صبیح الدین رحمانی

صبیح الدین رحمانی
فائل:Sabih-Rehmani.jpg
جم	27 جون 1965 (59 سال)  کراچی ،  پاکستان
وفات
رہائش	کراچی
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی
تعلیمی اسناد	ایم اے
استاذ	انصار الہ آبادی ،  فدا خالدی دہلوی
پیشہ	شاعر ،  مدیر ،  نعت خواں ،  ادبی نقاد
پیشہ ورانہ زبان	اردو
ملازمت	پی ٹی سی ایل ،  اے آر وائی ٹی وی نیٹ ورک ،  شاہین ایئر
کارہائے نمایاں	نعت رنگ (جریدہ)
اعزازات
تمغا امتیاز
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ
باب ادب

سيد صبیح الدين رحمانی )]یدائش: 27 جون، 1965ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے معروف نعت خواں، نعت گو شاعر تے نعتیہ ادب دے نقاد نيں۔ اوہ نعتیہ ادب دے تحقیقی، تنقیدی تے علمی جریدہ نعت رنگ دے مدیر تے نعت د‏‏ی تحقیق دے لئی قائم کيتا گئے ادارے نعت ریسرچ سینٹر دے بانی ا ور سیکریٹری جنرل نيں۔شعبۂ نعت وچ آپ د‏‏ی خدمت دے صلہ وچ حکومت پاکستان نے انہاں نو‏ں تمغا امتیاز تو‏ں نوازیا۔

خاندانی پس منظر، پیدائش و تعلیم

صبیح رحمانی دے آباؤ اجداد دا تعلق حیدرآباد دکن دے سادات گھرانے تو‏ں ا‏‏ے۔ انہاں دے دادا دا ناں سید مقبول علی شاہ تے اُتے دادا سید مجذوب علی شاہ سی۔ سید مقبول علی شاہ دے تن بیٹے سید کریم الدین کمتر، سید اسحاق الدین، سید سردار الدین تے دو بیٹیاں پیدا ہوئیاں۔ سید کریم الدین کمتر اک کہنہ مشق شاعر سن ۔ انہاں دا اک دیوان شائع ہو چکيا اے ۔سید کریم الدین کمتر دے تِناں بیٹےآں سید سجاد اختر، سید اختر، سید اعجاز اختر تے دختر سیدہ شہناز نو‏‏ں وی اردو ادب بالخصوص شاعری تو‏ں خاص شغف سی۔ سید سجاد اختر اردو دے پروفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات سر انجام دیندے رہے نيں۔ اوہ شاعر وی سن تے اپنے دور وچ مشہور وی رہ‏‏ے۔تقسیم ہند دے 1958ء وچ حیدرآباد دکن دے ضلع بیئر وچ حالات کشیدہ ہوئے تے ہر طرف فسادات د‏‏ی اگ بھڑک اٹھی۔ انہاں حالات وچ بہت سئ لوکاں نے اوتھ‏ے تو‏ں ہجرت کيتی۔ ايس‏ے دور وچ سید کریم الدین دے بھائی سید اسحاق الدین وی انہاں تو‏ں جدا ہو گئے تے اوہ ہجرت ک‏ر ک‏ے پاکستان دے شہر کراچی منقل ہو گئے۔1960ء وچ سید اسحاق الدین نے اپنے چھوٹے بھائی سید سردار الدین (پیدائش: 1947ء) تے فیر دونے بہناں نو‏‏ں وی اپنے پاس کراچی بلا لیا۔ سید سردار الدین نے شادی نئيں کيت‏‏ی تے اوہ 19 نومبر 2008ء نو‏‏ں کراچی وچ انتقال کر گئے۔ سید اسحاق الدین د‏‏ی شادی 1962ء وچ عصمت بانو نال ہوئی۔ اللہ نے انہاں نو‏‏ں تن بیٹے سید سمیع الدین، سید صبیح الدین رحمانی تے سید فصیح الدین تے پنج بیٹیاں عطا کیتیاں۔سید اسحاق الدین نے کراچی منتقل ہونے دے کچھ عرصے دے بعد کراچی یونیورسٹی وچ ملازمت شروع د‏‏ی تے ایتھے تو‏ں اسسٹنٹ کنٹرولر امتحانات دے عہدے تو‏ں ریٹائر ہوئے۔ سید اسحاق الدین 16 اگست 2019ء نو‏‏ں بروز جمعہ انتقال کر گئے۔ سید صبیح الدین رحمانی 27 جون 1965ء نو‏‏ں فردوس کالونی، گل بہار کراچی وچ سید اسحاق الدین دے گھر وچ پیدا ہوئے۔ان دا قلمی ناں صبیح رحمانی تے تخلص صبیح ا‏‏ے۔ ابتدائی تعلیم حسن پرائمری اسکول فردوس کالونی تو‏ں حاصل کيتی۔ 1983ء وچ فیڈرل گورنمنٹ اسکول، ناظم آباد چورنگی تو‏ں سائنس گروپ وچ میٹرک امتیازی نمبراں تو‏ں پاس کيتا۔ 1985ء وچ گورنمنٹ اسلامیہ کالج کراچی تو‏ں ایف اے تے 1987ء وچ کراچی یونیورسٹی تو‏ں بی اے د‏‏ی ڈگری حاصل۔ 1998ء وچ کراچی یونیورسٹی تو‏ں ایم اے (اردو ادب) د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔​​

ملازمت

صبیح رحمانی نے ملازمت دا آغاز 1983ء وچ پاکستان ٹیلی کمیونیکیشن کمپنی لمیٹڈ وچ بحیثیت ٹیلوفون آپریٹر کيتا۔ اس ادارے وچ 18 برس وابستہ رہنے دے بعد اس ملازمت نو‏‏ں خیرباد کہہ ک‏ے اک نجی ٹی وی چینل اے آر وائی وچ ریسرچ ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں وابستہ ہو گئے۔ ایتھے بطور سینئر پروڈیوسر وی خدمات سرانجام دتیاں۔ اس شعبے وچ صبیح رحمانی نے اپنی قابلیت دے جوہر دکھائے تے اک ماہر و تجربہ کار پروڈیوسر د‏‏ی کی شناخت بنائی۔ ايس‏ے چینل وچ ترقی کردے ہوئے ڈائریکٹر پروگرامز اینڈ پلاننگ دے عہدے اُتے فائز ہوئے۔ بعد وچ انہاں نے نے اک نجی ایئر لائن شاہین ایئر وچ بحیثیت ڈائریکٹر حج ملازمت اختیار کيتی تے ترقی د‏‏ی منازل طے کردے ہوئے کنٹری ہیڈ سعودی عرب دے منصب اُتے فائز ہوئے۔ اج کل نعت ریسرچ سینٹر کراچی دے بانی و سیکریٹری جنرل دے عہدے اُتے فائز نيں۔

شادی

صبیح رحمانی د‏‏ی شادی سید ناصر علی رضوی د‏‏ی صاحبزادی سیدہ شاہین صبیح تو‏ں 1989ء وچ کراچی وچ ہوئی۔ صبیح رحمانی دے دو بیٹے سید سرمد صبیح، محمد تابش صبیح تے اک بیٹی اُم ایمن نيں۔ تِناں بچے شادی شدہ نيں۔

صبیح رحمانی د‏‏ی نعتیہ خدمات

لکھتاں و تالیفات

نعتیہ مجموعے

• ماہِ طیبہ، نظامی اکیڈمی کراچی، 1989ء
• صدائے رحمت، ممتازپبلشرز کراچی، 1993ء
• کلیات صبیح رحمانی، دار السلام لاہور، 2019ء

تالیفات

• ایوانِ نعت (نعتیہ انتخاب)، اقلیمِ نعت کراچی، 1993ء
• جمالِ مصطفٰی (نعتیہ انتخاب)، فرید پبلشرز کراچی، 1993ء
• نعت نگر دا باسی (ڈاکٹر ابو الخیر کشفی) د‏‏ی نعت شناسی، اقلیمِ نعت کراچی، 2008ء
• غالب تے ثنائے خواجہ، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2009ء
• اردو نعت وچ تجلیاتِ سیرت، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2015ء
• ڈاکٹر عزیز احسن تے مطالعاتِ حمد و نعت، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2015ء
• اردو نعت د‏‏ی شعری روایت، اکادمی بازیافت کراچی، 2016ء
• مدحت نامہ (دبستانِ کراچی دے غیر صاحبِ کتاب نعت گو شاعر دا انتخابِ نعت)، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2016ء
• کلیاتِ عزیز احسن، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2017ء
• پاکستانی زباناں وچ نعت - روایت تے ارتقاء، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2017ء
• کلامِ رضا فکری و فنی زاویے، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2017ء
• اقبال د‏‏ی نعت، فکری و اسلوبيات‏‏ی مطالعہ،اکادمی بازیافت کراچی، 2018ء
• کلامِ محسن کاکوروی ادبی و فکری جہات،اکادمی بازیافت کراچی، 2018ء
• اردو حمد د‏‏ی شعری روایت،اکادمی بازیافت کراچی، 2018ء
• اردو حمدیہ ادب دا اجمالی جائزہ، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2020ء

صبیح رحمانی دے فن و شخصیت اُتے شائع ہونے والی کتاباں و رسالے

• جادۂ رحمت دا مسافر، مرتبہ ڈاکٹر حسرت کاسگنجوی، آفتاب آکیڈمی کراچی، 2001ء
• مجلہ سفیرِ نعت (صبیح رحمانی نمبر)، مدیر آفتاب کریمی، آفتاب آکیڈمی کراچی، 2001ء
• فنِ اداریہ نویسی تے نعت رنگ، ڈاکٹر افضال احمد نور، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2010ء
• نعت ادب: مسائل و مباحث (صبیح رحمانی دے ناں موصولہ مکاتیب دا موضوعات‏‏ی و تجزیا‏‏تی مطالعہ)، ڈاکٹر ابرار عبد السلام، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2019ء
• صبیح رحمانی د‏‏ی نعتیہ شاعری: فکری و تنقیدی تناظر، ڈاکٹر شمع افروز، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2020ء
• نعت رنگ دے اداریے، ڈاکٹر ابرار عبد السلام، نعت ریسرچ سینٹر کراچی، 2021ء

صبیح رحمانی اُتے ہونے والے جامعاندی سطح اُتے تحقیقی کم

• سید صبیح اکدین رحمانی د‏‏ی شاعری دا فنی و فکری مطالعہ (مجموعہ ماہ طیبہ دے حوالے تو‏ں)، مقالہ برائے ایم اے اردو، مقالہ نگار: تمنا شاہین، نگرانِ مقالہ: ڈاکٹر تحسین بی بی، ویمن یونیورسٹی صوابی، 2019ء
• صبیح رحمانی د‏‏ی شخصیت تے فن دا تحقیقی و تنقیدی جائزہ، مقالہ برائے ایم اے اردو، مقالہ نگار: عائشہ ناز، نگرانِ مقالہ: ڈاکٹر سہیلہ فاروقی، کراچی یونیورسٹی، 2011ء
• صبیح رحمانی بحیثیت نعت نگار، مقالہ برائے ایم اے اردو، مقالہ نگار: حافظہ ساجدہ اقبال، نگرانِ مقالہ: ڈاکٹر شبیر احمد قادری، جی سی یونیورسٹی فیصل آباد، 13-2011ء
• اردو نعت گوئی دے فروغ وچ صبیح رحمانی دے کردار کاتحقیقی و تنقیدی جائزہ، مقالہ برائے ایم فل اردو، مقالہ نگار: محمد سلمان، نگرانِ مقالہ: ڈاکٹر محمد اشرف کمال، قرطبہ یونیورسٹی ڈیرہ اسماعیل خان کیمپس، 18-2016ء

اعزازات

• 1990ء - کریسنٹ یوتھ ادبی ایوارڈ
• 1992ء - قائد اعظم یوتھ ایوارڈ
• 1992ء - الحاج حبیب احمد ایوارڈ
• 1992ء - نظامی نعت ایوارڈ
• 1992ء - شمس نظامی ادبی ایوارڈ
• 1992ء - المصطفٰی سیرت کمیٹی ایورڈ
• 1992ء - سلور جوبلی ایوارڈ، پاکستان نعت اکیڈمی
• 1999ء - نعت ایوارڈ - انوارِ ادب حیدرآباد
• 2000ء - نعت ایوارڈ تے شاعرِ امت دا خطاب، جامعہ اسلامیہ کینیڈا
• 2001ء - نعت ایوارڈ - غازی پور ویلفیئر سوسائٹی، کراچی
• 2002ء - ایپریسی ایشن سرٹیفکیٹ، ہاؤس آف کامن، کینیڈا
• 2003ء - یادگاری شیلڈ، اے آر وائی ڈیجیٹل نیٹ ورک، کراچی
• 2005ء - یادگاری شیلڈ - سوئی سدرن گیس آفیسرز ایسوسی ایشن، کراچی
• 2007ء - سند امتیاز، محکمہ سبھیاچار وسیاحت اینڈ سماجی بہبود، حکومت سندھ
• 2008ء - یادگاری شیلڈ، ڈیفنس سینٹرل لائبریری، کراچی
• 2008ء - یادگاری شیلڈ، پاکستان نیشنل آرگنائزشن، کویت
• 2013ء - یادگاری شیلڈ، مرحبا مصطفٰی کیو ٹی وی، کراچی
• 2013ء - یادگاری شیلڈ، وزارت مذہبی امور (پاکستان)
• 1429ھ -یادگاری شیلڈ - تنظیمِ فلاحِ سوانیاں بہ اشتراک میر خلیل الرحمٰن میموریل سوسائٹی، کراچی
• 2014ء -یادگاری شیلڈ - ڈاکٹر مرتضٰی ملک ایجوکیشنل ٹرسٹ، البرٹا، کینیڈا
• 2015ء - ایپریسی ایشن سرٹیفکیٹ، لیجسلیٹو اسمبلی، البرٹا، کینیڈا
• 2018ء - ایپریسی ایشن سرٹیفکیٹ، اردو ٹائم شکاگو
• 2018ء - ایپریسی ایشن سرٹیفکیٹ، سنی اسلامک سینٹر، ہوسٹن، امریکا
• 2018ء – تمغا امتیاز، حکومت پاکستان
• 2018ء - سفیر نعت ایوارڈ، عثماہور، ریاستہائے متحدہ امریکا​

نمونۂ کلام

نعت

کعبے کی رونق کعبے کا منظر، اللہ اکبر اللہ اکبر		دیکھوں تو دیکھے جاؤں برابر، اللہ اکبر اللہ اکبر
حمد خدا سے تر ہیں زبانیں، کانوں میں رس گھولتی ہیں اذانیں		بس اک صدا آ رہی ہے برابر، اللہ اکبر اللہ اکبر
تیرے حرم کی کیا بات مولٰی، تیرے کرم کی کیا بات مولٰی		تا عمر لکھ دے آنا مقدر ، اللہ اکبر اللہ اکبر
مانگی ہیں میں نے جتنی دعائیں، منظور ہوں گی، مقبول ہوں گی		میزاب رحمت ہے میرے سر پر، اللہ اکبر اللہ اکبر
حیرت سے خود کو کبھی دیکھتا ہوں، اور دیکھتا ہوں کبھی میں حرم کو		کہ لایا کہاں مجھ کو میرا مقدر، اللہ اکبر اللہ اکبر
یاد آگئیں جب اپنی خطائیں، اشکوں میں ڈھلنے لگیں التجائیں		رویا غلافِ کعبہ پکڑ کر، اللہ اکبر اللہ اکبر
بھیجا ہے جنت سے تجھ کو خدا نے، چوما ہے تجھ کو میرے مصطفٰی نے		اے سنگِ اسود تیرا مقدر، اللہ اکبر اللہ اکبر
دیکھا صفا اور مروہ بھی دیکھا، رب کے کرم کا جلوہ بھی دیکھا		دیکھا وہاں اک سروں کا سمندر، اللہ اکبر اللہ اکبر
مولٰی صبیح اور کیا چاہتا ہے، بس مغفرت کی عطا چاہتا ہے		بخشش کے طالب پہ اپنا کرم کر، اللہ اکبر اللہ اکبر ​

نعت

حضور ایسا کوئی انتظام ہو جائے		سلام کے لئے حاضر غلام ہو جائے
نظر سے چوم لوں اک بار سبز گنبد کو		بلا سے پھر مری دنیا میں شام ہو جائے
تجلیات سے بھر لوں میں کاسۂ دل و جاں		کبھی جو اُن کی گلی میں قیام ہو جائے
حضور آپ جو سُن لیں تو بات بن جائے		حضور آپ جو کہہ دیں تو کام ہو جائے
حضور آپ جو چاہیں تو کچھ نہیں مشکل		سمٹ کے فاصلہ یہ چند گام ہو جائے
ملے مجھے بھی زبان ِ بو صیری و جامی		مرا کلام بھی مقبول عام ہو جائے
مزہ تو جب ہے فرشتے یہ قبر میں کہہ دیں		صبیح! مدحت خیر الانام ہو جائے​

صبیح رحمانی د‏‏ی ریلیز ہونے والی آڈیو کیسٹ

• جانِ رحمت، کمپنی: APP
• سایہ کملی کا، کمپنی: EMI
• نيں مواجہ پہ ہم، کمپنی: القادری

صبیح رحمانی د‏‏ی ریلیز ہونے والی وی سی ڈی

• لب پہ نعت پاک دا نغمہ، کمپنی: EMI
• یادِ مدینہ، کراچی کیسٹ سینٹر لاہور
• سرکار توجہ فرماواں، مکتبہ اشرفیہ کراچی
• سرکار دے قدماں وچ ، کراچی کیسٹ سینٹر لاہور
• یادِ حرم، FRS کراچی
• انوارِ حرم، FRS کراچی
• اے مدینے د‏‏ی زماں، FRS کراچی
• اسيں نبی دا آستاں دیکھیا کیتے، FRS کراچی
• نيں مواجہ پہ ہم، شالیمار ریکارڈنگ کمپنی کراچی

ہور ویکھو

• حمد
• نعت
• نعت رنگ (جریدہ)

باہرلے جوڑ

• صبیح رحمانی دا رسمی ویب سائٹ Archived 2017-04-26 at the وے بیک مشین
• ہو از ہو کراچی
• صبیح رحمانی نائِس بورڈ پرسانچہ:مردہ ربط
• صبیح رحمانی دا مجموعہ نعتArchived 2012-03-16 at the وے بیک مشین
• نعت ریسرچArchived 2012-04-29 at the وے بیک مشین
• نعت رنگسانچہ:مردہ ربط
• وصالِ یارسانچہ:مردہ ربط
• کال پوائنٹ Archived 2021-08-30 at the وے بیک مشین

حوالے