موہت سین
موہت سین موہت سین دی تصویر | |
| جنم: | 24 مارچ 1929 کلکتہ، برطانوی ہند |
|---|---|
| موت: | ۳ مئی ۲,۰۰۳ (عمر 74 سال) حیدرآباد، بھارت |
| شہریت: | بھارتی |
| کتہ: | کلوقتی کمیونسٹ آگوُ |
| دھرم: | دہریت |
| مکھ کم: | سیاسی سرگرمیاں اتے صحافت |
موہت سین (بنگالی: মিহত েসন; 24 مارچ 1929 – 3 مئی 2003) دے اک مشہور کمیونسٹ رہنما سی۔ اوہ اپنی موت ویلے بھارتی یونائیٹڈ کمیونسٹ پارٹی دا جنرل سیکٹری سی۔
مڈھلا جیون اتے سکھیا
[سودھو]سین اک ترقی پسند اتے مغربی طرز تے ڈھلے برہمو سماج پروار وچ پیدا ہوئے سن۔ اوہناں دے پیؤ نیائ مورتی شری اے۔ اینن۔ سین، کلکتہ ہائی کورٹ دے اک ججّ اتے اس دی ماں، مرنالنی سین (سنہا)، اک مشہور ناچی سی۔ اوہناں دے نانا میجر این پی سنہا، بھارتی طبی سیوا دے میمبر سن اتے اوہناں دی ماں دے وڈے چاچا بھگوان ستئیندر پرسنو سنہا بھارتی بہار دے پہلے گورنر سن۔ اپنی ماں دی طرف توں اوہ بیربھوم، اج کل مغربی بنگال دے اک ضلعے وچ رائے پور دے ذمیندار پروار دے سن۔ اوہناں دے پنج ہور بھرا سن، جہناں وچ شری پرتاپ چندر سین، پریزیڈینسی کالج، کلکتہ، اتہاس دے اک بہت ہشیار طالب علم سی اتے اک کمیونسٹ سن اس دے باوجود کولکاتہ وچ اک وپاری کمپنی دے مکھی دے عہدے تے پہنچے سی۔ موہت سین نے پریزیڈینسی کالج، کلکتہ، وچ اپنی شروعاتی سکھیا لئی سی۔ اوہ اتھے پروفیسر سشوبن سرکار دے اک طالب علم سن اتے اوہ بی اے (آنرز) امتحان وچ پہلی کیٹیگری وچ پہلے نمبر تے آئے۔ بعد وچ اوہناں نے کیمبرج یونیورسٹی وچ پڑھائی کیتی۔
کمیونسٹ تحریک وچ
[سودھو]کیمبرج وچ حالانکہ، 1948 وچ اوہ امیدوار میمبر دے روپ وچ بھارت دی کمیونسٹ پارٹی (بھاکپا) وچ شامل ہو گئے۔ کیمبرج وچ وی اوہناں دی ملاقات 1950 وچ وناجا ائنگر نال ہوئی، جو اک مشہور ریاضی دان سی اتے بعد وچ اوہناں نے ویاہ کر لیا۔ ویاہ دے بعد اوہ چین دے جمہوری لوک-راج لئی بھیج دتے گئے۔ سین 1950 توں 1953 دے چین بین القوامی کمیونسٹ سکول بیجنگ وچ گئے سی۔ بھارت پرتن دے بعد، موہت سین نے 1953–62 دے دوران نویں دلی وچ بھاکپا دے مرکزی دفتر وچ کم کیتا اتے اس دے پرکاشن گھر لئی وی کم کردے رہے۔ بعد وچ اوہ آندھرا پردیش وچ پارٹی دے رہنما اتے سکھئک بن گئے۔
سیاسی جیون
[سودھو]موہت سین اس ویلے دوران بھارت پرتے جدوں بھارت اپنی آزادی ملی سی۔ اس ویلے بھاکپا نے لیکھا جوکھا کیتا سی کہ اصل وچ دیس نوں آزادی نہیں ملی سی، سگوں ایہہ اجے وی برطانیہ دی اک نیم بستی سی۔ 1955 وچ جدوں سوویت لیدر ، نکولائی بلگانن اتے نکیتا خروشیف بھارت یاترا لئی آئے سن، تاں اوس ویلے دے پردھانمنتری جواہر لال نہرو نے جو شبد بھاکپا دی حالت بارے اوہناں نوں کہے سن، ایہدا نچوڑ پیش کردے ہن۔ نہرو نے کیہا سی:
| “ | اس سال (1955) تک کمیونسٹ پارٹی کہہ رہی سی کہ بھارتی لوکاں نوں آزادی نہیں ملی، اتھوں تک کہ اوہناں نے ساڈے قومی تقریب دن دی وی مخالفت کیتی۔ ۔ ۔اوہناں نے ایہہ وی کیہا کہ جدوں اوہ کاروائی دی ٹھیک لائن دے بارے وچ شکّ وچ سن، اوہناں نے سوویت یونین توں رہنمائی حاصل کیتی سی۔ پہلے 1951–52 وچ کمیونسٹ پارٹی دے کجھ پرمکھ لیڈراں نوں خفیہ طور تے ماسکو بھیجیا گیا، اوہ وی پاسپورٹ دے بناں ہی۔ اوہ واپس آئے اتے کیہا کہ اوہ جوزف سٹالن توں رہنمائی لے کے آئے سن۔ گھٹ توں گھٹ ایہہ گل تاں اوہناں نے کہی سی۔ ادوں اپنائی لائن (سرکار دا) مکمل خلاف کرن دی سی، اتے جتھے ممکن ہووے، چھوٹیاں موٹیاں بغاوتاں دی وی۔ | ” |
موہت سین سامراجی طاقتاں دے خلاف لڑن لئی کانگرس دے نال تعاون دے پکھ وچ کھڑے سن۔ جدوں بھاکپا دے ٹوٹے ہوئے اتے اک نویں پارٹی بھارتی کمیونسٹ پارٹی (مارکسسٹ) بن گئی تاں سین مول بھاکپا دے نال رہے جو ایس اے ڈانگے دی چیئرمینی تحت قوم پرست لائن تے چل رہی سی۔ 1966 وچ اوہ بھاکپا دی نیشنل کونسل دے میمبر بن گئے اتے 1971 وچ پارٹی دی مرکزی ایگزیکٹیو کمیٹی لئی چنے گئے۔ 1978 وچ اندرا گاندھی دے ایمرجینسی ہٹاؤن توں مگروں چون وچ ناکام رہن دے بعد پارٹی ولوں کانگرس - مخالف رخ اپناؤن دے کارن سین بھاکپا دے نالوں وکھ ہون دے راہ تے چل پئے۔ 1988 وچ سین نے تملناڈو وچ بنی آئی سی پی (انڈین کمیونسٹ پارٹی) وچ شامل ہو گئے تے جدوں ایہہ 1989 وچ آل انڈیا کمیونسٹ پارٹی دے نال مل گئی اتے یونائیٹڈ بھارتی کمیونسٹ پارٹی دے روپ وچ مڑ گٹھت ہوئی تاں موہت سین اس دے جنرل سیکٹری بنے۔ اس دے بعد اوہ اپنی موت تک 15 سال لئی اس عہدے تے رہے۔ اوہناں دی موت دے ویلے سین، 74 سال دے سن۔ اوہناں دی بیوی واناجا دی موت اوہناں توں کجھ عرصہ پہلاں ہو چکی سی اتے اوہناں دا کوئی بچہ نہیں سی۔
لکھاری
[سودھو]سین نے اک وڈا لکھاری سی، اوہناں دیاں لکھیاں ہور کتاباں ہیٹھاں لکھیاں ہن:
- بھارت وچ انقلاب - سمسیاواں اتے پرپیکھ
- بھارت وچ کمیونسٹ تحریک دے اتہاس دی جھلک
- ماؤازم اتے چینی انقلاب
- کانگرس اتے سماج واد
- نکسلی اتے کمیونسٹ
- اک یاتری اتے اوہ راہ: اک بھارتی کمیونسٹ دی یاترا
اک یاتری اتے اوہ راہ: اک بھارتی کمیونسٹ دی یاترا
[سودھو]
اوہناں نے اپنی جیون کہانی 'اک یاتری اتے اوہ راہ: اک بھارتی کمیونسٹ دی یاترا' مارچ 2003 وچ اپنی موت توں کجھ مہینے پہلاں شائع کیتی سی۔ اس کتاب وچ اک ازاد کھے پکھی وچارک دے روپ وچ سین دا جہرہ ساہمنے آؤندا اے۔ مشہور اتہاسکار ایرک ہابسبام نے اس کتاب دے بارے وچ اپنی رائے دتی:
| “ | ۔.بھارتی سامواد دے اتہاس تے ایہہ سبھ توں الیکھنی کتاب اے، ایہہ اوہناں لوکاں بارے جہناں نے اس معاملے وچ اپنی جان دے دتی جنونّ اتے پیار دے نال،بھاری جانچ-پڑتال دے نال لکھی گئی پر سندیہپورن نرنے کرن والی کتاب اے ۔ میرے وچار وچ بھارت وچ کمیونسٹ تحریک بارے اس توں ودھ روسنی پاؤندی ہور کوئی فسٹ ہینڈ کتاب نہیں لکھی گئی، اتے نہ ہی لکھے جان دا امکان اے ۔ ۔ ۔ بھارت بھاگشالی سی کہ ایہہ اس ورگے امان دار، نرسومطلب اتے لوکاں دی سیوا وچ سمرپت لوکاں دے نال آزادی دے دور وچ داخل ہویا۔ | ” |
[۱]
ایہہ وی ویکھو
[سودھو]- کارل مارکس
- مارکسزم
- فریڈرک اینگلز
- ولادیمیر لینن
- معکوس ترقی
- شریپاد امرت ڈانگے
- کمیونسٹ پارٹی دا منشور
- پورن چند جوشی
- اینٹونیؤ گرامشی
حوالے
[سودھو]- ↑ [۱] Archived 2008-11-17 at the وے بیک مشین Anand Kishore Sahay, in his review of Mohit Sen: An Autobiography