مزار شریف دا قتل عام

کشتار مزار شریف
بسلسلہ ہزارہ قوم دے خلاف قتل عام د‏‏ی لسٹ
مزار شریف مزار شریف (Afghanistan)
مقام	شهر مزار شریف
متناسقات	36°42′N 67°07′E
تاریخ	۱۷ اسد (مرداد) ۱۳۷۷
نشانہ	مردم مزار شریف (اکثراً هزاره)
ہلاکتاں	بین ۲۰۰۰ تو‏ں ۱۰۰۰۰ نفر
زخمی	نامعلوم
مرتکبین	طالبان

مزار شریف کا قتل عام ۸ اگست ۱۹۹۸ نو‏‏ں اس شہر دے لوکاں دے خلاف مزار شریف اُتے قبضے دے بعد طالبان د‏‏ی طرف تو‏ں کيتا جانے والا اک وڈے پیمانے اُتے قتل عام اے ۔ اس قتل عام دا سب تو‏ں زیادہ نشانہ ہزارہ لوک سن ۔ افغانستان جسٹس پروجیکٹ دے مطابق، طالبان نے گھٹ تو‏ں گھٹ ۲٬۰۰۰ افراد نو‏‏ں ہلاک کیتا، جنہاں وچ زیادہ تر عام شہری سن ۔ کچھ دوسری رپورٹاں وچ مرنے والےآں د‏‏ی تعداد تقریباً ۱۰٬۰۰۰ دسی گئی ا‏‏ے۔ طالبان نے اس حملے وچ اٹھ ایرانی سفارت کاراں تے اک صحافی نو‏‏ں وی ہلاک کر دتا سی۔

تفصیلات

۸ اگست ۱۹۹۸ نو‏‏ں طالبان فورسز خونریز جھڑپ دے بعد صوبہ بلخ دے شہر مزار شریف وچ داخل ہوئیاں۔ ابتدائی چند دناں دے دوران، انہاں نے سینکڑاں شہریاں نو‏‏ں گرفتار کيتا تے گولی مار دی، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر ہزارہ سن ۔ پہلے تن دناں وچ طالبان فورسز نے شہر وچ اہل تشیع دے قتل عام دا اعلان کيتا۔ عینی شاہدین دا دعویٰ اے کہ قتل عام اِنّا وسیع سی کہ لاشاں سڑکاں اُتے پئی سی تے کئی دناں تک گاڑیاں لاشاں نو‏‏ں نامعلوم علاقےآں وچ لے جاندی رہیاں۔ مزار شریف دے لوکاں د‏‏ی مدد دے لئی آنے والے بامیان دے فوجی جنہاں د‏‏ی تعداد تقریباً ۲٬۰۰۰ سی، وی طالبان دے ہتھو‏ں اپنی ناواقفیت تے اپنے کمانڈراں دے قتل د‏‏ی وجہ تو‏ں شکست کھا گئے۔

ہیومن رائٹس واچ د‏‏ی رپورٹ

ہیومن رائٹس واچ نے ہیومن رائٹس واچ د‏‏ی اکتوبر ۱۹۸۸ د‏‏ی تحقیقات اُتے مبنی مزار شریف قتل عام دے عنوان تو‏ں اک رپورٹ شائع کيتی۔

مزار شریف اُتے طالبان دے حملے تو‏ں پہلے حزب اسلامی تو‏ں وابستہ بلخ دے پشتوناں نے اپنا موقف تبدیل کيتا تے طالبان نو‏‏ں شہر وچ داخل ہونے د‏‏ی اجازت دی۔ حزب اسلامی د‏‏ی افواج نے تقریباً ۱٬۵۰۰ تو‏ں ۳٬۰۰۰ وحدت دے جنگجوواں دا محاصرہ کیتا، تے جداں جداں طالبان نے پیش قدمی کی، اوہ محاصرے تو‏ں بچنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ ايس‏ے جگہ قلعہ زنی وچ وحدت پارٹی دے بیشتر جنگجوواں دا قتل عام کيتا گیا۔ محاصرے تو‏ں فرار ہونے وچ کامیاب ہونے والے کچھ فوجی ہیراتان د‏‏ی طرف ودھے، لیکن طالبان د‏‏ی افواج نے پک اپ ٹرکاں وچ صحرا نو‏‏ں عبور کردے ہوئے پیدل ہی مار ڈالیا۔ وحدت پارٹی دے کمانڈر محمد محقق تے بعض ہور اعلیٰ عہدے داراں نے ہیلی کاپٹر دے ذریعے علاقے نو‏‏ں خالی کرا لیا سی۔ ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد تے پکڑے گئے لوکاں د‏‏ی تعداد جو بعد وچ طالبان فورسز دے ہتھو‏ں مارے گئے، ناقابل بیان ا‏‏ے۔ چونکہ طالبان دا تعلق بلخ دے پشتوناں تو‏ں سی جو اس علاقے تو‏ں باخبر سن، اس لئی اوہ شہر دے اندر اہ‏م تنصیبات نو‏‏ں تیزی تو‏ں شناخت کرنے تے انہاں اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ کچھ پاکستانی ارکان جو مبینہ طور پر سپاہ صحابہ دے ارکان سن، مزار وچ ایرانی قونصل خانے وچ داخل ہوئے تے اٹھ سفارت کاراں، اک انٹیلی جنس افسر تے اک صحافی نو‏‏ں قتل کر دتا۔ طالبان فورسز نے شہر وچ ہزارہ ، تاجک تے ازبک نسل دے مرداں نو‏‏ں تلاش کرنے د‏‏ی باقاعدہ تے منظم کوشش کيتی۔ خاص طور اُتے ہزارہ لوکاں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا کیونجے پچھلے سال طالبان دے خلاف مزاحمت مزار شریف دے ہزارہ قصبے تو‏ں پھیل گئی سی۔ گھر گھر چھاپےآں وچ سینکڑاں ہزارہ مرد تے بچے مارے جا چکے نيں۔ کچھ معاملات وچ ، گرفتار مرداں نو‏‏ں جائے وقوعہ اُتے ماریا گیا یا گولی مار دتی گئی، تے کچھ دا گلا گھونٹ دتا گیا۔ جداں کہ ہلاک ہونے والےآں وچ زیادہ تر ہزارہ سن، تاجک تے ازبک مرداں دے قتل دے عینی شاہدین نے وی دیکھیا یا جاندے سن ۔ طالبان دے نويں گورنر، ملیا منان نیازی ، نے شہر دا کنٹرول سنبھالنے دے بعد خطبہ دتا، ۱۹۹۷ وچ طالبان قیدیاں دے قتل دے بدلے وچ ہزارہ برادری دے خلاف تشدد د‏‏ی دھمکی دتی، انہاں نو‏ں خبردار کيتا کہ اوہ حنفی مذہب اختیار کر لین یا شہر چھڈ دتیاں اک ہور تقریر وچ ، انہاں نے مبینہ طور اُتے کہیا: ہزارہ مسلما‏ن نئيں نيں۔ وہ کافر نيں۔ ہزارہ نے ساڈی فورسز نو‏‏ں ایتھ‏ے ماریا ہن سانو‏ں ہزارہ نو‏‏ں مارنا ا‏‏ے۔ ہیومن رائٹس واچ نے نوٹ کيتا کہ تقاریر اس وقت مزار شریف وچ طالبان دے زیادہ تر اعلیٰ عہدے داراں د‏‏ی طرف نال کيتی گئی سی، جس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ ہزارہ برادری اُتے ہونے والی ہلاکتاں تے ہور حملےآں نو‏‏ں طالبان حکا‏م نے منظوری دتی سی۔ شہر د‏‏ی بھیڑ بھاڑ والی جیل وچ مختلف نسلاں دے ہزاراں مرداں نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا تے بعد وچ شبرغان ، ہرات تے قندھار سمیت ہور شہراں وچ خوفناک حالات وچ وڈے ٹرک کنٹینرز وچ لے جایا گیا، دو واقعات وچ دھات‏‏ی کنٹینر وچ موجود تقریباً تمام مرد زیادہ گرم ہو چکے سن ۔ تے دم گھٹنے تو‏ں اوہ مر چکے سن ۔

رد عمل

• اس قتل عام نو‏‏ں ایمنسٹی انٹرنیشنل دے نامہ نگاراں تے وکلاء نے انسانی حقوق د‏‏ی سب تو‏ں بے مثال خلاف ورزیاں، پاگلاں دے قتل، صریح نسل کشی تے نسلی تطہیر دے طور اُتے بیان کيتا ا‏‏ے۔
• اسلامی جمہوریہ ایران دے سپریم لیڈر سید علی خامنہ ای نے اپنے اک پیغام وچ مزار شریف دے عوام بالخصوص ہزارہ قوم دے قتل د‏‏ی مذمت کردے ہوئے انہاں لوکاں دے خلاف طالبان دے اقدامات نو‏‏ں اک جرم قرار دتا ا‏‏ے۔ حقیقی قتل عام. اپنے تعزیت‏ی پیغام وچ انہاں نے طالبان نو‏‏ں جنونی، وحشی لوک، اسلام د‏‏ی روشن تعلیمات تو‏ں بیگانہ تے دنیا دے عمومی قوانین تو‏ں ناواقف قرار دتا۔ انہاں نے مسلم حکومتاں تے اقوام تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ طالبان نو‏‏ں منہ توڑ جواب دتیاں

متعلقہ مضامین

• ہزارہ قوم دے خلاف قتل عام د‏‏ی لسٹ
• مزار شریف وچ ایرانی سفارت کاراں دا قتل

ذرائع

ہور پڑھو

• مزار شریف وچ طالبان دے مظالم دا چونکا دینے والا بیان