پہلی روہیلہ جنگ
پہلی روہیلہ جنگ | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بسلسلہ روہیلہ جنگاں | |||||||||
روہیلہ گھڑسوار | |||||||||
| |||||||||
محارب | |||||||||
روہیل کھنڈ | |||||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||||
حافظ رحمت خان ⚔ عبداللہ خان ⚔ محمد یار خان ⚔ | شجاع الدولہ |
پہلی روہیلہ جنگ اودھ دے نواب ، شجاع الدولہ جو مغل بادشاہ دی نمائندگی کر رہیا سی ، دی شمالی ہندوستان دے روہیل کھنڈ وچ وچ آباد ہوئے افغان پہاڑیاں دے خلاف 1773–74 وچ اک تعزیری مہم سی۔ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی نے قرضےآں وچ ڈُبے روہیلاں دے خلاف چلائی گئی اس کامیاب مہم وچ نواب دی وی حمایت کیتی۔
پس منظر
[سودھو]مرہٹاں نوں پہاڑاں وچ دھکیلنے توں چند سال پہلے ، روحیلےآں نے شجاع الدولہ توں مدد کيتی درخواست کيتی ، جو اس وقت انگریزاں دا اتحادی سی۔ جنگ دے بعد ، جدوں نواب نے روہیلاں توں سونے دی 40 چھڑاں واپس کرنے دا مطالبہ کيتا تاں ، روہیلہ سرداراں نے قیمت ادا کرنے توں انکار کردتا۔ تب نواب نے انہاں دی سلطنت اُتے قبضہ کرنے دا فیصلہ کيتا ، تے وارن ہیسٹنگز سے مدد کيتی درخواست کيتی ، جو چالیس لکھ روپے دی ادائیگی دے بدلے وچ مدد کرنے اُتے راضی ہوگیا۔
ہیسٹنگز نے اس عمل نوں اس بنیاد اُتے جواز پیش کيتا کہ روہیلے انگریزاں دے لئی خطرہ سن ا ، کیونجے اوہ اودھ دے اک حصے وچ مصروف سن ۔[۱]
جنگ
[سودھو]23 اپریل 18 نوں میرام پور کترا دی لڑائی وچ حافظ رحمت خان [۲] دی زیرقیادت روہیلہ فوج نوں کرنل الیگزنڈر چیمپیئن دے ہتھوں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ حافظ رحمت خان اس فیصلہ کن معرکے ميں فوت ہوگئے ، تے باقی روحیلہ لدھنگ دے نیڑے پہاڑیاں دی طرف بھج گئے۔ [۳]
گوریلا جنگ تے محاصرہ
[سودھو]فیض اللہ خان باقی وفادار روہیلیاں دے نال لالڈھنگ پہاڑیاں دے جنگلاں وچ گئے۔ ايسے سال 14 اگست دے آخر توں انگریزاں تے اودھ دی مشترکہ فوجاں نے اس خطے دا محاصرہ کرلیا۔ آخر کار ، دونے اطراف تھک گئے تے امن دی خواہش دا اظہار کيتا۔
شاہ شجاع جو اپنی ٹانگ وچ کینسر دے مرض وچ مبتلا سن ، فورا ہی امن دا خواہاں سی تے ايسے وجہ توں ، روہیل اتحاد نوں توڑنے دی متعدد کوششاں دے بعد ، انہاں نے فیض اللہ خان دے اقتدار نوں کم کرنے دی کوشش وچ ، حافظ رحمت خان دے بیٹے محبت خان نوں رہیا کردتا۔ جدوں کہ ايسے دوران انہاں نے فیض اللہ دے نال مستقل رابطے وی برقرار رکھے۔ اس دی حکمت عملی نے کم کيتا تے 6 اکتوبر 14 نوں فیض اللہ نے لالڈھنگ دے معاہدے اُتے دستخط کیتے ، جس دے مطابق انھاں اپنی پسند دے علاقے وچ اک سلطنت دتی گئی ، جس دی وجہ توں رام پور سلطنت دی تشکیل ہوئی ۔ [۴]
نتیجہ
[سودھو]روہیل کھنڈ منہدم ہوگیا تے اسنوں پرت کر اودھ نے قبضہ کرلیا۔ بیشتر روہیلا بادشاہی توں فرار ہوگئے ، تے گنگا نوں اک ہور گوریلا جنگ شروع کرنے دی خواہش دے نال پار کيتا۔ رام پور وچ برطانوی سلطنت دا قیام برطانوی تحفظ دے تحت عمل وچ آیا تے فیض اللہ خان اس نو تعمیر شدہ رام پور سلطنت دا پہلا نواب بننے وچ کامیاب ہويا۔ انہاں دی وفات دے بعد ، انہاں دا بیٹا محمد علی خان رام پور دا نواب بن گیا جسنوں اپنے چھوٹے بھائی تے فیض اللہ خان دے دوسرے بیٹے ، غلام محمد خان بہادر نے بے دخل کردتا۔ غلام محمد دی سربراہی وچ افغان روحیلےآں دی امنگاں نے انہاں نوں 1897 وچ دوسری روہیلہ جنگ وچ حصہ لینے دے لئی تحریک پیش کيتی ، جس دا اصل مقصد روہیلاں دے سابقہ علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرنا سی۔ [۵]
پر ، انگریزاں نے غلام محمد دے عروج نوں اپنے بھائی دے خلاف سازش کردے ہوئے تخت نشینی پسند نئيں کيتا سی ، جو انہاں نوں رام پور ریاست دے حکمران تسلیم نئيں کردے سن ۔ اس دے بعد اس نے وڈی تعداد وچ افغان فوجیاں دے نال انگریزاں دے خلاف جنگ لڑی ، جس وچ اسنوں شکست ہوئی تے رام پور نوں انگریزاں نے محمد علی خان دے نوزائیدہ بیٹے دے حوالے کردتا۔ [۶]
وارین ہیسٹنگر دے مواخذے دے دوران جنگ ویسٹ منسٹر دی سیاست دا وی اک موضوع رہی سی۔ ہیمٹنگس اُتے قوم نوں تباہ کرنے دا الزام ایڈمن برک تے بعد وچ تھامس مکاوالی نے لگایا سی۔ <undefined/>
حوالے
[سودھو]- جان اسٹراچی (1892) ، ہیسٹنگز تے روہیلہ جنگ
نوٹ
[سودھو]- ↑ سانچہ:EB1911
- ↑ Introduction to the Eleven Illustrations of Ghulam Yahya
- ↑ Miranpur Katra in India
- ↑ Prasad, Alok (2012). "Rohilla Resistance Against Colonial Intervention Under Nawab Faizullah Khan of Rampur (1774–1794)". Proceedings of the Indian History Congress 73: 563–572.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
باہرلے جوڑ
[سودھو]- سینٹ جان چرچ کمپلیکس کلکتہ وچ روہیلہ وار میموریل دی تصویر Archived 2012-03-07 at the وے بیک مشین