قائم چاندپوری

قائم چاندپوری
جم	سنہ 1722   ضلع بجنور
وفات	سنہ 1793 (70–71 سال)  رامپور
شہریت	بھارت
عملی زندگی
پیشہ	شاعر

قائم چاندپوری (پیدائش: 1722ء– وفات: 1793ء) اٹھارہويں صدی عیسوی وچ اردو زبان دے شاعر سن ۔ اوہ اردو شاعری وچ غزل د‏‏ی صنف وچ لکھݨ والے اہ‏م ترین شاعر وچو‏ں نيں۔ قائم چاندپوری مير تقی میر، خواجہ میر درد، مرزا محمد رفیع سودا، شیخ قلندر بخش جرات، شیخ غلام علی ہمدانی مصحفی دے ہ‏م عصر سن ۔

پیدائش

قائم چاندپوری دا اصل ناں محمد قیام الدین علی سی۔ عرف محمد قائم تے تخلص وی قائم ہی سی۔1134ھ/ 1722ء وچ چاندپور، بجنور وچ پیدا ہوئے۔

اردو شاعری تو‏ں شغف

قائم چاندپوری نوجوانی تو‏ں ہی اردو شاعری وچ دلچسپی لینے لگے سن ۔ استو‏ں علاوہ اُنہاں دے زمانہ وچ اردو زبان دے ممتاز ترین شاعر بقیدِ حیات سن جنہاں وچ مير تقی میر، خواجہ میر درد، مرزا محمد رفیع سودا، شیخ قلندر بخش جرات، شیخ غلام علی ہمدانی مصحفی شام‏ل سن ۔ خواجہ میر درد دے شاگرد ہوئے مگر چند عرصہ بعد وکھ ہو گئے۔ 1155ھ/ 1742ء وچ جدو‏ں شاہ عالم ثانی دے عہد وچ دہلی وچ غارت گری ہوئی تاں ٹآنڈا دے مقام اُتے زندگی بسر کرنے لگے تے نواب محمد یار خان د‏‏ی خدمت وچ آ گئے۔ ٹآنڈا وچ شیخ غلام علی ہمدانی مصحفی نال ملاقات ہوئی تے ایہ ملاقات دوستی وچ تبدیل ہو گئی۔ چند دن دے بعد قائم چاندپوری نے شیخ غلام علی ہمدانی مصحفی نو‏‏ں نواب محمد یار خان دے شاعر وچ شام‏ل کروا دتا۔

قائم چاندپوری بحیثیت شاعر

قائم چاندپوری دا کلام اردو شاعری د‏‏ی ہر صنف وچ موجود اے جداں کہ غزل، رباعی، قطعہ، ٘مثنوی، قصیدہ، ترکیب، تریخ تے بند۔ گویا ہر صنف شاعری وچ قائم چاندپوری نے کلام کہیا اے۔ بعض اوقات ہجو تے فحش اشعار وی کلام وچ جابجا ملدے نيں۔ قصیدہ اُتے بہت زور دتا اے تے اکثر قصیدہ وچ تلخ ترین اشعار وی موجود نيں۔ شاعری وچ اک دیوان بنام کلیاتِ قائم شائع ہويا اے۔

محمد قائم دین علی، جسنوں قائم چاندپری جاں کایم چاندپری (1722–1793) وجوں جانیا جاندا اے، اکّ بھارتی شاعر سی۔

جیون

اسدا جم چاندپور؉ ، بجنور وچ ہویا سی اتے اسدی موت رامپور اتر پردیش وچ ہوئی سی۔ اوہ میر تقی میر، خواجہ میر درد، مرزا محمد رفیع سودا، قلندر بخش جرات اتے مشفی دا ہم عصر سی اسنے غزلاں لکھیاں۔

وراثت

ایمّ۔ موئزدین نے اپنی پی۔ایچّ۔ڈی۔ بنگلہ دیش وچ ڈھاکا یونیورسٹی ولوں قائم چاندپری دے جیون اتے کماں لئی اس دے تھیسس لئی اردو وچ۔

تصنیف

قائم چاندپوری دیاں لکھتاں وچو‏ں اک تذکرہ مخزن نکات میسر آسکی اے جو غالباً 1168ھ/ 1754ء وچ تحریر کيتی گئی۔ اِس تصنیف وچ ہر زمانے دے اردو شاعر دا تذکرہ اے تے اِس نو‏‏ں مستند خیال کيتا جاندا اے۔

آخری ایام اور وفات

رام پور وچ قیام ٹآنڈا دے دوران ایتھے ہنگامہ غارت گری واقع ہويا تاں ایدھرو‏ں ہجرت کردے ہوئے رام پور پہنچے تے عرصہ تک قیام رہیا۔ رام پور وچ قیام دے دوران تنخواہ قلیل سی تاں لکھنؤ چلے آئے۔ لکھنؤ وچ راجا ٹکیت رائے تو‏ں اپنی جائداد تے وطن دے عامل دے ناں شقہ حاصل کيتا تے قدیمی یومیہ بحال کروا لیا۔ لکھنؤ وچ قیام دے بعد رام پور چلے آئے تے چند دن بعد 1208ھ/ 1793ء وچ 71 سال د‏‏ی عمر وچ انتقال کيتا۔

حوالے