کائنات وچ زمین دا محل وقوع

کائنات وچ زمین دا محل وقوع دی معلومات 400 سالاں دے دور بینی مشاہدات دا نچوڑ اے، خصوصاً پچھلی صدی وچ اس توں متعلق ساڈا فہم خاصی حد تک ودھیا اے۔ شروع وچ زمین نوں کائنات دا مرکز سمجھیا جاندا سی تے کائنات صرف انہاں سیاریاں اُتے مشتمل سی جو ننگی اکھ توں دیکھے جاسکدے سن تے انہاں دے کنارے اُتے مستقل ستارےآں دا کرہ سی۔ ستاروی‏‏‏‏ں صدی وچ شمس مرکزی نمونے نوں تسلیم کیتے جانے دے بعد ولیم ہرشل تے دوسریاں دے مشاہدے توں معلوم ہویا کہ سورج وسیع ستاریاں دی قرص نما شکل وچ موجود اے۔ ویہوی‍‏‏ں صدی تک ایڈون ہبل دے مرغولہ نما سحابیہ دے مشاہدے توں معلوم ہویا کہ ساڈی کہکشاں پھیلدی ہوئی کائنات وچ موجود ارب ہا ارب کہکشاواں وچوں اک اے جس دی درجہ بندی جھرمٹ تے فوق جھرمٹاں وچ ہوئی اے۔ ویہوی‍‏‏ں صدی دے اختتام تک، کائنات دی کل ساخت خاصی واضح ہو گئی سی، جتھے فوق جھرمٹ تے خالی جگہاں ریشیاں تے خالی جگہاں نال وسیع جال بن رہے سن۔ فوق جھرمٹ تے خالی جگہاں کائنات وچ آپس وچ بنھیاں ہوئیاں سب توں وڈیاں ساختاں نیں جنہاں دا اسی‏‏ں مشاہدہ کرسکدے نیں۔ وڈے پیمانے اُتے (1000 میگا فرسخ توں زائد) کائنات ہمجنس ہو جاندی اے، یعنی اس دے سارے حصّیاں دی اوسط اک جیسی کمیت، ترکیب تے ساخت اے۔

چونکہ ایہ سمجھیا جاندا اے کہ کائنات دا کوئی مرکز جاں سرحد نئی‏‏ں اے، لہٰذا کوئی وی مخصوص نقطہ ایسا نئی‏‏ں ہوئے گا جس دی نسبت توں اسی‏‏ں کائنات وچ زمین دے محل وقوع نوں بیان کر سکیئے۔ پر کیونجے قابل مشاہدہ کائنات نوں اس طرح بیان کیتا جاندا اے کہ اوہ کائنات دا ایسا حصّہ اے جو ارضی مشاہدین نوں نظر آندا اے، اس تعریف دی رو نال زمین کائنات دا مرکز اے۔ زمین دے مقام توں مختلف پیمانے اُتے موجود مخصوص ساختاں دے لئی حوالہ دتا جاسکدا اے۔ اس بات دا ہن وی تعین نئی‏‏ں کیتا جا سکیا کہ آیا کائنات لامحدود اے یا نہیں۔ بوہت سارے ایسے مفروضے وی موجود نیں جنہاں دے مطابق شاید ساڈی کائنات انہاں کثیر کائناتاں وچ محض اک مثال اے؛ پر حالے تک متعدد کائناتاں (multiverse) دے وجود دا کوئی مشاہدہ نئی‏‏ں کیتا جا سکیا، کچھ تاں ایہ وی کہندے نیں کہ ایہ مفروضہ نا قابل انکار اے۔

قابل مشاہدہ کائنات وچ ساڈے محل وقوع دا نقشہ۔

جز	قطر	نوٹس	مآخذ
زمین	12,756.2کلومیٹر (استوائی)	پیمائش دے لئی زمین دا ٹھوس حصّہ استعمال کیتا گیا اے؛ زمین دے کرۂ فضائی دی کوئی متفقہ آخری سرحد نئی‏‏ں اے۔ ارضی ہالہ، اک بالائے بنفشی درخشاں ہائیڈروجن دے جوہراں دی پرت، 100,000 کلومیٹر اُتے موجود اے۔۔ خلا دی خَلائیات دی سرحد دے طور اُتے بیان کردہ کرمان خط 100 کلومیٹر اُتے واقع اے۔
چاند کا مدار	768,210 کلومیٹر	زمین دی نسبت چند دے مدار دا اوسط قطر۔
فضائے بسیط	6,363,000-; 12,663,000کلومیٹر (110-210 زمینی رداس)	اوہ خلا جتھے زمین دے مقناطیسی میدان تے شمسی ہواواں نال بنائی گئی اس دی مقنا دم دا غلبہ اے۔
زمینی مدار	29 کروڑ 92 لکھ کلومیٹر 2فلکی اکائی	سورج دی نسبت زمین دے مدار دا اوسط قطر۔ سورج، عطارد تے زہرہ شامل اے۔
اندرونی نظام شمسی	~6.54 فلکی اکائی	سورج، اندرونی سیارے (عطارد، زہرہ، زمین تے مریخ) تے سیارچاں دی پٹی شامل اے۔ حوالہ فاصلہ مشتری دے نال 2:1 دی گمگ دے نال اے جو سیارچاں دی پٹی دی بیرونی حد دا تعین کردا اے۔
بیرونی نظام شمسی	60.14 فلکی اکائی	بیرونی سیارے (مشتری، زحل، یورینس، نیپچون) شامل نیں۔ یپچون دے مداری قطر دا حوالہ فاصلہ اے۔
کائپر پٹی	~96 فلکی اکائی	بیرونی نظام شمسی دے گرد موجود برفیلے اجسام دی پٹی۔ اس وچ بونے سیارے پلوٹو، ہومیا تے میک میک شامل نیں۔ حوالہ فاصلہ نیپچون دے نال 2:1 دی گمگ دے نال اے جو عمومی طور اُتے اہم کائپر پٹی دی بیرونی حد سمجھی جاندی اے۔
شمسی کرہ	160 فلکی اکائی	شمسی ہویا دی زیادہ توں زیادہ حد تے بین السیاروی ذریعہ۔
منتشر قرص	195.3 فلکی اکائی	کائپر پٹی دے گرد تھوڑے دور تک پھیلے ہوئے برفیلے اجسام دا علاقہ۔ اس وچ بونا سیارہ ایرس شامل اے۔ حوالہ فاصلہ ایرس دے اوج شمسی نوں دو گنا کرکے حاصل کیتا گیا اے، پھیلی ہوئی قرص دا معلوم دور ترین جسم۔ اس وقت ایرس دا اوج شمسی منتشر قرص دا معلوم دور ترین نقطہ اے۔
اورٹ بادل	100,000–200,000 فلکی اکائی 0.613–1.23 فرسخ	اک کھرب توں زائد دم دار ستاریاں دا کروی خول۔ وجود فی الوقت مفروضاتی اے پر اس دا قیاس لمبے عرصے والے دم دار تارےآں دے مدار توں لایا گیا اے۔
نظام شمسی	1.23 فرسخ	سورج تے اس دے سیاراں نوں نظام۔ حوالہ قطر سورج دی کرہ دی چوٹی توں اے؛ اس دے ثقلی اثرات والا حصّہ۔
مقامی بین النجمی بادل	9.2 فرسخ	بین النجمی گیس دے بادل جس وچوں سورج تے دوسرے کئی ستارے محو سفر نیں۔
مقامی بلبلہ	2.82–250 فرسخ	بین النجمی وسیلے دے درمیان وچ جوف جس وچ سورج تے دوسرے کئی ستارے محو سفر نیں۔ ماضی دے سپر نوا دھماکے دی وجہ توں ہونے والا اثر
گولڈ پٹی	1,000 فرسخ	نوجوان ستاراں دا حلقہ جس وچ وچوں سورج فی الوقت سفر کر رہیا اے۔
جوزا بازو	3000 فرسخ (لمبائی)	ملکی وے کہکشاں دے مرغولے نما بازو جس وچ فی الوقت سورج سفر کر رہیا اے۔
نظام شمسی دا مدار	17,200 فرسخ	کہکشانی مرکز دی نسبت نظام شمسی دے مدار دا اوسط قطر۔ سورج دا مداری رداس لگ بھگ 8,600 پار سیک اے جاں کہکشانی مرکز توں نصف توں تھوڑا توں زیادہ۔ نظام شمسی دا اک مداری عرصہ 22 کروڑ 25 لکھ برس توں لے کے 25 کروڑ برس تک دا اے۔
ملکی وے کہکشاں	30,000 فرسخ	ہماری اپنی کہکشاں 2 ارب توں 4 ارب ستاراں اُتے مشتمل اے تے انہاں دے درمیان وچ بین النجمی وسیلہ وی بھرا ہویا اے۔
ملکی وے دا ذیلی گروہ	840,500 فرسخ	ملکی وے کہکشاں تے اوہ سیارچہ بونی کہکشاواں جو ثقلی طور اُتے اس توں بنھی ہوئی نیں۔ مثال وچ شامل نیں بونا برج قوس، دب اصغر بونا تے کلب اکبر بونا۔ حوالہ جاتی فاصلہ اسد ٹی بونی کہکشاں دا مداری قطر دا اے، جو ملکی وے دے ذیلی گروہ دی سب توں دور دراز کہکشاں اے۔
مقامی گروہ	3 میگا فرسخ	گھٹ توں گھٹ 47 کہکشاؤں دا گروہ ملکی وے جس دا حصّہ اے۔ اینڈرومیڈا (سب توں وڈی) غالب، ملکی وے، مثللثی؛ باقی بونی کہکشائاں نیں۔
مقامی چادر	7 میگا فرسخ	کہکشاؤں دا گروہ بشمول مقامی گروہ نسبتاً اسی سمتی رفتار توں مقامی خلا توں دور سنبلہ جھرمٹ ول حرکت کر رہیا اے۔
سنبلہ فوق جھرمٹ	30 میگا فرسخ	اوہ فوق جھرمٹ جس دا حصّہ ہمارا مقامی گروہ اے۔ ایہ لگ بھگ 100 کہکشاؤں دے گروہ تے جھرمٹاں وچ مشتمل اے، مرکز وچ سنبلہ جھرمٹ اے۔ ہمارا مقامی گروہ سنبلہ فوق جھرمٹ دے بیرونی کنارے اُتے واقع اے۔
مقامی فوق جھرمٹ	160 میگا فرسخ	اک گروہ جو اس فوق جھرمٹ دے نال ملیا ہویا اے جس دا ہمارا مقامی گروہ حصّہ اے۔ مرکز وچ عظیم کشش گر، مار آبی شہسوار فوق جھرمٹ تے 300 توں 500 کہکشانی گروہ تے جھرمٹ شامل نیں۔
قابل مشاہدہ کائنات	28,000 میگا فرسخ	100 ارب توں زیادہ کہکشائاں جو دسیاں لاکھاں فوق جھرمٹاں وچ، کہکشانی ریشاں تے خالی جگہاں وچ ترتیب دی ہوئی نیں، اوہ اک جھاگ وانگفوق ساخت بناندی نیں۔
کائنات	کم ازکم 28,000 میگا فرسخ	قابل مشاہدہ کائنات دے پار ناقابل مشاہدہ کائنات دے علاقے موجود نیں جتھے توں روشنی حالے تک زمین تک نئی‏‏ں پہنچی اے۔ کوئی اطلاع موجود نئی‏‏ں اے کیونجے روشنی اطلاع دی ترسیل دا سب توں تیز رفتار وسیلہ اے۔ بہرحال تَسَلسَلیت دے حامی دلیل دیندے نیں کہ کائنات وچ ہور کہکشاواں اسی طرح دے جھگ دی صورت دے فوق ساخت دی شکل وچ ہون گئیاں۔
a Semi-major and semi-minor axes b 1 AU or فلکیاتی اکائی is the distance between the Earth and the Sun, or 150 million km. Earth's orbital diameter is twice its orbital radius, or 2 AU. c A parsec (pc) is the distance at which a star's parallax as viewed from Earth is equal to one second of arc، equal to roughly 206,000 AU or 3.0857×1013 km. One پارسک (Mpc) is equivalent to one million پارسکs.