میکسم گورکی

جنم:	28 مارچ 1868 نیژنی نووگورد، روس (بعد وچّ گورکی)
موت:	18 جون 1936 ماسکو
شہریت:	روسی
کتہ:	لکھاری
دھرم:	دہریہ
مکھ کم:	ماں (ناول)
دستخط:

انتون چیخوف اتے گورکی۔ 1900، یالٹا

میکسم گورکی اک روسی لکھاری سی۔

میکسم گورکی (روسی بولی وچّ - Алексе́й Макси́мович Пе́шков or Пешко́в ؛ 28 مارچ 1868 – 18 جون 1936) روس / سویت یونین دے مشہور لکھاری اتے سیاسی کارکن سن۔ اوہناں دا اصلی نام الیکسی میکسمووچ پیشکوو سی۔ اوہناں نے سوشلیسٹ ریئلزم (socialist realism) نامک ساہتی تحریک دی نیہہ رکھی۔ 1906 توں لے کے 1913 تکّ اتے پھر 1921 توں 1929 تکّ اوہ روس توں باہر (زیادہتر، اٹلی دے کیپری (Capri) وچّ) رہے۔ سویت یونین وچّ واپس آؤن دے بعد اوہناں نے اس ویلے دی رہتلی نیتیاں نوں قبول کیتا پر اس نوں دیس توں باہر جان دی آزادی نہی سی۔

مڈھلا جیون

میکسم گورکی دا جم نیژنی نووگورود (جدید گورکی) نگر وچّ ہویا۔ گورکی دے پیؤ ترکھان سن۔ 11 سال دی عمر سی جدوں گورکی یتیم ہو گیا اتے اس نوں اسدی دادی نے سمبھالیا۔ 1884 وچّ گورکی دی مارکسوادیاں نال جان پچھان ہوئی۔ 1888 وچّ اوہ پہلی وار گرپھتار کیتے گئے سن۔ دسمبر 1887 وچّ اسنے اتمگھات دا یتن کیتا۔ پھر پنج سال اسنے روسی سلطنت دا پیدل دورہ کیتا، طرحاں طرحاں دے پاپڑ ویلے اتے بہپکھی تجربہ حاصل کیتا جو بعد نوں اوہدیاں رچناواں وچّ کم آیا۔

صحافی وجوں، اسنے جیہدیل کھلیمدا Иегудиил Хламида نام ہیٹھ کم کیتا، جسدا مطلب "چوغا-اتے-چھرا" اے - یونانی کلیمس، "چوغا" نال ملدا ہون کرکے۔ 1892 وچّ اسنے تخلص گورکی (یعنی "تلخ") ورتنا شروع کر دتا، جدوں اوہ تفلس (تبلیسی وچّ Кавказ (کاکیسس) اخبار لئی کم کر رہا سی۔ اس نام وچوں روسی جیون بارے اس اندر کھولدی کڑتن اتے کوڑا سچ کہن دی منشا جھلکدی اے۔ گورکی دی پہلی کتاب Очерки и рассказы (لیکھ تے کہانیاں) (1898) نوں سنسنیخیز کامیابی حاصل ہوئی اتے اک لکھاری وجوں اسدا جیون شروع ہو گیا۔ اسنے لگاتار لکھنا شروع کر دتا۔ ساہت رچنا نوں اوہ سہجاتمک عمل نالوں ودھ سماج نوں بدل دین والی نیتک تے سیاسی کاروائی سمجھدا سی (بھاویں اوہنے سٹائل اتے روپ لئی سخت محنت کیتی)۔ اسنے سبھ توں ہیٹھلے طبقے دے اتے سماج دے ہاسیئے تے رہندے لوکاں دے جیون نوں چتریا۔ اسنے نہ صرف اوہناں دے جیون دیاں اوکڑاں، اپماناں،اتے وہسیکرن دی ہی، سگوں اوہناں دے اندر مگھدی مانوتا دی چنگیاڑی دی وی گلّ کیتی۔

1892 وچّ اوہناں دی پہلی کہانی ‘مکر چدرا’ شائع ہوئی۔ اوہناں دیاں ارمبھک کرتیاں وچّ رومانسواد اتے ریئلزم دا میل وکھائی دندا اے۔ باز دا گیت (1895)، طوفان دا گیت (1895) اتے بڈھی ازرگیل (1901) نامک کرتیاں وچّ کرترقی وادی بھاوناواں ظاہر ہو گئیاں سن۔ دو ناولاں، پھوما گوردیئیو (1899) اتے تنّ جنے (1901) وچّ اوہناں نے شہر دے امیر اتے غریب لوکاں دے جیون دا ذکر کیتا اے۔ 1899–1900 وچّ گورکی دی جان پچھان چیکھو اتے ٹالسٹائی نال ہوئی۔ اسی ویلے ولوں اوہ کرترقی وادی تحریک وچّ حصہ لین لگے۔ 1901 وچّ اوہ پھر گرفتار ہوئے اتے قید بھگتی۔ 1902 وچّ سائنس اکادمی نے اس نوں آنریری میمبر دی اپادھی دتی پر روسی جار نے اسنوں ردّ کر دتا۔

رچناواں

میکسم گورکی (28 مارچ 1868-18 جون 1936) دا بچپن دا ناں الیکسی میکسیمووچ پیشکوو سی ۔ اوہ روس دے اک مشہور لکھاری، ناٹک کار، شاعر اتے انقلابی سن ۔ اوہناں دی رچنا 'ماں' دنیاں دے ساہت وچ سبھ توں ودھ پڑھیاں جان والیاں رچناواں وچوں اک اے ۔

باز دا گیت

باز دا گیت کہانی دا شعری روپ

طوفانی پیتریل دا گیت

چھبی آدمی اتے اک کڑی

کامریڈ میکسم گورکی

دانکو دا بلدا ہویا دل

غدار دی ماں

ایسٹر

ہڑتال

اک پاٹھک

شاعر: اک ریکھا چتر

کولوشا میکسم گورکی

ماہیگیر دی نصیحت

نیتکتا دا پجاری

نیلیاں اکھاں والی عورت

پول-کھولھ

سٹیپی دے میداناں وچّ

سرنگ

اوہ چوہی جہی کڑی

اوہ منڈا

وڈے دن دی اک کہانی

ناول

٭ پویل یتیم (Горемыка Павел، 1894)

٭ پھوما گوردیئیو (Фома Гордеев، 1899)

٭ تنّ جنے (Трое، 1900)

٭ ماں (1906)

٭ نکمے بندے دی کہانی/جاسوس (1907)

٭ پاپاں دا اقبال (1908)

٭ اوکوروو سٹی (Городок Окуров، 1908)

٭ متویئی کوجیمیاکن دا جیون (Жизнь Матвея Кожемякина، 1910)

٭ ارتامانوو بجنیسّ (1925) ٭ کلم سامگن دا جیون

٭ چمبک (1928)

٭ پریت (1936)

ناٹک

٭ پیٹی برجوا (Мещане، 1901)

٭ تہہ خانہ (روسی ناٹک) (На дне، 1902)

٭ سمرپھوک (Дачники، 1904)

٭ سورج دے بچے (Дети солнца، 1905)

٭ بربر (Варвары، 1905)

٭ دشمن (Враги، 1906)

٭ آخری لوک (1908)

٭ ریسیپشن (1910)

٭ عجیب لوک (1910)

٭ واسا زیلیجنووا (1910)

٭ زوکوو (1913)

٭ جائلی دھن (1913)

٭ بڈھا آدمی/ججّ/ستارک (1915، سودھیا 1922، 1924)

٭ کاما سلوووتیکوو (1920)

٭ سوموو اتے ہور (1930)

٭ ییگور بلیچیو (1932)

٭ دوستیگائیو وغیرہ (1933)

ایہہ برجوا وچاردھارا دے خلاف سن۔ اوہناں دے تعاون نال ‘نواں جیون’ بولشیوک اخبار دا پرکاشن ہو رہا سی۔ 1905 وچّ گورکی پہلی وار لینن نوں ملے۔ 1906 وچّ اوہ ودیس گئے، اتھے ہی ایہناں نے امریکہ وچّ پیلے دینت دا شہر نامک اک رچنا لکھی، جس وچّ امریکی برجوا رہتل دے پتن دا وئنگاتمک چتر دتا گیا سی۔ ڈرامہ 'دشمن' (1906) اتے ماں (1906) وچّ گورکی نے برجوا لوکاں اتے مزدوراں دے جدوجہد دا ونرن کیتا اے۔ ایہہ عالمی ساہت وچّ پہلی وار اس پرکار اتے اس موضوع دا اداہرن اے۔ ایہناں رچناواں وچّ گورکی نے پہلی وار کرترقی کاری مزدور دا چتر دتا۔ لینن نے ایہناں کرتیاں دی پرشنسا کیتی۔ 1905 دی کرترقی دی ہار دے بعد گورکی نے اک لگھو ناول - پاپاں دا اقبال (اسپاوید) لکھیا، جس وچّ کئی ادھیاتموادی بھلاں سن، جنہاں دے لئی لینن نے اسدی سخت تنقید کیتی۔ آخری لوک اتے نکمے بندے دی کہانی (1911) وچّ سماجی کریتیاں دی تنقید اے۔ عجیب لوک ڈرامے (1910) وچّ برجوا بدھیجیویاں دا وئنگاتمک ذکر اے۔ ایہناں سالاں وچّ گورکی نے بالشیوک خبراں پتراں جویجدا اتے پراودا لئی کئی لیکھ وی لکھے۔ 1911–13 وچّ گورکی نے اٹلی دیاں کہانیاں لکھیاں جنہاں وچّ آزادی، انسان، جنتا اتے محنت دی پرشنسا کیتی گئی سی۔ 1912–16 وچّ روس وچّ کہانی مجموعہ شائع ہویا سی جس وچّ اوس ویلے دے روسی محنت کشاں دی مشکل زندگی دا پرتیبمب ملدا اے۔

آپ بیتی

گورکی یاسنایا پولیانا وچّ لیو تالستائے نال، 1900

٭ میرا بچپن(1912–13) ٭ میرے ساگردی دے دن (1914) ٭ میرے وشوودیالے (1923) ایہناں وچّ اس نے اپنی جیون کہانی درج کیتی۔ 1917 دی اکتوبر کرترقی دے بعد گورکی وڈے پیمانے اتے سماجی کم کر راے سن۔ اوہناں نے عالمی ساہت پرکاشن گھر دی قیام کیتی۔ 1921 وچّ روگ دے کارن گورکی علاج لئی ودیس گئے۔ 1924 توں اوہ اٹلی وچّ راے۔ ارتامانوو بجنیسّ ناول وچّ (1925) روسی پونجیداراں اتے مزدوراں دی تنّ پیڑیاں دی کہانی پیش کیتی۔ 1931 وچّ اوہ اپنے دیس پرط آئے۔ اوہناں نے کئی پترکاواں اتے کتاباں دا اڈیٹنگ کیتا۔ سچے منکھاں دی جیونی اتے شاعر دی لائبریری نامک پستکمالاواں نوں اوہناں نے پروتساہن دتا۔ ییگور بلیچیو وغیرہ (1932) اتے دوستیگائیو وغیرہ (1933) ناٹکاں وچّ گورکی نے روسی پونجیداراں دے وناش دے لازمی کارناں دا ذکر کیتا۔ گورکی دی آخری رچنا - کلم سامگن دی جیونی (1925–1936) اپورن اے۔ اس وچّ 1880–1917 دے روس دے ماحول دا وستارپورن چترن کیتا گیا اے۔ گورکی سوویت لکھاری سنگھ دے سبھاپتی سن۔ اوہناں دی سمادھی ماسکو دے کریملن دے نیڑے اے۔ ماسکو وچّ گورکی عجائب-گھر دی قیام کیتی گئی سی۔ نجھنی ناوگورود نگر نوں گورکی نام دتا گیا سی۔ گورکی دیاں کرتیاں دا سوویت سنگھ دے اتے سارے دنیا دے پرگتیشیل ساہت اتے گہرا اثر پیا۔ گورکی دی کئی کرتیاں بھارتی بولیاں وچّ ترجمہ ہوئیاں ہن۔ مہان ہندی لکھاری پریمچند گورکی دے پیروکار سن۔

مشہوری

اسمرتھ یگ دے سمرتھ لکھاری دے روپ وچّ میکسم گورکی نوں جنہاں اعزاز ، کیرتی اتے مشہوری ملی ، اونی شاید ہی کسے ہور لکھاری نوں اپنے جیون وچّ ملی ہوویگی۔ اوہ کرانتیدرشٹا اتے یگدرشٹا ساہتکار سن۔ جم دے ویلے اپنی پہلی چیخ دے بارے وچّ آپ گورکی نے لکھیا اے - مینوں پورا بھروسہ اے کہ اوہ نفرت اتے خلاف دی چیخ رہی ہوویگی۔

اس پہلی چیخ دی گھٹنا 1868 دی 28 مارچ دی 2 وجے رات دی اے لیکن نفرت اتے خلاف دی ایہہ چیخ اج انے سال بعد وی سنائی دے رہی اے۔ ایہہ اجوکا کوڑا سچ اے اتے گورکی دا شبدی مطلب ہور کوڑا اے۔ نجھنی نوووگرود ہی نہیں دنیا دا ہر اک نگر اوہناں دی اس چیخ توں جانو ہو گیا اے۔

الیموضوع میکسمیوچ پیشکوپھ میکسم گورکی پیڑا اتے جدوجہد دی وراثت لے کے پیدا ہوئے۔ اوہناں دے پیؤ لکڑی دے صندوق بنایا کردے سن اتے ماں نے اپنے ماں - پیؤ دی اچھا دے خلاف ویاہ کیتا سی ، پر میکسم گورکی ستّ سال دی عمر وچّ یتیم ہو گئے۔ اوہناں دی چیلکاش اتے ہور کرتیاں وچّ وولگا دا جو سنجیو چترن اے، اسدا کارن ایہی اے کہ ماں دی ممتا دیاں لہراں توں ونچت گورکی وولگا دیاں لہراں اتے ہی بچپن توں سنرکشن حاصل کردے راے۔

سماج واد دا اصول

سامواد اتے آدرشمولک یتھارتھواد دے پرستتکرتا میکسم گورکی تیاگ، ساہس اتے سرجن سمرتھا دے جیونت پرتیک سن۔ اوہناں دی درڑھ مانتا سی کہ انسان نوں اسدی پیداوار سمرتھا دے مطابق روزی کماؤن لئی محنت دے موقعے دتے جانے چاہیدے ہن اتے اسدیاں کلّ خاندانی ضرورتاں دی پورتی لئی تنخواہ جاں وستاں ملنیاں چاہیدیاں ہن۔ اتے ویلے نال ایہی تتھ سماج واد دا اصول بن گیا۔ گورکی دا وشواس ورگہین سماج وچّ سی اتے اس ادیش-پورتی لئی اوہ رکتمئی کرترقی نوں وی اچت سمجھدے سن۔

اوہناں دیاں رچناواں دا حقیقت پسند سنیہا صرف روس تکّ ہی سیمت نہیں رہا۔ اوہناں دے رچنا دور وچّ ہی اوہناں دی کرتیاں وشوبھر وچّ حرمن پیاریاں ہونیاں ارمبھ ہو گئیاں۔ اوہناں دیاں رچناواں دے کتھانک دے نال - نال اوہ سدیوی یگبودھ وی اے۔

اوہناں دا کرترقی کاری ناول ماں جسنوں برطانوی بھارت وچّ پڑھنا اپرادھ سی، حقیقت پسند تحریک دا سجیو اعلان - پتر اے۔ ماں دا ہیرو اے پاویل بلاسیو، جو اک عام اتے دردر مل مزدور اے۔ پاتر دے چرتر وچّ سبلتاواں اتے دربلتاواں، اچھائیاں اتے برائییاں، کمزوریاں سارا کجھ اے۔ ایہی کارن اے کہ پاویل بلاسیو دا چرتر سانوں بہت ڈونگھائی تکّ چھو جاندا اے۔

گورکی نے اپنے جیون چرتر دے زریعہ نال اوس ویلے دے جدوجہداں اتے کٹھنائیاں دا سمرتھ بمب سرجن کیتا اے۔ میرا بچپن اس سچائی دا جولنت اداہرن اے۔ اپنے آخری ناول ‘د لائپھ آف کلم سامگن’ وچّ لکھاری نے پونجیواد، اسدے ترقی اتے پتن دا لیکھا پیش کیتا اے اتے اس پرنالی دے ترقی دا نام دتا اے، جسدے کارن روس دا پہلاں سماج وادی راج قائم ہویا۔ لکھاری نے اس ناول نوں 1927 وچّ ارمبھ کیتا اتے 1936 وچّ ختم کیتا۔ گورکی نے اپنے دیس اتے دنیا دی جنتا نوں پھاشیواد دی اصلیت توں واقف کرایا سی۔ گورکی اج ساڈے وچّ نہیں ہن پر اوہناں دے آمورت ساڈے وچّ زندہ ہن۔