میرا بائی

میرا بائی
معلومات شخصیت
جم	سنہ 1498  میرتا، راجستھان، بھارت
وفات	سنہ 1546 (47–48 سال)  دوارکا، گجرات ،بھارت
وجہ وفات	غرق
طرز وفات	حادثہ
شہریت	بھارت
عملی زندگی
پیشہ	شاعر،  لکھاری،  متصوف
پیشہ ورانہ زبان	ہندی
شعبۂ عمل	شاعری،  ساہت،  ویشنو مت،  بھگتی لہر
تحریک	بھگتی لہر،  ویشنو مت

میرا بائی (راجستھانی بولی: میراں بائی) کرشن بھگتی فرقے دی پرمکھ شاعرہ اے۔ اس دا جم 1504 وچّ جودھپور دے کڑکی پنڈ وچّ ہویا سی۔ اوس دے پیؤ دا ناں رتن سنگھ سی۔ اس دا اُدیپورراج کمار بھوجراج اُدیپور دے مہارانا سانگا دا پتر سی۔ ویاہ دے کجھ چر بعد ہی اس دے گھر والے دی موت ہوگئی۔ خاوند دے مرن اتے اس نوں گھر والے دے نال ستی کرن دی کوشش کیتی گئی پر میراں اس دے لئی تیار نہیں ہوئی۔ اوہ دنیا توں اداسین ہو گئی اتے سادھو سنتاں دی سنگت وچّ ہری کیترن کردے ہوئے اپنا سماں بتیت کرن لگی۔ کجھ چر بعد اوس نے گھر دا چھڈ دتا اتے تیرتھ رٹن نوں نکل گئی۔ اوہ بہت دناں تکّ ورنداون وچّ رہی اتے پھر دوارکا چلی گئی۔ جتھے ی 1560 وچّ اوس دی موت ہوئی منی جاندی اے۔

جیون پرچے

کرشن بھگتی فرقے دی ہندی دی مہان کوتری میرا بائی دا جم 1504 وچّ جودھپور وچّ کڑکی پنڈ وچّ ہویا سی۔ اس دا ویاہ اُدیپور دے مہارانا کمار بھوجراج جی دے نال ہویا سی۔ ایہہ بچپن توں ہی کرشن بھگتی وچّ رُچی جاں دلچسپی لین لگی سی ویاہ دے تھوڑھے ہی دن دے بعد اس دے خاوند دا مرنا ہو گیا سی۔ خاوند دے پرلوکواس دے بعد اس دی بھگتی دن-پرتی-دن ودھدی گئی۔ ایہہ مندراں وچّ جاکے اتھے موجود کرشن بھگتاں دے ساہمنے کرشن دی مورتی دے اگے نچدی رہندی سی۔

آنند دا ماحول تاں تدّ بنیا، جدوں میرا دے کہن اتے راجا محل وچّ ہی کرشن مندر بنوا دندے ہن۔ محل وچّ بھگتی دا اجیہا ماحول بندا اے کہ اتھے سادھو سنتاں دا آنا جانا شروع ہو جاندا اے۔ میرا دے دیور رانا جی نوں ایہہ بھیڑا لگدا اے۔ اودھا جی وی سمجھاندے ہن، پر میرا دین دنیا بھلّ کرشن وچّ رمتی ہو جاندی اے اتے تپسیا دھارن کر جوگن بن جاندی اے۔ پرچلت کتھا دے مطابق میراں ورنداون وچّ بھگت شرومنی جیو گوسوامی دے درشن لئی گئی۔ گوسوامی جی سچے سادھو ہون دے کارن زنانیاں نوں ویکھنا وی مناسب نئیں سمجھدے سن۔ اوہناں نے اندر توں ہی کہلا بھیجیا کہ اسیں زنانیاں نوں نہیں ملدے۔ اس اتے میراں بائی دا جواب بڑا اثر آلا سی۔ اوس نے کیہا کہ ورنداون وچّ شری کرشن ہی اک پرکھ ہن، اتھے آکے پتہ لگیا کہ اوہناں دا اک ہور مقابلہ دار وی پیدا ہو گیا اے۔

نروان

میرتا شہر وچّ میرا عجائب گھر

جدوں اُدے سنگھ راجا بنے تاں اوہناں نوں ایہہ جانکے بہت افسوس ہویا کہ اوہناں دے پروار وچّ اک مہان بھگت دے نال درووہار ہویا۔ تدّ اوہناں نے اپنے راج دے کجھ براہمناں نوں میرا نوں واپس بلان دوارکا بھیجیا۔ جدوں میرا آؤن نوں راضی نہیں ہوئی تاں براہمن ضد کرن لگے کہ اوہ وی واپس نہیں جانگے۔ اس ویلے دوارکا وچّ کرشن جنم اشٹمی پربندھ دی تیاری چل رہی سی۔ اوہناں نے کیہا کہ اوہ پربندھ وچّ حصہ لے کے چلیگی۔ اس دن میلہ چل رہا سی۔ بھگت گن بھجن وچّ مگن سن۔ میرا نچدے نچدے شری رنچھور رائے جی دے مندر دے ککھّ گریہہ وچّ داخل ہوگئی اتے مندر دے بوہے بند ہو گئے۔ جدوں بوہے کھولھے گئے تاں ویکھیا کہ میرا اتھے نہیں سی، اوہناں دا چیر مورتی دے چارے پاسے چمڑ گیا سی۔ اتے مورتی اتیئنت پرکاشت ہو رہی سی۔ میرا مورتی وچّ ہی سما گئی سی۔ میرا دا سریر وی کیتے نہیں ملیا۔ میرا دا اوہناں دے پتی پیارے نال ملن ہو گیا سی۔

Meera poems are dedicated to Krishna (left), calling him the Dark One or the Mountain Lifter. Some Meera songs remind of Radha (right), the mythical lover of Krishna.

رچے گرنتھ

میرابائی نے چار گرنتھاں دی رچنا دی

• برسی دا مائرہ
• گیت گووند ٹیکا
• راگ گووند
• راگ سورٹھ دے پد

اس دے علاوہ میرا بائی دے گیتاں دا سنکلن “میرا بائی دی پداولی’ ناں دے گرنتھ وچّ کیتا گیا اے۔

میرا بائی دی بھگتی

میرا بائی کرشن بارے گیت گاؤندی اے

میرا دی بھگتی وچّ مٹھاس بھاوَ کافی حد تکّ پایا جاندا سی۔ اوہ اپنے اشٹدیو کرشن دی بھاونا خاوند جاں خاوند دے روپ وچّ کردی سی۔ اوس دا مننا سی کہ اس دنیا وچّ کرشن دے علاوہ کوئی پرکھ اے ہی نہیں۔ کرشن دے روپ دی دیوانی سی:

وسو میرے نینن وچّ نندلال۔
موہنی مورتی، سانوری، سرت نینا بنے وصال۔۔
ادھر سدھارس مرلی باجتی، ار بیجنتی مال۔
چھوٹا گھنٹکا کٹی-تٹ سوبھتّ، نوپر شبد رسال۔
میرا پربھو سنتن سکھدائی، بھگت بچھل گوپال۔۔

میرا بائی ریداس نوں اپنا گورو منندے ہوئے کہندی اے- "گورو ملیا ریداس دینہی گیان کیتی گٹکی"۔ اس نے اپنے بہت توں پداں کیتیاں رچنا راجستھانی ملاوٹی بولی وچّ ہی اے۔ اس دے علاوہ کجھ خالص ساہتی برج بھاشا وچّ وی لکھیا اے۔ اس نے جمجات شاعرہ نہیں ہون دے باوجود بھگتی کیتی بھاونا وچّ شاعرہ دے روپ وچّ مشہوری حاصل کیتی۔ میرا دے ورہ گیتاں وچّ ہم زمانہ شاعراں کیتی آشا زیادہ سوابھاوکتا پائی جاندی اے۔ ایہناں نے اپنے شعراں وچّ شررنگار اتے امن سلامتی دی ورتوں خاص روپ نال کیتی اے۔ اس دا اک پد –

من نی پاسی ہری دے چرن۔
سبھگ سیتل کمل - کومل ترودھ-جوالا-ہرن۔
جو چرن پرہملاد پرسے اندر-پدوی-ہان۔۔
جہناں چرن دھرو اٹل کینہوں راکھ اپنی سرن۔
جہناں چرن براہمانڈ مینتھیاں نکھسکھو شری بھرن۔۔
جہناں چرن پربھو پرس لنہاں تری گوتم دھرنی۔
جہناں چرناں دھرتھوں گوبردھن غرب-مدھوا-ہرن۔۔
داس میرا لال واسدیوَ اعظم تارن ترن۔۔

ہور پڑھو

• Robert Bly and Jane Hirshfield (2004), Mirabai: Ecstatic Poems, Beacon Press, ISBN 978-0807063866
• Chaturvedī, Ācārya Parashurām(a), Mīrāʼnbāī kī padāvalī,(16. edition)
• Goetz, Hermann, Mira Bai: Her Life and Times, Bombay 1966
• Mirabai: Liebesnärrin. Die Verse der indischen Dichterin und Mystikerin. Translated from Rajasthani into German by Shubhra Parashar. Kelkheim, 2006 (ISBN 3-935727-09-7)
• Hawley, John Stratton. The Bhakti Voices: Mirbai, Surdas, and Kabir in Their Times and Ours, Oxford 2005.
• Sethi, V.K.: Mira—The Divine Lover; Radha Soami Satsang Beas, Punjab, India; 1988

باہرلے جوڑ

• میرابائی کویتا کوش اتے (ہندی)
• برائیڈل مسٹکسم: میرابائی دا کہانی ڈاکٹر.جیوتسنا قامت دوارا (انگریزی)
• Mirabai، Mystic Poet Princess of India Theater Performance by Living Wisdom School

• Mīrābāī and Her Contributions to the Bhakti Movement, S. M. Pandey and Norman Zide (1965), History of Religions, Vol. 5, No. 1, pages 54–73
• Mirabai in Rajasthan, Parita Mukta (1989)
• Feminist and Non-Western Perspectives in the Music Theory Classroom: A Study of John Harbison's "Mirabai Songs, Amy Carr-Richardson (2002), College Music Symposium, Vol. 42, pages 20–36
• Without Kṛṣṇa There Is No Song, David Kinsley (1972), History of Religions, Vol. 12, No. 2, pages 149-180
• "By the Sweetness of the Tongue": Duty, Destiny, and Devotion in the Oral Life Narratives of Female Sādhus in Rajasthan, Antoinette E. DeNapoli (2009), Asian Ethnology, Vol. 68, No. 1, pages 81–109