مرزا حسین تہرانی
| مرزا حسین تہرانی | |
|---|---|
| جم | سنہ 1814 |
| وفات | 5 نومبر 1908 (93–94 سال) |
| شہریت | نجف |
| عملی زندگی | |
| استاذ | مرتضی انصاری |
| تلمیذ خاص | آقا بزرگ تہرانی ، شیخ عباس قمی |
| پیشہ | فقیہ ، استاد ، آیت اللہ |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
مرزا حسین خلیلی تہرانی اک اصولی شیعہ فقیہ سن تے ایرانی جمہوری انقلاب دے وقت اہل تشیع دے چارمراجع وچوں سن ۔ انہاں نے آخوند خراسانی تے شیخ عبداللہ مازندرانی دے نال مل کے ایشیا دے پہلے جمہوری انقلاب، یعنی ۱۹۰۷ وچ آنے والے ایران دے انقلاب مشروطہ دی حمایت دی تے جمہوریت دی حمایت وچ نجف دے حوزے توں جاری ہونے والے آخوند خراسانی دے تمام اہم بیانات اُتے تائیدی دستخط کیتے۔ [۲]
علمی و سیاسی خدمات
[سودھو]۱۸۹۱ وچ اوہ مرجع بن گئے تے ۱۸۹۵ وچ مرزا شیرازی دے انتقال دے بعد توں انہاں دا شمار عظیم فقہاء وچ ہونے لگیا تے تہران دے بوہت سارے لوکاں نے انہاں دی تقلید اختیار کيتی۔ [۳] جدوں پارلیمنٹ شاہی دربار دے عالم شیخ فضل اللہ نوری دے تکفیری پروپیگنڈے دی زد وچ آئی تاں مرزا تہرانی نے نجف دے ہور فقہا دے نال مل کے جمہوریت دا نال دتا تے جمہوریت دے حق وچ کلامی تے فقہی دلائل بیان کيتے۔ [۴] انہاں نے غیبت دے دور وچ 'نیکی دا حکم دینے تے برائی توں منع کرنے ' دے قرآنی حکم اُتے زور دتا، اوراسنوں جمہوریت دا جواز قرار دتا تے جمہوری آئینی تحریک دی مخالفت نوں ' امام زمانہ دے خلاف جنگ' قرار دتا۔ [۵] آخوند خراسانی ، مرزا حسین تہرانی تے شیخ عبداللہ مازندرانی ، نے امام مہدی دی غیبت وچ مذہبی سیکولرازم دا تصور پیش کیا، جو اج وی نجف تے قم دے شیعہ مراکز وچ حاکم اے۔ [۶]
۲۳ جون ۱۹۰۸ نوں محمد علی شاہ قاجار دی درخواست تے مولوی فضل الله نوری دے فتوے اُتے پہلی پارلیمنٹ اُتے روسی بمباری توں لے کے ۱۶ جولائی ۱۹۰۹ نوں شاہ دی معزولی تک دے دور نوں جدید ایران دی تریخ وچ استبداد صغیر کہیا جاندا اے۔ شاہ نےغیر دینی حلفےآں توں لڑنے تے اسلام دا دفاع کرنے دا بہانہ بنا کے انتخابات نوں ملتوی کیندا سی۔ محمد علی شاہ نے اپنے اس غیر آئینی اقدام دے حق وچ فتویٰ حاصل کرنے دے لئی نجف وچ موجود مراجع تقلید نوں خطوط لکھے، جنہاں وچ بابیاں تے ہور غیر مسلماں دی سازشاں دا خوف دلیا کے حمایت دی درخواست کيتی گئی سی۔ پر، آخوند خراسانی، مرزا تہرانی تے مرزا عبداللہ مازندرانی نے جمہوریت دے حق وچ فتوے دئیے تے شاہ نوں معاشرے دے حالات نوں بہتر بنانے تے نوآبادیاتی مداخلت دے خلاف ملک دا دفاع کرنے دے لئی آئینی فریم ورک دے اندر کم کرنے دا مشورہ دتا۔ [۷]
وفات
[سودھو]انہاں دا انتقال ۱۹۰۸ء وچ ہويا [۲]
حوالے
[سودھو]- ↑ http://isca.ac.ir/PORTAL/home/?news/50983/103114/26943/%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84%D9%8A-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Farzaneh, Mateo Mohammad (2015). “The Iranian Constitutional Revolution and the Clerical Leadership of Khurasani”. Syracuse, New York: Syracuse University Press. p. 13. ISBN 978-0-8156-5311-0.
- ↑ Hermann, Denis (1 May 2013). “Akhund Khurasani and the Iranian Constitutional Movement”. Middle Eastern Studies. 49 (3): p. 440. doi:10.1080/00263206.2013.783828. ISSN 0026-3206.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Hermann, Denis (1 May 2013). “Akhund Khurasani and the Iranian Constitutional Movement”. Middle Eastern Studies. 49 (3): p. 435. doi:10.1080/00263206.2013.783828. ISSN 0026-3206.
- ↑ Ghobadzadeh, Naser (17 October 2013). “Religious secularity: : A vision for revisionist political Islam”. Philosophy & Social Criticism. 39 (10): p. 1009. DOI:10.1177/0191453713507014. ISSN 0191-4537.
- ↑ Bayat, Mangol (1991). Iran's First Revolution: Shi'ism and the Constitutional Revolution of 1905–1909. Studies in Middle Eastern History. Oxford, New York: Oxford University Press. p. 232. ISBN 978-0-19-506822-1.