مرزا اسلم بیگ

مرزا اسلم بیگ
جم	2 اگست 1931 (93 سال)  اعظم گڑھ
وفات
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
مناصب
سربراہ پاک فوج
دفتر وچ ۱۷ اگست ۱۹۸۸  – ۱۶ اگست ۱۹۹۱
محمد ضیاء الحق   آصف نواز جنجوعہ
عملی زندگی
مادر علمی	پاکستان ملٹری اکیڈیمی
پیشہ	سیاست دان
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو
عسکری خدمات
شاخ	پاک فوج
عہدہ	جرنیل
لڑائیاں تے جنگاں	پاک بھارت لڑائی 1965 ،  پاک بھارت جنگ 1971

مرزا اسلم بیگ (جم: 2 اگست 1931)، پاکستان آرمی دے اک ریٹائرڈ فور سٹار رینک دے جنرل نیں۔ 1988ء توں 1991ء وچ اپنی ریٹائرمنٹ تک تیسرے چیف آف آرمی اسٹاف رہے۔ اوہناں دی بطور چیف آف آرمی اسٹاف تقرری اس وقت ہوئی جد اوہناں دے پیشرو صدر جنرل محمد ضیاء الحق 17 اگست 1988ء نوں اک فضائی حادثے وچ جاں بحق ہو گئے۔

اسلم بیگ دے دور وچ نومبر 1988ء وچ بے نظیر بھٹو نوں وزیر اعظم بنایا گیا، جمہوریت دی بحالی تے مُلک وچ فوج دے سِویلیئن کنٹرول نوں دیکھیا گیا۔ اوہناں اُتے اسلامک ڈیموکریسی الائنس (IDA)، کھبے بازو دی PPP دے خلاف قدامت پسند تے سجے بازو دے حزب اختلاف دے اتحاد، تے 1990ء دے عام انتخابات وچ دھاندلی دے متنازع الزامات لائے گئے سی۔ عام انتخابات دے نتیجے وچ نواز شریف 1990ء وچ وزیر اعظم منتخب ہوئے، لیکن بیگ دے نال اس وقت دستبردار ہوئے جد نواز شریف نے خلیجی جنگ دے دوران عراق دی حمایت دی سفارش کیتی۔ 1991ء توں فورن بعد ای اسلم بیگ نوں صدر غلام اسحاق ولوں توسیع دیݨ توں انکار کر دِتا گیا تے اوہناں دی جگہ جنرل آصف نواز نوں آرمی چیف مقرر کر دِتا گیا۔ اپݨے فوجی کیریئر توں علاوہ اسلم بیگ نے مختصر طور تے نیشنل ڈیفنس یونیورسٹی (NDU) وچ سیکیورٹی اسٹڈیز دے پروفیسر دے طور تے کم کیتا تے دی نیشن وچ باقاعدگی نال کالم لکھدے رہے۔

اسلم بیگ دی ریٹائرمنٹ توں بعد تنازعات دی خصوصیت اے: پہلا، بیگ اُتے ہوائی جہاز دے حادثے وچ اندرونی کردار ادا کرن دا الزام سی جیہدے وچ صدر جنرل ضیاءالحق دی ہلاکت ہوئی، تے دوسرا، 1990ء وچ ہوݨ والے عام انتخابات دے دوران پیپلز پارٹی دے سیاست داناں دے مقابلے وچ قدامت پسند سیاست داناں نوں مالی امداد جاری کرن وچ اوہناں دے مبینہ کردار لئی اوہناں نوں 2012ء وچ سپریم کورٹ آف پاکستان وچ طلب کیتا گیا۔ ۔

یو-پی وچ مُڈھلا جیون تے تعلیم

مرزا اسلم بیگ 2 اگست 1931ء نوں اترپردیش دے ضلع اعظم گڑھ وچ اک پنڈ مسلم پٹی وچ پیدا ہوئے۔

اوہناں دے والد، مرزا مرتضا بیگ، اک وکیل تے پریکٹس کرن والے وکیل سی جیہناں نے الہ آباد ہائی کورٹ دے قانون دے حلقےآں وچ اک معروف تے قابل احترام نام رکھیا سی۔ اسلم بیگ دے خاندان نے مغل شاہی خاندان دیاں طویل آبائی جڑاں دا سراغ لیا سی جو کدی 15ویں صدی دے اوائل توں 18ویں صدی دے اوائل تک ہندوستان دے شہنشاہ سی۔

اوہناں دی تعلیم اعظم گڑھ وچ ہوئی جِتھے اوہناں نے مقامی ہائی اسکول توں گریجویشن کیتا تے 1945ء وچں اپݨی انڈرگریجویٹ تعلیم لئی شبلی نیشنل کالج وچ داخلہ لیا۔ اوس توں بعد اوہناں نے 1949ء وچ شبلی نیشنل کالج توں لبرل آرٹس وچ بیچلر آف آرٹس (BA) دی ڈِگری حاصل کیتی۔

اپݨے کالج دے دوران اسلم بیگ نے کالج دی فیلڈ ہاکی کھیلی تے اوتھے دی ہاکی ٹیم دے اہم رکن سی، جیہدے وچ زیادہ تر مسلمان سن۔ اپݨیاں یادداشتاں دے مطابق اسلم نے کانگریس پارٹی نال تعلق رکھݨ والے اک ہندو سیاست دان توں اس وقت بدلہ لیݨا چاہیا جد اوس سیاستدان نے اپݨی ہاکی ٹیم دے اک رکن نوں ماریا سی۔ طلباء دے ہجوم دی طرفوں اک عوامی جلسے وچ سیاست دان نوں مارن لئی اپݨی ہاکی اسٹک دا استعمال کیتا۔ ایہ واقعہ 1949ء وچ کالج توں گریجوئیشن دے بعد پیش آیا، تے بیگ دے خاندان نے 1947ء وچ قیام پاکستان توں بعد 1949ء وچ پاکستان منتقل ہوݨ دا فیصلہ کیتا۔

فوجی کیریئر

اسلم بیگ دا خاندان 1949ء وچ رائل پاکستان نیوی دے جہاز دے ذریعے بمبئی توں کراچی روانہ ہویا۔ اوہناں دا وڈا بھائی پہلے توں ای پاکستان آرمی وچ کمیشنڈ افسر سی تے اس نے نوجوان اسلم بیگ نوں فوج وچ کیریئر حاصل کرن لئی اپݨے رستے اُتے چلݨ دی ترغیب دِتی۔اسلم بیگ نے ہندوستانی انٹرویو لیݨ والے نال اپݨیاں یادداشتاں وچ پاکستان نوں "میرے خواباں دا مُلک" کہیا۔ 1950ء وچ، بیگ نوں کاکول وچ پاکستان ملٹری اکیڈمی (PMA) وچ قبول کیتا گیا، 1952ء وچ چھیویں PMA لانگ کورس دی کلاس توں گریجوئیشن کیتا۔

1952ء وچ اوہناں نے 2Lt دے طور تے کمیشن حاصل کیتا۔ پاکستان آرمی دی 6 بلوچ رجمنٹ وچ تے ابتدائی طور تے انفنٹری پلاٹون دی کمانڈ دی مدد کیتی۔ 1952ء توں 1958ء تک، اوہناں نے فوجی صفاں دی طرف چنگی طرحاں ترقی کیتی، 1956ء وچ آرمی لیفٹیننٹ دے عہدے اُتے ترقی کر کے تے 1958ء وچ آرمی کیپٹن۔ اوہناں نے اپنے فیلڈ کمانڈنگ آفیسر توں سپیشل برانچ ولوں سپیشل فورسز وچ شمولیت لئی انتخاب لئی سفارشات حاصل کتیاں تے 1958ء وچ فورٹ بریگ، شمالی کیرولینا وچ امریکی فوج دے خصوصی دستےآں دے نال خصوصی دستےآں دی تربیت مکمل کرن لئی امریکہ روانہ ہوئے۔

1960ء وچ میجر اسلم بیگ پاکستان واپس آئے تے ایلیٹ آرمی اسپیشل سروس گروپ (SSG) وچ شمولیت اختیار کیتی، ابتدائی طور تے اک کمپنی دی کمانڈ کیتی جو فوجی دراندازی وچ مہارت رکھدی سی۔ میجر بیگ نوںں مغربی پاکستان وچ افغانستان نال مُتصل علاقےآں وچ تعینات کیتا گیا سی، جِتھے اوہناں دا پہلا جنگی تجربہ اس وقت ہویا جد اوہناں نے چترال وچ نواب آف دیر نوں ہٹاؤݨ وچ اپݨی کمپنی دی قیادت کیتی۔ 1965 وچ میجر بیگ نے بھارت نال دوسری جنگ وچ چنگیاں خِدمات انجام دِتیاں تے بھارتی فوج دے خلاف اسپیشل فورسز دی ٹیم دی قیادت کیتی۔

مارچ 1987 وچ، وزیر اعظم جونیجو نے نیوز میڈیا وچ لیفٹیننٹ جنرل اسلم بیگ نوں فوج وچ فور سٹار رینک دے جنرل دے طور تے ترقی دیندے ہوئے فوج دے نائب سربراہ دے طور تے تعینات کرن دا اعلان کیتا۔

اگرچہ جنرل بیگ نے کسے نوں مات نئیں دِتی تے اوہ سبھ توں سینئر سی، لیکن ایہ ترقی صدر ضیاء الحق دی مخالفت دی وجہ توں قابل ذکر سی جو لیفٹیننٹ جنرل زاہد علی اکبر، اک انجینئر نوں نائب آرمی چیف دے طور تے چؤہندے سی۔

اپنی فور سٹار کمانڈ تفویض دے باوجود، جنرل بیگ نوں اپنے فرائض تے فیصلےآں دی اطلاع صدر ضیاءالحق نوں دیݨی پئی جو 1976ء توں آرمی چیف سی۔ آخر کار، جنرل بیگ نے صدر ضیاء دی جگہ نویں آرمی چیف تے فوج دی کمان اُدوں سنبھال لئی جد 17 اگست 1988ء نوں اک فضائی حادثے وچ جنرل ضیاء ہلاک ہوگئے۔

حوالے

فوجی دفاتر
پیشرو صادق فاروق شوکت خان	چیف آف جنرل اسٹاف 1980–1985	جانشین محمد صفدر
پیشرو خالد محمود عارف	نائب سربراہ پاک فوج 1987–1988	جانشین عہدہ ختم
پیشرو محمد ضیاء الحق	سربراہ پاک فوج 1988–1991	جانشین آصف نواز جنجوعہ