ملا عاشق
اپنے دور اقتدار دے آخری ایام وچ ، افغانستان دے مشہور بادشاہ شاہ زمان نوں اک طرف ایران تے انگریزاں دی سازشاں دا سامنا کرنا پيا ، تے دوسری طرف اس دے بھائی محمود تے وزیر فتح خان نے ہر کم دی سازشاں تے خیانت نوں قبول کيتا ، اس دا تختہ پلٹ دتا۔ انہاں سازشیاں وچوں اک ملیا عاشق سی۔
شاہ زمان ۱۸۰۱ء وچ اک اچھی فوج جمع کرنے دے لئی کابل توں پشاور منتقل ہويا۔ جدوں اوہ شنواری پہنچے تاں انہاں نے ملیا عاشق دے قلعے وچ ، جو اک قلعہ قلعہ سی ، آرام کرنے دے لئی قیام کيتا۔ شاہ زمان نے دیکھیا کہ غدار دا عاشق قلعے وچ قید سی تے بندوق والے لوک اس قلعے دے چاراں طرف کھڑے نيں۔ ايسے لمحے ، محمود کابل پہنچیا تے شاہ زمان دی گرفتاری دا پتہ چلا۔ محمود نے لوکاں نوں کابل توں بھیجیا تے انہاں دی عظمت شاہ زمان نوں قید کرلیا ، اسنوں اَنھّا کردتا تے فیر اسنوں قید کردتا۔ ملیا عاشق دی بے وفائی تے غداری افغانستان دی قومی تریخ وچ اک انتہائی حساس اے۔ ایسا کرنے توں ملیا عاشق بدنام ہوگیا تے اک ایداں دے ہیرو دے نال دھوکہ کیہ جس دے ناں نے ہندوستان ، ایران تے روس نوں ہلیا کے رکھ دتا۔ ۱۸۰۳ نوں ، کابل ، کوہستان ، لوگر ، قلات تے غزنی دے لوکاں نے مل کے شاہ شجاع نوں کابل آنے دی دعوت دتی۔ وزیر فتح خان اس وقت پشاور وچ سی۔ اس دے نتیجے وچ ، محمود سدوزئی یا باغی محمود نوں معزول کردتا گیا تے اس دے تن سالہ دور حکومت دے بعد ، شاہ شجاع بادشاہ بنیا۔ شاہ شجاع نے فورا. ہی جنرل احمد خان نورزئی نوں قندھار روانہ کردتا ۔وزير فتح خان اس وقت قندھار گیا سی ، جس دے بعد اوہ تے کامران دونے فرار ہوگئے۔ ملیا عاشق نے اسنوں کابل طلب کيتا۔ اس نے کوہ الزمان توں کچھ دوسرے ہیرے وی لئے ، جسنوں شاہ زمان نے اپنے قلعے وچ رکھیا سی ، تے اسنوں پہلے کابل وچ تے فیر غدار دے طور اُتے سرعام قتل کيتا گیا۔ اس طرح ، زمان ملیا عاشق دے وفادار نئيں رہیا تے اس نے صرف اک تاریخی بدنامی حاصل کيتی ، لیکن اس نے گریٹر افغانستان نوں جو دھچکيا پہنچیا اوہ ایرانی تے برطانوی فوج دے ذریعہ نئيں پہنچیا۔ ایہ سب ، شاہ زمان دے بھائی محمود سدوزئی ، وزير فتح خان ، بیٹا سردار پاينده خان ، ملیا عاشق ، نور بارکزئی تے درانی سردار تے محمد زئی سبھی نے قومی تریخ محکوم کر دتی۔
حوالے
[سودھو]- قدرت اللہ حداد فرہاد ، افغان قومی تریخ ، صفحات 4-5 ، صافی پشتو ریسرچ اینڈ ڈویلپمنٹ سنٹر ، تیسرا ایڈیشن۔