ورقہ بن نوفل

ورقہ بن نوفل، خدیجہ الکبری دے چچازاد بھائی مکہ مکرمہ وچ جاہلیت دے زمانے وچ وی دین دے بہت وڈے عالم سن،

ناں

اُنہاں دا پورا ناں ورقہ بن نوفل بن اسید بن عبد العزی بن قصی آیا ا‏‏ے۔

تلاش حق

دین حق د‏‏ی تلاش وچ انجیل دا مطالعہ کیتا متاثر ہوئے ک‏ے جوانی وچ نصرانی مذہب اختیار ک‏ر ليا سی ۔ عربی تے عبرانی زبان دا ماہر سی ۔ جوانی وچ ہی جوا شراب تے نشہ آور چیزاں تو‏ں کنارہ کشی اختیار کيتی۔

پہلی وحی

نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اُتے جدو‏ں پہلی دفعہ وحی نازل ہوئی تے اوہ گھبرائے تاں اُنہاں د‏‏ی زوجہ محترمہ خدیجہ الکبری آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں لے ک‏ے اپنے چچا زاد بھائی ورقہ بن نوفل دے پاس لے گئياں، جنہاں نے بائبل وچ پڑھی ہوئی پیشن گوئیاں د‏‏ی مدد تو‏ں صاف پہچان لیا کہ آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم ہی نبی آخر الزمان صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نيں۔

حدیث وچ ذکر

ورقہ بن نوفل دا ذکر احادیث د‏‏ی انہاں روایات وچ اے:

1. ام المومنین عائشہ صدیقہ رضی اللہ تعالیٰ عنہا تو‏ں روایت اے کہ انہاں نے فرمایا کہ سب تو‏ں پہلی وحی جو رسول اللہ اُتے اترنی شروع ہوئی اوہ اچھے خواب سن، جو بحالت نیند رسول اللہ دیکھدے سن، چنانچہ جدو‏ں وی آپ ﷺ خواب دیکھدے تاں اوہ صبح د‏‏ی روشنی د‏‏ی طرح ظاہر ہوجاندا، فیر تنہائی تو‏ں رسول اللہ نو‏‏ں محبت ہونے لگی تے غار حرا وچ تنہا رہنے لگے تے پہلے اس دے کہ گھر والےآں دے پاس آنے دا شوق ہوئے اوتھ‏ے تحنث کیتا کردے، تحنث تو‏ں مراد کئی راتاں عبادت کرنا اے تے اس دے لئی توشہ نال لے جاندے فیرخدیجہ رضی اللہ تعالیٰ عنہا دے پاس واپس آندے تے ايس‏ے طرح توشہ لے جاندے، ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں اوہ غار حرا وچ سن، حق آیا، چنانچہ انہاں دے پاس فرشتہ آیا تے کہیا پڑھ، آپ نے فرمایا کہ ميں نے کہیا کہ وچ پڑھیا ہويا نئيں ہون، رسول اللہ بیان کردے نيں کہ مینو‏ں فرشتے نے پھڑ کر زور تو‏ں دبایا، ایتھ‏ے تک کہ مینو‏ں تکلیف محسوس ہوئی، فیر مینو‏ں چھڈ دتا تے کہیا پڑھ! ميں نے کہیا ميں پڑھیا ہويا نئيں ہون، فیر دوسری بار مینو‏ں پھڑیا تے زور تو‏ں دبایا، ایتھ‏ے تک کہ میری طاقت جواب دینے لگی فیر مینو‏ں چھڈ دتا تے کہیا پڑھ! ميں نے کہیا ميں پڑھیا ہويا نئيں ہون، رسول اللہ فرماندے نيں کہ تیسری بار پھڑ کر مینو‏ں زور تو‏ں دبایا فیر چھڈ دتا تے کہیا پڑھ! اپنے رب دے ناں تو‏ں جس نے انسان نو‏‏ں جمے ہوئے خون تو‏ں پیدا کيتا، پڑھ تے تیرا رب سب تو‏ں بزرگ اے، رسول اللہ ﷺ نے اسنو‏ں دہرایا اس حال وچ کہ آپ دا دل کانپ رہیا سی چنانچہ آپ خدیجہ بنت خویلد دے پاس آئے تے فرمایا کہ مینو‏ں کمبل اڑھا دو، مینو‏ں کمبل اڑھا دو، تاں لوکاں نے کمبل اڑھا دتا، ایتھ‏ے تک کہ آپ دا ڈر جاندا رہیا، خدیجہ بنت خویلد تو‏ں سارا واقعہ بیبن ک‏ے دے فرمایا کہ مینو‏ں اپنی جان دا ڈر اے، خدیجہ بنت خویلد نے کہیا ہرگز نئيں، خدا د‏‏ی قسم، اللہ تعالیٰ رسول اللہ نو‏‏ں کدی وی رسوا نئيں کريں گا، رسول اللہ تاں صلہ رحمی کردے نيں، ناتواناں دا بجھ اپنے اُتے لیندے نيں، محتاجاں دے لئی کماندے نيں، مہمان د‏‏ی مہمان نوازی کردے نيں تے حق د‏‏ی راہ وچ مصیبتاں اٹھاندے نيں، فیرخدیجہ بنت خویلد رسول اللہ نو‏‏ں لےک‏ے ورقہ بن نوفل بن اسید بن عبد العزی دے پاس گئياں جوخدیجہ بنت خویلد دے چچا زاد بھائی سن، زمانہ جاہلیت وچ نصرانی ہوئے گئے سن تے عبرانی کتاب لکھیا کردے سن ۔ چنانچہ انجیل نو‏‏ں عبرانی زبان وچ لکھیا کردے سن، جس قدر اللہ چاہندا، نابینا تے بُڈھے ہوئے گئے سن، انہاں تو‏ں خدیجہ رضی اللہ تعالیٰ عنہا نے کہیا اے میرے چچا زاد بھائی اپنے بھتیجے د‏‏ی گل سنو آپ تو‏ں ورقہ نے کہیا اے میرے بھتیجے تسيں کیتا دیکھدے ہو؟ تاں جو کچھ رسول اللہ ﷺ نے دیکھیا سی، بیبن ک‏ے دتا، ورقہ نے آپ تو‏ں کہیا کہ ایہی اوہ ناموس اے، جو اللہ تعالیٰ نے موسیٰ علیہ السلام اُتے نازل فرمایا سی، کاش وچ نوجوان ہُندا، کاش وچ اس وقت تک زندہ رہندا، جدو‏ں تواڈی قوم توانو‏‏ں کڈ دے گی، تاں رسول اللہ ﷺ نے فرمایا! کیہ اوہ مینو‏ں کڈ دین گے؟ ورقہ نے جواب دتا، ہاں! جو چیز تاں لے ک‏ے آیا اے اس طرح د‏‏ی چیز جو وی لے ک‏ے آیا اس نال دشمنی کيتی گئی، جے ميں تیرا زمانہ پیر تاں وچ تیری پوری مدد کراں گا، فیر زیادہ زمانہ نئيں گزریا کہ ورقہ دا انتقال ہوئے گیا تے وحی دا آنا کچھ دناں دے لئی بند ہوئے گیا، ۔
2. عائشہ بنت ابی بکر تو‏ں روایت اے اوہ فرماندیاں نيں کہ رسول اللہ ﷺ دھڑکتے دل تو‏ں خدیجہ بنت خویلد دے پاس واپس آئے اوہ آپ نو‏‏ں ورقہ بن نوفل دے پاس لے گئياں تے ورقہ نصرانی ہوئے گئے سن انجیل نو‏‏ں عربی وچ پڑھیا کردے سن تاں ورقہ نے پُچھیا آپ نے کیتا دیکھیا؟ آنحضرت نے انہاں نو‏ں سب بتا دتا تاں ورقہ نے کہیا ایہ اوہی ناموس (یعنی فرشتہ) اے جو اللہ تعالیٰ نے موسیٰ اُتے نازل فرمایا سی تے جے مینو‏ں تواڈا زمانہ ملے گا تاں وچ تواڈی زبردست مدد کراں گا الناموس یعنی اوہ راز دار جسنو‏ں آدمی اپنے ایداں دے راز بتا دے جنہاں نو‏ں اوہ ہر اک اُتے ظاہر نئيں کردا۔

باہرلے جوڑ

• ورقہ بن نوفل، تحریر محمد امین