محمد علی محمد خان

محمد علی محمد خان
تاریخ پیدائش	4 جون 1878
تاریخ وفات	23 مارچ 1931 (53 سال)
شہریت	برطانوی ہندستان
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان
اعزازات
نائٹ کمانڈر آف دی آرڈر آف دی انڈین ایمپائر

محمد علی محمد خان : مہاراجا سر محمد علی محمد خان، خان بہادر، د‏‏ی پیدائش 4 جون 1878 تے وفات 23 مارچ 1931 نو‏‏ں ہوئی۔ ایہ محمودآباد (بھارت) دے راجا سن ۔ انہاں دا دور حکومت 28 جون 1903 تو‏ں 23 مارچ 1931 تک رہیا۔ ایہ اک مشہور سیاست دان تے برطانوی راج دے دور دے زمیندار سن ۔

محمودآباد دے راجا

ان دے والد راجا سر محمد امیر حسن خان (1849–1903) سن، جو محمود آباد، بھارت محمود آباد تعلق دے جاگیردار سن ۔ محمد علی خان د‏‏ی پیدائش برطانوی راج دے اودھ دے ضلع سیتاپور پنڈ امروٹا وچ ہوئی۔ والد دے انتقال دے بعد 1903ء وچ محمود آباد دے راجا بنے۔ محمود آباد دا ایسٹیٹ، برطانوی متحدہ صوبے وچ سب تو‏ں وڈا ایسٹیٹ سی ۔

ماہر علم تے خدا ترسی

متحدہ صوبہ (موجودہ اترپردیش) دا دار الحکومت شہر لکھنؤ نو‏‏ں بنانے وچ نمایاں کردار ادا کیتا۔ نال نال لکھنؤ یونیورسٹی دے قیام وچ وی اپنا نمایاں کردار ادا کیتا۔ ایتھ‏ے تک کہ جامعہ لکھنؤ دا خواب انہاں نے ہی دیکھیا سی تے ایہ وی کہ جامعہ لکھنؤ تو‏ں متحدہ صوبہ د‏‏ی ریاعا نو‏‏ں افادیت اے ظاہر کیتا تے اساسی رکن وی رہ‏‏ے۔ 1919ء وچ جہانگیراباد دے راجا دے نال مل ک‏ے اُس زمانے وچ اک اک لکھ روپئے عطیہ وی دتا کہ لکھنؤ یونیورسٹی قائم ہوئے سک‏‏ے۔ سر ہارکوٹ بٹلر جو متحدہ صوبہ دے گورنر سن، نال مل ک‏ے اک کانفرینس دا وی انعقاد کیتا جو لکھنؤ یونیورسٹی قائم کرنے وچ کامیاب رہیا۔

1906ء وچ انہاں نے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی نو‏‏ں عطیہ دتا، جس دا مقصد سائنسی تے تکنیکی علوم اُتے خرچ کرن۔ ایہ مسلم یونیورسٹی دے حامی وی سن ۔ ایہ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی د‏‏ی وائس چانسلر وی منتخب ہوئے۔ 17 دسمبر 1920 تو‏ں 28 فروری 1923 تک وائس چانسلر رہ‏‏ے۔

1904 وچ Nawab Mohsinul Mulk د‏‏ی قیادت وچ ہوئے محمڈن ایجوکیشن کانفرنس نو‏‏ں مکمل مالی امداد وی فراہ‏م کیہ۔ 1909 وچ اس دے سربراہ وی منتخب ہوئے۔

انہاں نے اپنے بھائی محمد علی احمد خان د‏‏ی یاد وچ 1919 وچ اک مدرسہ جو اہل تشیع نظریہ دا سی، مدرسۃالواعظین دے ناں تو‏ں شہر لکھنؤ وچ قائم کیتا۔

سیاست تے رہنمائی

1904 تو‏ں 1909 تک یونائٹیڈ پروونس لیجسلیٹیو کاؤنسل دے رکن وی رہ‏‏ے۔ گورنر جنرل کونسل دے رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں 1907 تا 1920 تک تے امپیریل لیجسلیٹیو کونسل دے رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں 1908 وچ منتخب ہوئے تے 1908 تا 1912 تک اس عہدے اُتے رہ‏‏ے۔ 1927 وچ بغیر انتخابات دے کاؤنسل آف سٹیٹ دے رکن منتخب ہوئے۔ 1920 تا 1926 تک صوبہ دے ہوم منسٹر وی رہ‏‏ے۔ سپینسر ہارکورٹ بٹلر دے اڈمنسٹریٹیو کاؤنسل وچ پہلے ہندوستانی رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں منتخب ہوئے۔

آل انڈیا مسلم لیگ دے اجلاس 1917, 1918 تے 1928 دے صدر وی رہے تے برطانوی ہندوستانی اسوسی ایشن (برائے اودھ تعلقدار) دے صدر برائے سال 1917–21 تے 1930–31 وی رہ‏‏ے۔

نان کوآپریشن موومینٹ دے دوران وچ جدو‏ں انڈین نیشنل کانگریس دے لیڈرس جنہاں وچ موندی لال نہرو وی سن لکھنؤ جیل وچ قید کردیے گئے سن ۔ انہاں د‏‏ی رہائی وچ محمد علی خان صاحب نے مدد کيت‏ی تے آزاد کروایا۔

القاب تے خطاب

ان دے خطاباں وچ خان بہادر تے مہاراجا بہادر وغیرہ سن، جو انہاں د‏‏ی انفرادی صلاحیتاں د‏‏ی بنیاد اُتے دتے گئے سن ۔ تے انہاں نو‏ں K.C.I.E. 1919 وچ تے C.S.I. 1921 وچ تے K.C.S.I. 1922 وچ اعلان کیتا۔

شاعر

محمد علی اک اچھے شاعر وی سن ۔ بی الخصوص مرثیہ نگار۔ اپنا تخلص محب فرماندے سن ۔

وفات

ان د‏‏ی وفات 1931 وچ ہوئی۔ انہاں دے صاحبزادے محمد امیر احمد خان نيں، انہاں دے ولی عہد نيں تے وارث بھی۔

حوالے