محمد حسین آزاد
محمد حسین آزاد | |
---|---|
محمد حسین آزاد
| |
جم | 10 جون 1830
|
وفات | 22 جنوری 1910 (80 سال)
|
شہریت | برطانوی ہندستان |
عملی زندگی | |
پیشہ | شاعر |
کارہائے نمایاں | آب حیات، آزاد |
ترمیم |
محمد حسین آزاد (پیدائش: 10 جون 1830ء— وفات: 22 جنوری 1910ء) اردو زبان دے مشہور ادیب تے شاعر سن ۔ آزاد نے اپنے والد توں تے فیر ذوق دے سایہ عاطفت وچ تعلیم حاصل کيتی۔ بعد وچ دہلی کالج وچ داخل ہوئے جتھے مولوی نذیراحمد، ذکاء اللہ تے پیارے لال آشوب توں اسيں سبق ہونے دا موقع ملا
پیدائش
[سودھو]آزاد دی پیدائش دہلی وچ بروز جمعرات 18 ذوالحجہ 1245ھ مطابق 10 جون 1830ء نوں ہوئی۔[۱]
والد دا ناں مولوی محمد باقر سی جنہاں نے 1837ء وچ دہلی توں پہلا اخبار( اردو اخبار) کڈیا۔ 1854ء وچ محمد حسین آزاد وی اس وچ ایڈیٹر دی حیثیت توں شریک ہوئے گئے۔1857 دے غدر (یا جنگ آزادی) دے زمانہ وچ اردو اخبار نے اگریزاں دے خلاف دھواں دھار مضامین شائع کیتے، مگر انگریزاں دے خلاف بغاوت مکمل طور اُتے ناکام ہوئے گئی۔ اس دے بعد پھڑ دھکڑ شروع ہوئی۔ مولانا باقر گرفتار کرلئی گئے تے انہاں نوں گولی مار دتی گئی۔ محمد حسین آزاد جان بچا کر روپوشی اختیار کر لئی۔ آخر انہاں نے سیاست توں علیحدگی اختیار کرلئی تے اوہ اپنے تمام خاندان نوں لے کے لکھنؤ پہنچے۔ تلاش معاش وچ کئی سال مارے پھردے رہے آخر 1864ء وچ لاہور چلے آئے تے مولوی رجب علی دی سفارش اُتے انگریزاں دے اک تعلیمی ادارہ گورنمنٹ کالج لاہور وچ پندرہ روپے ماہوار اُتے ملازم ہوئے گئے۔ میجر فلر داکٹر سررشتہ تعلیم نوں اس دی وکھ وکھ صلاحیتاں دا علم ہويا تاں انہاں نے سرکاری اخبار (اتالیق پنجاب) دا نائب مقرر کر دتا۔ اس رسالے دے بند ہونے اُتے (پنجاب میگزین) نکلدا رہیا۔ 1865ء وچ آزاد کابل تے بخارا گئے۔ دوسرا سفر انہاں نے 1883ء وچ کیہ۔ اس طرح انہاں نوں جدید فارسی سیکھنے دا موقع ملا۔
1873ء وچ کرنل ہالرائیڈ نے انجمن پنجاب قائم کيتی تے اک خاص قسم دے مشاعراں دی بنیاد پائی جس وچ مصرع طرح دی بجائے نظم لکھنے دے لئی عنوان دیاجاندا سی ۔ انہاں مشاعراں وچ آزاد تےالطاف حسین حالی ذوق و شوق دے نال حصہ لیندے رہے تے متعدد اخلاقی تے نیچرل نظماں لکھياں۔
آزاد گورنمنٹ کالج لاہور وچ عربی فارسی دے پروفیسر وی رہے تے 1887ء وچ ملکہ وکٹوریہ دی جوبلی اُتے شمس العلماء دا خطاب پایا۔
وفات
[سودھو]دماغی تھکاوٹ تے جواں سال بیٹی دی بے وقت موت دی وجہ توں 1889ء وچ دماغی توازن کھو بیٹھے تے جنون دے آثار پیدا ہوئے گئے۔ آخری عمر تک ایہی حالت رہی تے 22 جنوری 1910ء نوں 80 سال دی عمر وچ لاہور وچ فوت ہوئے۔ان دا مزار لاہور کربلا گامے شاہ وچ اے،
لکھتاں
[سودھو]- آب حیات، آزاد"1880/شاعر اردو
- نیرنگ خیال،، 1880ء
- سخن دان فارس1887ء
- قصص الہند(1869)
- سیر ایران(1886)
- دربار اکبری (1898)
- نظم آزاد
- تذکرہ آزاد
- جانورستان
- خمکدہ آزاد
- دیوان ذوق (مرتب)
- لغت آزاد
- جامع القواعد
- نگارستان فارس
- فلسفہ الہیات
حوالے
[سودھو]
|
لہور دی تریخ صفحہ نمبر496 ، کامران اعظم سوہدروی طبع2010ء چوہدری غلام رسول اینڈ سنز، لاہور
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- 1830 دے جم
- 10 جون دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1910 دیاں موتاں
- 22 جنوری دیاں موتاں
- ویکیپیڈیا مضامین مع VIAF شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع LCCN شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع ISNI شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع BIBSYS شناخت کنندگان
- 1827 دے جم
- اردو شاعر
- اردو صحافی
- انیہويں صدی دی ہندوستانی شخصیتاں
- انیہويں صدی دے ہندوستانی شاعر
- برطانوی ہند دیاں شخصیتاں
- برطانوی ہند دے مصنفاں
- ویہويں صدی دے بھارتی شاعر
- بھارتی اردو شاعر
- بھارتی مسلم شخصیتاں
- دہلی دیاں شخصیتاں
- دہلی دے شاعر
- لاہور دے شاعر
- لاہور دے صحافی
- لاہور دے مصنفاں
- لاہوری شخصیتاں
- پاکستانی شخصیتاں
- پنجابی شخصیتاں
- پنجابی لوک
- مسلم مصنفاں
- مسلمان مصلحین