میدھا پاٹکر
میدھا پاٹکر | |
---|---|
(Indian English وچ: Medha Patkar) | |
میدھا پاٹکر 2012 وچ
| |
جم | 1 دسمبر 1954 (70 سال)[۱] |
وفات |
|
شہریت | بھارت [۲] |
ہور نام | میدھا تائی |
جماعت | عامَ آدمی پارٹی |
شریک حیات | مِ۔ پاٹکر (طلاق) |
عملی زندگی | |
تعليم | سوشل ورق دی ایم اے |
مادر علمی | سوشل سائنسز دا ٹاٹا انسٹیچیوٹ |
پیشہ | سماجی کارکن ، ماہر ماحولیات ، سیاست دان [۲] |
پیشہ ورانہ زبان | ہندی |
تنظیم | لوک لہراں دا نیشنل الائنس (اینئیئیمپی) |
تحریک | نرمدا بچاؤ تحریک |
Awards | Right Livelihood Award |
اعزازات | |
گولڈمین ماحولیاتی انعام (۱۹۹۲)[۳] |
|
ترمیم |
میدھا پاٹکر (جم 1 دسمبر 1954) بھارتی سماجی کارکن، نرمدا بچاؤ تحریک دی بانی میمبر، ترقی پسند لوک سنگٹھناں دے اک گٹھجوڑ لوک لہراں دے نیشنل الائنس دی بانی اتے ریوا جیونشالا دی پربندھک اے۔[۴] اوہ گلوبل پیمانے تے وڈے ڈیماں دے ترقی دے، ماحول، سماجی اتے معاشی اثر بارے کھوج کرن بارے عالمی کمیشن دی نمائندہ سی۔[۵] آپ دے پیؤ وسنت کھنولکر بھارت دا آزادی گھلاٹیا سی اتے ماں اندو صدر ناں دی ادارہ دی میمبر سی۔ ایہہ ادارہ معاشی، تعلیمی اتے جسمانی سمسیاواں نال دو-چار ہندیاں عورتاں دی مدد کردی سی۔
میدھا پاٹکر (پیدائش: یکم دسمبر، 1954ء) اک بھارتی سماجی کارکن نيں جو مختلف سیاسی تے معاشی معاملات اُتے کم کر رہیاں نيں جو قبیلے، دلت، کسان، مزدور تے خواتین دی جانب توں اٹھائے جا رہے نيں جو ناانصافی دا شکار نيں۔ اوہ تن دہاں توں زیادہ عرصے اُتے محیط تن ریاستاں دی تحریک دی بانی نيں: مدھیہ پردیش، مہاراشٹر تے گجرات -- نرمدا بچاؤ آندولن۔ ایہ تحریک انہاں لوکاں دے مطالباں نوں آواز دے رہی اے جو ڈیم منصوبےآں توں بے گھر ہوئے گئے نيں، اس طرح توں ترقی دے نظریے نوں کھوکلا بتا رہیاں نيں۔ متصلاً اوہ بازتعمیری تے تعلیمی سرگرمیاں توں وی جڑی نيں۔ اوہ نیشنل الانئنس آف پیپلز موومنٹز (این اے پی ایم) دے بانیاں وچوں نيں، جو سینکڑاں ترقی پسند عوامی تنظیماں دا اتحاد اے۔[۶] اوہ ڈیماں دے عالمی کمیشن (World Commission on Dams) دی کمیشنر وی رہ چکيتیاں نيں جو ماحولیاتی، سماجی، سیاسی تے معاشی امور تے عالمی سطح اُتے وڈے ڈیماں دی تعمیروترقی دے اثرات دا جائزہ لے چکيا اے تے متبادلات اُتے بحث کر چکيا اے۔[۷] اوہ این اے پی ایم دی قومی کوآرڈینیٹر تے فیر کنوینر وی رہ چکی اے، جدوں کہ ہن اوہ اس دی مشیر اے۔ ايسے این اے پی ایم دے پرچم تلے اوہ مختلف ملکی جد و جہداں وچ حصہ لے چکيتیاں نيں جو نابرابری، ماحولیاتی بگاڑ، بے گھر ہونا تے ترقی دے ناں اُتے ناانصافی اُتے مرکوز سن ۔ اوہ ذات پات، فرقہ پرستی تے ہر قسم دے امتیازات دے خلاف نيں۔ اوہ انہاں ٹیماں دا حصہ بنی جو قومی پالیسیاں نوں شروع کرنے تے اگے ودھانے، ہور قانون بنانے کوشاں سن کہ زمین دا حصول، غیر منظم شعبے دے مزدور، سڑک فروش، جھگی جھوپڑیاں دے قیام پزیر لوک، جنگل دے آدی واسیاں دا تحفظ ہوئے سکے۔ این اے پی ایم نے کئی مفاد عامہ دے مقدمات دائر کر چکيتیاں نيں، جنہاں وچ آدرش سوسائٹی، لواسا میگاسٹی، ہیرانندانی تے کئی بِلڈر شامل سن ۔ نرمدا بچاؤ آندولن تے گھر بچاؤ گھر بناؤ آندولن میدھا تے این اے پی ایم دے ہور اتحادیاں دی شروع کردہ نيں۔
سکھیا
[سودھو]میدھا پاٹکر نے "رئیا کالج" توں بی۔ایس۔سی۔اتے ٹاٹا انسٹیچیوٹ آف سوشل سائنسز توں سوشل ورق موضوع وچ ایم۔اے۔ کیتی۔ ایم۔اے۔ کرن توں بعد اس نے پنج ورھے سوے-اچھا نال بمبئی دے جھگی-جھونپڑی واسیاں لئی سماج بھلائی دے کم کرن والیاں ادارےآں اتے دو ورھے اتر-پوربی گجرات دے قبیلیاں لئی کم کیتا۔
سرگرمیاں
[سودھو]نرمدا بچاؤ تحریک
[سودھو]میدھا پاٹکر نے نرمدا بچاؤ تحریک ماتحت نرمدا گھاٹی دے ترقی لئی الیکے پراجیکٹاں توں لوکاں نوں جاگروک کرایا۔ اسنے جنگلاں دی انہیواہ کٹائی اتے کھیتی یوگ زرخیز زمین دے نقصان نوں روکن لئی گجرات سرکار خلاف جھنڈا چکیا۔ سکولی طالب علماں اتے عامَ لوکاں وچ اوہ "میدھا تائی" اتے "میدھا دیدی" وجوں جانی جان لگی۔ بھارت دے بہت سارے کسان، قبیلے، دلت، عورتاں اتے کامے این۔بی۔اے۔ دے حق وچ کھڑے ہو گئے۔ چندرما تے تاریاں دی روشنی ویلے وی میدھا پاٹیکر ہتھ وچ لالٹین پھڑی، پیریں فلیٹ جتے پائی، پہاڑاں دے نال نال بھیڑے رستیاں تے بینر تے پینفلٹ لے کے دھرتی نوں بچاؤن دا پرچار کم کردیاں اپنی زندگی دا سفر طے کردی جاندی۔ ایہہ اہنساوادی اے جسنے نرمدا دے کنڈھیاں تے کئی وار لما سماں ورت (1991، 1993، 1994) رکھے تے مانسون ایجیٹیشن چلا ئے۔
نرمدا بچاؤ آندولن اک سماجی تحریک اے جس دا آغاز 1985ء وچ شروع ہويا تے جس وچ آدی واسی، کسان، مچھوارے، مزدور تے ہور لوک جو نرمدا وادی وچ نيں تے دانشور بہ شمول ماہرین ماحولیات، انسانی حقوق دے کارکن، سائنس دان، مدرسین، فنکار جو منصفانہ تے پائیدار ترقی دے حامی سن، شامل ہوئے۔ گجرات دا سردار سروور ڈیم نرمدا اُتے سب توں وڈا ڈیم اے جتھے عوامی عدم تشدد جد و جہد سماجی تے ماحولیاتی لاگتاں، غیر جمہوری منصوبہ بندی تے غیر منصفانہ فائدے دی تقسیم اُتے سوالیہ نشان لگیا رہی اے۔ سردار سروور توں متاثرہ علاقےآں وچ جد و جہد ہن وی جاری اے تے وسیع و اوسط نرمدا دی ڈیماں تے ذیلی ندیاں دا وی ایہی حال اے۔ اس دی وجہ توں منصوبے توں متاثر خانداناں دا بازآبادکاری دی زمینات دا حصول ممکن ہوئے سکیا اے تے سردار سروور ڈیم توں بے گھر ہوئے 40,000 خاندان اج وی بغیر بازآبادکاری دی زندگی جی رہے نيں۔ اس ڈیم توں متعلق کئی دعوے تے معاشی، سماجی تے ماحولیاتی تنقیداں جدید طور اُتے سچ ثابت ہوئے چکے نيں۔
یہ آندولن 1992ء توں جیون شالاواں (مدارس زندگی) چلا رہیا اے جنہاں توں 5000 طلبہ فارغ التحصیل ہوئے چکے نيں۔ انہاں وچوں کئی ایتھلیٹیکس وچ زیر تربیت نيں تے کچھ کئی انعامات وی جیت چکے نيں۔ آندولن نے کامیابی توں دو خُرد برقابی منصوبےآں نوں قائم کر چکيا اے تے چلا وی چکيا اے نوں سردار سروور ڈیم وچ غرقاب ہوئے چکے نيں۔ اوہ پچھلے تن دہاں توں زیادہ عرصے توں کئی شعبےآں وچ زیر عمل اے، جنہاں وچ صحت، ملازمت نوں یقینی بنانا، غذا دا حق، بازآباد کاری، ماحولیاتی تحفظ تے عوامی تقسیم دا نظام شامل نيں۔
نیشنل الائنس آف پیپلز موومنٹز
[سودھو]نیشنل الائنس آف پیپلز موومنٹز (این اے پی ایم) بھارت دی عوامی تحریکاں دا اتحاد اے، جس دا مقصد سماجی و معاشی انصاف، سیاسی انصاف تے برابری دے معاملات دے لئی جد و جہد کرنا اے۔[۸] میدھا پاٹکر نے این اے پی ایم دا قیام بھارت دی عوامی تحریکاں وچ اتحاد قائم کرنے تے تقویت پہنچانے، ظلم دا مقابلہ کرنے، موجودہ ترقیاتی نمونے اُتے ہور سوال کرنے تاکہ منصفانہ متبادل رونما ہوئے سکے، جداں مقاصد دے لئی کيتا۔ اوہ این اے پی ایم دی قومی کنوینر رہیاں نيں۔[۹]
گھر بچاؤ گھر بناؤ آندولن
[سودھو]یہ ممبئی وچ گھراں دے تحفظ دی اک جد و جہد اے۔ اس دا آغاز 2005ء توں ہويا اے تے ایہ جھگی جھونپڑیاں دے مکیناں دے حقوق تے انہاں لوکاں دے لئی نبرد آزما نيں جو مختلف باز آبادکاری تے بازترقیاتی منصوبےآں وچ بِلڈراں توں دھوکھا خوردہ نيں۔ ایہ سب کچھ اس وقت شروع ہويا جدوں حکومت مہاراشٹر غریباں دے 75,000 گھراں نوں 2005ء وچ منہدم کر دیندی اے، جو اس دی انتخابی وعدےآں توں انحراف سی۔ عوام دی مضبوط تحریک میدھا پاٹکر تے ہور لوکاں دی جانب توں قائم ہُندی اے جدوں اوہ مذکورہ بالا نعرہ آزاد میدان ممبئی وچ اک عوامی جلسے نوں خطاب کردے ہوئے لگاندی اے۔ ایہ عوامی رد عمل ہی سی کہ برادریاں نوں انہاں اراضی اُتے بازآباد کيتا گیا تے حق رہائش، پانی، بجلی، موری تے روزگار نوں تسلیم کيتا گیا۔
ڈیماں دا عالمی کمیشن (World Commission on Dams)
[سودھو]میدھا پاٹکر ڈیماں دے عالمی کمیشن دی کمیشنر رہ چکيتیاں نيں۔ اک انٹرویو وچ انہاں نے واضح کر دتا سی کہ بھارت ترقیاتی وعدہ نوں پورا کرنے وچ ناکام اے مگر انہاں تجویز کردہ ڈیماں توں بے شمار لوک بے گھر ہوئے جاندے نيں۔[۱۰]
ٹاٹا نانو پلانٹ سینگور
[سودھو]ٹاٹا موٹرز دی جانب توں اک فیکٹری دی تعمیر شروع کيتی گئی تاکہ انہاں دی $2,500 ڈالر دی لاگت دی کار ٹاٹا نانو سِینگور وچ بنائی جا سکے۔[۱۱] میدھا نے اس دے مغربی بنگال وچ قیام دی مخالفت کيتی۔ انہاں دے قافلے اُتے حملہ کيتا گیا، مبینہ طور اُتے بھارتیہ مارکسوادی کمیونسٹ پارٹی کارکناں دی جانب توں کپاسیبیریہ دے مقام اُتے جو مشرقی مڈناپور ضلع وچ جدوں اوہ جھگڑےآں وچ گھرے نندیگرام دے دورے اُتے جا رہیاں سن۔[۱۲] احتجاج دے عروج اُتے رتن ٹاٹا نے تبصرے کیتے جنہاں وچ سوال ایہ سی کہ احتجاجیاں دے چنداں دے مآخذ کیہ نيں؟ [۱۳] اکتوبر 2008ء وچ ٹاٹا نے اعلان کيتا کہ فیکٹری دی تعمیر مکمل نئيں ہوئے گی تے نانو دی فیکٹر سنند، گجرات وچ قائم ہوئے گی۔
نندی گرام، مغربی بنگال وچ زبردستی زمین دے عطیاں دی مزاحمت (2007ء)
[سودھو]میدھا نے کئی حمایتی اقدامات دا حصہ رہی جنہاں وچ کولکاتا وچ دیوالی دے موقع اُتے اُپواس، بھیڑاں نوں یکجا کرنا، کئی قومی فورماں وچ شکایات تے دانشوراں تے ملک بھر وچ مختلف شہریاں دی حمایت حاصل کرنا۔ آخر کار جد و جہد مقامی عوام دے حق وچ کامیاب ہوئی جنہاں نوں وڈی تعداد وچ ریاستی تشدد دے دوران اپنی جاناں گنوانی پئی۔
لواسا
[سودھو]لواسا مہاراشٹر وچ ہندوستان کنسٹرکشن کارپوریشن دا اک منصوبہ اے۔ ایہ اک تکمیل شدنی شہر اے۔ لواسا منصوبہ پی سائی ناتھ دی جانب توں زیر تنقید ہويا اے کیونجے اس دے لئی پانی دا غیر منصفانہ استعمال اک ایسی ریاست وچ کیہ گیا اے جتھے کساناں دی بدترین خودکشیاں ہوئیاں نيں۔[۱۴] میدھا نے لواسا دے دیہاتیاں دے نال ناگپور دے ماحولیاتی نقصان اُتے احتجاج کيتا۔[۱۵] انہاں نے اس منصوبے دے خلاف سپریم کورٹ وچ اک مفاد عامہ دا مقدمہ وی درج کيتا اے۔
گولی بار انہدام
[سودھو]2 تے 3 اپریل 2013ء نوں ممبئی دے گولی بار علاقے وچ اک انہدامی کارروائی ہوئی جس وچ 43 گھر خالی کیتے گئے تے 200 لوک بے گھر ہوئے۔ اس پورے منصوبے دا مقصد انہاں ہزاراں خانداناں نوں اپنی جگہ توں ہٹانا اے جو 50–100 سال پرانی رہائشاں اُتے قابض نيں تے مطالبہ کر رہے نيں اوہ اوتھے رہیاں تے انہاں نوں شراکتی رہائشی حق دتا جائے۔ میدھا 500 توں ودھ جھگی جھوپڑیاں والےآں دے نال غیر معینہ مدت دی بھکھ ہڑتال شروع دی تاکہ ہور انہدام نوں معاملے دی تحقیق تک روکیا جا سکے۔[۱۶] میدھا نے ایہ الزام عائد کيتا کہ جھگی جھوپڑیاں دی بازآبادکاری اسکیم دی آڑماں بِلڈراں دی رشوت تے ظلم وستم دا سلسلہ رہیا اے تے مطالبہ کيتا کہ سلم ڈویلرز ریہابی لیٹیشن اتھاریٹی چھ منصوبےآں نوں روک دے، جدوں تک کہ قاعدے دی تحقیق نہ کيتی جائے۔ تحقیقات توں جزوی حل تلاش کيتا گیا، جس دے بعد توں مکین اپنی جد و جہد جاری رکھے ہوئے نيں۔[۱۷]
شکر کے نوں آپریٹیوز بچانے دا مشن
[سودھو]مہاراشٹر دے شکر کے نوں آپریٹیوز نوں سیاست داناں، جنہاں وچ ویہہاں مہاراشٹرائی کابینی وزراء وی شامل نيں، 2014ء تک میدھا نے احتجاجاں نوں منطم کيتا۔ انہاں نے توضیح دی کہ "سیاست داناں نوں کلیدی زمین دے ٹکڑےآں، قدیم آلات تے مشینری توں دلچسپی ہُندی اے "۔ انہاں نے الزام عائد کيتا کہ ریاستی حکومت صتعتی اثاثہ جات حقیر قیمتاں اُتے فروخت کر رہی اے۔ مالیپنڈ، ناسیک دی گیرنا شکر فیکٹر دے خلاف مقدمہ درج ہويا اے تے چھگن بھوجبل دے خاندان اُتے اک مقدمہ بھارت دے سپریم کورٹ وچ زیردوران اے۔ فیکٹری دی غیر مستعملہ زمین مقامی کساناں دے دوبارہ قبضے وچ اے تے اس اُتے کاشت کاری جاری اے۔ ایہ کسان کوآپریٹیو دے عطیہ کنندگان نيں جو سابق وزیر دی جانب توں گری ہوئی قیمتاں وچ خرید کر نجی ملکیت وچ گری ہوئی قیمتاں اُتے دے چکے نيں۔[۱۸]
ہیرانندنی زمین دا اسکم
[سودھو]میدھا پاٹکر تے ہور کچھ کارکناں نے ممبئی ہائی کورٹ وچ مفاد عامہ دا مقدمہ زمینات دی تجارتی دنیا وچ مشہور شخصیت نِرنجن ہیرانندنی اُتے قابل ادا گھراں دی تعمیر دی بجائے رئیسانہ عمارتاں بناکر خلاف ورزی کرنے دا لگایا۔ ہیرانندنی نے 230 ایکڑ زمین دے لئی 1986ء وچ لیز اُتے دستخط کی، جس دی شرح فی ہیکٹیر اک روپیہ سی۔ ایہ سہ رخی معاہدہ سی جس وچ ممبئی میٹروپالیٹن علاقائی ترقی اتھاریٹی تے ریاست وی شامل سی۔[۱۹] مفاد عامہ دا جواب دیندے ہوئے مہاراشٹر ہائی کورٹ دے جج نے کہیا کہ ہم تعمیرات دی کشش اورممبئی شہر دے لئی تعمیری معجزہ بنانے دے ارادے دی تعریف کردے نيں، مگر اسيں ایہ دیکھدے نيں کہ کلیۃً سب توں اہم تے شاید واحد سہ رخی معاہدہ دی شرظ نوں نظر انداز کرنا ایتھے دیکھ رہے نيں (یہ کہ قابل ادا گھر بنائے جاواں جو 40 توں 80 مربع میٹر اُتے محیط ہونا)۔[۲۰] جے حساب لگایا جائے تاں موجودہ بازار دی قیمت دے حساب توں اسکم دی لاگت 450 بلین سی۔[۲۱] 2012ء دے فیصلے وچ ہیرانندنی اُتے حکم عائد ہويا کہ اوہ 3,144 گھر کم تنخواہ زمراں دے لئی ہیرانندنی باغات توں پہلے بنائے جو زیر غور سن ۔ ایہ مقدمہ ممبئی ہائی کورٹ وچ آخری سماعت دے مرحلے توں گزر رہیا اے۔
کوواڈا نیوکلیائی منصوبہ
[سودھو]میدھا پاٹکر آندھرا پردیش دے سریکاکُلم ضلع دے راناستھلم منڈل دے کوواڈا علاقے وچ زمین دے حصول دی سخت مخالفت کيتی کہ مجوزہ نیوکلیائی پلانٹ ماحولیات تے علاقے دے لوکاں دے لئی آفت بن سکدا اے۔[۲۲]
بھکھ ہڑتال
[سودھو]ستا ادھیکاریاں ولوں نرمدا ڈیم نوں ہور اچا چکن لئی کیتے فیصلے دے خلاف وچ میدھا 26 مارچ، 2006 توں بھکھ ہڑتال تے بیٹھ گئی۔ اس دی ایہہ ہڑتال ویہہ دناں دے لمے ویلے لئی چلی۔ اس دی سوچ اے کہ بجلی پیدا کرن لئی ڈیم بناؤن دی تھاں ہور زریعہ پیدا کیتے جانے چاہیدے ہن۔ اس نوں کئی وار پولیس دا تشدد سہنا پیا۔ اس نے کئی وار جیل جا کے سرکاری افسراں تے جت حاصل کیتی۔
الزام
[سودھو]مدھ پردیش سرکار نے نرمدا بچاؤ تحریک تے غیرملکی خزانہ حاصل کرکے اس دی اواضع منورتھاں لئی ورتوں کرن دا الزام لایا اتے ایہہ وی کیہا کہ اندولنکاریاں ولوں لوکاں دے مڑ-وسیبے دی عمل وچ رکاوٹ پائی جا رہی اے۔ اصل وچ اس دے کم عالمی اتے آزاد بھارت دے لوکاں نوں قدرتی زریعاں، انسانی حقاں، ماحول اتے ترقی کارجاں بارے مڑ سوعدہ لئی ہوکا دندے ہن۔
ریوا جیونشالا
[سودھو]ریوا جیونشالا ماتحت 9 رہائشی اتے چار ڈے-سکول چل راے ہن۔ ایہناں سکولاں وچ استاداں ولوں راج اتے مقامی پاٹھکرم نوں مقامی لوکاں دی بولی وچ ہی پڑھایا جا رہا اے۔ میدھا پاٹیکر پنڈاں وچ رہن والے لوکاں نال رل کے کم کیتے، قبیلیاں دے بچیاں نوں سکھیا مہیا کرائی۔
قومانتری کم
[سودھو]میدھا پاٹکر نے ڈیماں لئی عالمی پدھر دے بنے پہلے آزاد کمیشن دی کمیشنر وجوں سیوا نبھائی اے۔ اوہ 150 لوک لہراں دے قومی گٹھجوڑ دی کنوینر اے۔
سیاسی میل
[سودھو]اسنے عامَ آدمی پارٹی دی میمبر شپ لئی اتے پارٹی نے 16 فروری 2014 نوں اسنوں اتر مشرق ممبئی توں 2014 پارلیمنٹ چون لئی لڑاؤن دا اعلان کیتا گیا۔
جنوری 2014ء وچ میدھا پاٹکر عام آدمی پارٹی (عآپ) وچ شامل ہوئی۔ اوہ تے انہاں دی تنظیم نیشنل الائنس آف پیپلز موومنٹز نے عآپ نوں لوک سبھا انتخابات دے دوران تائید فراہم کيتی۔[۲۳]
میدھا نے 2014ء دے لوک سبھا انتخابات وچ شمال مشرقی ممبئی توں عآپ دے امیدوار دے طور اُتے لڑاں۔[۲۴] اوہ صرف 8.9% جُٹا پاواں تے ہار گئی۔[۲۵] جدوں کہ کیریت سوماجیا (بی جے پی امیدوار، فاتح) سرلسٹ رہے تے سنجے پاٹل (این سی پی دوسرے نمبر اُتے رہے۔[۲۶] اوہ عآپ دی ابتدائی رکنیت توں 28 مارچ، 2015ء نوں استعفا دے چکيتیاں نيں۔[۲۷]
اعزاز
[سودھو]سماجی کارجکرتا، ماحول پریمی اتے انسانی حقاں دی پرتپالک ہون کرکے میدھا نوں دینا ناتھ منگیشکر، مہاتما پھولے، گولڈمین ماحول، رائیٹ لولیہڈ، گرین ربن (بی۔بی۔سی۔ ولوں) اتے نیشنل ہیومن رائیٹس اعزاز حاصل ہو چکے ہن۔
- 1991: رائٹ لائیولی ہوڈ ایوارڈ[۲۸]
- 1992: گولڈمین اینوی رانمنٹ پرائز[۲۹]
- 1995: گرین ریبن ایوارڈ برائے بہترین سیاسی مہم جوئی، بی بی سی، انگلینڈ دی طرف سے
- 1999: انسانی حقوق دے دفاع دا ایوارڈ، ایمنسٹی انٹرنیشنل، جرمنی
- 1999: ایم اے سیمس قومی انسانی حقوق ایوارڈ ویجیل انڈیا موومنٹ دی طرف توں [۳۰]
- 1999: سال دی بہترین شخص، بی بی سی
- 1999: دینا ناتھ منگیشکر ایوارڈ[۳۱]
- 1999: کُندل لال ایوارڈ برائے امن
- 1999: مہاتما پھولے ایوارڈ[۳۲]
- 2013: بھیما بائی امبیڈکر ایوارڈ
- 2014: مدر ٹریسا ایوارڈ برائے سماجی انصاف۔[۳۳]
حوالے
[سودھو]- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Medha-Patkar — subject named as: Medha Patkar — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ https://eci.gov.in/files/category/97-general-election-2014/
- ↑ https://www.goldmanprize.org/recipient/medha-patkar/ — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۷ مئی ۲۰۲۴
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Damn the Dams: An Interview with Medha Patkar | Alternet
- ↑ The Hindu Business Line, 26 November 2006 Archived 5 June 2009 at the وے بیک مشین
- ↑ "Medha Patkar's convoy attacked". NDTV. https://web.archive.org/web/20181226083129/https://www.youtube.com/watch?v=KwmcSX5YtT8.
- ↑ "Tata has some values: Medha Patkar". DNA. https://web.archive.org/web/20181226083157/https://www.dnaindia.com/india/report-tata-has-some-values-medha-patkar-1195540. Retrieved on ۴ اکتوبر ۲۰۰۸.
- ↑ "How the other half dries". The Hindu. https://web.archive.org/web/20181226083138/https://www.thehindu.com/opinion/columns/sainath/how-the-other-half-dries/article4456130.ece.
- ↑ "Lavasa battles to get environmental clearance". CNN IBN. https://archive.today/20140628085000/http://ibnlive.in.com/news/lavasa-battles-to-get-environmental-clearance/136322-3.html. Retrieved on ۲۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
- ↑ "Medha Patkar enters Day 8 of indefinite fast". Hindustan Times. https://web.archive.org/web/20181226083206/https://www.hindustantimes.com/archive-news/.
- ↑ "Aruna Roy seeks Sonia's help to end Medha Patkar's fast". The Times of India. https://web.archive.org/web/20130417022518/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-04-12/india/38490454_1_slum-dwellers-medhapatkar-golibar. Retrieved on ۲۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
- ↑ "Medha Patkar, Anna Hazare on sugar co-operative save mission". CNN IBN. https://web.archive.org/web/20131005061109/http://ibnlive.in.com/news/medha-patkar-anna-hazare-on-sugar-cooperative-save-mission/426245-3-237.html. Retrieved on ۲۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Shibu Thomas (23 February 2012). "Hiranandani can't build in Powai sans HC okay". The Times of India (Mumbai, India). http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Hiranandani-cant-build-in-Powai-sans-HC-okay/articleshow/11998240.cms?referral=PM. Retrieved on ۲۱ فروری ۲۰۱۴.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Medha Patkar cries halt to Kovvada nuclear project". The Hindu. https://web.archive.org/web/20181226083133/https://www.thehindu.com/news/cities/Visakhapatnam/medha-patkar-cries-halt-to-kovvada-nuclear-project/article5400882.ece.
- ↑ Patkar extends support to AAP Indian Express, 14 January 2014
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Arvind Kejriwal’s AAP needs a future plan; fatigue sets in for party’s small-time drama The Economic Times
- ↑ Maharashtra – Mumbai North East, Results Declared Archived 2014-06-27 at archive.ph Error: unknown archive URL Election Commission of India, 2014
- ↑ [۱] Ndtv, 2015
- ↑ "Laureates 1991-Medha Patkar & Baba Amte / Narmada Bachao Andolan"
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Medha Patkar selected for 1999 M.A. Thomas National Human Rights Award". https://web.archive.org/web/20181226083141/https://www.indiatoday.in/magazine/signposts/story/19990712-anti-dam-activist-medha-patkar-selected-for-1999-m.a.-thomas-national-human-rights-award-824556-1999-07-12.
- ↑ "Quicktakes Indian Express". The Indian Express. http://expressindia.indianexpress.com/ie/daily/19990426/ige26076.html. Retrieved on ۲۵ فروری ۲۰۱۴.
- ↑ "Medha Patkar – The People's Protestor". Tehelka Magazine. https://web.archive.org/web/20181226083146/http://tehelka.com/medha-patkar-the-peoples-protestor/.
- ↑ "Mother Teresa Memorial International Award for Social Justice held on Sunday". dna (Diligent Media Corporation Ltd.). 11 November 2014. https://web.archive.org/web/20181226083144/https://www.dnaindia.com/mumbai/report-mother-teresa-memorial-international-award-for-social-justice-held-on-sunday-2033914. Retrieved on ۱۴ دسمبر ۲۰۱۴.
- مضامین جنہاں وچ لاطینی بولی دا متن شامل اے
- Webarchive template unknown archives
- مضامین جنہاں وچ en-in بولی دا متن شامل اے
- 1954 دے جم
- 1 دسمبر دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- آدی واسی فعالیت پسند
- اکیہويں صدی دی بھارتی خواتین سیاست دان
- اکیہويں صدی دے بھارتی سیاست دان
- زندہ شخصیتاں
- ویہويں صدی دی بھارتی سیاست دان خواتین
- ویہويں صدی دے بھارتی سیاست دان
- بھارتی خواتین سماجی کارکنان
- بھارتی ماہرین ماحولیات
- عام آدمی پارٹی دے سیاست دان
- بھارتی فعالیت پسند خواتین
- گجرات، بھارت دیاں عورتاں سیاست دان
- ممبئی دے سیاست دان
- مہاراشٹر دیاں عورتاں سیاست دان
- کامنز گٹھ جس دا ربط ویکی ڈیٹا اُتے اے
- سماج سیوی
- سماجی تحریکاں
- بھارت دے سماجی کارکن
- 1954ء دے جم