راولپنڈی

Rawalpindi راول پِنڈی Pindi پِنڈی
میٹروپولس
Clockwise from left: راولپنڈی ریلوے اسٹیشن، St. Joseph's Cathedral, Rawalpindi، قلعہ روات
Rawalpindi Rawalpindi Location in Pakistan
متناسقات: 33°36′N 73°02′E
مُلک	پاکستان
صوبہ	پنجاب
ڈویژن	راولپنڈی
Autonomous towns	8
Union councils	38
حکومت
• قسم	میٹروپولیٹن کارپوریشن
• میئر	۔ ۔
• ڈپٹی میئر	۔ ۔
رقبہ
• کل	۲۵۹ مربع کلومیٹر (۱۰۰ مربع میل)
بلندی	۵۰۸ میٹر (۱,۶۶۷ فٹ)
آبادی (2017)
• کل	۲,۰۹۸,۲۳۱
منطقۂ وقت	PKT (UTC+5)
• گرما (گرمائی وقت)	PKT (UTC+6)
ٹیلی فون کوڈ	051
ویب سائٹ	www.rawalpindi.gov.pk

راولپنڈی (Rawalpindi) پنجاب پاکستان دا اک شہر اے۔ ایہ ضلع راولپنڈی دا ضلعی صدر مقام تے وڈی فوجی چھاؤݨی اے۔ کراچی، لہور تے فیصل آباد مگروں ایہ پاکستان دا وڈا شہر اے۔ ایہ 1959 توں 1969 تک پاکستان دا راجگڑھ وی رہیا۔ لہور توں 171 میل اُتے واقع اے۔

راولپنڈی، پنجاب وچ سطح مرتفع پنجاب وچ واقع اک اہم شہر اے۔ ایہ شہر پاکستان آرمی دا صدر مقام وی اے تے 1960ء وچ جدو‏‏ں موجودہ دارالحکومت اسلام آباد زیر تعمیر سی اوہناں دناں وچ قائم مقام دار الحکومت دا اعزاز راولپنڈی نوں ای حاصل سی۔ راولپنڈی شہر دارالحکومت اسلام آباد توں 5 کلومیٹر، لہورتوں 275 کلومیٹر، کراچی توں 1540 کلومیٹر، پشاور توں 160 کلومیٹر تے کوئٹا توں 1440 کلومیٹر دی دوری اُتے اے۔ راولپنڈی دی آبادی تقریبن 30 لکھ توں تجاوز کر چکی اے۔ نویں مردم شماری دے مطابق راولپنڈی آبادی دے لحاظ توں پاکستان دا چوتھا وڈا شہر اے۔ ایہ شہر بوہت سارے کارخانیاں دا گھر اے۔ اسلام آباد ایئرپورٹ راولپنڈی شہر وچ واقع اے تے ایہ ایئرپورٹ راولپنڈی شہر دے نال نال دارلحکومت اسلام آباد دی وی خدمت کردا اے۔ راولپنڈی دی مشہور سڑک "مری روڈ" ہمیشہ توں سیاسی جلسے جلوساں دا مرکز رہی اے۔ راولپنڈی مری، نتھیا گلی، ایوبیا، ایبٹ آباد تے شمالی علاقہ جات سوات، کاغان، گلگت، ہنزہ، سکردو تے چترال جان والے سیاحاں دا بیس کیمپ اے۔ نالا لئی، اپنے سیلابی ریلیاں دی وجہ توں بہت مشہور اے جو راولپنڈی شہر دے وِچو وچ وگدا ہویا راولپنڈی نوں دو حصّیاں "راولپنڈی شہر" تے "راولپنڈی کینٹ" وچ تقسیم کردا اے۔ تریخ دسدی اے کہ نالہ لئی دا پاݨی کدی اِنا صاف شفاف تے خالص سی کہ ایہنوں پیتا جا سکے، لیکن ہن ایہ گھراں توں خارج ہو والے فضلے تے کارخانیاں دے کیمیائی مادیاں دے سبب اِنا غلیظ ہو گیا اے کہ اِس دے کولوں لنگھنا محال اے۔

تاریخ

راولپنڈی سطح مرتفع پنجاب وچ اے ایتھے انسان ہزاراں ورہیاں توں رہ رہیا اے۔ گندھارا رہتل دا گڑھ ٹیکسلا ایہدے کول ای اے۔ پنڈی دی نگری اتر ولووں لڑاکیاں لوکاں دے راہ وچ ہون باجوں کئی واری اجڑی۔ 1493ء وچ گکھڑ سردار جھنڈے خاں نے ایس نگری نوں راول پنڈ دے ناں توں دوبارہ وسایا۔ 1765 وچ ملکا سنگھ نے گکھڑ سردار مفرب خان نوں ہرا کے ایتھے مل ماریا تے ایہنوں اک کاروباری نگر بنایا۔ 1818 وچ ایہ شہر مہاراجا رنجیت سنگھ دے ہتھ لگیا۔

1849 وچ ایہ شہر پنجاب حکومت ہتھوں نکل کے انگریزاں دے ہتھ لگیا۔ راولپنڈی شہر وچ پنجاب تے مل مارن لئی انگریزاں تے پنجاب سرکار وچ لڑائی ہوئی ۔ 1851 وچ انگریزاں نے ایتھے اک چھاؤنی بنائی۔ اوس ویلے روس وسطی ایشیا ولوں افغانستان ول ودھ رہیا سی راولپنڈی دی چھاؤنی ایس نوں روکن لئی بنائی گئی سی۔ 1857 دی آزادی دی لڑائی پنڈی تے آلے دوالے دے نگراں وچ وی ہوئی۔ 1880 دے دہاکے وچ ایتھے ریلوے لین وچھائی گئی تے پہلی جنوری 1886 نوں ایتھے پہلی واری ریل چلی۔ ایہ ریلوے لائن فیر اگے پشاور تک گئی۔ 1867 وچ پنڈی نوں میونسپلٹی بݨایا گیا۔ 1901 وچ راولپنڈی چھاؤنی دی لوک گنتی 40,611 سی۔ 1883 وچ ایتھے اسلحے دا سٹور بنایا گیا۔

راولپنڈی، پنڈی دے ناں توں وی جانا جاندا اے۔ ماہرینِ آثارِ قديمہ اس بات اُتے یقین رکھدے نیں کہ سطح مرتفع پنجاب اُتے واقع ثقافت 3000 سال قدیم اے۔ ایتھے ملن والا مادہ اس گل دا ثبوت پیش کردا اے کہ ایتھے اُتے بدھ مت دا استحکام ٹیکسلا تے ویدی استحکام (ہندو تمدّن) دے ہم عمر اے۔ ٹیکسلا اس بات توں اہمیت دا حامل اے کہ اس دا شمار "گینز بک آف ورلڈ ریکارڈ" وچ وی ہُندا اے کیونکہ ایتھے دنیا دی سبھ توں قدیم یونیورسٹی "ٹیکسلا یونیورسٹی" دے آثارات ملے نیں۔

ایہ دکھائی دیندا اے کہ ایہ شہر ناکامی ول ایشیا دی اک خانہ بدوش قوم "وائٹ ہن" دی بربادی دے باعث گیا سی۔ اس علاقے وچ پہلے مسلمان حملہ آور "محمود غزنوی" (جو غزنی توں سی) نے تباہ شدہ شہر نوں اک گکھڑ حاکم "کائے گوہر" دے حوالے کر دتا۔ شہر، بہر حال، اک حملہ آوری دے راستے اُتے ہوݨ دے باعث کامیاب نہ ہوسکیا تے تد تک بنجر رہیا جدو‏‏ں تک اک تے گکھڑ رہنما جھنڈے خان آیا تے اس نے شہر دی صورت حال نوں درست کیتا تے اس دا ناں اک پنڈ "راول" دے ناں اُتے 1493ء وچ "راولپنڈی" رکھ دتا۔ راولپنڈی گکھڑاں دے زیرِ حکومت رہیا حتا کہ آخری گکھڑ حکمران "مقرب خان" نوں سکھاں دے ہتھوں 1765ء وچ شکست واقع ہوئی۔ سکھاں نے دوسرے علاقاں دے تاجراں نوں راولپنڈی وچ آ کے رہن دی دعوت دتی۔ انج راولپنڈی نمایاں ہویا تے تجارت لئی بہترین علاقہ ثابت ہو کے ابھریا۔

فیر انگریزاں نے 1849ء وچ سکھاں دے راولپنڈی وچ اپنائے گئے پیشے دی پیروی کر دے ہوئے راولپنڈی نوں 1851ء وچ مستحکم طور اُتے انگریز فوج دا قلعہ بنا دتا گیا۔ 1880 دے عشرے وچ راولپنڈی تک ریلوے لائن بچھائی گئی تے ٹرین سروس دا افتتاح 1 جنوری 1886ء نوں کیتا گیا۔ ریلوے لنک دی ضرورت لارڈ ڈلہوزی توں بعد پیش آئی جد راولپنڈی نوں شمالی کمانڈ دا صدر مقام بنا دتا گیا تے راولپنڈی برطانوی فوج دا ہندوستان وچ سبھ توں وڈا قلعہ بݨ گیا۔

1951ء وچ راولپنڈی وچ پاکستان دے پہلے وزیرِاعظم لیاقت علی خان نوں اک مقامی کمپنی باغ وچ خطاب کر دے ہوئے شہید کر دتا گیا۔ اس سانحے دے باعث " کمپنی باغ دا ناں وزیر اعظم لیاقت علی خان دے ناں منسوب کرکے لیاقت باغ رکھ دتا گیا۔

پاکستان بنن مگروں ایتھے ای پاکستان دے پہلے وزیراعظم لیاقت علی خان نوں قتل کیتا گیا۔ 2007 وچ لیاقت باغ دے مین گیٹ اُتے پاکستان دی سابق وزیر اعظم بینظیر نوں قتل کیتا گیا۔ 1979 وچ اوہدے والد پاکستان دے سابق وزیراعظم ذوالفقار علی عرف بھٹو نوں راولپنڈی دی سنٹرل وچ پھانسی دتی گئی سی۔

راولپنڈی شہر قدیم تریخ دا حامل علاقہ اے۔ اسلام آباد توں ملحقہ راولپنڈی دا اک علاقہ پنڈورا اے جو اک یونانی ناں اے۔ کہیا جاندا اے کہ سکندر مقدونی نے راولپنڈی دے پرانے شہر دے سامنے اسی مقام اُتے پڑائو پایا تھاا۔اسی مناسبت توں اس علاقے دا نام پنڈورا پے گیا ۔ ایتھے توں راستا سِدھا قدیم شہر دے اک دروازے بنی ول جاندا اے۔ راولپنڈی محمود غزنوی دے اک حملے وچ تباہ کر دتا گیا۔ وسطی ایشیا، افغانستان توں آؤن والے حملہ آوراں دی وجہ توں راولپنڈی دی آبادی باقاعدہ منظم علاقہ نہ بن سکیا۔ منگولاں دے حملے وچ وی راولپنڈی تباہ ہویا۔ 15ویں صدی وچ راولپنڈی از سر نو تعمیر ہویا تے اس دا ناں راول رکھیا گیا جو اسی حوالے توں راول پنڈ (پنجابی وچ پنڈ) تے فیر راولپنڈی کہلایا۔ 2005ء دے تباہ کن تے ہلاکت خیز زلزلے توں پہلے دا راولپنڈی اج دے راولپنڈی توں قطعی مختلف اے۔ زلزلے توں بعد مختلف علاقاں توں لوکاں دی نقل مکانی وچ تیزی آگئی۔ ملک وچ شہریاں دے حوالے توں امن وامان دی بدتر صورت حال دی وجہ توں ملک دے ہر صوبے توں راولپنڈی، اسلام آباد منتقل ہون دا رجحان اے اس دے نال ای خیبر، گلگت بلتستان تے آزاد کشمیر توں وڈی تعداد وچ لوکاں نے راولپنڈی، اسلام آباد نقل مکانی کیتی اے۔ راولپنڈی اسلام آباد دے عقب وچ مارگلا دا پہاڑی سلسلہ اک خوبصورت منظر پیش کردا اے تے ایہی پہاڑ اس علاقے نوں ہزارا توں جدا کردا اے۔ مغلاں تے سکھاں دے دور توں ای صدر علاقے وچ پرانی آبادی دے نال، فوجی چھائونی دا علاقہ وی قائم سی۔ پنجاب دی سکھ ریاست تے انگریزاں دی جنگ وچ انگریزاں نے سکھ فوج نوں شکست دی تو سکھاں دا بچیا کھچیا لشکر میدان جنگ دے علاقے منڈی بہائوالدین، گجرات دے قریب دے علاقے توں راولپنڈی دے راستے صوبہ سرحد ول بھج گیا۔ انگریز فوج انہاں دا پِچھا کردے کردے صوبہ سرحد تک علاقاں تک قابض ہو گئی۔ سکھ لشکر دے تعاقب وچ انگریز فوج راولپنڈی پہنچی جتھے مارچ 1849 نوں سکھ سلطنت دے سردار چھتار سنگھ تے راجا شیر سنگھ نے جنرل گلبرٹ دے سامنے ہتھیار ڈالے تے اطاعت قبول کیتی۔ اس موقع اُتے راولپنڈی وچ موجود سکھ فوج نے انگریز فوج نوں موجودہ ریس کورس گرائونڈ وچ سلامی پیش کیتی گئی۔ انگریزاں نے 1867 نوں راولپنڈی وچ میونسپلٹی قائم کیتی۔ 1868 دی مردم شماری دے مطابق راولپنڈی دی آبادی 19 ہزار228 جدکہ کنٹونمنٹ دی 9 ہزار 358 سی۔ 1880 وچ راولپنڈی ریلوے نظام دے ذریعے پشاور تے ہندوستان دے علاقاں توں منسلک ہو گیا۔ انگریزاں نے تمام خطے لئی راولپنڈی وچ ای فوجی کنٹونمنٹ قائم کیتا۔تجارتی مال دے حوالے توں راولپنڈی نوں اہمیت حاصل ہُندی گئی تے 1885 وچ ریاست کشمیر دی 14 فیصد برآمدات تے باقی 27 فیصد برآمدات راولپنڈی توں ہو کے جاندی سی۔1883ماں سردار سبحان سنگھ نے راولپنڈی وچ اک وڈی مارکیٹ تعمیر کرائی۔ کنٹونمنٹ دے علاقے صدر دا تجارتی علاقہ بریگیڈیئر جنرل میسی نے تعمیر کرایا۔ انگلستان توں آنے والے فوجیاں نوں پہلے مرحلے وچ راولپنڈی دی فوجی چھائونی وچ رکھیا جادا سی۔ 1921 وچ راولپنڈی پنجاب دے ست وڈے شہراں وچ شامل سی۔ 1947 وچ راولپنڈی وچ مسلم آبادی 42.79 فیصد جد کہ ضلع راولپنڈی وچ مسلم آبادی 80 فیصد سی۔ راولپنڈی وچ ہندو 33.72 فیصد تے سکھ آبادی 17.32 فیصد سی۔ قیام پاکستان توں بعد ہندوستان توں مہاجر ہون والے، کشمیری راولپنڈی وچ آباد ہوئے۔ چند ای عشرے پہلے راولپنڈی دے کنٹونمنٹ علاقے وچ صبح دے وقت فوجی افسران سائیکلاں اُتے جی ایچ کیو جاندے نظر آؤندے سن۔ اس وقت سائیکل نوں اوہ مقام حاصل سی جو اج دی گڈی نوں وی حاصل نہ ہووے۔ موٹر سائیکل تے گاڑیاں بوہت ای کم ہُندی سن۔مصروف سڑکاں دے چوراہاں اُتے چاک و چوبند ٹریفک پولیس دا سپاہی ہاتھاں دے مخصوص اشاریاں توں ٹریفک نوں کنٹرول کر رہیا ہُندا سی تے شہری اس دی اس مہارت نوں تحسین دی نظراں توں دیکھدے سن۔تفریح دے لئی سینما تے میلے ہُندے سن۔ لڑکپن تک معمول رہیا کہ عید دے دوسرے دن فلم دیکھنے سینما جاندے تے اوتھے آلو دے نمک و مرچ لگے خشک چپس تے چاء دے نال پیٹیز دے مزے لیندے۔ عید دے موقع اُتے میلا لگدا تاں اوہ دیکھن وی جاندے۔ راولپنڈی دا شہر اج دے پرانے شہر اُتے مشتمل سی۔ صرافا بازار، کتاباں، سٹیشنری دا اردو بازار، ادویات تے ڈاکٹراں دی دکاناں کابوہڑ بازار، موتی بازار، راجا بازار، سبزی منڈی، کنک منڈی، گنج منڈی، پرانا قلعہ، باڑا بازار، کوہاٹی بازار، پرانے شہر توں ملحقہ آبادیاں ،کرشن پورہ،آریہ محلہ،اکال گڑھ، موہن پورہ، امر پورہ، کرتار پورہ، باغ سرداراں تے انگت پورہ قائم سن جو اج وی انہاں ناماں توں موجود نیں۔ تقریبن تن چار عشرے پہلے تک بنی توں پنڈورہ تے نیو کٹاریاں ایف بلاک دے لئی الگ الگ ٹانگے چلدے سن۔بنی توں ای ٹانگے دا اک روٹ راجا بازار سی۔راجا بازار دے اک طرف فوارہ چوک توں سٹی صدر روڈ دے راستے صدر تے اسی چوک توں لیاقت روڈ توں مری روڈ تک وی ٹانگے چلدے سن۔ایہ پرانے شہر توں اگے نوں جان لئی ٹانگیاں دے مرکزی روٹ سن،اس دے علاوہ وی کئی راستاں اُتے ٹانگے چلیا کر دے سن۔ گورنمنٹ ٹرانسپورٹ سروس (GTS) ناں دا ٹرانسپورٹ نظام سی جس دی بساں مختلف شہراں نوں جاندی سن۔ جی ٹی ایس دا اڈہ صدر وچ اسی مقام اُتے سی جسنوں بعد وچ واران بس سروس دے لئی سیاسی مفادکے طور اُتے دے دتا گیا۔اندرون شہر وی جی ٹی ایس دی بساں چلا کردتی سن تے شہریاں دی اکثریت انہاں بساں اُتے سفر کیتا کردتی سی۔جی ٹی ایس دی اربن ٹرانسپورٹ سروس دا وڈا اڈہ وی صدر وچ ای سی،ایتھے توں اک روٹ بکرا منڈی ول وی سی۔ سبھ توں وڈا روٹ صدر توں اسلام آباد دے مقام آبپارہ تک سی۔ آبپارہ وچ وی جی ٹی ایس دا اڈہ قائم سی۔ راولپنڈی توں مختلف شہراں ول جان لئی قدیم اڈہ گنج منڈی وچ قائم سی، بعد وچ لیاقت باغ دے عقب توں وی مختلف شہراں دے لئی بساں چلنے لگاں تے بعد وچ اسی بس اڈے نوں مرکزی حیثیت حاصل ہو گئی۔ تقسیم برصغیر توں پہلے راولپنڈی توں سرینگر تک بساں چلدیاں سن۔سرینگر تک جانے دے لئی براستہ مظفر آباد بیل گاڑیاں وی چلتی سن۔ 1977ء وچ اس وقت دے وزیر اعظم ذو الفقار علی بھٹو نے پبلک ٹرانسپورٹ دے اڈے نوں لیاقت باغ دے عقب توں پیر ودھائی منتقل کیتا تاں لوکاں نے اس اُتے احتجاج کیتا کہ بساں دے اڈے نوں شہر توں باہر منتقل کر دتا گیا اے جس توں لوکاں نوں اِنی دور جانے آنے وچ مشکلات دا سامنا ہووے گا۔ اس وقت واقعی پیر ودھائی دا علاقہ شہر توں دور تصور ہُندا سی۔پنڈورہ دے قریب توں اک نہایت چھوٹی توں سڑک پیر ودھائی ول جاندی سی لیکن اس اُتے کدی کوئی ٹریفک چلدی نئی‏‏ں دیکھی گئی۔اس تنگ توں سڑک دے دوناں جانب اتنے گھنے درخت سن کہ دن دے وقت وی سڑک اُتے اندھیرا چھایا رہندا سی۔ نالا لئی وچ اک طرفوں آنے والے پاݨی وچ کھاد فیکٹری دا گندہ پانی پایا جادا سی جدکہ ذرا اگے چل کے کٹاریاں پل دے مقام اُتے اسلام آباد توں آنے والے نالے وچ صاف پانی ہُندا سی۔ پرانے شہر دے گھراں دی تمام گندگی نالا لئی وچ ای ڈالی جاندی سی۔ساڈے بچپن وچ ٹیکسی والے سیٹلائٹ ٹائون دے اسلام آباد توں ملحقہ آخری علاقے ایف بلاک تک نئی‏‏ں آؤندے سن کہ اوتھے دی پرانی مقامی آبادیاں دے لوک انہاں لوٹ لیندے نیں،اسی طرح فیض آباد وی ایسا ویران علاقہ سی کہ ٹیکسی والے اس طرف جان توں گریز کر دے سی۔ اس وقت رکشا، چنگچی تاں کیہ سوزوکیاں وی نئی‏‏ں آئیاں سن، ٹانگے سی، ٹیکسیاں سی تے گورنمنٹ ٹرانسپورٹ دیاں بساں۔ وڈے شہراں دے وڈے مسائل ہُندے نیں جن وچ سڑکاں، پاݨی، بجلی، گیس، امن و امان صحت تے تعلیم دے امور وی شامل ہُندے نیں۔ انہاں وچ اک وڈا مسئلہ ٹریفک اے جس دا سامنا شہریاں نوں راولپنڈی وچ اے۔ہن روات توں لیکر براستہ آئی جے پی روڈ،پشاور روڈ تک دی سڑک اندرون شہر دی سڑک بن چکی اے تے بیرون شہر آنے والے ہیوی ٹریفک وی اسی راستے توں لنگھدی اے۔ راولپنڈی وچ روات توں موٹر وے (ترنول) تک رنگ روڈ دی تعمیر راولپنڈی دی اہم ضرورت اے۔ ہن راولپنڈی، اسلام آباد اہم تجارتی علاقے بن چکے نیں۔ ایتھے دی صرف نجی تعلیمی ادارے تے نجی و سرکاری ہسپتال ای نئی‏‏ں بلکہ صوبہ خیبر، گلگت بلتستان تے آزاد کشمیر تک دے لوکاں لئی ایہ وڈا تجارتی مرکز وی بن چکیا اے۔ نویں مردم شماری دے مطابق راولپنڈی ضلع دی آبادی 54 لکھ توں تجاوز کر چکی اے جدکہ خاص راولپنڈی دی آبادی تقریبن ساڈھے 32 لکھ دسی جاندی اے۔ اج دا راولپنڈی چند عشرے پہلے تک دے راولپنڈی توں قطعی مختلف اے ۔ پہلے راولپنڈی وچ دو تن دن گرمی پئے تو چوتھے دن لازمی بارش ہو جاندی سی لیکن ہن گنجان آبادیاں دے پھیلائو توں شہر وچ موسمیاتی تبدیلیاں وی رونما ہو چکی نیں۔ راولپنڈی شہر وچ 1968 وچ برف پئی سی جدونکہ اسلام آباد آخری بار 1979 وچ برف دی سفیدی توں ڈھک گیا سی۔

ماحول تے لوک

راولپنڈی اک بے ترتیب لیکن گرد توں پاک صاف ستھرا شہر اے۔ جنوری 2006 دے مطابق راولپنڈی وچ خواندگی دی شرح %70.5 اے۔ شہر دی آبادی وچ پنجابی تے مہاجر (بھارت توں پاکستان ہجرت کرکے آؤن والے افراد) شامل نیں۔ راولپنڈی شہر وچ صوبہ سرحد دے ہزارہ دویژن توں تعلق رکھن والے افراد دی اک وڈی تعداد رہائش پزیر اے جنہاں دی مادری زبان ہند نوں اے ایہ لوک شہر تے شہر دے اطراف وچ کِھلریاں آبادیاں اپنی ذاتی رہائش گاہاں یا کرائے دے گھراں وچ رہندیاں نیں۔ شہر دا درجہ حرارت گرمیاں وچ نا قابل پیشین ہُندا اے۔ شہر وچ بارش دا سالانہ اوسط درجہ 36 انچ ہُندا اے۔ موسم گرما وچ گرمی زیادہ توں زیادہ 52 ڈگری تے موسم سرما وچ درجہ حرارت 5- تک گر سکدا اے۔

ذرائع آمدورفت

شہر وچ سفر دی مناسب سہولتاں میسر نیں تے شہر دے وڈے حصےآں نوں ملانے والی سڑکاں دی حالت بہترین اے۔ مری روڈ شہر دی سب توں مصروف ترین سڑک اے۔ شہر دے اندر سفر کرنے دے لئی پبلک ٹرانسپورٹ جن وچ ٹیکسی، بساں، رکشا، ویگن وغیرا ہر وقت دستیاب رہندیاں نیں۔ اس توں علاوہ راولپنڈی شہر وچ میٹروسروس وی اے جس توں روزانہ ہزاراں دی تعداد وچ سفرکررے نیں۔ ایہ سروس بذریعہ پل جو سٹیڈیم روڈ دے کول توں اسلام آباد وچ داخل ہُندی اے تے ریڈزون وچ اس دا اخری سٹاپ اے۔

میٹرو بس

وزیر اعلا شہباز شریف نے تقریبن 45،000،000،000 پنتالی ارب روپے دی لاگت تے ترکی دی مدد نال مری روڈ و اسلام آباد وچ تیار اک عظیم الشان بین الاقوامی طرز دی میٹرو بس سروس شروع کیتی۔ جتھے شہریاں نوں ٹرانسپورٹ دی سستی تے اعلیٰ سہولت فراہم کیتی اوتھے ای شہر دی خوبصورتی تے ملک دی ترقی دی راہ وچ چار چند لا دتے۔

شاہرات

پاکستان دے مروجہ نظام شاہرات دے تحت قائم بین الاضلاعی شاہرات دے ذریعے ایہ شہر اسلام آباد، اٹک، جہلم، چکوال، مری تے ایبٹ آباد دے نال متصل اے۔ جی ٹی روڈ (این-5) راولپنڈی شہر نوں پاکستان مختلف حصےآں توں ملاندی اے۔۔ جی ٹی روڈ (این-5) راولپنڈی شہر دے ے درمیان وچ اے۔

موٹروے

راولپنڈی شہر نوں موٹروے (ایم1) اسلام آباد تے پشاور تے (ایم2) لہور تے اسلام آباد توں ملاؤندی اے۔ دوناں موٹرویز چھ لیناں اُتے مشتمل نیں۔

ریلوے اسٹیشن

راولپنڈی ریلوے اسٹیشن 19 ویں صدی وچ تعمیر کیتا گیا سی۔ ایتھے توں ٹریناں پاکستان دے مختلف شہراں نوں جاندیاں نیں، جیہناں وچ کراچی، لہور، پشاور، کوئٹا، حیدرآباد، سبی، سکھر، ملتان، بہاولپور، رحیم یار خاں، فیصل آباد، لاڑکاݨا، کوہاٹ، نوابشاہ، میانوالی، سرگودھا، گجرات، سیالکوٹ تے جیکب آباد نیں۔

ہوائی اڈا

اسلام آباد انٹرنیشنل ائرپورٹ مصروف ترین ائرپورٹ اے جو راولپنڈی شہر وچ اے۔ ایتھے پاکستان دی قومی ہوا باز کمپنی پی آئی اے دے علاوہ 25 توں زائد نجی تے انٹرنیشنل کمپنیاں مسافراں لئی اپنی خدمات سر انجام دیندیاں نیں۔ پرانے ایئر پورٹ توں 25 کلو میٹر دور نویں راولپنڈی اسلام آباد انٹرنیشنل ائرپورٹ دی بنیاد رکھی جاچکی اے تے تعمیر دا کم زوروشور توں جاری اے۔

راولپنڈی دے دلکش مناظر

راولپنڈی وچ بہت سارے چنگے ہوٹل، طعام خانے، عجائب گھر تے سبزہ زار نیں۔ راولپنڈی نوں دیکھن دا بہترین طریقہ ایہ اے کہ اس دے بازاراں وچ گھُمیا جاوے۔ شہر دی دو اہم شاہراہاں: جی ٹی روڈ بالعموم مشرق توں مغرب تک چلتدے ہوئے مال روڈ کنٹونمنٹ توں ہُندا ہویا لنگھدا اے تے مری روڈ مال روڈ دے شمال توں شروع ہُندا، ریلوے لائناں نوں اُتے تے تھلے توں عبور کردا ہویا اسلام آباد تک پہنچدا اے۔ راولپڈی دے دو اہم بازار اک صدر بازار تے دوجا راجا بازار جو پرانے راولپنڈی شہر وچ واقع اے۔ میٹرو بس سروس لئی بنائے گئے 9 کلو میٹر طویل پل تے اِنی ای لمبی پھولدار پوداں توں لدی کیاریاں شامل نیں۔

راولپنڈی دے مشہور علاقے

راولپنڈی دے مشہور علاقے درج ذیل نیں:

• بحریہ ٹاؤن
• ڈیفنس ہاؤسنگ سکیم

• ہزارہ کالونی
• شکریال
• صادق آباد
• سیٹلائیٹ ٹاؤن
• اصغر مال
• رحیم آباد
• خیابان سرسید
• ڈھوک دا لا خان
• پیرودھاہی
• قاضی آباد
• ڈھوک چراغ دین
• مریڑ حسن
• ندیم آباد
• جھنڈا چچی

• شمس آباد
• ڈھوک حسو
• گوالمنڈی
• رتہ امرال
• گنجمنڈی
• وارث خان

• پرانا قلعہ
• راجا بازار
• صدر
• ڈھوک کھبا
• گلزارِقائد
• مسلم ٹاؤن

• مورگاہ
• بکرا منڈی
• اڈیا لہ
• دھمیال
• شاہ چن چراغ
• موتی با زار

نیا محلہ آریہ محلہ لُنڈا بازار چٹیاں ہٹیاں بھابڑا بازار ندیم کالونی لیاقت مارکیٹ ٹنچ بھاٹا اصغر مال روڈ ٹرنک بازار نرنکاری بازار ڈھوک کھبا گوال منڈی

مشہور پارک

آئی ویو پارک بحریہ ٹاؤن راولپنڈی

ایوب نیشنل پارک لیاقت باغ گالف کورس پارک جناح پارک رومی پارک

شاہ بلوط پارک نواز شریف پارک چلڈ رن پارک ضیاء الحق پارک کمرشل مارکیٹ پارک

کھیڈ

راولپنڈی کرکٹ اسٹیڈیم آرمی کرکٹ اسٹیڈیم کے آر ایل کرکٹ اسٹیڈیم اٹک آئل ریفائنری کرکٹ اسٹیڈیم

آرمی ہاکی اسٹیڈیم آرمی فٹ بال اسٹیڈیم میونسپل فٹ بال اسٹیڈیم ریلوے گراؤنڈ

ہسپتال

راولپنڈی ادرہ قلب (RIC)

• کمبائنڈ ملٹری ہسپتال
• ملٹری ہسپتال
• ڈسٹرکٹ ہیڈ کواٹرز ہسپتال
• ریلوے ہسپتال
• ہولی فیملی ہسپتال

جنرل ہسپتال الشفاء ٹرسٹ آئی ہسپتال فوجی فاؤنڈیشن ہسپتال ہارٹ انٹرنیشنل ہسپتال ویلی کلینک

ہور دیکھو

• پاکستان دے لوک گنتی نال وڈے شہر

باہرلے جوڑ

راوپنڈی شہر نوں 3D وچ دیکھو۔ Archived 2007-11-07 at the وے بیک مشین اس دے لئی سافٹ ویئر Google Earth چاہیدا اے۔

• سرکاری ویب سائٹ Archived 2008-03-13 at the وے بیک مشین

حوالے