میراں حسین زنجانی
میراں حسین زنجانی | |
---|---|
مزار میراں حسین زنجانی
| |
جم |
|
وفات |
|
مذہب | اسلام |
فرقہ | اہل سنت |
فقہی مسلک | حنفی |
باب اسلام | |
ترمیم |
سید میراں حسین زنجانی انہاں قدیم اکابراولیاءماں شمار ہُندا اے جنہاں نے لاہور وچ اسلام دا نور پھیلیایا۔ آپ نے کئی سال مرشد دی خدمت وچ گزارے تے اسرار باطنی حاصل کرنے دے لئی بوہت سارے مجاہدے تے عبادت الہی کيتی۔ آپ نے مرشد دی نگرانی وچ دی چلے وی کاٹے ، آپ دے مرشد دا ناں خواجہ ابوالفضل محمد بن الحسن کنلی رح سی ۔ آپ جس مقصد نوں سر انجام دینے دے لئی اپنا گھر بار چھڈ کے سفر دی صوبتاں برداشت کر کے لاہور آے سن، اسنوں پورا کرنے دے لئی تبلیغ اسلام دا ٓآغاز فرمایا۔ انہاں دنو لاہور دی اکثریت ہندو دھرم دی پہروکار سی۔ ایہ لوک سورج دیوتا دے مندر وچ اپنی مزہبی رسومات ادا کیتا کردے سن ۔ تبلیغ توں پہلے آپنے ہندی بولی سکھی تاکہ لوکاں نوں انہاں دی بولی وچ دین اسلام نوں سمجھایا جا سکے۔ فیر آپ نے تبلیغ دا آغاز فرمایا تے عرصہ دراز تک روزانہ شہر دی گلی گلی کوچے وچ جاندے تے اسلام دی دعوت دیندے۔ آپ جہا موقع پاندے چند لوکاں نوں جمع کر کے اسلام دی تعلیمات دیندے۔مذہب اسلام دی خوبیاں بیان کردے تے لوگو ں نوں دین حق قبول کرنے دی تلقین فرماندے۔
سید میراں حسین زنجانی ؒ دا روضہ مبارک چاہ میراں لاہور چ اے۔ شمالی لاہور چ آپ دا روضہ مبارک بوہت زیادہ مشہور تے انتہائی اہمیت دا حامل اے۔ جس دی بناء اتے لوک دور تے نزدیک توں آپؒ دے مزار اتے اکثر حاضری دیتدے رہندے نیں۔ آپؒ دی قبر مبارک اتے گنبد بنیا ہویا اے۔ مزار دے احاطہ دے باہر اک کشادہ صحن اے۔ غرض کہ ایہ آپؒ دا مزار تدفین توں لے کے اج تک قائم تے دائم اے۔بوہت عرصہ تک باغ زنجان چ رہیا بعد چ اک چار دیواری بنا دتی گئی [۱] [۲]
حضرت خواجہ نظام الدین اولیاءمحبوب الٰہی دے خلیفہ تے فیض یافتہ حضرت خواجہ حسن سنجری مصنف فائدے الفواد نے اپنی تصنیف وچ لکھیا اے کہ حسین شاہ زنجانی تے سید علی ہجویری اک ہی مرشد حضرت خواجہ ابوالفضل بن ختلی دے مرید سن ۔ حضرت میراں حسین شاہ زنجانی دے بعد لاہور وچ حضرت داتا گنج بخش اپنے پیر و مرشد دے حکم اُتے لاہور تشریف لیائے ۔اک دن دوران سفر جدوں آپ اپنے پیر و مرشد دے ہمراہ عراق وچ سن ۔ حضرت ابوالفضل ختلی نے حضرت سید میراں حسین شاہ زنجانی نوں ہندوستان وچ جا کے دین متین دی تبلیغ کر نے دا حکم دتا تے آپ نوں میراں دے خطاب توں دے کے خرقہ خلافت عطا فرمایا۔ آپ افغانستان دے راستے ہندوستان وچ تشریف لیائے آپ دے ہمراہ آپ دے دونے سگے بھائی حضرت سید صدر دیوان یعقوب شاہ زنجانی ( مزار واقع میو ہسپتال روڈ) تے حضرت سید موسیٰ زنجانی (مزار واقع سلطانپورہ مصری شاہ) وی سن ۔
شجرہ نسب
[سودھو]میراں حسین زنجانی بن سید علی محمود بن ابو جعفر برقعی بن ابراہیم عسکری بن موسی ثانی بن ابراہیم بن موسیٰ کاظم بن جعفر صادق بن زین العابدین بن امام حسین بن علی
آبائی وطن
[سودھو]خاندان
[سودھو]آپ دا خاندان امام حسین دی نسل توں سادات اے تیسری صدی وچ اک بزرگ جو امام موسیٰ کاظم دی اولاد توں سن بغداد توں زنجان وچ آکے آباد ہوئے گئے انہاں دا ناں ابو جعفر برقعی سی جو آپ دے دادا سن ۔
ولادت
[سودھو]ولادت: حضرت سید میران حسین زنجانی 26 شعبان 347 ھ وچ زنجان وچ پیدا ہوئے۔ آپ دے والد دا ناں سید علی محمود سی، جو اپنے زمانے دے جید عالم دین سن ۔ تے کھیتی بارڑی دا پیشہ کردے سن ۔ آپ اس زمانے دے پیر طریقت حضرت موسی دے مرید سن تے انہاں توں باطنی فیض حاصل کیتا۔ آپ نے جوانی دے عالم وچ حضرت مریم صغری سی جنہاں دا تعلق وی خاندان سادات ہی توں سی ۔ سید میراں حسین زنجانی کل 8 بهن بھای سن ۔ جنہاں دے ناں ترتیب دے نال کچھ یو اے سید میران حسین زنجانی، کلثوم، زینب ، اسحاق ، یعقوب ، موسی ، علی ، فاظمہ۔
حضرت سید میراں حسین زنجانی 26 شعبان 348 وچ ایران دے تاریخی شہر زنجان وچ پیدا ہوئے۔ جدوں کہ تذکرہ نگاراں نے آپ دا اصل ناں فخرالدین لکھیا اے ۔آپ دے والد گرامی دا ناں جناب سید علی محمود موسوی سی جو نہایت زاہد و عابد تے اک اچھے عالم دین وی سن تے اپنے زمانے دے کامل ولی اللہ حضرت موسیٰ توں بیعت سن ۔ آپ دی والدہ ماجدہ دا اسم گرامی حضرت مریم صغریٰ سی وڈی عابدہ و زاہدہ سواݨی سن۔ آپ تمام اٹھ بہن بھائیاں وچ سب توں وڈے سن ۔آپ دا حسب نسب مختلف واسطےآں توں حضرت امام حسینؓ دے نال ملدا اے، آپ دے آباﺅ اجداد خلافت راشدہ وچ وی رہے تے اس دے بعد عراق شہر وچ سکونت اختیار کيتی اورحضرت امام موسیٰ کاظم دی اولاد وچوں سید جعفر برقعی سن ۔ ایہی بزرگ حضرت سید میراں حسین زنجانی دے دادا سن ۔ اہل سادات دا ایہ سلسلہ زنجانیہ دے ناں توں اگے ودھیا۔
والد گرامی
[سودھو]سید میراں حسین زنجانی دے والد گرامی دا ناں حضرت سید علی محمود سی ۔ آپ سید جعفر برقی دے بیٹے سن ۔ آپ زنجان وچ پیدا ہوئے تے ابتدائی تعلیم اپنے آبائی شہر زنجان ہی وچ حاصل کيتی فیر ہور تعلیم حاصل کرنے دے لئی کچھ عرصہ آپ اپنے چچا دے ہاں ”قم“ شریف لے گئے۔ آپ نے ”قم“ وچ حضرت موسیٰ دے ہتھ اُتے بیعت کيتی جو اس وقت دے پیر طریقت سن ۔ ايسے لئی آپ دے ناں دے نال موسوی تحریر ہويا اے۔ انہاں دی صحبت توں آپ نوں ظاہری و باطنی علوم دا فیض حاصل ہويا۔ آپ دی وفات زنجان وچ ہوئی تے اوتھے ہی دفن ہوئے۔ آپ نے سیدہ مریم صغریٰ نال شادی کيتی تے انہاں توں آپ دی اولاد ہوئی۔[۳]
مڈھلی سکھیا
[سودھو]آپ نے ابتدائی تعلیم زنجان وچ ہی حاصل کيتی ، مگر طبعیت وچ ہر وقت بے چینی سی جداں کسی دی طلب و تلاش ہوئے۔ چنانچہ والد گرامی نے آپ نوں نال لیا تے حضرت ختلی دی خدمت وچ گازون پہنچے۔ بیعت کر لینے دے بعد آپ اپنے مرشد دے ہاں ہی قیام پذیر ہوگئے تے قلیل عرصہ وچ طریقت و حقیقت تے سلوک دی منازل طے کرلاں۔
حضرت میراں زنجانی دے بارے وچ کتاباں وچ مرقوم اے کہ آپ حد درجہ عبادت گزار سن تے ہمیشہ عشاءکی نماز دے وضو توں ہی فجر دی نماز ادا کردے، اس دا مطلب ایہ ہويا کہ آپ تمام رات عبادت وچ مشغول رہندے سن تے دن بھر اپنے مرشد و مربی، حضرت ختلی دی خدمت وچ مصروف رہندے سن ۔
ہندستان وچ آمد
[سودھو]ہندوستان وچ دین اسلام دی اشاعت و تبلیغ کےلئے روانگی اُتے جاندے ہوئے جدوں آپ شہر توں نیشاپور پہنچے تاں اوتھے آپ دی ملاقات سلطان محمود غزنوی نال ہوئی جو اس وقت حصول تخت دے لئی کوشاں سی تے غزنوی دی سلطنت اس وقت اس دے بھائی اسماعیل دے ہتھوں سی۔ اک دفعہ آپ نیشاپور دی جامع مسجد وچ تقریر فرما رہے سن کہ محمود غزنوی آپ دا خطاب سن کر بہت متاثر ہويا۔ بعد وچ نماز آپ توں دعا کيتی طلب کيتی تاں آپ نے اس دے حق وچ دعا فرمائی چند دناں وچ ہرات دے مقام اُتے سلطان محمود نے سلطان اسماعیل ک وشکست دتی تے غزنی اُتے حاکم ہوگیا ۔جدوں اوہ آپ دی خدمت وچ حاضر ہويا تاں آپ نے فرمایا سلطان محمود اسلام دی سربلندی دے لئی ہمیشہ کوشاں رہنا تے انصاف کرنا ۔
ہلمند توں اگے بڑھدے ہوئے ایتھے توں غزنی پہنچے تے محلہ دارالسلام وچ سکونت پذیر ہوئے۔ مگر چند دین سفر دی تھکان دور کر کے فیر عازم سفر ہو گئے۔ تے درہ خیبر توں گزردے ہوئے پشاور پہنچے چند روز رک کر مارگلہ تشریف لیائے جدوں ایتھے قیام فرمایا تاں لوکاں دی زبانی معلوم ہويا کہ ایتھے اک بہت وڈا جادوگر رہندا اے جو منہ دے ذریعے اگ نکالتا اے تے بوہت سارے لوکاں نوں اس نے گمراہ کر رکھیا اے آپ اس توں ملے تے اسنوں اسلام دی دعوت دتی مگر اوہ نہ رضامند ہويا۔آپ نے فرمایا ذرا مینوں وی تاں منہ توں اگ کڈ کے دکھاﺅ جدوں اس نے اگ کڈی تاں آپ نے پھونک مار دتی تے باوجود کوشش دے فیر اوہ اگ نہ کڈ سکیا تے حضرت میراں زنجانی توں معافی دا طلبگار ہويا۔ آپ نے ايسے وقت اسنوں کلمہ پڑھیا کر مسلمان کر دتا۔ اس واقعہ دے بعد اس علاقے دے لوک آپ دے ہتھ دست بیعت ہوگئے۔کئی شہراں، قصبےآں، بستیاں توں ہُندے ہوئے تے طویل دشوار گزار راستے طے کرنے دے بعدجب آپ لاہور دریائے راوی دے کنارے پہنچے تاں شام دا وقت سی۔ دریا وچ طغیانی سی۔ دوسرے دن بذریعہ کشتی لاہور وچ وارد ہوئے بذریعہ کشف مرشد نے حکم دیا” بیٹا ایہی تیری منزل اے “ آپ نے موسی زنجانی نوں شمالی جانب، یعقوب زنجانی نوں شہر دے جنوبی حصے وچ قیام کرنے کہ کہیا تے خود مشرقی حصے وچ ٹھہرے جسنوں اج کل چاہ میراں کہندے نيں۔ انہاں دناں لاہور کفر دا گڑھ سی۔ کفروالحاد وشرک دے اندھیرے چھائے ہوئے سن جتھے حضرت میراں حسین زنجانیؒ تے آپ دے بھائیاں نے اللہ دی وحدانیت دے چراغ روشن کرنے سن تے لوکاں نوں ظلمت توں روشنی دی طرف لیانا۔
تبلیغ اسلام
[سودھو]حق تبلیغ ادا کرنے لئے اولاً آپ نے ایتھے دی بولی سکھی۔ فیر گلی گلی محلے محلے لوکاں نوں دعوت حق دینے لگے۔ بسااوقات چند اےک لوکاں نوں یکجا اکٹھا کر کے اسلام دی حقانیت نوں قبول کرنے دی تلقین فرماندے۔ نتیجتاً پروہت تے دورسرے اکابرین اپنے لئے خطرہ محسوس لگے سن ۔ لہذا انہاں نے حضرت سیدنا زنجانیؒ دے پِچھے بچے لگیا دتے جو آپ نوں پاگل کہندے۔ مذاق اڑاندے تے روڑے ماردے لیکن آپ دے پائے استقلال وچ کوئی کمی نہ آئی۔ اس طرح تن سال عرصہ گزر گیا تاں مرشد دے کہنے دے مطابق آپ نے ہر جمعتہ المبارک نوں ۔ تبلیغ کرنا شروع کر دتی۔ دائم المرض افراد تے ہور بیمار لوک بغرض شفا آنے لگے۔ آپ پانی دم کر کے دیندے تاں شفایاب ہو جاندے۔ اس طرح آپ دی روحانیت دے چرچے ہونے لگے۔ رفتہ رفتہ لوکاں اسلام قبول کرنے لگے جنہاں وچ روز افزاں وادھا ہُندا گیا۔
ؒ اےک مرتبہ دا ذکر اے آپ دو ہندوو¿ں نوں کئی دن تک دعوت اسلام دیندے رہے۔ اےک دن انہاں نے سوچیا کہ ایہ بوڑھا خواہ مخواہ ہمار دماغ کھاندا اے اس دا کم تمام کر دينا چاہیے۔ چنانچہ اےک شب اوہ چھپ کر بیٹھ رہے۔ نماز عشاءکے بعد جدوں آپ ذکرو اذکار وچ مصروف ہوئے تاں اوہ چھراں توں آپ اُتے حملہ آور ہوئے تاں امر ربی توں اندھے ہو گئے۔ واپس جانے لگے تاں بینا ہو گئے۔ دوبارہ ارادہ قتل کيتا تاں فیر کور چشم ہو گئے، ايسے طرح دو چار بار ہويا تاں سمجھ گئے کہ ایہ اللہ دا مقبول بندہ اے۔ لہذا کلمہ پڑھ کر فوراً مسلمان ہو گئے تے تاحیات خدمت بجا لاندے رہے۔
حضرت شاہ حسین میراں زنجانی نے سرعام دین دی تبلیغ شروع کر دتی تاں آپ دا حجرہ ہر وقت غرض منداں تے عقیدت منداں توں بھریا رہندا ۔ ایتھے حجرے دے نیڑے ہی اک کنواں کھدوایا مگر اس توں پانی کھارا نکلیا ۔ آپ نے ايسے وقت کنويں دے نیڑے کھڑے ہو کے خدا دے حضور دعا کيتی اوہ پانی میٹھے پانی وچ تبدیل ہو گیا۔ اس کرامت اُتے شہر بھر توں لوک آنا جانا شروع ہوگئے آپ دے ہاں حاضری دینے لگے۔ایہ کنواں اج وی موجود اے جسنوں میراں دتی کھوئی دے ناں توں یاد کردے نيں۔آپ نے چوالیس سال لاہور وچ قیام فرمایا تے کافرستان وچ اسلام دے چراغ روشن کيتے۔ قدیم لہور دی تریخ دی کتاباں وچ موجود اے کہ حضرت خواجہ سید معین الدین چشتی اجمیری نے تن روز تک چلہ کشی دی اے۔ جدوں کہ معین الہند کتاب دے مصنف ڈاکٹر ظہور شارپ نے لکھیا کہ خواجہ سید معین الدین چشتی اجمیری نے لاہور وچ قیام دے درمیان حضرت سید میراں حسین شاہ زنجانی نال ملاقات کيتی سی۔
ہندوستان دے بیشمار اولیاءکرام وی آپ دے آستانہ عالیہ اُتے حاضری دیندے رہے نيں جنہاں وچ حضرت میاں میر لاہوری، حضرت مادھولال حسین، حضرت بابا فرید گنج شکر، بابا بلھے شاہ، حضرت شاہ عنایت قادری، میاں شیر محمد شرقپوری، بابا شاہ کمال، شاہ جمال تے شاہ چراغ تے حضرت خواجہ طاہر بندگی شامل نيں۔ لہور دی تریخ دے مصنف رائے بہادر کنہیا لال دے مطابق اس نے خود حضرت سید محمد میراں حسین زنجانی دے دربار وچ حاضری دتی تے خود دیکھیا کہ حضرت دے مزار دے سرہانے رکھے گئے چراغ دان رات ہُندے ہی چراغ خود بخود روشن ہو جاندے۔
لاہور وچ قیام
[سودھو]سید میراں حسین زنجانی نے چوالیس سال تک لاہور وچ قیام فرمایا۔ اس عرصہ وچ آپ دے شب و روز ذکر الٰہی تے تبلیغ اسلام وچ گزرے۔ ایتھے تک کہ آپ بیمار ہوئے گئے تے بستر علالت پردراز ہوئے گئے۔ مریدین تے عقیدت منداں نے تیمار داری شروع کردتی۔
رام چند دے ہاں قیام
[سودھو]آخر اک دن سید میراں حسین زنجانی دے سب توں وڈے عقیدت مند عبد اللہ جس دا قبول اسلام توں پہلے ناں رام چند سی ۔ اس نے عرض کيتی کہ شیخ میری خواہش اے کہ آپ میرے گھر تشریف لے چلاں عبد اللہ نے درخواست اس لئی دی سی تاکہ آپ دی گھر وچ اچھی طرح تیمارداری کرسکے۔ تے ایہ اعزاز داں کہ اساں کچھ دن اللہ دے دوست دی خدمت کيتی۔
حلیہ
[سودھو]حضرت سید میراں حسین زنجانی دا قد مبارک دراز تے جسم فربہ سی۔ کثرت عبادت دے نور توں چہرہ قدرے مائل بہ زردی سی۔ اکھاں بادہ عشق الہی توں مخمور رہدیاں سن۔ لباس وچ زیادہ تر کھدر استعمال کردے ۔ ساری عمر عبادت و تبلیغ وچ بسر کر دتی تے شادی نہ دی ۔ اپنے پرائے انہاں دے اخلاق حسنہ تے روحانی زندگی دا دم بھردے سن ۔ جو وی دروازہ اُتے آیا فیضیاب ہو کے لُٹیا لیکن خود فقر و فاقے وچ بسر کيتی۔آخری ایام وچ حضرت سید میراں حسین زنجانی بیمار ہو گئے تے حاکم لاہور راجہ رام چندر جس دا آپ نے اسلامی ناں عبداللہ رکھیا سی دے اصرار اُتے آپ چاہ میراں توں یکی گیٹ شیرانوالہ گیٹ تشریف لے گئے۔ وصال دی رات آپ نے وصیت فرمائی کہ میرا آخری وقت آ گیا اے تے میرا تبلیغی مشن پورا ہوگیا اے۔ کل صبح سویرے جو شخص سب توں پہلے لاہور وچ داخل ہوئے گا اوہی میرا نماز جنازہ پڑھائے گا۔ ہور مینوں لاہورکے مشرقی کنارے اُتے دفن کيتا جائے۔
آپ دا جنازہ لوک اٹھائے جا رہے سن کہ روایات دے مطابق حضرت داتا گنج بخش نے آپ دے جنازے نوں روکیا تے پُچھیا کہ ایہ کس دا جنازہ اے۔ لوکاں نے دسیا کہ قطب الاقطاب حضرت میراں حسین زنجانی دا اے فیر انہاں نوں پتہ چلا کہ کہ مینوں ایتھے لاہور کیوں بھیجیا گیا کہ مسند ولایت خالی ہو چکی اے۔ چنانچہ انہاں نے خود آپ دی نماز جنازہ پڑھائی۔ لحد وچ آپ نوں اتارا تے دعائے خیر فرمائی۔
حضرات میراں حسین زنجانی دا مزار مقدس چاہ میراں دی پررونق آبادی وچ موجود اے۔ جتھے آپ ہی دے خانواد ے دے چشم و چراغ پیر سید محمد ادریس شاہ زنجانی آپ دے سجادہ نشین نيں۔ آپ دا سالانہ عرس مبارک گزشتہ کئی سالاں توں ربیع الاول دے مہینہ دے آخری ہفتہ وچ اتوار نوں چاہ میراں لاہور وچ منایا جاندا اے۔ جدوں کہ سالانہ غسل شریف 12 ربیع الاول نوں رات دو بجے ہُندا اے۔ آپ کاسالانہ عرس کل بروزہفتہ شروع ہو کے اتوار تک جاری رہے گا۔ چاہ میراں وچ عرس مبارک دی تمام رسومات امور مذہیبہ کمیٹی تے سجادہ نشین صاحبزادہ پیر سید محمد ادریس شاہ زنجانی ادا کرن گے۔
وفات
[سودھو]آپ نے کل 44 سال لاہور وچ قیام فرمایا۔ آخری ایام وچ آپ بیمار ہوئے گے جدوں بیماری دی وجہ توں آپ دی حالت زیادہ خراب ہوئے گی تاں آپ دے سب توں زیادہ عقیدت مند رام چندر نے عرض کیتا کہ حضرت آپ میرے مکان وچ تشریف لے چلے تاکہ آپ دی تیماداری دی سہولتین آسانی توں میسر آ سکے، آپ نے فرمایا ہن میرا وقت آخر اے شہر وچ جانے دا کیہ فائدہ، لیکن رام چندر دے اسرار اُتے اس دے مکان چلے گے جو دے انہاں دنو یکی دراوزے دے اندراں آبادی وچ سی ۔ آپ نے بیماری دے چند دن رام چندر دے گھر وچ قیام پزیر فرمایا تے بیماری دی حالت وچ 19 شعبان 431 عصر دے وقت اپنے مالک حقیقی توں جا ملے۔ انا للہ و انا الیہ راجعون۔ آپ دا مزار علاقہ چاہ میراں توں جان جنوب آبادی وچ گھرا ہواتے سطھ زوچوں کِسے اُچی جگہ اُتے اک خوبصورت سبز گنبد نظر آندا اے ایہ سبز گنبد والا مزار اس پاک ہستی دا اے جو تارٰک وچ حضرت میراں حسین زنجانی دے ناں توں مشہور اے
سید میراں حسین زنجانی ؒ نے 44 سال تک لاہور چ قیام فرمایا۔ اس عرصہ چ آپ دے شب و روز ذکر الٰہی تے تبلیغ اسلام چ گزرے۔ ایتھے تک کہ آپ بیمار ہوگئے تے بستر علالت اتے دراز ہوگئے۔ مریداں تےعقیدت منداوں نے تیمار داری شروع کردتی۔ تے آپ نے لہور چ وفات پائی ۔
علی ہجویریؒ دا جنازہ پڑھانا
[سودھو]غسل تے کفن دینے دے بعد جدوں 20 شعبان صبح دے وقت آپ دا جنازہ شہر توں باہر لیایا جا رہیا سی تاں عین اس وقت سید علی ہجویری لاہور وچ داخل ہوئے رہے سن اس واقعہ دی تفصیل ایويں اے۔ فائدے الفواد وچ اے۔ سید علی ہجویری وی ابوالفضل ختلی دے مرید سن ۔ فیر جدوں سید علی ہجویریؒ دی روحانی تربیت مکمل ہوئے گئی تاں اک دن شیخ نے آپؒ نوں مخاطب کردے ہوئے فرمایا سید علی ہن وقت آگیا اے کہ تسيں وی سفر ہجرت اختیار کرو تے لاہور پہنچ کے بت خانہ ہند وچ اذان دو۔ حکم شیخ دے بعد سید علی ہجویریؒ نے حیرت توں اظہار کردے ہوئے عرض کيتی سیدی ! اوتھے تاں میرے بھائی میراں حسین زنجانی ؒ موجود نيں۔ شیخ ابوالفضل ختلی نے فرمایا توانوں عذر دی بجائے تعمیل توں غرض رکھنی چاہیے۔
جب سید علی ہجویریؒ لاہور وچ داخل ہوئے تاں سید میراں حسین زنجانی دا جنازہ ” باغ زنجان“ دی طرف لے جایا جا رہیا سی ۔ ایہ اوہی باغ سی جتھے سید میراں حسین زنجانی اکثر ذکرالٰہی وچ مشغول رہیا کردے سن ۔ سید علی ہجویریؒ نے لوکاں توں پُچھیا ایہ کس دا جنازہ اے لوکاں نے جواب دتا کہ ایہ سید میراں حسین زنجانی نيں۔ اس گل اُتے سید علی ہجویری حیران ہوئے گئے ہن آپ نوں اندازہ ہويا کہ حکم شیخ وچ مصلحت پوشیدہ سی۔ سید علی ہجویری نے کفن کھول کر آپ دے نورانی چہرے دی ریارت کيتی۔ سید علی ہجویری نے سید میراں حسین زنجانی دے جنازے نوں کندھا دتا۔ آپ دا جنازہ سید علی ہجویری نے پڑھایا تے اپنے ہتھ توں لحد وچ اُتارا۔ آپ نوں اُسی جگہ دفن کیتا گیا جتھے آپؒ عبادت کیتا کردے سن ۔ اس جگہ دا ناں ”باغ زنجان“ اے۔ جتھے اج کل آپ دا مزار مبارک اے۔ ایہ واقعہ 431ھ دا اے۔
روضہ مبارک
[سودھو]سید میراں حسین زنجانی دا روضہ مبارک چاہ میراں لاہور وچ اے۔ شمالی لاہور وچ آپ دا روضہ مبارک بہت زیادہ مشہور تے انتہائی اہمیت دا حامل اے۔ جس دی بنا اُتے لوک دور و نزدیک توں آپ دے مزار اُتے اکثر حاضری دیندے رہندے نيں۔ آپ دی قبر مبارک اُتے گنبد بنیا ہویا اے۔ مزار دے احاطہ دے باہر اک کشادہ صحن اے۔ غرض کہ ایہ آپؒ دا مزار تدفین توں لے کے اج تک قائم و دائم اے۔ بہت عرصہ تک باغ زنجان وچ رہیا بعد وچ اک چار دیواری بنا دتی گئی [۴][۵]
تعلیمات واقوال زريں
[سودھو]- ۔ ایمان دی بنیاد دل دی تصدیق بولی دا اقرار تن دا عمل ہی اسلام دی اصل بنیاد اے۔ ایساایمان محکم تے محفوظ اے۔
- دنیا اک دریا اے اس دا کنارہ آخرت اے۔ تقویٰ اک کشتی اے تے اس دے عمل دے بغیر دنیا نوں عبور کرنا مشکل اے۔
- قرآن تے سنت نبوی اُتے عمل کرنے تے دنیا توں بے رغبت رہنا تبلیغ اسلام دا سب توں پہلے اصول اے۔
- انسان کودنیا وچ ایسی دولت اکٹھی کرنی چاہیدا جو مردے وقت نال جائے۔
- درویش تے صوفی اوہ اے جو اپنی استقاعت دے مطابق لوکاں دی حاجت پوری کرتاہے ۔
- سماع دین توں دور ہونے والےآں دے لئی اک عمل اے لیکن رقص و سرور تے ڈھول ڈھمکا ایمان دا جزو نئيں بن سکدا۔ آپ اپنے خطابات وچ فرماندے کہ اللہ تعالیٰ نوں کسی دا شریف نہ بنائو تے اپنے پروردگار دا نال نیک عزائم رکھنا۔ اس دا دل توں ذکر کرنا ہی بہتر کم اے رزق حلال کمنیا تے کھانا تمام عبادت دا مخزن اے ضرورت توں زیادہ خرچ کرنا اچھی عادت نئيں۔ آپ دیاں گلاں سن سن کر لوکاں نے کافی حدتک فرسودہ رسماں نوں ختم کردتا۔