سردار گجر سنگھ بھنگی

گجر سنگھ بھنگی (موت 1788): اس تکڑی وچوں اک سی ، جسنے مہاراجہ رنجیت سنگھ دے قبضے توں پہلاں لاہور اپر 30 سال تک راج کیتا سی۔ ایہہ اک سدھارن سادھناں(عام جہے) والے کسان نتھا سنگھ دا پتر سی۔ تکڑے اتے چنگی ڈیل ڈول والے گجر سنگھ نے اپنے نانے گربخش سنگھ روڑانوالا ہتھوں امرت چھکیا اتے سکھ بن گیا؛ نانے نے اسنوں اک گھوڑا دتا اتے اپنے جتھے دا میمبر نیوکت(نامزد) کر لیا۔ کیونکہ گربخش سنگھ بڈھا ہو رہا سی اسنے گجر سنگھ نوں اپنے جتھے دا مکھی بنا دتا۔ چھیتی ہی ایہہ جتھا بھنگی مثل دے مکھی ہری سنگھ بھنگی دی فوج نال آ ملیا۔ گجر سنگھ نے اپنے مڈھلے جیون دی شروعات قبضے کرن اتے ماردھاڑ نال شروع کیتی۔ 1765 وچ اسنے گربخش سنگھ دے گود لئے پتر لہنا سنگھ اتے جےَ سنگھ کنھیا دی مدد نال سوبھا سنگھ نال ملکے افغاناں توں لاہور جت لیا۔ جویں کہ لہنا سنگھ رشتے وچ ماما ہون کرکے وڈی تھاں تے سی، گجر سنگھ نے لہنا سنگھ نوں شہر اتے قلعے اپر قبضہ لین دی منظوری دے دتی اتے آپ اس سمیں دے جنگل ، شہر دے چڑھدے حصے اتے قبضہ کر لیا۔ گجر سنگھ نے اتھے اک گڑھی دی اساری کروائی اتے لوکاں نوں اتھے آ کے وسن لئی سدا دتا۔ اس نے پانی مہیا کرن لئی کھوہاں دی پٹائی کروائی۔ مسلماناں لئی مسجد بنوائی۔ ایہہ جگہ اج-کلّ لاہور دے ریلوے سٹیشن والی تھاں تے اے، جسدا اج وی ناں اسدے ناں اتے ہے، جسنوں قلعہ گجر سنگھ وجوں جانیا جاندا اے۔ پھر گجر سنگھ نے ایمن آباد ، وزیر آباد ، سوہدرہ اتے گجرانوالہ ضلعے دے تقریباً 150 پنڈاں اتے قبضہ کر لیا۔ اسنے سلطان سکرب خان توں وی گجرات دا قبضہ لیا، جسنوں اسنے دسمبر 1765 وچ شہر دے اندرونی حصے وچ ہی ہرا دتا سی اتے شہر اتے نال لگدے علاقیاں اپر قبضہ کرکے گجرات نوں اپنا مکھ مرکز بنا لیا۔ اگلے سال اسنے جموں نوں اجاڑ دتا، اسلام گڑھ، پونچھ ، دیوَ بٹالا اتے قبضہ کر لیا اتے اپنے علاقیاں دا وستار اتر وچ بھمبر دیاں پہاڑیاں اتے دکھن وچ ماجھا دے علاقیاں تک کر لیا۔ احمد شاہ درانی دے اٹھویں حملے دوران، گجر سنگھ نے اپنے کجھ ہور سکھ سرداراں نال اسدا سخت مقابلہ کیتا سی۔ جنوری 1767 وچ جدوں درانی دا مکھ سپہ سالار، جہان خان، اپنے 1500 فوجیاں سمیت امرتسر پہنچیا تاں سکھ سرداراں نے افغانی لشکر نوں بھانج دتی۔ اس توں ترنت بعد گجر سنگھ نے روہتاس دے مشہور قلعے دی گھیرابندی کر لئی جو اس سمیں گکھڑاں دے قبضے وچ سی۔ اس وچ اسنے چڑھت سنگھ سکرچکیا دی مدد لئی، جس نال اس سمیں اسدے گوڑھے مترتاپورن سنبندھ(تعلق) سن اتے اسنے اپنی پتری راج کور دا ویاہ وی اسدے پتر صاحب سنگھ بھنگی نال کر دتا سی۔ گجر سنگھ نے اتلے لہندے پنجاب دے لڑاکے قبیلیاں نوں اپنے ماتحت کر لیا اتے پوٹھوہار ، راولپنڈی اتے حسن ابدال دے حصیاں اتے اپنا اختیار قایم کر لیا سی۔ گجر سنگھ دا 1788 نوں لاہور وکھے اکال چلانا ہو گیا۔

ہور پڑھو

• لیکھک : س.س.بھ. اتے انُ.: ج.پ.ک.سں.، سروت : سکھ دھرم وشوکوش، پبلیکیشن بیورو، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ۔

باہرلے جوڑ

• [۱]