علامہ تمنا عمادی
علامہ تمنا عمادی | |
---|---|
جم | 14 جون 1888
|
وفات | 27 نومبر 1972 (84 سال) |
عملی زندگی | |
پیشہ | شاعر ، مترجم ، سوانح نگار |
باب اسلام | |
ترمیم |
علامہ تمنا عمادی مجیبی یا محمد محی الدین حیات الحق (پیدائش: 14 جون 1888ء— وفات: 27 نومبر 1972ء)، پاکستانی شاعر، مترجم تے سوانح نگار سن۔
سوانح
[سودھو]علامہ تمنا عمادی دی پیدائش پھلواری شریف، پٹنا وچ 14 جون 1888ء نوں ہوئی۔ تریخ پیدائش دا مادہ ’’فیروزبخت‘‘ توں مخرج ہُندا اے۔ والدین نے ناں حیات الحق رکھیا سی مگر اوہ اپنے ننھیالی ناں محمد محی الدین توں مشہور ہوئے تے تمنا عمادی دے ناں توں شہرت پائی۔ والد شاہ نذیرالحق سن جیہناں نے 10 مارچ 1905ء نوں پھلواری شریف، پٹنا وچ وفات پائی۔
تعلیم
[سودھو]درس نظامی دی تکمیل تمنا نے اپنے والد شاہ نذیرالحق توں کيتی۔ گویا عربی زبان تے فارسی زبان وچ منتہی الکمال سن۔ انگریزی زبان توں نابلد سن۔ فارغ التحصیل ہون توں بعد اولن مدرسہ حنیفیہ، پٹنا وچ ملازمت اختیار کرلئی۔ ایہ مدرسہ محمدی جان بیگم سی جیہنوں نواب یوسف علی خان نے قائم کیتا سی۔ ایتھے تمنا 1910ء توں 1918ء تک عربی زبان تے فارسی زبان دے مدرس رہے۔
بطور مدرس
[سودھو]اِس توں بعد اوہ تقریبن ساڈھے تن سال سابق صدر بھارت ڈاکٹر راجندر پرشاد دے قائم کردہ وِدتا پیٹھ (بیہار) وچ عربی و فارسی پڑھاؤندے رہے۔ 1921ء وچ تمنا اِس توں علیحدہ ہوگئے تے فیر کِسے ادارے وچ ملازمت اختیار نہ کيتی۔ بعد وچ پٹنا دے بعض مسلمان وکلاء اوہناں توں قرآن مجید پڑھن لگ گئے۔ ایہ لوک کچھ مالی خدمت وی کر دیا کردے سن۔ سر فخرالدین (متوفی 1933ء) فقہی معاملات وچ وی علامہ تمنا توں مشورہ کریا کردے سن۔ جدوں اوہناں دا انتقال ہوگیا تاں ایہ عبدالعزیز بیرسٹر (متوفی 1948ء)، وزیر تعلیم بیہار دے مشیر خاص تے دستِ راست بن گئے۔ عبدالعزیز بعد وچ صدر اُمورِ مذہبی بن کے حیدرآباد دکن گئے تاں تمنا نوں وی اپنے ہمراہ لے گئے۔ نظام ریاست حیدرآباد دکن توں علامہ تمنا دا ماہانہ وظیفہ 100 روپئے مقرر ہويا تے ایہ اوہناں نوں ریاست حیدرآباد اُتے بھارتی قبضے یعنی ستمبر 1948ء تک باقاعدگی نال ملدا رہیا۔[۱]
ٖڈھاکا تے چاٹگام وچ قیام
[سودھو]1948ء وچ علامہ تمنا اپنے اہل و عیال دے ہمراہ ہجرت کرکے ڈھاکا چلے گئے۔ ڈھاکا جاندے ہوئے اوہ اپنا کتب خانہ وی نال لے گئے۔ اوتھے حکومت پاکستان نے اوہناں نوں رہائش لئی اک وسیع مکان دتا۔ علمی حلقےآں وچ خاصی آؤبھگت ہوئی۔ اوہ طویل عرصے تک ریڈیو ڈھاکا توں درس قرآن نشر کردے رہے۔ غرض کہ معاش دے پہلو توں اوہناں نوں کوئی تشویش نہیں ہوئی، بلکہ اوہ خاصے خوشحال تے فارغ البال سن۔ کئی سال بعد اوہناں نے ڈھاکا توں اپنی رہائش چاٹگام منتقل کرلئی جتھے اوہناں دا بیٹا صاحبزادہ محمد انعام الدین رہندا سی تے جس دا اوتھے ٹھیکے دا کاروبار سی۔
اواخر عمر
[سودھو]اوہناں دی بیشتر لکھتاں نامکمل پئی سن۔ اُنہاں نے اِس دوران خیال کیتا کہ اُنہاں دی تکمیل اُس وقت تک ممکن نئيں ہوسکدی کہ جدوں تک مستقل قیام کراچی وچ نہ ہوجاوے۔ اِس توں علاوہ اوہناں دی اک اکھ توں پانی اُترن دا مرض شروع ہوگیا تے رفتہ رفتہ بینائی ختم ہون لگ گئی۔ اِس اُتے اوہناں نوں آپریشن دی ضرورت سی۔ اِس لئی چاٹگام توں کراچی چلے آئے تے اک عزیز دے کول قیام کیتا۔ اِس اثناء وچ اوہناں دے بیٹے محمد انعام الدین نے وی اپنا کاروبار کراچی منتقل کرليا۔ چنانچہ 1969ء وچ علامہ تمنا اپنے بیٹے دے کول کراچی وچ رہائش پزیر ہوگئے۔
وفات
[سودھو]اواخر عمر وچ بینائی ختم ہون اُتے اکھ اُتے عمل جراحی کروایا۔ ایہدے نال بینائی تاں بحال ہوگئی مگر شومئی قسمت کہ 1972ء دے اوائل وچ اوہناں نوں حلق دا سرطان لاحق ہوگیا۔ علاج معالجے دیاں بے سود کوششاں کيتیاں گئیاں مگر کوئی کمی واقع نہ ہوئی۔ کھانا پینا بِلکل ترک ہوچکيا سی کیونکہ کوئی شے حلق توں تھلے نئيں اُتردی سی۔ سیال چیزاں وچ دو چار گُھٹ یخنی یا ادھی پیالی چاہ اوہناں دی دن بھر دی خوراک رہ گئی سی۔ اِسے مرض وچ 27 نومبر 1972ء نوں کراچی وچ فوت ہوگئے۔[۲]
لِکھتاں
[سودھو]علامہ تمنا دیاں چند مشہور لِکھتاں ایہ نيں:
- مثنوی مذہب و عقل
- مثنوی معاش و معاد
- ایضاحِ سخن
- رسالہ تذکیر و تانیث
- افعالِ مرکبہ
- تمنائے سخن
- اعجاز القرآن