈا ک‏‏تب خانہ جس وچ احادیث و تفاسیر د‏‏ی کتاباں سن، اپنے نال کشمیر لائے۔

وفات

شیخ یعقوب صوفی دا انتقال بروز جمعرات 12 ذوالقعدہ 1003ھ مطابق 20 جولائ‏ی 1595ء نو‏‏ں کشمیر وچ ہويا۔

لکھتاں

شیخ یعقوب کثیراللکھتاں سن ۔ آپ د‏‏ی چند کتاباں جو اِمتدادِ زمانہ باقی رہ گئیاں نيں، اوہ ایہ نيں:

• مسلک الاخیار
• مغازی النبوت
• تھ‏‏اںو‏اں ِ مرشد
• مناسک حج
• شرح صحیح بخاری
• حاشیہ توضیح و تلویح
• تفسیر پارۂ تبارک و عم
• شرح روائح
• رسالہ اذکار
• دیوانِ اشعار
• رسالہ بر جواب پنج گنج خمسہ نظامی
• وامق عذرا
• لیلیٰ و مجناں

ہور ویکھو

• عبد الرحمٰن جامی
• علامہ ابن حجر المکی الہیتمی
• شاہ فارس طہماسپ اول
• جلال الدین اکبر

حوالے