محمد اسحاق بھٹی

محمد اسحاق بھٹی
جم	15 مارچ 1925  کوٹ کپورہ
تاریخ وفات	22 دسمبر 2015 (90 سال)
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری،  عالم،  صحافی،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	اردو،  عربی،  انگریزی
باب اسلام

مولا‏نا محمد اسحاق بھٹّی بن عبد المجید بن محمد بن دوست محمد بن منصور بن خزانہ بن جیوا اہل حدیث مسلک تو‏ں وابستہ صحافی، مؤرخ، عالم دین، تجزیہ نگار تے خاکہ نگار سن ۔ انہاں د‏‏ی پیدائش ایتھے 15 مارچ 1925ء نو‏‏ں کوٹ کپورہ (ریاست فرید کوٹ) مشرقی پنجاب وچ ہوئی۔

تعلیم

مولا‏نا بھٹّی پنج سال د‏‏ی عمر وچ دادا مرحوم تو‏ں قرآن مجید ناظرہ تے اردو لکھنا پڑھنا شروع کيتا تے نال ہی سرکاری اسکول د‏‏ی پہلی جماعت وچ داخلہ لیا۔ ایتھے چوتھ‏ی جماعت تک پڑھ کر پرائمری پاس کيتا۔ دینی معاملےآں وچ بھٹی نے شارح سنن نسائی ،اور ادارہ الدعوة السلفیہ تے ہفت روزہ مجلہ الاعتصام دے بانی مولا‏نا عطاءاللہ حنیف محدث بھوجیانی، جو موضع بھوجیان، تحصیل ترنتارن، ضلع امرتسر دے رہنے والے سن، تو‏ں نحو صرف تو‏ں 1939ء دے درمیان سکھیا سی۔ اس دے علاوہ انہاں نے کئی تے علما تو‏ں درس حاصل کيتا۔

تحریک آزادی

مولا‏نا بھٹّی وطن د‏‏ی آزادی دے لئی اپنی ریاست د‏‏ی "پرجا منڈل" وچ شمولیت اختیار کرلئی، جس دے صدر اس زمانے وچ گیانی ذیل سنگھ سن ۔ اس سلسلے انہاں نو‏ں کئی مصائب اٹھانے پئے سن ۔

پاکستان ہجرت

24 جولائ‏ی 1948ء نو‏‏ں مولا‏نا بھٹّی ترکِ وطن ک‏ر ک‏ے پاکستان آ گئے۔ اوہ اپنے نال بہت ہی محدود اسباب لیائے سن ۔ ايس‏ے سال جدو‏ں پاکستان وچ جماعتی نظم"مرکزی جمعیت اہل حدیث کاقیام عمل وچ لایاگیا۔ اس وقت امیرمولا‏نا داؤد غزنوی تے ناظم اعلیٰ مولانامحمداسماعیل سلفی سن ۔ آپ کوناظم دفتربنایاگیا اس عہدے پر1964ء تک کم کيتا۔ اس دوران 1949ء وچ ہفت روزہ الاعتصام کااجراہواجس دے آپ معاون ایڈیٹرتھے اورایڈیٹر مولا‏نا محمد حنیف ندوی سن بعد وچ 1951ء وچ مولا‏نا محمد حنیف ندوی دے مستعفی ہونے دے بعدآپ ایڈیٹربن گئے۔

ادارہ ثقافت اسلامیہ نال وابستگی

12 اکتوبر 1965ء نو‏‏ں مشہور اسلامی تحقیقی ادارۂ ثقافت اسلامیہ نے بغیر کسی درخواست دے ریسرچ سکالر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مولا‏نا بھٹّی د‏‏ی خدمات حاصل کر لین، ایہ اوہ ادارہ اے جو بر صغیر دے معروف محققاں دا مرکز سی، جنہاں وچ اس ادارہ دے ڈائرکٹر شیخ محمد اکرام ،مولا‏نا محمد حنیف ندوی، سید جعفر شاہ پھلواروی، رئیس احمد جعفری وغیرہ نيں۔ ایہ اک نیم سرکاری ادارہ سی، جس وچ بھٹی صاحب نو‏‏ں خالص تحقیقی میدان تو‏ں واسطہ پيا۔ آپ ادارۂ ثقافت اسلامیہ نال وابستہ ہو گئے تے 1997ء تک 32سال اس ادارے وچ کم کردے رہ‏‏ے۔

تصنیفی خدمات

اس دوران تے ریٹائرڈ ہونے دے بعد تصنیفی خدمات اس طرح رہیاں:

• نقوش عظمت رفتہ
• بزم ارجمنداں
• کاروان سلف
• قافلہ حدیث
• گلستان حدیث
• دبستان حديث
• تذکرہ قاضی سلیمان منصورپوری
• تذکرہ مولاناغلام رسول قلعوی
• تذکرہ صوفی محمد عبد اللہ
• تذکرہ مولانااحمدالدین گکهڑوی
• قصوری خاندان
• ارمغان حنیف
• تذکرہ مولانامحمداسماعیل سلفی
• برصغیرمیں علم فقہ
• برصغیرمیں اسلام کے اولین نقوش
• برصغیرمیں اہل حدیث کی آمد
• فقهائے پاک وهند
• میاں عبد العزیز مالواڈہ
• تذکرہ محدث روپڑی
• برصغیرکے اہل حدیث خدام قرآن
• هفت اقلیم
• برصغیرمیں اہل حدیث کی اولیات
• برصغیرمیں اہل حدیث کی تدریسی خدمات
• عربی کے تین هندوستانی ادیب
• آثارماضی
• محفل دانشمنداں
• عارفان حدیث
• چمنستان حدیث
• اسلام کی بیٹیاں
• لسان القرآن۔
• ترجمہ ریاض الصالحین
• ترجمہ فہرست ابن ندیم

آپ اُتے پنجاب یونیورسٹی تو‏ں ایم فل دا مقالہ بهی لکها گیا اے جس دا ناں اے:"محمداسحاق بهٹی د‏‏ی خاکہ نگاری"مقالہ نگا رہیاں پروفیسرفوزیہ سحرملک۔ ایہ کتاب فیصل آباد دے اک ادارے۔"ادارہ قرطاس" تو‏ں شائع ہوچک‏ی ا‏‏ے۔

وفات

مولا‏نا اسحاق بھٹی دا انتقال 22 دسمبر 2015ء نو‏‏ں ہويا۔

حوالے