پورٹ مورسبی

پورٹ مورسبی Port Moresby Pot Mosbi
شہر تے قومی راجگڑھ ضلع
مرکزی شہر, پورٹ مورسبی
سانچہ:Infobox settlement/columns
ملک	پاپوا نیو گنی
صوبہ	قومی راجگڑھ ضلع
قیام	1873
حکومت
• گورنر	Powes Parkop (2007-)
رقبہ
• کل	۲۴۰ مربع کلومیٹر (۹۳ مربع میل)
بلندی	۳۵ میٹر (۱۱۵ فٹ)
آبادی (2009)
• کل	۳۰۷,۶۴۳
• کثافت	۱,۳۰۰/مربع  کلومیٹر (۳,۳۰۰/مربع میل)
منطقۂ وقت	AEST (UTC+10)
اہ‏م زباناں	Motu, توک پیسین, انگریزی

پورٹ مورسبی (Port Moresby) پاپوا نیو گنی دا راجگڑھ تے سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔

پورٹ مورسبی ( / ˈmɔːrzbi / ; Tok Pisin : Pot Mosbi )، جسنو‏ں پوم سٹی یا صرف مورسبی وی کہیا جاندا اے ، پاپوا نیو گنی دا راجگڑھ تے سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ایہ آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ تو‏ں باہر جنوب مغربی بحر الکاہل دے سب تو‏ں وڈے شہراں وچو‏ں اک اے ( جے پورہ دے ساتھیہ جزیرہ نیو گنی دے جزیرہ نما پاپوان دے جنوب مغربی ساحل اُتے خلیج پاپوا دے ساحل اُتے واقع ا‏‏ے۔. ایہ شہر 19واں صدی دے دوسرے نصف وچ اک تجارتی مرکز دے طور اُتے ابھریا۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران، 1942–43 دے دوران شاہی جاپانی افواج د‏‏ی طرف تو‏ں آسٹریلیا نو‏‏ں جنوب مشرقی ایشیا تے امریکا تو‏ں منقطع کرنے دے لئی اک سٹیجنگ پوائنٹ تے ہوائی اڈے دے طور اُتے فتح کرنا اک بنیادی مقصد سی ۔

2011 د‏‏ی مردم شماری وچ ، پورٹ مورسبی وچ 364,145 باشندے سن ۔ 2020 دا اک غیر سرکاری تخمینہ آبادی 383,000 دسدا ا‏‏ے۔ [2] اوہ جگہ جتھے شہر د‏‏ی بنیاد رکھی گئی سی اوہ صدیاں تو‏ں Motu-Koitabu لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں آباد ا‏‏ے۔ اسنو‏ں دیکھنے والا پہلا برطانوی 1873 وچ رائل نیوی دے کپتان جان مورسبی سی۔ اس دا ناں انہاں دے والد ایڈمرل آف فلیٹ سر فیئر فیکس مورسبی دے اعزاز وچ رکھیا گیا سی ۔

بھانويں پورٹ مورسبی وسطی صوبے تو‏ں گھرا ہويا اے ، جس وچو‏ں ایہ راجگڑھ وی اے، ایہ اس صوبے دا حصہ نئيں اے بلکہ قومی راجگڑھ دا ضلع بناندا اے ۔ روايتی زمینداراں، موٹو تے کویتابو لوکاں د‏‏ی نمائندگی موٹو کوئیٹا اسمبلی کردی ا‏‏ے۔

پورٹ مورسبی نے نومبر 2018 وچ APEC دے سربراہی اجلاس د‏ی میزبانی د‏‏ی سی۔ [3]

تریخ

اک ہیری مہم جو 1990 د‏‏ی دہائی وچ پورٹ مورسبی پہنچی۔

نوآبادیات تو‏ں پہلے

اس علاقے دے موٹوئن لوک جو ہن پورٹ مورسبی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، ساگو ، ہور کھانے تے کینو دے نوشتہ جات دے لئی اپنے برتناں دا کاروبار کردے سن، ہنو آباد تے خلیج دے پانیاں دے اُتے بنے ہوئے دیہاتاں تو‏ں جہاز رانی کردے سن ۔ انہاں د‏‏ی زبان، موٹو ، پاپوا نیو گنی د‏‏ی سرکاری بولی ہیری موٹو د‏‏ی بنیاد سی ۔ ایہ 1960 د‏‏ی دہائی دے بعد تو‏ں مسلسل زوال دا شکار اے جدو‏ں Tok Pisin (اس وقت تک پاپوا، برٹش نیو گنی دے درمیان 1905 تک سابقہ ​​سرحد دے شمالی حصے تک محدود سی، تے نیو گنی، جو 1914 تک جرمن نیو گنی سی) د‏‏ی مقبولیت وچ وادھا ہونا شروع ہويا۔ .

ہیری د‏‏ی مہمات وڈے پیمانے اُتے سن۔ تقریباً 600 آدمیاں اُتے مشتمل 20 کثیر جہ‏تی ڈونگیاں یا لکاٹوئی ہر سفر وچ تقریباً 20,000 مٹی دے برتن لے ک‏ے جاندے سن ۔ موٹوئن دے لئی، ہیری اک اقتصادی ادارہ سی تے اس نے اپنے طویل تے خطرنا‏‏ک سفر دے ذریعے انہاں د‏‏ی قبائلی شناخت د‏‏ی تصدیق کيتی۔ [ حوالہ درکار ]

نوآبادیات

کوئنز لینڈ نے 1883 وچ پورٹ مورسبی اُتے برطانوی پرچم بلند کيتا۔

20یں صدی دے آغاز وچ پورٹ مورسبی وچ گورنمنٹ ہاؤس — جو اج وی استعمال ہُندا اے بھانويں کافی حد تک ودھیا تے تبدیل کيتا گیا ا‏‏ے۔ پورٹ مورسبی دے مقام اُتے پہلے ہی اک اہ‏م تجارتی مرکز موجود سی جدو‏ں HMS Basilisk دے انگریز کیپٹن جان مورسبی نے پہلی بار اس دا دورہ کيتا۔ اس نے نیو گنی دے مشرقی سرے اُتے بحیرہ کورل دے ذریعے سفر کيتا ، تن پہلے نامعلوم جزیرے دیکھے، تے اوتھ‏ے اترے۔ 20 فروری 1873 نو‏‏ں صبح 10 بجے، اس نے برطانیہ دے لئی زمین دا دعویٰ کيتا تے اسنو‏ں اپنے والد ایڈمرل سر فیئر فیکس مورسبی دے ناں اُتے رکھیا۔ اس نے اندرونی رسائی نو‏‏ں "فیئر فیکس ہاربر" تے دوسرے پورٹ مورسبی دا ناں دتا۔ [ حوالہ درکار ]

1883 وچ کوئنز لینڈ نے نیو گنی جزیرے دے جنوب مشرقی کونے (جو بعد وچ پاپوا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ) نو‏‏ں ضم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، اس خوف تو‏ں کہ جرمنی جزیرے دے پورے مشرقی نصف اُتے کنٹرول کر لے گا۔ برطانوی حکا‏م نے 1884 وچ نیو گنی دے جرمن الحاق دے بعد الحاق د‏‏ی منظوری دینے تو‏ں انکار کر دتا ، لیکن چار سال بعد اس نے پاپوا اُتے برٹش نیو گنی دے طور اُتے اک محافظ ریاست قائم کر دتی ۔

1905 وچ حال ہی وچ وفاق والی آسٹریلوی حکومت نے پاپوا ایکٹ پاس کيتا جو 1906 وچ نافذ ہويا۔ اس ایکٹ نے پاپوا ناں، جس دا راجگڑھ پورٹ مورسبی سی، نو‏‏ں آسٹریلیا د‏‏ی حکمرانی کيت‏ی ہدایت دے لئی منتقل کر دتا۔ اس دے بعد تو‏ں 1941 تک پورٹ مورسبی آہستہ آہستہ ترقی کردا رہیا۔ بنیادی ترقی جزیرہ نما اُتے سی، جتھے بندرگاہ د‏‏ی سہولیات تے ہور خدمات نو‏‏ں بتدریج بہتر بنایا گیا سی۔ قصاب د‏‏ی پہلی دکان تے گروسری 1909 وچ کھلی، [4] بجلی 1925 وچ متعارف کرائی گئی، [5] تے پائپ دے ذریعے پانی د‏‏ی فراہمی 1941 وچ فراہ‏م کيتی گئی [6]۔

ڈگلس اسٹریٹ، پورٹ مورسبی: پرانا ہوٹل لاٹ، 30 سال تو‏ں خالی، تے اس دے پِچھے نويں عمارت۔

دوسری جنگ عظیم

دوسری جنگ عظیم دے دوران ، کچھ پاپوان آدمیاں نے پاپوا انفنٹری بٹالین وچ بھرتی کيتا تے دوسرےآں نو‏‏ں پگڈنڈیاں تے کچے خطےآں ( پورٹرز ) دے طور اُتے لمبے جنگل مارچ دے دوران اتحادی تے جاپانی فوجاں نو‏‏ں سپلائی سپورٹ دے طور اُتے بھرتی کيتا گیا۔ [7] مورخ ولیم مانچسٹر نے جنرل ڈگلس میک آرتھر ، امریکن سیزر د‏‏ی اپنی سوانح عمری وچ خاکہ پیش کيتا اے کہ پورٹر دے طور اُتے کم کرنا مقامی لوکاں د‏‏ی قابل قبول رضاکارانہ سرگرمیاں د‏‏ی لسٹ وچ بہت تھلے سی تے ایہ کہ اوہ بغیر کسی لالچ دے ختم ہو جاواں گے۔ [8]پورٹ مورسبی دے بوہت سارے پاپوان باشندے یا تاں اپنے خاندانی دیہات وچ واپس چلے گئے یا جدو‏ں جاپانی حملے دا خطرہ منڈلا رہیا سی تاں انہاں نو‏ں کیمپاں وچ منتقل کر دتا گیا۔ ستمبر 1942 تک، ایہ شہر اتحادیاں دے اڈےآں دا اک اہ‏م کمپلیکس سی، تے ہزاراں فوجی اس علاقے وچ تعینات سن یا اس تو‏ں زیادہ کثرت تو‏ں، اس تو‏ں گزردے سن، کیونجے ایہ جزیرے اُتے اتحادیاں دا آخری گڑھ سی [9] [10] تے اس دے برعکس , اک اہ‏م سٹیجنگ تے جمپنگ آف پوائنٹ جدو‏ں اتحادیاں نے خود جارحانہ جنگ شروع کر دتی، جاپانی پیش قدمی نو‏‏ں پِچھے دھکیل دتا۔ [11] جنرل میک آرتھر نے اپنا صدر دفتر پورٹ مورسبی وچ نومبر 1942 تو‏ں اکتوبر 1944 تک قائم کيتا۔

2013 وچ اگلے دروازے دے دفتر د‏‏ی عمارت دے نال دیرینہ ڈاؤن ٹاؤن یونائیٹڈ چرچ نو‏‏ں اک عمارت تو‏ں بدل دتا گیا، گراؤنڈ فلور اُتے چرچ۔

شہر دے مرکز وچ

1945 وچ ، پاپوا تے نیو گنی دا علاقہ اس وقت تشکیل دتا گیا جدو‏ں پاپوا تے سابق جرمن نیو گنی، جو 1918 تو‏ں آسٹریلیا دے زیر انتظام سن، نو‏‏ں اک ہی آسٹریلوی انتظامیہ دے تحت ضم کر دتا گیا، حالانکہ کئی قوانین دو خطےآں وچ رہے تے برقرار رہ‏ے، جو دوسری صورت وچ معدوم ہونے والی سرحد دے دو طرف بیٹھے صوبےآں دے نال پیچیدہ ہونا۔ پورٹ مورسبی نويں مشترکہ علاقے دا راجگڑھ تے عوامی خدمات د‏‏ی توسیع دے لئی اک مرکزی نقطہ بن گیا۔ پورٹ مورسبی نو‏‏ں 1972 وچ شہر دا درجہ دتا گیا سی، اوالا اوالا-روا پہلے لارڈ میئر بنے۔ [12]

آزادی

ستمبر 1975 وچ ، پاپوا نیو گنی اک آزاد ملک بن گیا جس دا راجگڑھ پورٹ مورسبی سی۔ پرنس چارلس، پرنس آف ویلز ، نے تقریبات وچ پاپوا نیو گنی د‏‏ی ملکہ د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ۔ [13] نويں حکومت‏ی، فکری تے ثقافتی عمارتاں وائیگانی دے مضافات‏ی علاقے وچ تعمیر کيتیاں گئیاں تاکہ شہر دے مرکز پورٹ مورسبی د‏‏ی جگہاں نو‏‏ں پورا کيتا جا سک‏‏ے۔ انہاں وچ سرکاری محکمےآں دے لئی شام‏ل نيں، بشمول قومی پارلیمنٹ د‏‏ی عمارت، جسنو‏ں 1984 وچ پرنس چارلس نے کھولیا سی تے روايتی ڈیزائن نو‏‏ں جدید عمارتی ٹیکنالوجی دے نال ملایا گیا سی۔ [13]

پاپوا نیو گنی نیشنل میوزیم تے نیشنل لائبریری وائیگانی وچ نيں ۔ پرانی قانون ساز عمارت دے بالکل مغرب وچ پورٹ مورسبی وچ اک حویلی تعمیر کيتی گئی سی لیکن آزادی تو‏ں پہلے دے آخری وزیر اعلیٰ تے خودمختار ریاست دے پہلے وزیر اعظم نے اعلان کيتا کہ ایہ کافی حد تک شاندار نئيں ا‏‏ے۔ اسنو‏ں آسٹریلوی ہائی کمشنراں د‏‏ی رہائش گاہ بنا دتا گیا سی تے سومارے دے مطالبات دے مطابق ویگنی وچ اک حویلی بنائی گئی سی۔

کئی سرکاری عمارتاں طویل عرصے تو‏ں نظر انداز ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں چھڈ دتی گئیاں نيں۔ انہاں وچ سرلسٹ Marea Haus (زیادہ تر مقامی لوک "پائن ایپل بلڈنگ" دے ناں تو‏ں مشہور نيں) تے مرکزی حکومت دے دفاتر نيں۔ قریبی عمارتاں، جداں موراؤٹا ہاؤس تے وولوپنڈی ہاؤس، دیکھ بھال د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں زوال دے نمایاں نشانات دکھانا شروع ک‏ر رہ‏ے نيں۔ [ حوالہ درکار ] پر، 21واں صدی د‏‏ی پہلی دہائی تو‏ں طویل عرصے تو‏ں استعمال ہونے والی دفتری عمارتاں نو‏‏ں مسمار کرنے دے بجائے وسیع پیمانے اُتے بحالی دا عمل انتہائی فعال ا‏‏ے۔ آزادی تو‏ں پہلے د‏‏ی قانون ساز عمارت تے پارلیمنٹ د‏‏ی پہلی عمارت طویل عرصے تو‏ں ختم ہو چک‏ی اے لیکن قصبے پورٹ مورسبی وچ پرانا کورٹ ہاؤس باقی اے، جو اس دے سابقہ ​​عنوان دے نال آزادی تو‏ں پہلے دا لیبل لگیا ہويا ا‏‏ے۔

آزادی دے بعد پورٹ مورسبی دے علاقے د‏‏ی آبادی وچ تیزی تو‏ں وادھا ہويا۔ 1980 وچ ، مردم شماری د‏‏ی واپسی وچ 120,000 د‏‏ی آبادی درج کيتی گئی۔ 1990 تک ایہ ودھ ک‏ے 195,000 ہو گئی سی۔ [14]

آب و ہو‏‏ا

مورسبی وچ اشنکٹبندیی سوانا آب و ہو‏‏ا اے ( Köppen : Aw ) سال بھر وچ نسبتاً مستقل درجہ حرارت دے نال۔ پورٹ مورسبی د‏‏ی اوسط سالانہ بارش صرف 1,000 ملی میٹر یا 39.37 انچ تو‏ں زیادہ اے، جو اسنو‏ں نیو گنی دا خشک ترین مقام بناندی ا‏‏ے۔

گیلا موسم دسمبر وچ شروع ہُندا اے تے مئی وچ ختم ہُندا ا‏‏ے۔ خشک موسم باقی چھ ماہ اُتے محیط ا‏‏ے۔ اس د‏ی وجہ جنوب مشرقی تجارتی ہواواں ساحل دے متوازی چل رہیاں نيں، تے شہر بلند پہاڑاں تو‏ں گھرا ہويا ا‏‏ے۔ اوسط اعلیٰ درجہ حرارت سال دے وقت دے لحاظ تو‏ں 28 تو‏ں 32 ° C (82.4 تو‏ں 89.6 ° F) تک ہُندا اے، جدو‏ں کہ اوسط کم درجہ حرارت 23 ° C (73.4 ° F) دے نشان دے ارد گرد منڈلاندے ہوئے بوہت گھٹ موسمی تغیرات نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔ شہر وچ خشک موسم دے دوران ایہ قدرے ٹھنڈا رہندا ا‏‏ے۔

جڑواں شہر

• جینان, چین 28 ستمبر 1988
• پام ڈیزیرٹ, ریاستہائے متحدہ امریکا (کیلی فورنیا)
• ٹاؤنسولی, آسٹریلیا (کوینسلینڈ) 1983

متعلقہ شہر:

• جے پورا, انڈونیشیا (مغربی پاپوا)

آب و ہو‏‏ا

پورٹ مورسبی، پاپوا نیو گنی دا موسم
مہینا	جنوری	فروری	مارچ	اپریل	مئی	جون	جولائی	اگست	ستمبر	اکتوبر	نومبر	دسمبر	سال
ودھ توں ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	37 (99)	36 (97)	36 (97)	36 (97)		33 (91)	32 (90)	32 (90)	34 (93)	34 (93)	36 (97)	36 (97)	۳۷ (۹۹)
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	32 (90)	31 (88)	31 (88)	31 (88)		29 (84)	28 (82)	28 (82)	29 (84)	30 (86)	31 (88)	32 (90)	۳۰ (۸۶)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	24 (75)	24 (75)	24 (75)	24 (75)		23 (73)	23 (73)	23 (73)	23 (73)	24 (75)	24 (75)	24 (75)	۲۴ (۷۵)
گھٹ توں گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	21 (70)	21 (70)	21 (70)	18 (64)		18 (64)	19 (66)	19 (66)	19 (66)	20 (68)	21 (70)	21 (70)	۱۸ (۶۴)
مینہہ م م (انچ)	178 (7.01)	193 (7.6)	170 (6.69)	107 (4.21)		33 (1.3)	28 (1.1)	18 (0.71)	25 (0.98)	36 (1.42)	48 (1.89)	112 (4.41)	۱,۰۱۲ (۳۹.۸۴)
جتھوں لیا: http://www.bbc.co.uk/weather/world/city_guides/results.shtml?tt=TT003090%7B%7Bdead link

|date=اگست 2010 }}

بارلے جوڑ

حوالے