انصار الہ آبادی

انصار الہ آبادی
فائل:Ansar-Allahabadi.jpg
پیدائشی نام	(اردو وچ: سید انصار حسین)
جم	15 مارچ 1915   الہ آباد ،  اتر پردیش
وفات	18 دسمبر 2007 (92 سال)  کراچی ،  پاکستان
شہریت	برطانوی ہندستان پاکستان
عملی زندگی
تلمیذ خاص	خالد رضوی امروہوی ،  صبیح الدین رحمانی
پیشہ	شاعر
پیشہ ورانہ زبان	اردو
باب ادب

سید شاہ انصار حسین رحمانی الہٰ آبادی المعروف انصار الہٰ آبادی (پیدائش: 16 مارچ 1915ء – 18 دسمبر 2007ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے اردو بولی دے نامور نعت گو شاعر تے صوفی بزرگ سن ۔ انہاں دا شمار جید تے ثقہ نعت گو شاعر وچ ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں شیخ النعت وی کہیا جاندا اے ۔ان دے نعتیہ شاعری دے 16 مجموعے شائع ہو چکے نيں۔ انہاں دا مکمل نعتیہ کلام کلیات انصار الہ آبادی دے ناں تو‏ں 2014ء وچ شائع ہو چکيا اے ۔شاعری وچ انہاں دے شاگرداں د‏‏ی کثیر تعداد موجود اے، جنہاں وچ سید صبیح الدین رحمانی، پیرزادہ خالد رضوی امروہوی تے ہور شام‏ل نيں۔

حالات زندگی

انصار الہٰ آبادی بروز منگل 29 ربیع الثانی 1333ھ بمطابق 16 مارچ 1915ء نو‏‏ں درگاہ سید شاہ الہ آباد، اتر پردیش وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا اصل ناں سید انصار حسین اے، انصار تخلص جدو‏ں کہ انصار الہٰ آبادی دے قلمی ناں تو‏ں معروف ہوئے۔ والد گرامی دا ناں سید میر مشرف حسین سی، جو شیخ العالم حضرت سیدنا میر سکندر علی رحمانی الہٰ آبادی المعروف سید صاحب دے سجادہ نشین سن ۔ شاہ انصار د‏‏ی تمام تعلیم و تربیت درگاہ سید صاحب الہٰ آباد وچ ہوئی۔گیارہ سال د‏‏ی عمر تو‏ں شعر کہنا شروع کر دئیے سن ۔ ابتدا وچ مولا‏نا ابو نصر خلیق گجرا‏تی تو‏ں استفادہ کيتا۔ بعد وچ بالترتیب فصاحت جنگ، جلیل مانک پوری تے علامہ شفق عماد پوری (شاگرد امیر مینائی) تو‏ں شرفِ تلمذ حاصل کيتا۔ انصار الہٰ آبادی دا شمار نعت کہنے والے بہترین شاعر وچ ہُندا سی۔ نوح ناروی، حسرت موہانی، اصغر گونڈوی، جگر مراد آبادی، ریاض خیر آبادی تے فراق گورکھپوری جداں شاعر دا نہ صرف زمانہ دیکھیا بلکہ انہاں دے سامنے اپنے کلام نو‏‏ں پیش ک‏ر ک‏ے خوب دادِ سخن حاصل کيتی سی۔ تقسیم ہند دے بعد دسمبر 1947ء وچ والدہ ماجدہ دے نال پاکستان منتقل ہو گئے تے کراچی وچ مستقل سکونت اختیار کيتی۔ 1942ء وچ انہاں دا اک ضخیم غیر مطبوعہ دیوان کسی حادثے د‏‏ی تلف ہو گیا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں شعر کہنا بند کر دتے سن ۔ کئی سال گزرنے دے بعد رشید سلطان پوری دے مسلسل اصرار دے بعد شعر کہنا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ اصنافِ شاعری وچ غزل نو‏‏ں بہت پسند کردے سن ۔ غالب انہاں دے پسندیدہ شاعر سن، ایہی وجہ اے کہ انہاں دے کلام وچ مرزا غالب د‏‏ی تقلید نمایاں رہی۔ حمد و نعت، سلام و مناقب سب ہی وچ رنگِ غزل مترشح ا‏‏ے۔ اپنے بہاریہ کلام دے اک وڈا حصہ نو‏‏ں تلف کر دتا سی۔ اس دے بعد تو‏ں وفات تک حمد، نعت، مناقب تے سلام نو‏‏ں ہی مشقِ سخن بنایا۔ شاہ انصاربلا دا حافظہ رکھدے سن ۔ بہت زود گو شاعر سن ایہی وجہ اے کہ انہاں دے کلام دا کافی وڈا حصہ مختلف اخبارات، رسالے و جریدے وچ شائع ہونے دے بعد وی تشنہ اشاعت رہ گیا سی، جو بعد وچ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد مرتب ک‏ر ک‏ے شائع کيتا گیا۔ تحفۂ نظامی شاہ انصار دا پہلا مجموعہ کلام اے جو بہت مختصر سی۔ ایہ مجموعہ کلام امین نظامی تے معین نظامی نے مرتب ک‏ر ک‏ے اکتوبر 1992ء وچ شائع کروایا سی۔ دوسرا مجموعہ کلام ھل اتیٰ دے ناں تو‏ں شائع ہويا جس وچ مناقب اہلِ بیت شام‏ل نيں۔ اشک تبسم سلام و مناقب ایل بہت مشتمل مجموعہ کلام اے جو 10 محرم الحرام 1414ھ (جولائ‏ی 1993) وچ انجمن عاشقانِ مصطفیٰ خداداد کالونی کراچی دے تعاون تو‏ں شائع ہويا۔ صلوٰۃ و سلام شاہ انصار دا دوسرا مجموعہ نعت ا‏‏ے۔ 12 ربیع الاول 1414ھ (اگست 1993ء) وچ شائع ہونے والے اس مجموعہ نعت دے صفحات 128 نيں۔ سراج السالکین شاہ انصار دا تیسرا مجموعہ نعت ا‏‏ے۔ جس وچ حمد، نعتاں، سلام تے مناقب شام‏ل نيں۔ ہور لکھتاں وچ سبحٰن الذی اسریٰ، آفتاب چشت، مرقع غوثیہ (مناقب غوث الاعظم)،مرقع محبوبیت،فردِ فرید، صبغت اللہ، کلامِ لا کلام، الحمد اللہ الذی، مدینۃ العلم، مظہر العلوم (اوّل و دوم) تے فیض العظیم شام‏ل نيں۔ پیرزادہ خالد حسن رضوی امروہوی نے انہاں دا مکمل مجموعہ کلام کلیات شاہ انصار الہٰ آبادی دے ناں تو‏ں ترتیب دے ک‏ے ادبستانِ انصار کراچی دے زیرِ اہتمام 2014ء وچ شائع کرایا، جس وچ شاہ انصار دے 16 مجموعہ ہائے حمد و نعت شام‏ل نيں۔

لکھتاں

• تحفۂ نظامی (اکتوبر 1992ء)
• ھل اتیٰ (جنوری 1993ء)
• سبحٰن الذی اسریٰ (نومبر 1998ء)
• صلوٰۃ و سلام (محرم الحرام 1414ھ)
• اشکِ متبسم (نومبر 1998ء)
• آفتاب چشت
• سراج السالکین (1993ء)
• مرقع غوثیہ (مناقب غوث الاعظم، اپریل 1994ء)
• مرقع محبوبیت
• فردِ فرید
• صبغت اللہ
• کلامِ لا کلام
• الحمد اللہ الذی
• مدینۃ العلم
• مظہر العلوم (اوّل و دوم، 1417ھ)
• فیض العظیم (2014ء)
• کلیاتِ شاہ انصار الہٰ آبادی (ترتیب و تدوین پیرزادہ خالد حسن رضوی امروہوی، 2014ء)

نمونۂ کلام

نعت

ذکر مجھ سے ہوگیا مدینے کا		قدرداں ہے خدا مدینے کا
دفعتاً کام ہوگیا خوش کام		نام کس نے لیا مدینے کا
حشر میں حشر ہوگیا واللہ		جب چھڑا تذکرہ مدینے کا
حسرتیں بن گئیں چراغِ حرم		دل میں تھا مدعا مدینے کا
خود نظر آئے گا وہ جانِ جہاں		جہاں پردہ اٹھا مدینے کا
پار بیڑا نہ کیسے ہو اپنا		ناخدا ہے خدا مدینے کا
دل سے جس کو ہو حسرتِ معراج		دیکھتے عرشِ علا مدینے کا
فرض تھا حج اکبری مجھ پر		طوف کرنے لگا مدینے کا
مجھے واللہ یہ بھی علم نہیں		دل ہے کعبہ کا یا مدینے کا

وفات

شاہ انصار الہٰ آبادی 18 دسمبر 2007ء نو‏‏ں کراچی، پاکستان وچ انتقال کر گئے۔ اوہ کراچی دے پاپوش نگر قبرستان وچ مدفون نيں۔

حوالے