پنجابی ثقافت دے مکھ سومے
سبھیاچار بے انت انشاں دا مپناہ اے۔ اس دا ہر اکّ انش کتو نہ کتو شروع ہندا اے، اتے سبھیاچار سسٹم وچ تھاں پا کے اس دی عمل دے مطابق ترقی کردا اے تے اوہ اپنے کارز نبھاؤندا اے۔ سبھیاچار جہناں انشاں دی لوڑ ہندی اے اوہناں نوں رکھ کے باقی دے ردّ کر دندا اے۔
سبھیاچار ساریاں دی ساریاں نوں دین اے۔ پانی دے انوآں وانگ جڑیاں ہویاں ہن ۔ اتے سمچے وہن نوں روپ دیدیاں ہن۔جہڑیاں لہراں اکّ ویلے اپر ہندیاں ہن تے اوہ اکّ دوجے وچ گمّ ہو جاندیاں ہن تے اوہناں نوں پچھانیاں وی نہیں جاندا۔مقامی سبھیاچار دیاں اپنیاں وشیشتائیاں ہندیاں ہن۔ایہہ اپنے وچ وڑدے آ رہے اپرے سبھیاچار دے پبھاو دے خلاف تکھا پتکرم دیندا اے۔اس نوں اپنی پتبھا مطابق ڈھالدا اے۔اپنا انکھڑ انگ بنا لیندا اے اتے اپنی نویں نویں بنائی اکائی وچ اپنی ولکھنتا نوں قائم رکھدا اے۔ایہہ عمل اکّ اکائی توں دوجی اکائی تک چلدا رہندا اے جس نال مگروں آؤن والی اکائی تک پہلی نالوں ہمیشہ ہی ودھیرے امیر اے"[۱]
پنجابی سبھیاچار دے مول سومے دی تشریح[سودھو]
پنجابی سبھیاچار دے مول سومیاں وچ اوہ سارا کجھ آ جائےگا جس نے اس نوں گھڑن،قائم، اگے ودھاؤن وچ حصہ پایا اے۔
ایہناں سومیاں نوں تن طبقےآں وچ ونڈیا جا سکدا اے۔
- مقامی سومے
- بھارتی سومے
- بدیشی سومے
مقامی سومے[سودھو]
مقامی سومے اوہ ہندے ہن، جس وچ سبھیاچار دی اپنی ہوند دے عمل، جغرافیائی حالت، لوکیان۔ اپنی ہوند تے عمل کسے وی سبھیاچار دا بنیادی سوما اس دی اپنی ہوند ہندی اے۔ ہر اکّ جیودا جاگدا سبھیاچار اپنے ہی انشاں نوں نویاؤندا اپنے ہی انشاں نوں سرجدا تے اوہناں توں ہی نویں انش سرجدا اے اتے انچاہے انشاں نوں ردّ کردا اے۔[۲]
بھگولک[سودھو]
بھگولک حالتاں نوں اپنے آشیا دے مطابق ڈھالن دی پکریاں جاری جاری اے نویں-نویں انش سرجدا ہن، جویں: ہرا انقلاب، نویاں-نویاں فصلاں آدی۔
لوکیان[سودھو]
اوہ علم جو پیڑی در پیڑی در اگے چلدا اے۔جویں:_ پورن بھگت،راجا رسالو دے کہانیاں، لکوکہانیاں، آدی۔
بھارتی سومے[سودھو]
جس وچ اوہ سارا کجھ آ جائےگا،جو کجھ پنجابی سبھیاچار نے اپنے وڈیرے گروہ،بھارتی چو گردے توں لیا اے۔ اس وچ پنجابی سبھیاچار توں پہلاں دے سبھیاچار وی آ جانگے۔مقامی سومیاں توں علاوہ کجھ ایسے سومے وی ہن جو مقامی نہیں پر بھارت توں باہرو وی نہیں آئے، جویں:_ وید،اپنشد، پران،گنتھ، مہانکاوِ آدی،
- بنارس دا کبیر پنجاب لئی اکّ پبھاو اے تاں گرو گوبند سنگھ جی بنگالی،تامل دے لکھاریاں دا پیرنا سروت اے۔
- گرو گنتھ صاحب بھارتی پدھر اتے پنجابی سبھیاچار دے آدان پدان دی چنگی اداہرن اے، جس وچ مہانراسٹر،گجرات آدی دے سومے آ جاندے ہن۔
بدیشی سومے[سودھو]
جہڑے انش-پرسار جاں سبھیاچاریکرن راہی پنجابی سبھیاچار وچ شامل ہوئے ہن۔[۳]
آریا لوک جدوں سپت-سندھو وچ آئے تاں اوہناں نے اتھوں دے مقامی واسیا اپنے لئی جہڑے کہ دراوڑ منے جاندے ہن اتِ دے حقارت بھرے لفظ ورتے۔ اسلام توں کاغذ،سنگیت،نکّ مورتی،لکھت آدی توں پنجابی سبھیاچار وچ لیادیں۔
اج دے سبھیاچاریکرن دا عمل ہور وڈا اتے دنیا ویاپی ہو گیا اے۔ ٹیلیویژن تے موبائل دے آؤن نال اسیں نویں انش سبھیاچار وچ سرجے تے گھہن کیتے۔ جہناں نال ساڈا سدھا واہ نہیں اے، اس وچ نویں سبھیاچار دے انش وی آ جاندے ہن۔
حوالے[سودھو]
- ↑ بھگوت سرن اپباب "فیڈرز آف انڈین کلچر"1973(ہندی ترجمہ بھارتیی سنسکتی کے شروت ناں ہیٹھ ملدا اے)
- ↑ گربخش سنگھ پریت لڑی نے بہت سارے نویں وچار اتے سبھیاچار انش پنجابی وچ لیاندے۔پر اوہناں نوں ظاہر کرن لئی اس اپنی بولی دے شبد بھنڈار نوں مانجیاں،سنواریاں، اتے ورتیاں، جس کرکے اس دے اتے اس دے پاٹھکاں وچکار ودھیاں تعلق اے۔
- ↑ “خالص سبھیاچار نام دی دنیا وچ کوئی چیز نہیں۔ ہر سبھیاچار دوجے سبھیاچار توں انش لے کے اپنے سسٹم وچ رچاؤندا رہندا اے،اتے اسے طرحاں اپنے انش دوجیاں نوں دیندا رہندا اے۔” رالف لنٹن د سٹڈی آف مین 1936 پنہ نن-326-27