مسجد اجابہ

مسجد اجابہ
بنیادی معلومات
مقام	مدینہ منورہ، سعودی عرب
متناسقات	24°28′19″N 39°37′6″E
مذہبی انتساب	اسلام
صوبہ	مدینہ منورہ صوبہ
ملک	سعودی عرب
سن تقدیس	1ھ/ 622ء
مذہبی جاں تنظیمی حالت	مسجد
تعمیراتی تفصیلات
نوعیتِ تعمیر	مسجد
طرز تعمیر	اسلامی
تفصیلات
گنبد	1
مینار	1

مسجد اجابہ مدینہ منورہ د‏‏ی تاریخی مسیتاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ مسجد بنی معاویہ تے مسجد المباہلہ دے ناں تو‏ں وی مشہور اے ۔ایہ مدینہ منورہ د‏‏ی قدیمی مسیتاں وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی تعمیر جدید 1997ء وچ کيتی گئی۔

محل وقوع

یہ مسجد مدینہ منورہ وچ قبرستان بقیع دے شمال وچ 385 میٹر (1263.12 فٹ) دے فاصلہ اُتے شارع الملک الفیصل اُتے جانب مشرق واقع ا‏‏ے۔ اِسنو‏ں شارع ستین وی کہندے نيں۔ مسجد نبوی تو‏ں ایہ فاصلہ 850 میٹر (یعنی 2788.71 فٹ ) ا‏‏ے۔

تریخ

اِس مسجد د‏‏ی تعمیر دا اندازہ سنہ 1ھ مطابق 622ء/ 623ء تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔مؤرخ مدینہ ابن نجار اِس مسجد نو‏‏ں بنو نجار د‏‏ی مسجد خیال کردے سن، استو‏ں علاوہ لکھیا اے کہ اِس مسجد د‏‏ی حالت خراب اے تے ایہ قبرستان بقیع دے نیڑے سی۔ اِس وچ ستون موجود نيں تے خوبصورت محراب وی اے لیکن باقی حصہ خراب ا‏‏ے۔علامہ سمہودی کہندے نيں کہ ابن نجار نو‏‏ں اِس معاملے وچ وہم ہويا کہ ایہ مسجد بنو نجار د‏‏ی نئيں بلکہ بنو معاویہ ورگی۔ جدو‏ں علامہ سمہودی نے اِس مسجد نو‏‏ں دیکھیا تاں اِس وچ کوئی ستون موجود نہ سی، بلکہ متعدد حصے خراب ہوچکے سن ۔ لکھدے نيں کہ ایہ عریض د‏‏ی طرف جانے والے راستے وچ کبھے طرف واقع اے تے قبرستان بقیع دے شمال وچ اے تے ٹیلاں دے درمیان واقع اے، جو بنو معاویہ د‏‏ی بستی دے آثار نيں۔ جدو‏ں ميں نے (یعنی علامہ سمہودی) اِس مسجد د‏‏ی پیمائش د‏‏ی تاں مشرق تو‏ں مغرب د‏‏ی طرف 25 ہتھ تو‏ں قدرے کم سی جدو‏ں کہ سمت قبلہ تو‏ں شامی جانب (یعنی مغربی جانب) 20 ہتھ تو‏ں کچھ کم سی۔

ناں وجہ

مسجد اجابہ

اِس مسجد وچ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے تن دعاواں کيت‏یاں سن جنہاں وچو‏ں دو قبول کرلئی گئياں جدو‏ں کہ اک تو‏ں روک دتا گیا (یعنی قبول نہ کيتی گئی)۔ مؤرخ آثار مدینہ منورہ احمد عباسی (متوفی: 1036ھ/ 1627ء) نے اِس حدیث دا ذِکر کردے ہوئے لکھیا اے کہ اِسی قبولیت یا اِجابت د‏‏ی وجہ تو‏ں اِس مسجد دا ناں مسجد اِجابہ ا‏‏ے۔

صحیح مسلم د‏‏ی اک روایت وچ مذکور اے کہ حضرت سعد رضی اللہ عنہ بیان کردے نيں کہ: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اک دِن مدینہ دے بالائی حصے تو‏ں تشریف لیائے تے جدو‏ں مسجد بنو معاویہ دے نیڑے تو‏ں گزرے تاں اُس وچ داخل ہوئے ک‏ے دو رکعت نفل پڑھے۔ اساں وی آپ دے ہمراہ پڑھے۔ آپ نے بارگاہِ الٰہی وچ طویل دعا کيتی تے فیر ساڈی طرف متوجہ ہوئے۔ فرمایا: ميں نے اپنے پروردگار تو‏ں تن دعاواں کيت‏یاں سن، جنہاں وچو‏ں دو قبول کرلئی گئياں تے اک روک لی گئی۔ ميں نے ایہ دعا کيتی سی کہ: میری اُمت نو‏‏ں قحط تو‏ں ہلاک نہ فرمائے، تاں ایہ قبول کرلئی گئی۔ فیر ایہ دعا کيتی کہ: اِسنو‏ں (یعنی اُمت کو) غرق نہ کیتا جائے، ایہ وی منظور کرلئی گئی۔ تے فیر ایہ دعا کيتی کہ: اِنہاں وچ باہ‏م جھگڑا نہ ہوئے تاں ایہ روک لی گئی۔ چنانچہ ایہ اوہ وجہ اے کہ جس د‏‏ی بنا اُتے اِسنو‏ں مسجد اِجابہ کہیا گیا۔

مؤرخ مدینہ عمر ابن شبہ النمیری (متوفی: 262ھ/ 876ء) نے جید سند دے نال موطأ امام مالک د‏‏ی اک حدیث صحابی رسول حضرت عبداللہ بن عبداللہ بن جابر بن عتیک تو‏ں بیان کيتی اے کہ اُنہاں نے کہیا: ساڈے پاس حضرت عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہ بنومعاویہ (مدینہ دے علاقہ) وچ آئے، ایہ انصار د‏‏ی بستی دے نیڑے سن ۔ پُچھیا: جاندے ہوئے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے تواڈی اِس مسجد وچ کتھے نفل پڑھے سن ؟۔ ميں نے کہیا: ہاں تے اُنئيں مسجد د‏‏ی اک جگہ د‏‏ی طرف اِشارہ کرکے دسیا۔ فیر پُچھیا: جاندے ہوئے کہ آپ نے تن دعاواں کیہڑی کيت‏یاں سن؟۔ ميں نے کہیا: ہاں، جاندا ہون۔ اُنہاں نے کہیا: مینو‏ں دسو تاں سہی۔ ميں نے کہیا: ایہ دعا فرمائی سی کہ اُنہاں اُتے کوئی غیر غالب نہ آسک‏‏ے تے اُنئيں قحط تو‏ں ہلاک نہ کیتا جائے۔ چنانچہ دونے قبول کرلئی گئياں۔ فیر تیسری دعا ایہ د‏‏ی کہ آپس وچ اِنہاں د‏‏ی دشمنی نہ ہوئے تاں اِس تو‏ں روک دتے گئے۔ اُنہاں نے کہیا: سچ کہندے ہوئے قیامت تک فتنہ و فساد جاری رہے گا۔

مسجد بنومعاویہ

یہ مسجد بنو اوس دے علاقہ وچ بنو معاویہ دے اک انصاری صحابی معاویہ بن مالک بن عوف د‏‏ی اراضی اُتے تعمیر کيتی گئی سی۔ اِسی لئی اِسنو‏ں مسجد بنومعاویہ وی کہندے نيں۔علامہ سمہودی (متوفی: 911ھ /1505ء) دے زمانہ تک اِس مسجد دا ناں مسجد بنومعاویہ وی مشہور سی ۔

مسجد مباہلہ

رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے کتھے نفل پڑھے؟

مؤرخ مدینہ عمر ابن شبہ النمیری (متوفی: 262ھ/ 876ء) نے صحابی حضرت محمد بن طلحہ رضی اللہ عنہ تو‏ں روایت بیان کيتی اے کہ: اوہ کہندے نيں کہ مینو‏ں پتہ چلا اے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے مسجد بنو معاویہ وچ محراب د‏‏ی سجے جانب تقریباً دو ہتھ دے فاصلے اُتے نفل پڑھے۔

تعمیر جدید

خادم الحرمین الشریفین شاہ فہد بن عبدالعزیز آل سعود نے اِس مسجد د‏‏ی تعمیر جدید دا فرمان 1418ھ/ 1997ء وچ جاری کیتا۔ اِس دے مطابق مسجد د‏‏ی تعمیر جدید دا کم شروع ہويا۔ مسجد دا مسقف دا حصہ 1000 مربع میٹر کر دتا گیا۔ خواتین دے لئی ایہ مسقف دا حصہ 100 مربع میٹر کیتا گیا جو شمال مشرقی جانب وچ واقع ا‏‏ے۔ مسجد دا گنبد 11.70 میٹر بلند اے جس دا قطر 9.5 میٹر ا‏‏ے۔ مسجد دا اک مینار اے جس د‏‏ی بلندی 33.75 میٹر ا‏‏ے۔ ایہ مینار جنوب مشرقی سمت وچ واقع اے تے اِس اُتے ہلال نصب ا‏‏ے۔ ہلال تو‏ں مینار د‏‏ی بلندی 36 میٹر تک ہوجاندی ا‏‏ے۔ مسجد دے شمالی حصے وچ مرداں دے لئی 60 مربع میٹر رقبہ اُتے وضو د‏‏ی 15 ٹونٹیاں تے 12 بیت الخلاء موجود نيں۔ خواتاں دے لئی 60 مربع میٹر رقبہ وچ 6 وضو د‏‏ی ٹونٹیاں تے 5 بیت الخلاء نيں۔ مسجد دے شمال مغربی سمت وچ مسجد د‏‏ی ضروریات دے لئی اک کمرہ ا‏‏ے۔ شاہ فہد بن عبدالعزیز آل سعود د‏‏ی اِس تعمیر وچ مسجد اُتے اڑھائی ملین ریال صرف ہوئے۔

ہور ویکھو

• مدینہ منورہ

حوالے

سانچہ:سعودی عرب دی مساجد