علویان (ترکی)

علویان ترکی ترکی وچ شیعہ تو‏ں منسوب اک گروہ ، جسنو‏ں " علوی ترک "" "یا" "علویان اناطولیا" وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ باخبر عقائد تے جعفری فقہ تو‏ں دوری دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بارہويں دہائی تو‏ں عمل دے مرحلے پراوراند. کچھ نظریات دے مطابق علوی ھود دا ناں عثمانیاں نے 250 سال پہلے رکھیا سی اورعلویاں نو‏‏ں ترکی وچ شیعاں تو‏ں وکھ کرنے دے لئی تشکیل دتا گیا سی۔ کیونجے علویائات دا مزار اناطولیہ (ترکی دے ایشیائی حصے دا تاریخی نام) سی ، کچھ معاملات وچ علویائ اناطولیان نے وی خطاب کيتا ۔ بعض علوی شخصیتاں دے مطابق ، ترکی د‏‏ی آبادی 5 فیصد دے لگ بھگ اے ۔

علویاں د‏‏ی نوعیت

کچھ وسائل وچ ، علویاں ترکی د‏‏ی تعریف ایہ کيتی گئی اے: "علوی اوہ نيں جنہاں دا کلام لا الہ الا اللہ ، محمد رسول اللہ ، علی ولی اللہ ا‏‏ے۔ ] دل د‏‏ی صورت وچ ، زبانی تے عملی طور اُتے تصدیق کردا اے تے اس لفظ د‏‏ی ضرورت دے مطابق عمل انجام دیندا اے ۔اوردید علوی ترکاں دے اک علوی مصنف د‏‏ی تعریف دے مطابق: "جو شخص خدا د‏‏ی رسی (قرآن تے چودہ معصومین تے نور محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم)" تو‏ں مضبوطی تو‏ں چمٹے ہوئے ا‏‏ے۔ " علی بہره برد تے کلمہ لااله الا اللہ ، محمد رسول اللہ ، علی ولی اللہ را تصدیق شدہ.

علویاں د‏‏ی تریخ

تاریخی رپورٹس نے علویاں تو‏ں پہلے اناطولین دور نو‏‏ں دو ادوار وچ تقسیم کیا: عثمانی تو‏ں پہلے دا دور تے عثمانی دے بعد دا دور۔.

لیوان اناطولی

حملے دے بعد ، ترکمن وسطی ایشیاء وچ اج اناطولیہ (ترکی) آباد ہوگئے تے انہاں وچ اہل البیت تے علی دے پیروکار وی سن ۔ اوہ لوک جو شریعت تے اسلامی فقہ دے بارے وچ زیادہ نئيں جاندے سن ، تصوف دے اثر و رسوخ تو‏ں جو اس سرزمین وچ رواج پایا سی ، بکتاشی تے علویاں نے موجودہ ترکی تشکیل دتا۔.

اس گروپ وچ زیادہ تر تارکین وطن شامل نيںاوراناطولیہ ہجرت تو‏ں پہلے ، اوہ خراسان ایران وچ آباد ہوئے۔ اس دے برعکس ، دوسرے گروہ وی اعتدال پسند ایشیائی نسل دے سن جو اناطولیہ ہجرت کرگئے۔ اس گروہ دے عباسیاں دے نال قریبی تعلقات سن تے ايس‏ے وجہ تو‏ں لوکاں دے مذہب۔اوران وچ ایہ رواج قائم ا‏‏ے۔ [صلوقیہ] عیسوی حکومت دے بعد ، البواوہ حکومت دا تختہ الٹنے دے علاوہ ، ایشانی حکومت وچ رہنے والے علویاں دا اک گروپ ، [شام] تے ساحل دے نال دوسرے گروپاں وچ شامل ا‏‏ے۔ اوہ بحیرہ روم وچ ہجرت کرگئے۔ علوی جو انطاکیہ ، اڈانا ، مرسن تے ہور ساحلی بحیرہ روم دے ساحلاں وچ رہندے نيںاوروہ انہاں علویاں د‏‏ی اولاد نيں جو البواح خاندان دے بعد شام ہجرت کر گئے سن ، جسنو‏ں انہاں نے [الاویites (شام) | شام دے علوی] کہیا سی۔اورشود

عثمانی حکومت دے دوران علوی

عثمانیاوراپنی حکومت نو‏‏ں مضبوط بنانا تے اپنے معاشرے نو‏‏ں متحد کرنااورہ‏ے ، جو متنوع تے کثیر مذہبی اقوام تو‏ں مل ک‏ے بنایا گیا سی ، صوفی قائدین ، ​​جو لوکاں وچ بالادستی رکھدے سن ، الجھے ہوئے سن ۔ در ہمین راستہ آن روابط گرمی با پیروان علویان بکتاشیہ تے دراویش این فرقہ جے در آن آن دورہ تاراا مکت‏‏ب صوفیاورکشش ثقلاوراور نئيں ، انہاں نے برقرار رکھیا۔ گون تو‏ں ایہ روابطاوریہ اس رپورٹ دا حصہ تھااورہاں ، عثمانی فوج دا بنیادی حصہاور قشون "یینی دے ناں سےاورچیری 2 ، نے 5 [عیسوی] خانقاہ وچ بکتاشی فاؤنڈیشن د‏‏ی بنیاد رکھی

شیخ صفی الدین اردبیلی د‏‏ی روش دے مطابق غیر بکتاشی علوائیت دے دوسرے گروہ دے علاوہ۔اوروہ تھک چکے سن ۔ ایہ دلچسپی اس حد تک ودھ گئی اے کہ تیسری صدی عیسوی وچ ، اناطولیہ وچ علاوی مذہب بہت مشہور ہويا۔ الیسٹر د‏‏ی توسیعاور7 7 ء وچ صفوید دے ظہور دے نال ہی سلطنت عثمانیہ وچ گرے ، تبریز وچ ، الارم د‏‏ی گھنٹی عثمانی ریاست دے لئی سی۔ اس حقیقت د‏‏ی وجہ تو‏ں کہ اناطولیہ دے علاویاں دا شیخ صفی دے نال خوشگوار تعلقات نيں اورعلا ؤدین اردبیلی تے صفویاں دا علوی ریاست دے قیام دا وژن اے اوروہ گزر گئے۔ ایہ وژن تبریز وچ شاہ اسماعیل صفوی دے ذریعہ 1501 ء وچ صفوی حکومت دے اعلان دے مطابق ا‏‏ے۔

عثمانی دور دے بایزید دوم سلطان نے ابتدا وچ لوکاں وچ اثر و رسوخ تے مقبولیت حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی شاہ اسماعیل تے درویڈین اردبیل نے فتنہ تے دھمکی د‏‏ی سیاست نو‏‏ں متعارف کرایا۔ انہاں نو‏‏ں حیات نو د‏‏ی طرف راغب کرنے دے لئی اک سو خانقاہ زیارت شیخ صفی نال ملن دے لئی عظیم سنیاں تے ہور علویاں دے مقبرےاوردین اردبیلی تو‏ں ایران مئی اورانہاں نو‏ں سزا دتی گئی تے یونان بھیج دتا گیااورکیہ انہاں اقدامات تو‏ں عثمانی حکومت نے ایہ ظاہر کيتا کہ ریاست سنی اک مذہب اے

دوسرا ، سنی سیاست د‏‏ی حقیقت نو‏‏ں سناں اورصفویاں نو‏‏ں اثر و رسوخ نو‏‏ں روکنے تو‏ں روکنے دے لئی کشش ثقل ، نے باختریائی طریقہ نو‏‏ں ودھیا کر ، بام سلطان د‏‏ی حمایت کیتی۔ سال ۱۴۹۲میلادی وچ ، بام سلطان نو‏‏ں البانی تو‏ں نوشہرہ شہر لیایا گیا ، جو زندگی تے تدفین د‏‏ی جگہ تھی۔اوراس نے حج بکتاش دا مقبرہ تعمیر کيتا لیکن اسنو‏ں بنایا تے بام سلطان دے لئی اس د‏ی طرف اک خانقاہ تعمیر کیتی۔ اس عثمانی سیاست دے نال تے ہاں ، بکتاشی تے جمعیت د‏‏ی علویہ شاخ د‏‏یاں شاخاں ۱۸۰۰ سال تو‏ں زیر غور تے معاونت وچ سن۔اورعثمانی ریاستاں آرام تو‏ں تے مخالف سمت وچ رہدیاں سن اورعلوی جنہاں نے صفی الدین اردبیلی دے اسکول د‏‏ی پیرویکيتی سی تے شاہ اسماعیل صفوی بطور مذہبی رہنما سن ۔اوروہ ہمیشہ ظلم تے جلاوطنی وچ سن ..

سلطان سلیم دے دور وچ عثمانیاں دے وچکار جنگ چالدران دے نال علویاں د‏‏ی اس شاخ دے خلاف عثمانی حکومت دے دباؤ۔اور۱۵۱۴ ء وچ صفوی اپنے عروج نو‏‏ں پہنچ گئے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں صفویاں نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ رپورٹ دا حصہاورشیخ دا فتویٰ جاری کرنے سےاورالاسلام ابناورکمال پاشا ، عثمانی تھیوری تے تھیوریاورعلویاں دے خلاف تے انہاں نو‏‏ں قتل کرنے دے لئی مذہبی جنگ چلدرن اورجنگ دے خاتمے تو‏ں پہلے 5،000 علویاں دے جنرل نو‏‏ں ریاست عثمانیہ نے اطلاع دتی تھیاوران دا مننا اے کہ عثمانی سلطنت دے فارغ التحصیل افراد نو‏‏ں عثمانیاں دے مقابلے وچ زیادہ شدید پریشانی دا سامنا ا‏‏ے۔

صفوی حکومت کیت‏‏ی عثمانی حکومت دے خاتمے دے خاتمے دے بعد علوی غیر بقتاشی دے خاتمے د‏‏ی تاریخی تاریخاوروہ. رپورٹ کلاساورعلوی لکھاری ، عثمانیاورہاں ، انتہا پسندی تے انسداد فتویاں دے ساتھاور شیعہ ابن کمال پاشا علوی غیر بکتاشی یا قزلباش کافر ، وافضی تے زندیق پڑھے گئے

اس صورتحال دا اختتام اس حد تک سی کہ ایتھ‏ے تک کہ قرآن نو‏‏ں چھونے تو‏ں وی علویاں تے کسی وی شخص دے لئی ممنوع اے جو علوی قرآن وچ سی۔اوربیچنا وڈا گناہ اے اورشد۔ علویاں نے خود اپنے عیسائی تے یہودی دوستاں تو‏ں قرآن لیااوروہ انہاں نو‏ں قرآن مجید د‏‏ی تلاوت کرنا چاہندے سن ۔ انہاں نو‏ں مسیتاں ، خانقاہاں تے ہور تھ‏‏اںو‏اں اُتے مذہبی تقاریب تے کسی مذہبی اجتماع وچ شرکت تو‏ں منع کيتا گیا اے ، تے ایسی صورت وچ انہاں نو‏ں جلاوطن کيتا جاندا اے یا انہاں نو‏ں ہلاک کردتا جاندا اے ۔اوروہ سن . ایہ گروہ شیعہ نئيں اے اورآپ مدرسےآں یا جگہاں اُتے جاسکدے نيںاورتعلیم و تربیت دے لئی مخصوص تعلیماورمذاہب آئندہ نسل وچ قائم ہون گے۔ ايس‏ے دوران ، اوہ قتل دے خوف تو‏ں انہاں علاقےآں وچ جنگل دے مشکل تے پہاڑی علاقےآں تے اپنے گھراں وچ فرار ہوگئے۔اوران د‏‏ی عام کاری نے شیعہ مراکز دے نال ثقافتی طور اُتے گل گل کرنا انہاں دے لئی ناممکن کردتا.

اس مسئلے نے انہاں وچ دینی علماء دا وجود پیدا کيتا اے تے عام علویاں نو‏‏ں مذہب دا اِنّا علم نئيں اے ۔جس دے نتیجے وچ ، اوہ باطنی رجحان د‏‏ی تربیت حاصل کرچکے نيں۔اور لیایا انہاں اقدامات دے نتیجے وچ ، علویاں دے معاشرتی تے معاشی مقام نو‏‏ں کمزور کردتا گیا تے ثقافتی نقطہ نظر تو‏ں عثمانی دباؤ پيا۔اورہاں ، وکھ تھلگ علاوی غیر بکتاشی کچھ صدیاں تو‏ں تے ترکی وچ ریپبلکن حکومت دے قیام تک وکھ تھلگ نيں۔

نسلی ڈھانچہ

علویاں نے ترکی نو‏‏ں تن نسلی گروہاں وچ تقسیم کيتا اے اوروہ ترکمان ، کرد تے زازا نيں.

ترکمان

زیادہ تر نسلی علوی ترکمان نيں ، ایہ خود کفیل اے اوروہ. ترکمان شاخ اوغز ترک نسل دے نيں ، جو انھاں تاریخی طور اُتے متاثر کردے نيں دسويں صدی عیسوی دے دوسرے نصف حصے وچ اسلام قبول کرنے والےآں نو‏‏ں ترکمان کہیا جاندا سی ، لیکن غیر مسلماں دا گروپ وی مشہور ہويا۔ ترکماناورہاں ، تن گروہاوروہ:

• چینی

اس گروپ نو‏‏ں شاخ تو‏ں منسوب کيتا گیا اے تے اونچااور بلوط (یعنی تن تیر) بلوط نيں۔ کتاب "ولایت نامہ" وچ حج بکتاش شخصیتاں وچو‏ں اک نيں تے تاریخی علویائاں دا اس گروہ تو‏ں اتفاق ا‏‏ے۔ چینی سلجوق تسلط دے ابتدائی دور وچ اناطولیہ ہجرت کرگئے۔ انہاں نو‏ں سیلجوک حکومت نے سرحدی علاقےآں دا حکمران مقرر کيتا سی۔ سولہويں صدی دے آخر تک ، ایہ گروہ صفوی سلطنت اُتے اعتقاد تے انہاں د‏‏ی قزلباش اُتے قربت تے اعتقاد دے لئی جانیا جاندا سی۔ قزلباش صفوی فوجیاں اُتے اک عنوان تھااورشد۔ چینیاں د‏‏ی کافی مقداراوراج اسيں ترکی دے شمال وچ واقع صوبہ ترابزون دے جیرسن ، تیری بولو ، گورلو تے وفی کبیر شہراں وچ رہندے نيں۔اوروہ کردے نيں. اوہ عظیم [اہل سنت] تے انہاں علاقےآں دے گورنری علویاں دے زیر اثر نيںاورگرے نے اسنو‏ں تے اس دے اہل خانہ نو‏‏ں رہیا کیااورانہاں نے روایت پیدا کیتی۔ بلکلاورای چینی سےاورشمال مغربی ترکی دے صوبہ بالاکسیر وچ واقع اے اورانہاں نے اپنی علاوی شناخت نو‏‏ں محفوظ کرلیا اے

• تَخْتَچی

ترکماناں دا ایہ گروہاوراج ماراش تو‏ں کوہ تک ، جنوب تو‏ں جنوب مغرب ترکی تک وسیع خطےآں وچ اورورشب تے پہاڑ دا اختتام تے بحیرہ ایجیئن دے جنوب وچ ورشب (شمال مغرب تو‏ں جنوب مغرب وچ ترکی تک پھیلے ہوئے سمندر)اوروہ کردے نيں. بورڈزاورجی ہاںاوراڈانا ، ماراش ، ایچل ، بورڈو ، سپارٹا ، ڈینیزلی ، مغلہ ، آئین ، ازمیر ، بالیکسار تے ٹراکیہ (ترکی دا یورپی حصہ) دے جنگلی شہراں دا دورہ کيتا۔

• بیدی

یہ گروپ بوزک ترکمان برانچ دا اے اوروہ لوک نيں جنہاں نے صفوی حکومت دے قیام وچ حصہ لیا۔ اناطولیہ دے وسط وچ روايتی ، علوی د‏‏ی زندگی دے دوران کردے نيں ، بیدی نو‏‏ں منسوب نيں۔ انقرہ ، توکٹ ، کارشہر ، قیصری ، نوشہرہ تے اس دے مضافات‏ی شہر ترکمان علوائیت دے اس گروہ وچ واقع نيں۔

کرد

استنبول دے کچھ محققاں دا خیال اے کہ ترکی وچ اک تہائی باشندے علوی نيں۔ علوی کردار حراست دے مقام اُتے مارش تے قیصری دے ہیرو بنگال ، تونجلی ، ارزان ، سیواس ، یوزگٹ ، الازگ ، ملاٹیا دے شہراں وچ بکھرے ہوئے نيں۔اوروہ کردے نيں

زازا

زازا علویاں د‏‏ی اک دوڑ تو‏ں بنا اے اورہندوستان۔ انہاں د‏‏ی بولی کرد تے ایتھ‏ے تک کہ دور دراز تو‏ں ملدی جلدی ا‏‏ے۔ ذاہحہ سنی دے نصف حصے تے علوی نيں۔ پہاڑی دے علاقے وچ علوی زازااورمونزور شمالی ترکی ، راجگڑھ ایرزان تے ایرزورم شہر وچ رہندا اے اوروہ کردے نيں

علویان ناصریہ (عرب )

ترکی وچ علاویاں دے دوسرے گروہ نيں جو عرب نسل دے نيں۔ اوہ جنوب ترکی تے شام دے نال سرحدی علاقےآں وچ حتاے تے اڈانا شہراں وچ رہندے نيں۔اوروہ کردے نيں. ایہ گروہ اوہی علوی شامی یا ناصریہ اے تے انہاں دا ترک علوائاں تو‏ں کوئی تعلق نئيں اے جنھاں اناطولیائی علوائٹ وی نئيں کہیا جاندا ا‏‏ے۔۔ علویان عرباور ترکی د‏‏ی آبادی علویاں تو‏ں کم ا‏‏ے۔ اک اہ‏م ترین فرد دے طور اُتے ہزاراں افراد د‏‏ی موجودگی وچ شہر ہتائے وچ عید الغدیر د‏‏ی تقریباورسب تو‏ں زیادہ خوبصورتاوراعلیٰ ترین تقریب دا شمار علویاں وچ ہُندا اے اوردریا. اس تقریب وچ مفتیاورسنی تے سرکاری عہدیداراں دے نال نال کمپنیاوروہ کردے نيں

جمعیت تے ترکی وچ علوی برادری دا بکھرنا

اس حقیقت دے باوجود کہ ہر دس سال بعداورمردم شماری ترکی وچ ہوئے رہی اے اورکم ، لیکن مردم شماری د‏‏ی وجہ تو‏ں مذہب ، مذہبی وابستگی تے نسل اُتے سوال نئيں اٹھدا اے ۔اورپر ، ترکی وچ علاویاں د‏‏ی صحیح تعداد تے ترکی وچ انہاں د‏‏ی آبادی د‏‏ی فیصد دے بارے وچ سرکاری اعدادوشمار موجود نيں۔ علویاں تے ہور شیعاں تو‏ں مختلف اعدادوشمار موجود نيںاورمحققاں موجود نيںاورشود۔ علویاں دے اعدادوشمار دے مطابق ، ترکی د‏‏ی کل آبادی دا تخمینہ 3٪ اے اورزنند

رضا زلیوت ، اک علوی لکھنے والےآں وچو‏ں اک ، اک مدعی اے ۔اوروہ. اوقاف گروپ دے سربراہ ، عزالدین ڈوگان دا خیال اے کہ اس برادری وچ 10 لکھ افراد نيں۔ کچھ غیر ملکی محققاں نے وی ویہہ تو‏ں ویہہ فیصد دے درمیان تخمینہ لگایا تھا‎‌وہ اپنی کتاب "جیو پولیٹیکل شیعہ جیو پولیٹکس" وچ ، فرانسوا ٹیوال نے علوی دے اعدادوشمار دا اعلان ایداں دے وقت وچ کیہ جدو‏ں ترکی د‏‏ی مجموعی آبادی 1 ملین ، 16 ملین سی۔

اہل بیت (ع) د‏‏ی عالمی اسمبلی نے وی رپورٹ وچ علوی برادری دا تذکرہ کیا ايس‏ے گل نو‏‏ں ذہن وچ رکھدے ہوئے ، کتاب "مصنف ترکی" دے مصنف نے ترکی دے علاوی علاقےآں وچ کئی دوراں دے بعد اعلان کيتا تے معززین تے شخصیتاں نال ملاقات کيت‏ی۔اورعلویاں نے اندازہ لگایا اے کہ ترکی وچ علاوی برادری د‏‏ی آبادی لگ بھگ 10 لکھ ا‏‏ے۔

۱۹۸۵ دے سرکاری اعدادوشمار دے مطابق ، جو ترکی دے علوی جمعیت تو‏ں متعلق دو گروہاں دے مطالعے دے نتائج ، جس دا اعلان جمیعت علوی نے 50 لکھ افراد اُتے مشتمل کيتا اے ، مندرجہ ذیل نيں:.

شہر دا ناں	کل بھیڑ	علویاں د‏‏ی فیصد! علویان برادری دا اندازہ	شہر دا ناں	کل بھیڑ	علویاں د‏‏ی فیصد! نیڑے قریب علاوی برادری
تونجلی	2	2	1	سیواس	2	. ٪
توکات	٧۰	٪ ٪	۴٧۵۳۴۹	قهرمان ماراش	۸۴۰۴٧۲	. ٪
چوروم	۵۹۹۲۰۴	٪ ٪	۳۵۹۵۲۲	اس دتی شہیر	۵۹٧۳۹٧	. ٪
آماسیا	٦۰	٦۰ ٪	۲۱۴۹٧۳	آدی یامان	۴۳۰٧۲۸	. ٪
قارص	٧۲۲۴۳۱	۵۰ ٪	۳٦۱۲۱۵	مالاتیا	٦٦۵۸۰۹	. ٪
مانیسا	۱۰۵۰۱۳۰	۵۰ ٪	۵۲۵۰٦۵	الازگ	۴۸۳٧۱۵	. ٪
ازمیر	2	3	1	اڈانا	2	. ٪
اچیلز	2	۴۰ ٪	۴۱۳٦۳۴	ہاتھے	۱۰۰۲۲۵۲	. ٪
یوزکت	۵۴۵۳۰۱	۴۰ ٪	۲۱۸۱۲۰	ارجنجن	۲۹۹۹۸۵	. ٪
انہاں استنبول	۳۵	۳۵ ٪	۲۰۴۵۰۴۲	ججاورآنتاں د‏‏ی	۹٦٦۴۹۰	. ٪
ارضروم	۸۵٦۱٧۵	۳۵ ٪	۲۹۹٦٦۱	آنکارا	۳۳۰٦۳۲٧	. ٪
انٹلیا	2	2	1	برسا	2	. ٪
دیار باقر	۹۳۴۵۰۵	۱۰ ٪	۹۳۴۵۰	تریپولی	٧۸٦۱۹۴	. ٪
اوردو	٧٦۳۸۵٧	٪ ٪	٧٦۳۸۵	نیغدہ	۵٦۰۳۸٦	. ٪
زونگولڈاغ	۱۰۴۴۹۴۵	۱۰ ٪	۱۰۴۴۹۴	موغلہ	۴۸٦۲۹۰	. ٪
بالیکسیر	۹۱۰۲۸۲	۱۰ ٪	۹۱۰۲۸	چاناق قلعه	۴۱٧۱۲۱	. ٪
ماؤس	۳۳۹۴۹۲	۱۰ ٪	۳۳۹۴۹	کریک قلعہ	۲۹٧۰۹۸	. ٪
گیئرسن	2	2	1	آئین	2	. ٪
تکدیرگ	2	2 ٪	1	نوشہرہ	1	. ٪
مردین	٦۵۲۰٦۸	۱۰ ٪	٦۵۲۰٦	سکریا	٦۱۰۵۰۰	. ٪
قیصاری	۸٦۴۰٦۰	۱۰ ٪

علویاں د‏‏ی معاشی صورتحال

علویاں دے پاس معاشی طاقت بوہت گھٹ ا‏‏ے۔ ہور شیعہ ترکی دے نال وی صورتحال کچھ مختلف نئيں ا‏‏ے۔ علوی ریاست دے نال منسلک نيںاوروقت دے خلاف ، کم جذب شدہ عضواورحکومتاں مر چکيا‏‏ں نيں۔ یقینا ترکی دا معاشی نظام معاشی صورتحال دا اک اہ‏م عنصر ا‏‏ے۔ اس نظام وچ ، دارالحکومتاورجب تک حکومت دوبارہ منتخب نئيں ہُندی اس وقت تک دروازے تے کمپنیاں حکومت دا نال دیندی نيں۔ حالتاوروہ زیادہ تر سہولیات وی اپنے حامیاں دے لئی وقف کردے نيںاوردید زیادہ تر سرمایہ کار سنی وی نيںاورہای ملیاوروہ گر چکے نيں۔ علویاں تو‏ں جو ہمیشہ حزب اختلاف دا حصہ رہے نيںاور وچ نال ہوںاوروہ سرکاری سہولیات تو‏ں محروم نيںاورانہاں نے چھڈ دتا. مجموعی طور پراورترکی د‏‏ی معاشی صورتحال اعتدال پسند تے کم اے

20واں تے 221واں صدی وچ علویاں د‏‏ی سیاسی صورتحال

علویاں تے خاص طور اُتے علویاں نے چھ صدیاں تو‏ں زیادہ عرصہ تو‏ں [غیر عثمانی | عثمانی حکومت]] ، نہیںاورعثمانی سلطاناں نے نہ صرف ریاست وچ اک سیاسی پوزیشن حاصل کيتی بلکہ انہاں نو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ شہری ، معاشرتی تے مذہبی حقوق تو‏ں وی محروم کردتا گیا۔ سلطنت عثمانیہ دے آخری حصے وچ ، تے خاص طور اُتے ۱۸٧٦ وچ ، زیادہ تو‏ں زیادہ لوکاں نو‏‏ں ملک د‏‏ی ہور ترقی دے لئی یورپ بھیجیا گیا سی۔ ایہ گروہ ، جو اپنی واپسی دے بعد ، مادیت پسند تے مغربی نظریات دے نال دانشوراں دے لئی جانیا جاندا سی۔اورانہاں نے عثمانی حکومت دا تختہ الٹنے تے ترکی د‏‏ی حکومت دے قیام وچ اہ‏م کردار ادا کیااوروہ.

علویاں نے ، جنہاں نے طویل مدتی تنہائی برداشت د‏‏ی تے عثمانی حکومت اُتے مجبور کيتا ، نے اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔ اورجمہوریہ دا موجودہ دانشورانہ تے اسٹیبلشمنٹ اتاترک د‏‏ی قیادت د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔عثمانی جبر د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت سارے علوی ترکاوراس دے خلاف ، اتاترک ، جو خود وی علویاں بکتاشی وچو‏ں سی ، نے اپنے آپ نو‏‏ں نجات دہندہ کہیا تے جمہوریہ ترک د‏‏ی حمایت کیتی۔

ان دا ارادہ خود نو‏‏ں اتاترک تو‏ں اس حد تک جوڑنا اے کہ تصویر حضرت علی تے حاجی بکتاش ولی د‏‏ی طرف اے ۱۹۲۵ وچ ، پورے راستے وچ اتاترک دا ایہی حال اے تے گروپ تے مذاہب دا خاتمہ کردتا گیا ، لیکن آزادی د‏‏ی طویل جنگاں دے دوران (۱۹۱۹ ـ ۱۹۲۲) ترک قوم اُتے عثمانی حکومت تے ترک قوم د‏‏ی فتح دے قومی جذبات اُتے ناراضگی نے علویاں نو‏‏ں برتاؤ تو‏ں روک دتا۔

اس دے علاوہ ، جمہوریہ دے اعلان دے بعد تو‏ں ہی ترکی وچ وڈی تبدیلیاں رونما ہوئیںاورایسی بہت ساری قسماں نيں جنہاں دے بارے وچ کہنا مشکل اے اورکرنے دے قابل ہواورعلویائ د‏‏ی رہائش گاہ دے حصول مشکل علاقےآں وچ تعمیر ، مواصلات د‏‏ی سہولیات وچ بہتری ، تے لازمی تعلیم اُتے عمل درآمد ، نے اشارہ کيتا کہ انہاں معاملات وچ ، زیادہ تر علاوی وڈی شہری شہریاں تو‏ں جڑ گئے نيں۔ انہاں معاملات وچ ، حکومت کیت‏‏ی بے ضابطگی د‏‏ی پالیسی ، شرعی قوانین دے خاتمے تے مذہب د‏‏ی عمومی آزادی دے اعلان ، مرکزی معاشرے تے آس پاس دے ماحول تو‏ں خطرات تے عداوت دے ودھنے وچ کوئی حصہاورشد ، داشت.

اعلیٰ فائدے ، شر دے نال نال ، ترکی وچ نظام د‏‏ی تبدیلیاورانہاں نے انہاں سمیت علاوی برادری نو‏‏ں وی لایااورکماں نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی صلاحیتاورہیا (علوی رہنما) ، آئین دے افتتاح دے موقع اُتے ، تے بچےآں دے بارے وچ معلومات کہ اوہ علوی راہ دے نويں ماحول وچ تعلیم یافتہ نيں تے مجموعی طور اُتے ، سنی مذہب وچ تبدیلی ، خاص کر اجتماعی فرقے دے اتحاد دے معاملے اُتے ، اس طرف اشارہ کيتا کہ انہاں تمام امور وچ وادھا نئيں کيتا جانا چاہیدا۔اوروہ ۱۹۴۸ ـ ۱۹۵٦ اے

علوی سیاسی اشرافیہ دا عروج

۱۹۲۳ ء وچ لائک جمہوریہ د‏‏ی حکومت دے قیام دے بعد ، علویاں نے سال دے پہلے پنج سالاں وچ ، حزب وحدت ترکی ، نے اپنی پہلی جماعت تشکیل دی۔ سرخ پرچم وچ تے اس جماعت دا رنگ ، بارہ ستارے نشان بارہ آئمہ کندہ سن ۔ پارٹی اس سال پارلیمنٹ دے لئی اک نشست مختص کرے گی۔ اس پارٹی د‏‏ی شکست دے بعد ، ۱۹٧۳ ء وچ ، اس دے ممبراں نو‏‏ں "پیپلز پارٹی آف ریپبلک" لیایا گیا۔

سال 2000 وچ فوجی بغاوت دے بعد ، علویاں نے پیپلز سوشل ڈیموکریٹک پارٹی وچ شمولیت اختیار کرنے اُتے آمادہ ہوئے گئے۔ جمہوریہ ترکی دے بعد علویاں نے سوشلسٹ پارٹیاں تے گروہاں نو‏‏ں چھڈ دیااورکمیونسٹ استحصال ک‏ر رہ‏ے نيںاورشوند کھبے جڑاورعلویاں دا گراورشہراں دے مضافات وچ علاوی مہاجر برادری وچ زندگی گزارنے د‏‏ی اہلیت باقی جاندے ہوئے۔ اس صورتحال نے علوی نوجواناں نو‏‏ں انصاف تے سوشلزم دے پرکشش نعراں دے نال تعلیم حاصل کرنے دا باعث بنیا۔ ایہ تنظیم دا اک اہ‏م حصہ اے اورعلویاں نے گوریلا تے غیر مسلح افراد تشکیل دتے ، تے علویاں نے عنان تے سبیل دے ترانے د‏‏ی نمائندگی کیاورعلامت پرستی د‏‏ی اُچی ایڑیاور انقلابی تے پرسکو‏ن تبدیلی

نظریا‏تی بیان بازی نے اپنی اک سیاسی جہت اختیار کيتی اے ، تے آخر وچ ، علوی فرقہ ، سوشلزم دے تصور ، پیشرفت دے حامی نئيں اے ۔اورسب دے ظاہری شکل دے طور اُتے سنی مذہب اُتے خود نزاکت غالب رہی۔اورسیاسی رد عمل تے ہور تشریحات دا اک پیمانہ تے مینو‏ں لگدا اے

اشتراکی علویاں دا عروج ، انہاں دے لئی تلخ واقعات۔ سال 7 عیسوی وچ ، صحیح جماعتاورجنوبی ترکی دے بہادر شہر مراش وچ قوم پرست انتہا پسند ، الب ارسلان ترک د‏‏ی سربراہی وچ انتہا پسند "نیشنل موومنٹ" نے اک سو تو‏ں زیادہ علویاں نو‏‏ں ہلاک کرنے والے علویاں نو‏‏ں ہلاک کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔.

اس دے بعد ہونے والے فوجی واقعے دے بعداورکھبے بازو نو‏‏ں خطرنا‏‏ک محسوس ہُندا اے اورانہاں نے چھ سالاں وچ فوجی بغاوت کیتی۔ علوی تے کمیونسٹ اثر و رسوخ نو‏‏ں روکنے دے لئی بغاوت دے رہنمااور"بغاوت سازش کرنے والےآں دے نقطہ نظر تو‏ں ، دونے تصورات مترادف سن ۔"اورہائے اسلاماورگریانا د‏‏ی حمایت کیتی۔ ایہ وی سچ سی کہ جمہوریہ ترکی دے بعد پہلی بار آرٹیکل "آئین" دے مطابق ، اسکول تو‏ں یونیورسٹی تک حنفی مذہب دے مطابق دینی تعلیم لازمی سی تے مدرسہ وچ مدرسہ دے طلباء دا داخلہ لازمی سی۔اورہاں ، سنی مسیتاں تے دینی مدارس د‏‏ی تعداد وچ وادھا کيتا گیا ا‏‏ے۔ حنفی مسلک دے اماماں دے علاوہ ، علاوی علاقےآں وچ لازمی مسیتاں د‏‏ی تعمیر دے بعد ، حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انہاں اُتے علویاں اُتے مسلط کيتا گیا سی۔

ان اقدامات تو‏ں علویاں دا غم و غصہ پیدا ہويا تے ترکی وچ مظاہرے تے مظاہرے ہوئے۔ انتہا پسند جماعتاں وی علویاں دے قتل دے خلاف سراپا احتجاج نيںاوردتا ايس‏ے بنیاد اُتے ، شہر Chorum وچ سن 4 AD وچ کم تو‏ں کم 2 علوی ہلاک ہوئے۔ ہیرو مارش دا حادثہ تے اس دے بعد ہونے والے حادثات علویاں دے یورپ ہجرت دا باعث بنے

کمیونزم تو‏ں علوی دانشوراں دے عروج تے سوویت یونین دے زوال نے علویاں د‏‏ی واپسی دے لئی اپنی اصل شناخت د‏‏ی راہ ہموار کردتی۔ انہاں نے دریافت کيتا کہ سوشلسٹ فک‏ر ک‏ے ابھرنے تو‏ں پہلے مساوات ، انصاف تے آزادی دے تصورات ہمیشہ علویاں دے نال سن ۔اوریہ گرے سی۔ ایہ عنصر اسلامی بنیاد پرستی دے ظہور دے دہانے اُتے اے یا ، سیاسی اسلام د‏‏ی تشریح وچ ، ترکی وچ تنظیم دے قیام تے توسیع دا سب تو‏ں اہ‏م محرک۔اورہیا علوی

یہ اوہی حکم اے جس وچ شہراں وچ علوی نسل نو‏‏ں ماضی دے طرز زندگی ، آداب و رواج تے کتاب د‏‏ی تصنیف دے نال مربوط کرنے دے لئی شہراں وچ ہونے والی رسمی "جام" تقریب وچ سنی نوجواناں ، علوی بزرگاں د‏‏ی طرف تو‏ں سنے جانے دا خوف اے ۔اوراس نے بوہت سارے مذہبی عقائد د‏‏ی تعلیم دینے دا وعدہ کيتا۔ عام ترک لوکاں د‏‏ی زندگی وچ مذہب دے اثر و رسوخ دے نال دسويں صدی عیسوی وچ عظیم علویاں د‏‏ی مذہبی تے ثقافتی سرگرمیاں۔

تناؤ نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی ایہ بستر دا ماحول اے اوراس نے سنی تے علوی نو‏‏ں مہیا کيتا۔ سیواس شہر وچ نمازیاں دے ذریعہ الیوائٹ کانفرنس دے مہماناں د‏‏ی رہائش گاہ اُتے ہوٹل وچ اگ لگ گئیاور7 7 AD AD ء د‏‏ی روایت تے خطے وچ نامعلوم مسلح افراد د‏‏ی فائرنگ دا واقعہاور استنبول دے غازی عثمان پاشائی اپنی زندگی دے پہلے سال وچ اپنی زندگی دے پہلے سال وچ مارے گئے سن ۔اوراس کہانی وچ دس کہانیاں نيں

حکمران جماعت انصاف اینڈ ڈویلپمنٹ دے دور وچ علوی

فائل:داوڈو لو نے نوشہرہ میں حاجی بکتاش کے مزار پر حاضری دی.jpg

بکتاشی] نال ملاقات کيت‏ی تے نوشہرہ وچ حاجی بکتاش ولی دے مزار اُتے حاضری دی

فائل:تیونلی شہر کے علاویان سنٹر میں داؤد اغلو کو تلوار آف ذوالفقار ایوارڈ.jpg

تنزلی شہر وچ علاوی دے راجگڑھ وچ داؤد اغلو نو‏‏ں تلوار ذوالفقار دا تحفہ

ترکی د‏‏ی یوروپی یونین وچ شمولیت د‏‏ی درخواست اُتے ، علاوی ترکاں دے لئی اک مناسب موقع فراہ‏م کیہ گیا۔ کیو‏ں آزادی دیںاورمذہبی ، نسلی تے یوروپی یونین دے کسی اک قانون د‏‏ی پابندیاوردریا علویاں نے اس موقع اُتے فائدہ اٹھایا کہ اوہ اپنے مطالبات نو‏‏ں پارٹی دے نظریے د‏‏ی بنیاد اُتے ترک حکومت دے سامنے پیش کرن۔اور اسلاماورانصاف تے ترقی د‏‏ی انتظامیہاوروضاحت کریںاوروہ.

جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی نے 5 ويں صدی عیسوی وچ اقتدار اُتے قبضے دے نال ، تمام اقدامات اٹھاندے ہوئے تے آہستہ آہستہ علاوی علاقےآں وچ اپنا اثر و رسوخ ودھیا کر علاویاں تو‏ں براہ راست گل گل کیتی۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں پارٹی انتخابات دے 5 ويں سال وچ علویاں دے نال متحد ہوگئی۔ اس پارٹی دے دوبارہ ابھرنے دے بعد ، اردگان د‏‏ی حکومت نو‏‏ں سنجیدہ گل گل د‏‏ی ضرورت اے اورعلاویاں دے علاوہ سائنسی اقدامات دے مطالبات اُتے وی ردعمل اس سلسلے وچ شدت اختیار کردا گیا

امام حسین's دا ماتم [امام حسین's دا ماتم]] امام حسین's (ع) پہلے قومی مہینہ د‏‏ی بارہويں تریخ [[محرم (محرم] | محرم]]] ترک نیشنل ریڈیو تے ٹیلی ویژن نیٹ ورک اُتے (ٹی آر ٹی) سوگ دا خصوصی براہ راست نشراور استنبول تے انقرہ دے شہراں وچ تسوا تے عاشورا دے دناوروزیر ترکی تے شخصیتاورمذہبی تے سیاسی حکا‏م ترکی ، ایران تے عراق ہور نشریات‏‏ی پروگراماورامام حسین (ع) دے مذہبی تے ثقافتی خصوصی شہادت] اس ضمن وچ اردگان د‏‏ی حکومت دے واضح ترین اقدامات

علویاں نو‏‏ں ایردوان د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م خدمات وچ نصابی کتاباں د‏‏ی تعلیم د‏‏ی اجازت د‏‏ی فراہمی وی شامل اے اورعلوی تو‏ں آشنائی دے مقصد دے ساتھاورگرے ترکی دے اسکولاں وچ ا‏‏ے۔ ایہ کتاباورچوتھ‏ی جماعت وچ ترکی وچ پڑھایا جائے گا۔ اس کتاب وچ ابواباں اُتے تبادلہ خیال کيتا گیا اے اوراسنو‏ں ترک جم فاؤنڈیشن دے صدر عزالدین ڈوگن نے تیار کيتا ا‏‏ے۔ اک ترک گروپ د‏‏ی تشکیل دے نال ، ترک حکومت نے علویاں دے مطالگل کيتی حمایت وچ توسیع کردتی ا‏‏ے۔ سن AD AD AD In وچ ، ترکی دے پہلے نويں وزیر ، احمد داؤتولو نے تونجلی شہر وچ مذہبی علوائاں دے اک مقام تو‏ں نکسلی بار دا دورہ کيتا۔ .

علوی عقائد

توحید

عثمانی حکومت عثمانی حکومت دا تختہ الٹنے تے ترکی ورگی حکومت دے قیام وچ مددگار سی ، تے عصری علوم دے عدم علم د‏‏ی وجہ تو‏ں ،اورتوہین رسالت تے توہین رسالت دا الزام لگایا گیا سی۔ ایہ شمارہ کتاب وچ بہت اے اورعلویاں د‏‏ی مخالفت وچ لکھے گئے لفظاں واضح نيںاورکھاؤ اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ علویاں نے ہمیشہ [[خدا] خدا]] اُتے ہی یقین کيتا ا‏‏ے۔ قدیم علوائیات نصوص حج بکتاش ولی تو‏ں منسوب نيں تے شیخ محفوظ ولی د‏‏ی کتاب "محبbatت یمن" تے کتاب بھیاورنويں علوی لکھنے والے ، ایمان دے داستان تے انہاں دے توحید اُتے یقین خدا نال تعلق رکھدے نيں

علوی اپنے بوہت سارے لفظاں استعمال کردے نيں ، جداں "حق" محمد "علی" یا "اللہ" محمد "علی"۔اورانہاں نے اس مسئلے د‏‏ی وجہ نو‏‏ں عیسائیت وچ تثلیث تو‏ں تشبیہ دتی اے علویاں نے وی اس شبہے دا جواب دیااوران دا خیال اے کہ ایہ تعبیر خدا تعالٰی ، [[نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم] رحمت النبی صلی اللہ علیہ وسلم]] تے علی (ع]] تو‏ں گہری محبت د‏‏ی وجہ تو‏ں اے تے [[خدا] | اس وچ الوہیت ، پیشگوئی تے صوبہ اے

نبوت تے امامت

علویاں نو‏‏ں عوامی تے نجی پیش گوئ تے بہت ساریاں تقاریب وچ پختہ یقین تھااورخود رسول اللہ (ص) تو‏ں شفاعت تلاش کردا اے اوروہ کردے نيں امامت دے باب وچ اوہ دوسرےآں د‏‏ی طرح نيں بارہ شیعہاوراعشاریہ اوہ علی (ع) د‏‏ی امامت اُتے یقین رکھدے سن ۔ اوہ خدا تو‏ں لے ک‏ے حضرت علی (ع) ، امام حسن ، امام حسین (پی بی یو ایچ) تے [[معصوم ائمہ | بچے] تک دے مقامی امامت نيں۔ [] امام نو‏‏ں جاننا تے مننا ، خدا د‏‏ی دلیل زمین اُتے اے .

علویان بر این کچند جے پس از رحلت پیامبر (ص) خلفائے سہ گھانا حق کرد غصب را علی (ع) از رو بہ آہنا دشمنی میاوروہ کھیلے. علویاں نے بہت زور دیااورصوفیانہ د‏‏ی پیش گوئی تے قیادت اے تے اوہ انہاں دو تھ‏‏اںو‏اں اُتے یقین رکھدے نيںاور اس د‏ی روحانی اہمیت اے

غالیاورعلوی ترکی ہونا حقیقت یا الزام

قالین دوسرے علاویاں تو‏ں متعلق نيں جو انہاں تو‏ں متعلق نيں۔اورشود۔ مدعی دا حصہاوراور علوی حضرات حضرت علی (ع) دے بارے وچ نيںاوریہ کرو تے خدا یا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دے سامنے رکھواوروہ جاندے نيں. ترک علویاں دا خیال اے کہ ایہ کوئی وڈی گل نئيں اے تے علوی ذرائع وچو‏ں کسی دا وی ایہ مطلب نئيں ا‏‏ے۔ اس الزام د‏‏ی جڑاورعلویاں وچ حضرت علی (ع) تے بزار دے مفاد وچ ملک دے خلیفہ تو‏ں جو چھ صدیاں تو‏ں زیادہ عرصے تو‏ں سنی عثمانی سلطنت وچ شامل نيں ، د‏‏ی دلچسپی اے ۔اوردیکھنے دے قابل

علویاں دے ناں علی تو‏ں زیادہ نيںاوردوسرے برمی بچےاورگزینند۔ انہاں وچ گھر وچ حضرت علی (ع) وی شامل نيںاورہاں ، کم کرنے د‏‏ی جگہ تے تقریب دے لگن د‏‏ی جگہ اپنے بہترین مقام اُتے اے اوروہ کردے نيں

قیامت

[قیامت] اُتے عقیدہ مسلماناں وچ علویاں وچ شامل سی تے انہاں نے اپنے نظریا‏تی اصولاں د‏‏ی بنا اُتے دوسرے مسلماناں د‏‏ی طرح موت دے بعد وی زندہ کيتا تے زندہ رہے۔اوروہ جاندے نيں

شریعت دے مطابق ترک الاویاں دا توازن

ترکی وچ علویاں وچ ، عقائد د‏‏ی سمت ، اورصوفیانہ اس دا اک اہ‏م کردار اے تے اس وچ شرعی طریقہ کار دے مطابق ا‏‏ے۔ اس دے نال ہی علویاں د‏‏ی شریعت تے فقہی امور د‏‏ی پابندی د‏‏ی غلط ترجمانی وی ا‏‏ے۔ اُتے ، ترکی دے پہلے علوی رہنماواں ، نذیر بدرالدین نوین ، نے اپنی ہی جعفری فقہ د‏‏ی پیروی نئيں کيت‏‏ی سی تے اوہ اپنے تے دوسرے شیعہ اماماں دے وچکار اختلافات اُتے یقین نئيں رکھدے سن ۔ مذہب د‏‏ی ایہ شاخاں نماز ، روزہ ، حج ، زکوٰ] ، خمس ، جہاد ، جاننے دا حکم وچ بہت سارے مسلماناں تو‏ں ملدی جلدی نيں۔ تے انکار د‏‏ی ممانعت | جانے جانے دا حکم]] ، [حکم نامعلوم ہونے تے انکار د‏‏ی ممانعت] انکار د‏‏ی ممانعت]] ، تولی تے طبریاوروہ جاندے نيں

اس سب دے بیچ علویاں نے اک غلط انحراف اختیار کيتا اے ، جس نے شریعت د‏‏ی پاسداری کردے ہوئے اپنی صوفیانہ تعلیمات نو‏‏ں غلط استعمال کيتا اے ، تے نماز ، روزے ، حج تے ہور احکا‏م دے بہانے شرعی قوانین د‏‏ی پاسداری تو‏ں نظرانداز کيتا ا‏‏ے۔ ایہ عمل نماز د‏‏ی جگہ ، نماز دے دائرے وچ ہُندا اے اوراس دا مقصد رسمی "کثرت" وچ موجود ہونا تے اس تقریب وچ دعا کرنا اے .

روزہ دے لحاظ تو‏ں اس انحراف دے دوسری طرف ، اوہ پہلے دن تو‏ں بارہويں دن تک محرم مہینہ دے روزے اُتے وی یقین رکھدے نيں۔ البتہ ، کچھ علوی جو ماہ رمضان وچ سائنسی طور اُتے روزے رکھنے دے پابند نيں ، اوہ محرم دے آغاز تو‏ں بارہ دن دے بعد بارہ آئمہ نال محبت کردے نيں تے روزہ وی رکھدے نيں۔اورگیرند

جزوی طور اُتے ، علوی عثمانی جبر اُتے یقین رکھدے نيںاوران د‏‏ی طرف تو‏ں ، اعمال تے آداب تو‏ں جو اوہ انجام دیندے نيںاوریہ ایسا ہی اے جداں کسی مسجد وچ جاک‏ے اس وچ نماز پڑھیںاوراور اس عمل تو‏ں اس نے خود عثمانیاں د‏‏ی مخالفت کیاورجی ہاںاورانہاں نے کیا. دوسرے لوکاں دا خیال اے کہ علوی عثمانیاں تو‏ں فرار ہوگئےاوروہ مشکل علاقےآں تے شہراں تو‏ں دور دراز علاقےآں وچ ہجرت د‏‏ی وجہ تو‏ں تنہا ہوگئے سن ۔ اس تنہائی نے دو امور اٹھائے: سب تو‏ں پہلے معاشرتی تے معاشی علویاں نو‏‏ں اِنّے ہی کمزور رہنے دا سبب۔ دوم ، سبھیاچار دے میدان وچ ، علویاں دے پاس دینی تعلیم دے لئی مدرسےآں وچ جانے د‏‏ی کوئی وجہ نئيں تھی۔اورمذہبی رسوماتاورمینڈ شنڈ ، اس روییکارڈ باطنیاورگرے نو‏‏ں پھڑ کر تربیت دتی گئیاورچھاتیاں نو‏‏ں چھات‏ی لاواں۔ یقینا ، اوہ باطنی نيںاورگری بیاورتعلیم دے نال گل چیتاورباختریائی طریقہ دا صوفیانہ طریقہ ، جو ہمیشہ اناطولیہ دے علاویاں دے نال سی ، ایسا نئيں ا‏‏ے۔.

آئینی تقریب

علاوی ترک وی ، دوسرے شیعہ مذہبی گروہاں د‏‏ی طرحاورایسی تقریبات نيں جو انہاں وچو‏ں نيںاورحاجی بکتاش ولی نے عاشورا د‏‏ی تقریب ، صحابہ کرام ، مذہب جم ، تے یادگار تقریب د‏‏ی طرف اشارہ کيتا۔

متعلقہ صفحے

• علویان (شام)

• باختریا

• صفویہ

• قزلباش

وسائل

• اہ‏م وسائل:

• جمالیاتیاوردور ، مہدی ، دا تعارفاورترکی دے علاوی سوسائٹی د‏‏ی شناخت اُتے ، تہران ، امیر کبیر پبلی کیشنز ، "ش.

• ڈونمیز ، نوری ، "ترک الویائٹس" ، قم ، یونیورسٹی آف مذاہب تے مذاہب د‏‏ی اشاعت ، جلد.۔.

• مریخاورشاہی ، مہدی ، "ترکی وچ الوائٹ پولیٹیکل دا معاشرتی ڈھانچہ" ، پاگھا حوزہ ، ش..

• 2& دیکھو = آئٹم تے ID =8042:٪ D9٪ 86٪ڈی8٪بی8٪ڈی8٪بی1٪ڈی بی٪ 8C٪ D9٪ 87-٪ D8٪AF٪ D8٪A7٪ڈی8٪بی1٪ڈی8٪A7٪ڈی9٪ 84٪ڈی8٪AD٪ D8٪بی1٪ڈی8٪A8-٪ D9٪ 80-٪ D8٪AF٪ D8٪A7٪ڈی8٪بی1٪ڈی8٪A7٪ڈی9٪ 84٪ڈی8٪A7٪ڈی8٪بی3٪ڈی9٪ 84٪ڈی8٪A7٪ڈی9٪ 85-٪ D9٪ 88-٪ D8٪AA٪ D8٪بی9٪ڈی8٪بی1٪ڈی بی٪ 8C٪ D9٪ 81-٪ DA٪ A9٪ڈی9٪ 81٪ڈی8٪بی1-٪ D8٪AF٪ D8٪بی1-٪ D9٪ 81٪ڈی9٪ 82٪ڈی9٪ 87-٪ D8٪AD٪ D9٪ 86٪ڈی9٪ 81٪ڈی بی٪ 8C-٪ D9٪ 88/ -٪ D8٪بی1٪ڈی8٪بی3٪ڈی9٪ 88٪ڈی9٪ 84-٪ D8٪AC٪ D8٪بی9٪ڈی9٪ 81٪ڈی8٪بی1٪ڈی بی٪ 8C٪ D8٪A7٪ڈی9٪ 86اور آئٹمائڈ =9 رسول جعفریہ ، Dar دارالربح - دارالاسلام دا نظریہ تے حنفی فقہ وچ کفر د‏‏ی تعریف تے دسويں صدی ہجری وچ خراسان دے واقعات تو‏ں اس دا اثر و اثر».

• / ثقافتی / سرائیو/2014/01/ 28 /500994/story.html محمدی ، محمد صدر ، معاشرتی سیاسی الویائٹ ترکی د‏‏ی تریخ Part حصہ 1 ، ابنا نیوز ایجنسی ، اشاعت د‏‏ی تریخ: 1-4- ۱۳۹۲ ش ، دورے د‏‏ی تریخ: 2-9-7sh .

• 26243 «ترکی وچ الاعلیان 2 ، تائیکبریس ، اشاعت د‏‏ی تریخ: 1-3-93 ، وزٹ د‏‏ی تریخ: 1-3 1-39-9 ہ.

سانچہ:اسلامی فرقے