پنجاب دے پانیاں دا مسئلہ
ّبھارتی پنجاب دے پانیاں دا مسئلہ بھارت دی برطانوی ہند توں آزادی دے نال ای شروع ہو گیا سی ۔
پانی دوجے صوبےآں نوں دین دی پالیسی[سودھو]
دریائی پانیاں تے بھارت سرکار ولوں شروع توں ہی پنجاب نال دھکہ کیتا گیا اے تے پنجاب دے قدرتی سومے پانی وچوں دھکے نال بناں کوئی ملّ دتے مفت وچّ گوانڈھی صوبیاں راجستھان، ہریانہ تے دلی نوں دیکے پنجاب نوں معاشی پکھوں کنگال ہی نہیں کیتا اے، سگوں پنجاب دے کساناں نوں ٹیوبویلاں تے انحصار بنا کے قرضئی بنایا اے اتے خُدکشیاں کرن لئی مجبور وی کیتا اے۔ سٹے وجوں دھرتی ہیٹھلا پانی تیزی نال ہیٹھاں جا رہا اے تے لگبھگ ادھا پنجاب ڈارک زون وچّ آ کے بنجر بنن جا رہا اے۔
رپیریئن حق[سودھو]
دریائی پانیاں دے معاملے وچّ رپیریئن حق دا مطلب اے کہ پانی جس زمین وچوں قدرتی طور تے وہندا اے، اس دی ورتوں کرن دا اختیار اس زمین دے مالکاں دا اے۔ نرمدا دریا دے پانیاں تے راجستھان ولوں جتائے گئے حق نوں نرمدا واٹر ڈسپیوٹ ٹربنل نے ردّ کردے ہوئے فیصلہ سنایا سی کہ راجستھان وچوں نرمدا دریا دا کوئی حصہ لنگھدا نہ ہون کارن راجستھان اس دریا دا غیر رپیریئن صوبہ اے تے اس لئی نرمدا دریا وچوں پانی دا وی حقدار نہیں بندا۔ ستلج، بیاس اتے راوی دریا کدھرے وی راجستھان، ہریانہ جاں دلی وچّ نہیں وہندے اتے ایہناں دریاواں دے رپیریئن صوبے نہیں بندے۔
مل دا پانی[سودھو]
آزادی توں پہلاں پہلی جنگ عظیم توں بعد جد بیکانیر ریاست نوں گنگ نہر راہیں پانی دتا گیا سی تاں بیکانیر ریاست پنجاب نوں پانی دا سلانہ ملّ تاردا رہا اے اتے استوں پہلاں جد مہاراجہ پٹیالہ دے کہن تے 1873 وچّ سرہند نہر کڈھی گئی سی تاں ریاست پٹیالہ، ریاست نابھہ، ریاست جیند تے ریاست ملیرکوٹلا نوں پانی ملّ دتا گیا سی ۔ راجستھان، ہریانہ تے دلی کویں رپیریئن ہو گئے جو جغرافیائی پکھوں ایہناں ریاستاں توں اگانھ لنگھکے پیندے ہن۔
آزادی مگروں[سودھو]
آزادی توں ترنت بعد پاکستان نال ستلج- بیاس دے پانیاں دے جھگڑے دے چلدیاں سرکھیا نوں مکھ رکھدے ہوئے حسینیوالا ہیڈ ورکس دی تھاں تے 1950 وچّ جد ہریکے ہیڈ ورکس بناؤن دا فیصلہ کیتا تاں مرکز نے 1955 وچّ ہریکے ہیڈ ورکس توں دھکے نال 18500 کیوسک دی راجستھان نہر کڈھکے ستلج تے بیاس دریاواں دا پانی مفت وچّ راجستھان نوں دے دتا گیا تے پنجاب دے مالکی حق نوں نظر انداز کر دتا گیا۔ سینٹرل واٹر اینڈ پاور کمیشن نے مادھوپور ہیڈورکس دے لوہے دے گیٹ پرانے ہون کارن اندازا لگایا سی کہ روزانہ 100 کیوسک پانی ایہناں گیٹاں وچوں لنک ہوکے روزانہ پاکستان جا رہا اے، اتے 100 کیوسک پانی دی قیمت 100 کروڑ روپئے سلانہ آنکی گئی سی، اس طرحاں ہریکے ہیڈورکس توں روزانہ 18500 کیوسک پانی جا رہا اے جسدی سلانہ قیمت 18500 کروڑ روپئے بندی اے اتے پچھلے 50 سالاں وچّ ہن تکّ راجستھان لگبھگّ سوا نو لکھ کروڑ روپئے دا پانی پنجاب توں مفت وچّ لے چکا اے۔ دوجے پنجاب سرکار ہر سال کساناں نوں مفت بجلی تے لگبھگ 7000 کروڑ روپئے خرچ کر رہی اے۔ اس توں علاوہ کساناں نوں اپنے ٹیوبویل چلاؤن لئی ہزاراں کروڑ روپئے ڈیزل تے خرچنے پے رہے ہن اتے دھرتی وچوں زیادہ پانی کڈھن نال ہزاراں کروڑ روپئے بور ڈونگھے کرواؤن تے خرچنے پے رہے ہن۔
پنجاب دی ونڈ ویلے[سودھو]
پنجاب تے ہریانہ صوبے دی ونڈ ویلے وی پانیاں دے معاملے پنجاب نال دھکہ کیتا گیا اے۔ جد مدراس سٹیٹ وچوں بولی دی بنیاد تے نواں صوبہ آندھرا بنایا گیا تاں تنگبھدرا پروجیکٹ وچوں مدراس سٹیٹ نوں اک بوند پانی نہی دتا گیا سی، تنگبھدرا پروجیکٹ دی ونڈ رپیریئن سدھاتاں مطابق صرف آندھرا تے میسور سٹیٹ وچّ کیتی گئی سی، مدراس سٹیٹ نوں کوئی حصہ نہیں دتا گیا سی؛ پرتوں جدوں پنجاب-ہریانہ ونڈے گئے تاں پنجاب ریارگینائیجیشن ایکٹ وچّ اک بہت وڈا فرق پا دتا گیا، پر پنجاب ریارگینائیجیشن ایکٹ وچّ شبد “جانشین صوبے” لکھ دتا۔ اس طرحاں غیر رپیریئن ہریانہ نوں اترائدھکاری صوبہ ہون کرکے بھاکھڑا ننگل اتے بیاس پروجیکٹس وچّ دھکے نال حقدار بنا دتا گیا۔ جد کہ مدراس سٹیٹ دی ونڈ ویلے مدراس وی اترائدھکاری صوبہ سی، پر اسنوں اجیہا حق نہیں دتا گیا سی، اتھوں تکّ کہ مدراس (چینئی) شہر لئی پین لئی وی پانی نہیں دتا گیا سی۔ جیکر “جانشین صوبے” مطابق ہی ونڈ کرنی اے تاں پھر یمنا ندی دے پانی وچوں پنجاب نوں حصہ کیوں نہیں دتا گیا؟ اسدا کتے ذکر تکّ نہیں کیتا گیا۔ دلی تے راجستھان پنجاب دے جانشین صوبے کویں بن گئے؟
29 جنوری 1955 نوں اس ویلے دے مرکزی آبپاشی تے توانائی وزارت دی جس میٹنگ وچّ راجستھان نوں 80 لکھ ایکڑ فٹّ پانی دین دا فیصلہ لیا گیا سی، اس میٹنگ وچّ ہی پنجویں پیرے وچّ ایہہ وی فیصلہ لیا گیا سی کہ پانی دا ملّ لین بارے فیصلہ وکھری میٹنگ کرکے لیا جاویگا، پر بعد وچّ مرکز اتے راجستھان سرکار نے اکھاں بند کر لئیاں تے پنجاب دے پانیاں نوں بے رحمی نال لٹیا گیا۔ راجستھان، ہریانہ تے دلی کویں رپیریئن ہو گئے، جو جغرافیائی پکھوں ایہناں ریاستاں توں اگانھ لنگھکے پیندے ہن۔ مرکز سرکار پنجاب دے پانیاں دا بندا ملّ دوائے جاں خود دیوے، تاں کہ پنجاب دی معیشت پیراں سر آ سکے۔
اس لئی پنجاب ریارگینائیجیشن ایکٹ 1966 دی دھارا 78, 79 اتے 80 نوں ردّ کرکے تنگبھدرا پروجیکٹ وانگ بھاکھڑا ننگل تے بیاس پروجیکٹس دی ونڈ صرف رپیریئن صوبے پنجاب تے ہماچل پردیش وچّ کیتی جاوے۔ نہ صرف ستلج یمنا نہر دی مخالقت کیتیجاوے سگوں راجستھان، ہریانے تے دلی توں بھاکھڑا نہر دے پانی دا وی ملّ منگیا جاوے۔
ہور دھکہ[سودھو]
دھکے دا سکھر 1976 وچّ ایمرجینسی ویلے اندرا گاندھی ولوں کیتا گیا جد پنجاب پاس بچدے 72 لکھ ایکڑ فٹّ پانی وچوں 35 لکھ ایکڑ فٹّ ہریانے نوں اتے 2 لکھ اےکڑ فٹّ دلی نوں دے دتا گیا۔ کنی ستم جریپھی دی گلّ اے کہ پنجاب ورگے رپیریئن صوبے نوں 35 لکھ اےکڑ فٹّ پانی اتے راجستھان ورگے غیر رپیریئن صوبے نوں 80 لکھ اےکڑ فٹّ پانی پنجاب دی ہکّ پاڑکے راجستھان نہر راہیں دے دتا گیا۔ پھر 1982 وچّ شریمتی اندرا گاندھی ولوں سر: دربارا سنگھ دی بانہہ مروڑکے تے استعفے دا دبکا مارکے سپریم کورٹ وچوں پنجاب ریارگینائیجیشن ایکٹ 1966 دی دھارا 78, 79 تے 80 نوں چیلنج دندی رٹّ پٹیشن واپس کرواکے ہریانہ تے راجستھان نوں پانی دین دے اک سرے دے غیر قانونی اتے انیانئی سمجھوتے تے جبراً دستخط کروائے گئے، جس دے سٹے وجوں پنجاب دو دہاکے کالے دور وچوں گزریا۔ ایہہ سمجھوتہ ردّ کیتا جاوے تے پنجاب نوں دیس دے قانون تے سودھان مطابق انصاف دتا جاوے ۔
دھکے دے ذمیدار[سودھو]
پنجاب نال ہوئے دھکے لئی اکالی وی کانگرس دے برابر دے دوشی ہن، اکالیاں نے پنجاب دیاں حقی منگاں نوں صرف سکھ دھرم دا مسئلہ بناکے پنجابیاں دے وڈا ہتاں دا ہمیشہ نقصان کیتا اے اتے غیر رپیریئن صوبیاں راجستھان ، ہریانہ تے دلی نوں پانی دین دے مصلے نوں قانونی طور تے چیلنج نہیں دتی۔ 1978 وچّ بادل سرکار نے ستلج یمنا نہر لئی زمین حاصل کرن لئی اک کروڑ روپیہ ہریانہ دی دیوی لال سرکار توں لیا اتے اس توں پہلاں گیانی ذیل سنگھ دی کانگرس سرکار نے اک کروڑ روپیہ نے لیا، پر نہر لئی پہلی وار زمین بادل سرکار نے ہی اکوائر کیتی سی تے اکالیاں دے راج وچّ ہی ایہہ نہر بنی سی۔ پنجاب اندر اک کروڑ پنج لکھ اےکڑ دے قریب واہی ہیٹھ اے اتے دو فصلاں والا اے، اس وچوں 98 پرتیشت سینجو اے۔ اکلی جیری ہیٹھ لگبھگ 75 لکھ اےکڑ رقبہ اے اتے کھیتی باڑی یونیورسٹی مطابق جیری لئی پرتی اےکڑ پنج فٹّ پانی دی لوڑ اے، اس لحاظ نال پنجاب نوں لگبھگ 5 کروڑ ایکڑ فٹّ پانی کھیتی باڑی لئی چاہیدا اے۔ پنجاب دے دریاواں دا سارا پانی ورتکے وی ایہہ لوڑ پوری نہیں کیتی جا سکدی۔ اس لئی ضروری اے کہ پانی دی ورتوں سنجم نال کیتی جاوے تاں کہ دھرتی ہیٹھلے پانی نوں آؤن والیاں پیڑیاں لئی بچایا جا سکے۔
جے پنجاب نوں پانی دی قیمت مل جائے[سودھو]
اس لئی جیکر پنجاب نوں اسدے پانی دا بندا ملّ دتا جاوے تاں ایہہ ناں صرف سارے سنچائی ہیٹھلے/واہی ہیٹھلے رقبے نوں کساناں نوں 100 پرتیشت سبسڈی دیکے ڈرپّ سنچائی اتے فوارہ سنچائی ہیٹھ لیاکے پانی دی لگبھگ 90 پرتیشت بچت کر سکدا اے، گرین ہاؤس تکنیکاں ‘تے 100 پرتیشت سبسڈی دیکے کھیتی وبھنتا لاگوُ کیتی جا سکدی اے، سگوں کھیتی سیکٹر وچّ ورتی جا رہی مفت بجلی دی بچت کرکے پنجاب دے ادیوگاں نوں ایہہ بجلی مفت دتی جا سکدی اے اتے مرن کرانے پہنچ چکے جاں بند ہو چکیاں صنغتاں نوں مڑ سرجیت کیتا جا سکدا اے۔ پنجاب دے تباہ ہو چکے تعلیمی تے صحتَ ڈھاچے نوں مضبوط کرکے پیراں تے کھڑا کیتا سکدا اے۔ روزگار دے نویں موقعے پیدا کیتے جا سکدے ہن۔ پنجاب دے آلودہ ہو رہے ماحول اتے ڈونگھے جا رہے دھرتی ہیٹھلے پانی نوں بچایا جا سکدا اے۔ کھیتی لئی سٹوریج، پروسیسنگ تے مارکیٹنگ لئی عالمی پدھر دا ڈھانچہ ترقی یافتہ کیتا جا سکدا اے۔ پنجاب نوں بچاؤن دا، نواں پنجاب سرجن دا ایہہ اک رستہ اے۔
نیویں ہندی پانی دی سطح[سودھو]
پنجاب دی معیشت دا دھرا واہی یوگ زمین اے اتے اس زمین دی زرخیز طاقت پوری طرحاں قدرتی سروتاں توں حاصل ہو سکدے پانیاں تے انحصار اے۔پانی دی سنجم رہت ورتوں اتے ودھ پانی دی منگ کردے غلط فصلی چکر کارن پنجاب دی دھرتی ہیٹھلے پانی دا دھراتل جیوں جیوں نیواں ہندا جا رہا اے، تؤں تؤں دریائی پانی تے کساناں دی نربھرتا وی ودھدی جا رہی اے۔ اس ویلے پانیاں دا مدعا پنجابیاں دے جین مرن دے سوال نال جڑیا ہویا اے۔جدوں وی پنجاب وچوں لنگھدے دریاواں دا پانی دوجے راجاں نوں دین دی گل چلدی اے تاں پنجابی اس نوں روکن لئی لڑن مرن نوں تیار ہو جاندے ہن۔ جدوں پنجاب دے پانیاں دی راکھی دے سوال تے سارے پنجابی اک آواز ہن تاں پنجاب دی کوئی سیاسی پارٹی وی لوک بھاوناواں توں الٹ جان دی زرئت نہیں کر سکدی۔ مان یوگ سپریم کورٹ نے ستلج یمنا لنک نہر دے اساری لئی اپنی بندے کردار نبھاؤن لئی مرکز سرکار نوں ہدایت ضرور کیتی اے پر مرکز سرکار ولوں اس حکم دی پالنا لئی کوئی سماں بدھّ تریکھ نہیں نسچت کیتی گئی،اس لئی ودھیرے سمبھاونا ایہی اے کہ دیش دے ہور کئیاں ودھانک مسئلیاں وانگ ایہہ مسئلہ وی دہاکیاں تک لٹکدا رہے گا پر آؤن والیاں صوبائی اسمبلی چوناں وچ سپریم کورٹ دا ایہہ فیصلہ کسے پارٹی دی بیڑی ڈوبن اتے کسے دی تارن وچ اہم کردار ضرور نبھا سکدا اے۔ اسے لئی ساریاں سیاسی پارٹیا اس معاملے تے سیاست کرن وچ اک دوجے توں پچھے نہیں رہنا چاہنداں۔ظاہر اے کہ صوبائی اسمبلی چوناں تک دھرنیاں مظاہریاں اتے جیل بھرو اندولناں دی سیاست کرکے ہریک پارٹی دوسری توں اگے نکلن دی کوشش کریگی۔ پنجاب دے پانیاں دی اصل لڑائی تاں پنجاب دے کساناں نوں خود لڑنی پویگی پر پانیا دے مدعے تے کرسی سیاسی پارٹیا دے حصے آویگی۔
سردار جوہل کمیٹی رپورٹ[سودھو]
کجھ ورھے پہلوں آئی سردارا سنگھ جوہل کمیٹی دی رپورٹ پنجابیاں دے پانیاں دی راکھی متعلق کرو جاں مرو دی لڑائی والے ززبے نوں پوری طرحاں حق واجب ٹھہراؤندی اے۔ اس رپورٹ مطابق پنجاب وچ سارے پانی زریعاں توں حاصل پانی دی مقدار 31.3 لکھ ہیکٹیئر میٹر اے،جس وچ 14.5 ہیکٹیئر میٹر نہری پانی اتے 16,8 ہیکٹیئر میٹر زمینی پانی اے۔ پنجاب دے فصلی چکر مطابق 43.7ہیکٹیئر میٹر پانی دی لوڑ اے۔ اس حساب نال 12.4 ہیکٹیئر میٹر زمینی پانی ودھ استعمال کیتا جا رہا اے۔ زمیندوز پانی دی ودھیرے مقدار وچ ورتوں نال کساناں دی معیشت تے بہت مارو اثر پے رہا اے۔ کھیتی ماہراں دی رپورٹ مطابق ہر سال زمینی پانی دا پدھر اوسطاً 30 سینٹی میٹر ہیٹھاں ہندا جاں رہا اے۔ پنجاب دے مالوا کھیتر وچ تاں ایہہ دسّ میٹر توں وی ودھ خطرناک ڈونگھائی تیک ہیٹھاں چلیا گیا اے۔ کھیتی دی صحتَ لئی نقصان دہ اتے کئی طرحاں دے رسائنن پدمعنےآں دی ملاوٹ والے زمینی پانی نے مالوا کھیتر دی زمین نوں بہت حد تیک بنجر بنا دتا اے۔ زمین دی زرخیز طاقت لگاتار گھٹ رہی اے، جس کارن پنجاب دا کسان آتمگھات دے راہ پین لئی مجبور اے۔ ہریانہ اتے راجستھان سرکار ولوں پنجاب دا دھنواد کیتے جانا بندا اے کہ اس نازک حالت وچ وی پنجاب ہریانہ نوں 9.95 ایم۔اے ۔ایف تے راجستھان نوں 8.60 ایم۔اے۔ ایف۔ پانی دے رہا اے، جدوں کہ پنجاب وچوں لنگھدے دریاواں دے پانی دی مقدار پہلاں نالوں بہت گھٹ گئی اے۔ جیوں جیوں پنجاب وچ ٹیوبویلاں دی گنتی ودھ رہی اے، تؤں تؤں دھرتی ہیٹھلا پانی ہور ڈونگھا ہندا جا رہا اے۔34 سال پہلاں جدوں ستلج یمنا لنک نہر سمجھوتہ عمل وچ آیا سی تاں پنجاب وچ پانی دی گھاٹ دا مصلیٰ انا گمبھیر نہیں سی۔
پانی وی ونڈ دا سمجھوتہ[سودھو]
پنجاب دے اس ویلے دے وزیر اعلیٰ س۔ دربارا سنگھ، ہریانہ دے وزیر اعلیٰ چودھری بھجن لال تے راجستھان دے وزیر اعلیٰ شو چرن ماتھر وچکار سیاسی دباواں ماتحت پنجاب دے پانیاں نوں ونڈن دا سمجھوتہ تاں ہو گیا پر اس ونڈ مطابق ہریانہ اتے راجستھان نوں پانی دین لئی ایسّ وائی ایل نہر دی اساری پنجابیاں دے زبردست خلاف کارن اج تیک رکیا پیا اے۔ اس نہر دی اساری روکن لئی شرومنی اکالی دل ولوں لایا کپوری دا مورچہ اپنے آپ وچ وڈی تریخی اہمیت رکھدا اے۔ اس مورچے نوں اس ویلے کھبی دھر دا وی حمایت حاصل رہا۔ مورچے دوران پنجاب دے لوکاں نے سیاسی ہتاں تو اپر اٹھ کے انیاں گرفتاریاں دتیاں کے پنجاب دیاں ساریا جیلاں نکو-نکو بھر گئیاں۔ نہر دی خدائی دا کم بھاویں اس ویلے دی وزیر اعظم سری متی اندرا گاندھی نے سونے دی کہی نال ٹکّ لا کے کیتا سی پر پنجابیاں اپنے پانیاں دی راکھی لئی مر مٹن دے ززبے ول ویکھدیاں مرکزی سرکار اس نہر نہر دی رکی اساری نوں پھر توں شروع کرن دا مقصد جاری کرکے پنجاب واسیاں ولوں لڑی گئی پنجاب دے پانیاں دی لڑائی نوں نواں ہی موڑ دے دتا سی۔ اس ویلے دے کانگرس پارٹی نال متعلق وزیر اعلیٰ کیپٹن امریندر سنگھ نے زرئت بھریا فیصلہ لیدیاں اپنی ہی پارٹی دے پچھلے وزیر اعلیٰ س۔ دربارا سنگھ ولوں پانیاں دی ونڈ متعلق گوانڈی راجاں نال کیتے پچھلے سمجھوتے نوں ردّ کر دتا۔ ودھیرے ہی دورنظر توں کم لیندیاں کیپٹن صاحب نے سمجھوتہ ردّ کرن دے متے نوں صوبائی اسمبلی وچ پیش کرن توں پہلاں اس دی بھنک دیش دے تیز طرار میڈیا نوں وی نہیں سی پین دتی۔اوہناں اس گل دا اندازا لا لیا سی کہ جے انترراجی پانیاں دے سمجھوتے نوں ردّ کرن دی بھنک میڈیاں نوں پے گئی تاں راسٹری پدھر تے اینا شور شرابا ہووےگا کہ بل نوں پیش کرن دا معاملہ وی کھٹائی وچ پے سکدا سی۔ اس بل دی پیشکاری متعلق اگاؤ شچنا ملن تے ہریانہ اتے راجستھان دیاں گروہ سیاسی پارٹیاں تے مرکز وچلیاں ورتکنیک پارٹیاں مل کے وزیر اعظم من موہن سنگھ اتے کانگرس سپریمو سری متی سونیاں گاندھی تے انا دبا پا سکدیاں سن کہ مرکزی ہائی کمان نوں کیپٹن امریندر سنگھ نوں واضع ہدایت زاری کرنی پے سکدی سی کہ اوہ ایہہ بلّ صوبائی اسمبلی وچ پیش نہ کرن۔ ہن سپریم کورٹ نے اسے ردّ کیتے پانیاں دے سمجھوتے نوں اکپاسڑ قرار دے کے اس نوں غیر سودھانک ٹھہرا دتا اے۔ پنجاب دے پانیاں دی راکھی تاں ہی ہو سکیگی جے پنجاب دیاں سیاسی پارٹیا اپنے اپنے سیاسی ہتاں توں اچا اٹھ کے اس گل تے قومی رائے بناؤن دی کوشش کرنگیاں کہ 34 سال پہلاں دو دھراں وچ ہویا سمجھوتہ پوری طرحاں غیر واجب سی۔ جے سیاسی پارٹیا اک دوجے تے دوشنبازی کرکے آپ سچا ہون دا یتن کردیاں رہیاں تاں ایہہ گل گوانڈھی صوبے دے حق وچ جاوے گی۔
پہلاں پانیاں دی ونڈ دا سمجھوتہ کرن اتے اس نوں توڑن وچ صرف سیاسی دھراں ہی شامل سن پر ہن مان یوگ نیاں پالکا ولوں اس وچ دکھلئندازی کرن نال معاملہ تھوڑھا پیچیدہ ہو گیا اے۔ جے سیاسی پارٹیاں اک دوجے تے دوشنبازی کرکے آپ سچیاں ہون دا یتن کردیاں رہیاں تاں ایہہ ہور وی گنجھل دار ہو جاویگا۔ لوڑ اس گل دی اے کہ ساریاں سیاسی دھراں ایہہ گل اک سر ہو کے کرن کے جے پنجاب کول اپنی لوڑ توں ودھ پانی ہووے تاں ہی اوہ دوجے صوبے نوں دیویگا۔ جدوں پنجاب دے لوک آپ ہر سال ادور ورگی حالت دا ساہمنا کردے ہن تاں کہڑا راج اپنے ہتاں نوں اندیکھیا کر سکدا اے؟دانویر کہاؤن دا حق وی اس نوں اے جو دان کرن دی صلاحیت رکھدا ہووے۔
پنجاب دیاں سیاسی پارٹیاں[سودھو]
پنجاب دیاں سیاسی پارٹیاں ولوں پنجاب دے پانیاں دی راکھی لئی کیتی جا رہی سیاست پانیاں بہت پھلدار سٹے دے سکدی اے جے سیاسی پارٹیاں اپنی اپنی ڈپھلی وجاؤن دی تھاں اک سر ہو کے اس دی راکھی لئی آواز بلند کرن۔ اجیہا ہون تے کوئی وی مرکزی سرکار اس معاملے وچ دکھل اندازی کرن دی ہمت نہیں کریگی۔ پنجاب دے لوکاں نوں مکھ سیاسی پارٹیاں دے آگوآ توں ایہہ سوال ضرور پچھنا چاہیدا اے کہ جے ستلج یمنا لنک نہر دا سمجھوتہ ردّ کرن ویلے کیپٹن امریندر سنگھ اتے سردار پرکاش سنگھ بادل اک میز تے بیٹھ سکدے ہن تاں ہن کیوں وکھری وکھری لڑائی لڑ رہے ہن۔جس قدر ساری دنیا وچ قدرتی سروتاں توں حاصل پانی دی ونڈ نوں لے کے جھگڑے اٹھ کھڑے ہوئے ہن، اس لحاظ نال پنجاب واسیاں نوں اس گلوں ہمیشہ سچیت اتے اکمٹھّ رہنا پویگا کہ سیاسی دباواں دے چلدیاں پنجاب دا پانی کھوہن دی گل وار وار نہ ترے۔