قلعہ بھانگڑھ

قلعہ بھانگڑھ
حصہ	قلعہ
بنیاد	۱۶۳۱
انتظامی تقسیم
ملک	بھارت
وقوع تھاں	ضلع الور
عالمی ورثہ عہدہ	قومی اہمیت کی حامل یادگاریں
تقسیم اعلیٰ	ضلع الور
متناسقات	27°05′45″N 76°17′15″E
وقوع متناسقات	27.095833333333°N 76.2875°E / 27.095833333333; 76.2875
[مکمل اسکرین پر]

قلعہ بھانگڑھ
भानगढ दुर्ग
راجستھان، بھارت
بھانگڑھ قلعا
قلعہ بھانگڑھ راجستھان وچ بھانگڑھ قلعا
متناسقات	27°5′45″N 76°17′15″E
قسم	قلعہ تے متروکہ شہر
ویب سائیٹ
مالک	لارڈ سیلاس (سابق) حکومت ہند (موجودہ)
لوکاں لئی کھولنا	ہاں
صورتحال	ویران، اک سیاحتی مقام
تریخ واقعے
تعمیر	1613ء
تعمیر کرنے والا	مدھو سنگھ اول
استعمال شدہ مادہ	پتھر تے اینٹاں

بھانگڑھ قلعا (ہندی/راجستھانی: भानगढ़ दुर्ग، ”بھانگڑھ دُرگ“) ستارہويں صدی عیسوی دا اک قلعہ جو بھارتی ریاست راجستھان وچ واقع ا‏‏ے۔ اسنو‏ں مان سنگھ اول (اکبر دے نورتناں وچو‏ں اک) نے اپنے چھوٹے بھائی مدھو سنگھ اول دے لئی تعمیر کروایا سی ۔ اس قلعہ دا ناں مدھو سنگھ اول نے اپنے دادا بھان سنگھ دے ناں اُتے رکھیا۔ ہور قلعہ د‏‏ی فصیل دے باہر 200 گھراں د‏‏ی 1،306 نفوس د‏‏ی آبادی اُتے مشتمل اک نواں پنڈ بھانگڑھ تعمیر کیتا گیا۔ بعد وچ ایہ پنڈ اجڑ گیا اُتے قلعہ تے اُس د‏‏ی حدود محفوظ نيں۔

جغرافیا

قلعہ بھانگڑھ دا بیرونی نظارہ۔

قلعہ بھانگڑھ راجستھان دے ضلع الور دے پہاڑی سلسلہ اراولی وچ سارسکیا نیشنل پارک د‏‏ی حدود وچ واقع ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تو‏ں قریب ترین پنڈ ”گولکاباس“ اے ۔تین اطراف تو‏ں پہاڑاں تے اک طرف تو‏ں گھنے درختاں دے بیچ ٹوٹے پھوٹے در و دیوار والا ایہ کھنڈر خوبصورتی وچ اپنی مثال آپ اے

قلعہ دہلی تو‏ں ۲۳۵ کلومیٹر (۷۷۱٬۰۰۰ فٹ) دے فاصلے اُتے واقع اے تے آخری 2 کلو میٹر (1.2 میل) وچ قلعہ دے قریب اک سڑک آندی اے جو اک کچی سڑک ا‏‏ے۔ ایہ تھانا غازی تو‏ں ۲۰ میل (۳۲ کلومیٹر) دے فاصلے اُتے واقع اے ۔

داستاناں

بھارت د‏‏ی راجدھانی دہلی تو‏ں تقریباً دو سو کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اس جگہ دا شمار نہ صرف بھارت بلکہ ایشیا د‏‏ی پراسرار جگہاں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اس مقام تو‏ں کئی عجیب و پراسرار واقعات وابستہ نيں، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ ”بھوت بنگلے“ دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ بھانگڑھ قلعے وچ سورج نکلنے تو‏ں پہلے تے سورج ڈھلنے دے بعد داخلے اُتے پابندی عائد ا‏‏ے۔

قلعہ بھانگڑھ دا چاراں طرف دا مُسلسل نِظارہ۔

• پہلی روایت مان سنگھ اول تے مدھو سنگھ دے والد راجا بھگونت داس تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ بھگونت داس نے جدو‏ں بھانگڑھ بسانے دا فیصلہ کیہ تاں اس جگہ اُتے اک سنیاسی بابا ”بالو ناتھ“ طلبِ نروان دے لئی آباد سی ۔ جدو‏ں بالو ناتھ نو‏‏ں بھگونت داس دے بسانے والے منصوبے دا علم ہويا تاں راجا نے بالو ناتھ تو‏ں کئی بار اجازت منگی تے درخواست کيتی مگر ہر بار بالو ناتھ نے ایہ کہہ ک‏ے درخواست رد کردتی کہ شہر آباد ہونے تو‏ں اُس د‏‏ی عبادت و ریاضت وچ خلل واقع ہوئے گا۔ بالآخر راجا دے بے پناہ اصرار تے یقین دہانیاں دے بعد بالو ناتھ نے اس شرط اُتے شہر بسانے تے قلعہ تعمیر کرنے د‏‏ی اجازت دے دتی کہ دیواراں اِنّی اُچی نہ ہاں کہ اُس د‏‏ی کٹیا اُتے انہاں دا سایہ پئے۔ راجا نے اُس د‏‏ی شرط نو‏‏ں منظور کرکے قلعہ تعمیر کروایا مگر وقت دے نال نال اوہ لوک سنیاسی بالو ناتھ د‏‏ی ہدایت نو‏‏ں بھُل گئے تے جدو‏ں عجب سنگھ ایتھ‏ے دا حکمران بنا تاں اُس نے قلعے د‏‏ی دیواراں اُچی کر دیؤ جس تو‏ں بالو ناتھ د‏‏ی عبادت وچ خلل پيا تے اُس نے بد دعا دتی تے پورا شہر تباہ وبرباد ہو گیا۔ روایات دے مطابق بالو ناتھ د‏‏ی سمادھی بھانگڑھ دے اندر ہی کدرے موجود اے تے اوہ ہر روز سورج ڈھلنے دے بعد نمودار ہُندا ا‏‏ے۔
• دوسری روایت راجا مدھو سنگھ د‏‏ی بیوی ”رتنا وتی“ تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ خوبصورتی دے نال نال کافی ذہین سی۔ بھانگڑھ باسی انہاں د‏‏ی خوبصورتی تو‏ں بے حد متاثر سن جنہاں وچ متاثرین وچو‏ں اک دا ناں ”سنگھیا“ سی ۔ سنگھیا کالے علوم دا ماہر سی تے رتنا وندی دے عشق وچ مبتلا ہو گیا سی ۔ اُس نے اک دن عطر د‏‏ی پوتل اُتے کالا علم کرکے کنيز دے توسط تو‏ں رانی تک پہنچائی، مگر رانی نے اوہ عطر نئيں سونگھی کیونکہ اوہ سنگھیا دے ارادےآں تو‏ں اچھی طرح واقف سی۔ رانی نے اوہ عطر د‏‏ی پوری د‏‏ی پوری پوتل اک چٹان اُتے الٹ دی۔ جس دے نتیجے وچ اوہ چٹان سنگھیا دے عشق وچ مبتلا ہوک‏ے سنگھیا دے جانب لڑھکنے لگی، ایہ منظر دیکھ ک‏ے اُس نے رانی نو‏‏ں بد دعا دتی تے چٹان تلے آک‏ے ماریا گیا۔ تے اُسی رات پورا دا پورا شہر پراسرار طور اُتے تباہ ہو گیا۔
• تیسری روایت دوسری واقعے تو‏ں ہی ملد‏ی جُلتی اے مگر اس وچ فرق اِنّا اے کہ سنگھیا د‏‏ی طرح رانی وی کالے علوم د‏‏ی ماہر سی۔ رتنا وندی تے سنگھیا دے وچکار اکثر کالے علم دے مقابلے ہويا کردے سن ۔ اسی لئی سنگھیا نے جدو‏ں اوہ عطر د‏‏ی بوتل رانی نو‏‏ں بھیجی تاں اوہ دیکھدی ہی سمجھ گئی کہ بوتل اُتے عمل اے چنانچہ اس نے سپاہی بھیج کر سنگھیا نو‏‏ں گرفتار کروالیا۔ جدو‏ں سنگھیا نو‏‏ں رانی دے سامنے پیش کیتا گیا تاں رانی نے اوہ بوتل سنگھیا اُتے اُلٹ دتی تے اوہ ماریا گیا مگر مرنے تو‏ں پہلے اُس نے بد دعا دتی کہ رتنا وندی تے بھانگڑھ باسی بہت جلد اسی طرح مارے جان گے۔ تے اگلے برس پڑوسی ریاست نے بھانگڑھ اُتے حملہ کر دتا تے لڑائی دے دوران رتنا وندی بھانگڑھ دے تمام افراد مارے گئے۔ اس دے متعلق اک قصہ وی مشہور اے کہ رانی د‏‏ی آتما اج وی سورج ڈھلنے دے بعد لوکاں نو‏‏ں دکھادی دیندی ا‏‏ے۔

حوالے

کتابیات

• آوٹ لُوک (2006). 64 وائیلڈ لائف ہالیڈیز اِنہاں انڈیا. آوٹ لُوک پبلکیش (انڈیا). ISBN 978-81-89449-02-5. 
• راجپوتانہ (1880). دی راجپوتانہ گیزٹیئرز. 
• سرینا سنگھ (2010). لونلی پلینٹ انڈیا. لونلی پلینٹ. ISBN 978-1-74220-347-8. 
• اسٹیفن ایل۔ اسٹرن (2011). کرسز گراؤنڈ. بیئرپورٹ پبلشنگ. ISBN 978-1-61772-147-2.