قراء سبعہ

قراء سبعہ یا ست قراء انہاں قراء نو‏‏ں کہیا جاندا اے جنہاں تو‏ں قرآن کریم د‏‏ی قراءت دے سلسلہ وچ متعدد روایتاں وارد ہوئیاں نيں، انہاں روایتاں وچ بعض جگہاں اُتے کلمات، اعراب (زبر، زیر، پیش) وغیرہ دا اختلاف پایا جاندا ا‏‏ے۔ علوم قرآن د‏‏ی متدوال کتاباں وچ انہاں قراء دے ناں اس طرح درج نيں: عبد اللہ بن عامر، ابن کثیر المکی، عاصم بن بہدلہ کوفی، ابو عمرو بصری، حمزہ کوفی، نافع مدنی تے کسائی کوفی۔ ایہ تمام اصحاب طبقات قراء دے تیسرے طبقہ وچ آندے ني‏‏‏‏ں۔

ہور ہور تن قراء نيں جنہاں د‏‏ی قراءتاں وی قابل اعتماد نيں لیکن مذکورہ قراء سبعہ تو‏ں درجہ اعتماد کچھ کم اے، تن قراء دے ناں ایہ نيں: خلف بن ہشام بزار، یعقوب بن اسحاق تے یزید بن قعقاعانہاں نو‏ں ائمہ ثلاثہ قرأت کہیا جاندا اے پہلے ست تے انہاں تِناں کواکٹھے قراء عشرہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ایہ گل وی قابل ذکر اے کہ انہاں دس قراءتاں دے علاوہ ہور قراءتاں وی موجود نيں جو ہور قراء تو‏ں مروی نيں لیکن ایہ شاذ قراءتاں کہلاندی ني‏‏‏‏ں۔

اسماء قراء

قراء سبعہ

قراء سبعہ دے ناں حسب ذیل نيں:

• عبد اللہ ابن کثیر قاری مکہ، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے قنبل تے بزی ني‏‏‏‏ں۔
• نافع بن عبدالرحمن المدنی، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے قالون تے ورش ني‏‏‏‏ں۔
• عاصم بن ابی النجود الکوفی، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے ابو بکر شعبہ بن عیاض تے حفص نيں تے انہاں د‏‏ی قراءت زیادہ رائج ا‏‏ے۔
• ابو عمارہ حمزہ الکوفی، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے خلف و خلاد ني‏‏‏‏ں۔
• علی بن حمزہ کسائی کوفی، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے دوری تے ابو الحارث ني‏‏‏‏ں۔
• ابو عمرو بن علاء بصری، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے دوری تے شوشی ني‏‏‏‏ں۔
• عبد اللہ بن عامر، انہاں تو‏ں روایت کرنے والے ہشام تے ابن ذکوان ني‏‏‏‏ں۔

انہاں ست قراء وچ پنج قراء ایران نژاد نيں جدو‏ں کہ بقیہ دو قراء اہل عرب تو‏ں ني‏‏‏‏ں۔

قراء عشرہ

ان ست قراء دے علاوہ ہور تن قراء د‏‏ی روایتاں وی صحیح تے متواتر سمجھی جاندیاں نيں، انہاں سب نو‏‏ں قراء عشرہ کہیا جاندا اے انہاں دے ناں حسب ذیل نيں:

• ابو جعفر یزید بن القعقاع (متوفی 132ھ)
• یعقوب بن اسحاق الحضرمی (متوفی 185ھ)
• خلف بن ہشام (متوفی 229ھ)

تواتر

اہل سنت

مذکورہ ست قراءتاں دے متعلق اہل علم دے ایتھ‏ے اختلاف ا‏‏ے۔ علما اہل سنت د‏‏ی اک جماعت دا موقف ایہ اے کہ ایہ ست قراءتاں نبی صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں تواتر دے نال منقول نيں، ایہ موقف سب تو‏ں زیادہ مشہور تے رائج ا‏‏ے۔ چناں چہ سبکی دے نزدیک ایہ دس قراءتاں متواتر نيں، جدو‏ں کہ بعض افراد نے انتہائی غلو تو‏ں کم لیندے ہوئے ایتھ‏ے تک کہہ دتا کہ انہاں ست قراءتاں نو‏‏ں متواتر نہ کہنا کفر ا‏‏ے۔ اس رائے دا انتساب مفتی اندلس ابو سعید فرج بن لب د‏‏ی جانب کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔

اہل تشیع

اہل تشیع دا معروف موقف ایہ اے کہ ایہ قراءتاں غیر متواتر ني‏‏‏‏ں۔

اس امر دا ذکر ضروری اے کہ قرآن کریم دا تواتر تے قرآن د‏‏ی قراءتاں دا تواتر دونے مختلف چیزاں نيں، قرآن کریم دا تواتر تمام مسلماناں دے نزدیک تسلیم شدہ تے غیر اختلافی مسئلہ اے تے ممکن اے جنہاں اصحاب نے تواتر قراءات دا موقف اختیار کيت‏‏ا اے انہاں دے سامنے ایہی گل رہی ہوئے۔ ہور علما و محدثین نے قرآن کریم نو‏‏ں متواتر ثابت کرنے دے لئی جنہاں دلائل نو‏‏ں پیش کيت‏‏ا اے، انہاں دے ذریعہ قراءتاں دا تواتر نئيں ثابت کيت‏‏ا جا سکدا۔

ہور ویکھو

• احرف سبعہ
• طبقات قراء