پنجابی جنتری

پنجابی جنتری یا پنجابی کیلنڈر، پنجاب دے مہاراجا بکرماجیت دے زمانے دی جنتری اے۔ پنجابی کیلنڈر سورجی نظام اُتے مشتمل اے جو 57 ء وچ راجا بکرما دتّ دے راج دوران شروع کیتا گیا سی۔ ایہدا پہلا مہینا چیت اے۔ پہلی چیت نوں نویں پنجابی سال دے آغاز اُتے پنجابی رہتل دیہاڑ منایا جاندا اے۔

ایہدی بنیاد برصغیر پاک و ہند دے شمالی حصے پنجاب اُتے قائم قدیم سلطنت دے راجا بکرماجیت نے اپݨی بادشاہت دے آغاز اُتے رکھی سی۔ راجا بکرم / وکرم / وکرما / بکرما دت دا اصل ناں وِکرما دتیا (Vikrama Ditya) سی۔ جیہدی پیدائش 102 قبل مسیح نوں بیان کیتی جاندی اے۔ پرمار گندھار ورسنا (Gandharvarsena) دا دوجا پتر سی۔ اس علاقے اُتے پہلاں اک ہور حاکم راجا ساکا نے حکومت کیتی سی جیہدی اولاد نوں ساکا کہیا جاندا اے۔ 57 ء قبل مسیح نوں راجا بکرم جیت نے قدیم تے مضبوط ترین ساکا سلطنت دے بادشاہ شاکاس (shakas) نوں شکست دِتی تے اس شکست نوں ہمیشا لئی یاد گار بݨاوݨ واسطے اک کیلنڈر دا آغاز کیتا جیہڑا کہ اج دیسی کلینڈر، بکرمی کیلنڈر تے پنجابی کیلنڈر دے ناں ناݪ رائج اے۔ راجا بکرم جیت 117 سال تک زندہ رہیا تے 15ء نوں فوت ہویا۔

پنجابی دیسی کیلنڈر دی بنیاد اُتے نویں جنوبی ایشیائی کیلنڈر

پنجابی بکرمی کیلنڈر تے ایہدے مہینےآں دے ناں واں اُتے مبنی بعد وچ بنائے گئے کیلنڈر بھارت ، بنگلا دیش تے نیپال وچ استعمال ہُندے نیں۔ ایہناں کیلنڈراں وچ ہندی کیلنڈر، نیپالی کیلنڈر، بنگالی کیلنڈر تے نانک شاہی سِکھ کیلنڈر شامل نیں۔ ایہ سَبھ کیلنڈر پنجابی جنتری (بکرمی کیلنڈر) توں بعد وچ مُختلِف ادوار وچ تیار کیتے گئے سی۔ ایہناں وچ وی اوہی مہینے استعمال کیتے جاندے نیں جیہڑے پنجابی جنتری وچ شامل نیں۔

ہندی کیلنڈر

ہندی کیلنڈر، پنجابی کیلنڈر توں 135 سال بعد شروع کیتا گیا۔ 2020ء عیسوی وچ ہندی کیلنڈر دا سال 1942 سی۔

بنگالی کیلنڈر

بنگالی کیلنڈر، پنجابی کیلنڈر توں 650 سال بعد شروع کیتا گیا۔ 2020ء عیسوی وچ بنگالی کیلنڈر دا سال 1427 سی۔

نیپالی کیلنڈر

نیپالی کیلنڈر، پنجابی کیلنڈر توں 936 سال بعد شروع کیتا گیا۔ 2020ء عیسوی وچ نیپالی کیلنڈر دا سال 1141 سی۔

نانک شاہی کیلنڈر

نانک شاہی کیلنڈر، پنجابی کیلنڈر توں 1526 سال بعد شروع کیتا گیا۔ 2020ء عیسوی وچ نانک شاہی کیلنڈر دا سال 551 سی۔ ایہ سِکھاں دا مذہبی کیلنڈر اے جیہڑا سکھ مذہب دے بانی گرو نانک دی پیدائش دے سال 1469ء عیسوی توں شروع کیتا گیا اے۔ ایہ کیلنڈر گرو نانک دی وفات توں بہت بعد وچ سکھ مذہبی اکابرین نے بکرمی کیلنڈر دی بنیاد اُتے شروع کیتا سی، بکرمی کیلنڈر دے مہینےآں نوں اس کیلنڈر وچ برقرار رکھیا تے چیت نوں پہلا مہینا قرار دِتا۔ نانک شاہی کیلنڈر نوں ترامیم کر کے باقاعدہ 1998ء عیسوی وچ اپنایا گیا تے 1999ء عیسوی وچ شرومنی گردوارہ پربندھک کمیٹی نے ایہ کیلنڈر جاری کر دِتا۔

پنجابی کیلنڈر دی ترتیب

اس کیلنڈر وچ سال دے 365 دن نیں۔ 9 مہینے 30 دن دے، اک مہینا وساکھ 31 دن دا تے دو مہینے جیٹھ تے ہاڑھ 32 دِناں دے نیں۔ اس سورجی کیلنڈر وچ سال چیت دے مہینے توں شروع ہُندا اے تے چھیکڑلا مہینا پھگݨ اے۔

پنجابی جنتری

نمبر	پنجابی مہینا	گریگوری مہینے
1	چیت	ادھ مارچ – ادھ اپریل
2	وساکھ	ادھ اپریل – ادھ مئی
3	جیٹھ	ادھ مئی – ادھ جون
4	ہاڑھ	ادھ جون – ادھ جولائی
5	سوݨ	ادھ جولائی – ادھ اگست
6	بھادوں	ادھ اگست – ادھ ستمبر
7	اسو	ادھ ستمبر – ادھ اکتوبر
8	کت	ادھ اکتوبر – ادھ نومبر
9	مگھر	ادھ نومبر – ادھ دسمبر
10	پوہ	ادھ دسمبر – ادھ جنوری
11	ماگھ	ادھ جنوری –ادھ فروری
12	پھگݨ	ادھ فروری – ادھ مارچ

پنجابی مہینے (چندر)

سن 2014/2015 دے چندر پنجابی مہینیاں دی اداہرن تھلے دتی ہوئی اے:

لڑی انک	مہینے دا ناں	متی	رتّ (سرکاری)	رتّ (پنجابی)	پورا چن	نواں چن
1.	چیت	17 مارچ 2014	وسنت رتّ	بسنت	15 اپریل 2014	30 مارچ 2014
2.	وساکھ	16 اپریل 2014	وسنت رتّ	بسنت	14 مئی 2014	29 اپریل 2014
3.	جیٹھ	15 مئی 2014	گرشما رتّ	روہی	13 جون 2014	28 مئی 2014
4.	ہاڑھ	14 جون 2014	گرشما رتّ	روہی	12 جولائی 2014	27 جون 2014
5.	سوݨ	13 جولائی 2014	ورکھا رتّ	برسات	10 اگست 2014	26 جولائی 2014
6.	بھادوں	11 اگست 2014	ورکھا رتّ	برسات	8 ستمبر 2014	25 اگست 2014
7.	اسو	10 ستمبر 2014	شرد رتّ	پت جھڑ	8 اکتوبر 2014	23 ستمبر 2014
8.	کت	9 اکتوبر 2014	شرد رتّ	پت جھڑ	6 نومبر 2014	23 اکتوبر 2014
9.	مگھر	7 نومبر 2014	ہیمنت رتّ	سیال	6 دسمبر 2014	22 نومبر 2014
10.	پوہ	7 دسمبر 2014	ہیمنت رتّ	سیال	4 جنوری 2015	21 دسمبر 2014
11.	ماگھ	6 جنوری 2015	ششیر رتّ	سیاݪ	3 فروری 2015	20 جنوری 2015
12.	پھگݨ	4 فروری 2015	ششیر رتّ	سیال	5 مارچ 2015	18 فروری 2015

پنجابی تہوار

تہوار	مہینا	سورجی یا چندری مہینا	متی
ماگھی	ماگھ	سورجی	1 ماگھ
ہولکا دہن	پھگݨ	چندری	پھگݨ دا پورا چن
ہولی	چیت	چندری	چیت دا پہلا دن پھگݨ دے پورے چن مگروں
رکھڑی	سوݨ	چندری	ساؤن دا پورا چن
وساکھی	وساکھ	سورجی	وساکھ مہینے دا پہلا دن
لوہڑی	پوہ	سورجی	پوہ دا آخری دن
تیاں	ساؤن	چندری	ساؤݨ مہینا
بسنت تہوار	ماگھ	چندری	نویں چن توں پنجواں دن

پنجابی لوک دھرم: تہوار

تہوار	مہینا	سورجی یا چندری مہینا	متی
گگا	بھادوں	چندری	9 بھادوں
سانجھی	اسو	چندری	نوراتری دا پہلا دن

پنجابی وچ دن

لڑی نمبر	پنجابی وچ دن	گریگوری کیلنڈر وچ دن
1.	پیر	Monday
2.	منگݪ	Tuesday
3.	بدھ	Wednesday
4.	جمعرات	Thursday
5.	جمعہ	Friday
6.	چھنچھر	Saturday
7.	اتوار	Sunday

ہور دیکھو

• نیپالی کیلنڈر
• بنگالی کیلنڈر
• ہندی کیلنڈر
• نانک شاہی کیلنڈر
• بکرمی کیلنڈر

حوالے