ہردت سنگھ ملک

فلائنگ لیفٹینینٹ ہردتّ سنگھ ملک

پٹیالہ ریاست دا مہاراجہ بھوپندر سنگھ سبھ توں پہلا ہندستانی تے دنیا دا پہلا سکھ سی، جس نے ہوائی جہاز خریدے سن۔ اس نے جہازاں سبندھی جانکاری حاصل کرن لئی اپنے چیف انجینیئر نوں یورپ بھیجیا تے 3 جہاز منگوائے، جو دسمبر 1910 وچ پٹیالہ پہنچ گئے۔ پر سبھ توں پہلا سکھ تے ہندستانی جس نے دنیا دی کسے وی ہوائی فوج ولوں جنگ وچ حصہ لیا، ہردتّ سنگھ ملک سی۔

ہردتّ سنگھ دا جنم 23 نومبر 1894 نوں راولپنڈی دے اک دھناڈھ سکھ پریوار وچ ہویا۔ اس دے پیؤ دا ناں سردار بہادر موہن سنگھ تے ماں دا ناں لاجونتی سی۔ اس نے اچّ سکھیا آکسفورڈ یونیورسٹی لندن دے بالیؤل کالج توں حاصل کیتی۔ پڑھائی دے نال-نال اوہ کرکٹ اتے گولف دا وی ودھیا کھڈاری سی۔ اس نے برطانیہ وچ 1914 توں 1930 تکّ فسٹ کلاس کرکٹ کھیڈی۔ 1914 وچ جدوں پہلی وڈی لڑائی شروع ہوئی تاں اس دے سارے ساتھی طالب علم جرمنی دے خلاف جنگ وچ شامل ہو گئے۔ ہردتّ سنگھ ملک نے وی اپنے-اپنے نوں بریٹیش ہوائی فوج دی نوکری لئی پیش کیتا۔

اس ویلے بریٹیش فوج وچ صرف گورے پائلٹ بھرتی کیتے جاندے سن، اس لئی بھارتی ہون کارن اس نوں انکار کر دتا گیا۔ اوہ فرانس چلا گیا تے فرانسیسی ریڈ کراس لئی ولنٹیئر دے طور 'تے ایمبولینس چلاؤندا رہا۔ اس نے فرانسیسی ایئر فورس وچ بھرتی ہون لئی عرضی دے دتی۔ اس 'تے اس دے آکسفورڈ دے ٹیچر نے بریٹیش ایئر فورس دے پردھان سپہ سالار جنرل ڈیوڈ ہینڈرسن نال گلّ کیتی۔ جنرل ہینڈرسن نے اس دی انٹرویو لئی تے اوہ فائیٹر پائلٹ چنیا گیا۔ اس نے اپریل 1917 وچ ٹریننگ شروع کیتی تے جون 1917 وچ اوہ مورچے 'تے پہنچ گیا۔ اس نے پگڑی اتارن توں انکار کر دتا، اس لئی سپیشل ہیلمٹ ڈزائین کیتا گیا، جو اوہ پگڑی دے اپر پہندا سی۔ اس وڈّ اکاری ہیلمٹ کارن اس نوں نسلی ٹچراں وی سہنیاں پئیاں۔ اس نوں فلائنگ ہوبگوبلن وڈے سر والا بھوت کیہا جاندا سی۔ ملک نے برطانیہ ، فرانس تے اٹلی وچ کئی ہوائی لڑائیاں وچ حصہ لیا تے پہلا جرمن جہاز فرانس وچ پھنڈیا۔ یدھ دوران اس نوں مہان جرمن پائلٹ ریڈّ بیرن نال مقابلہ کرن دا وی موقع ملیا۔ یدھ وچ اوہ کئی وار زخمی ہویا پر ہر وار ٹھیک ہو کے فرنٹ 'تے پہنچ جاندا رہا۔ اس نے کئی ہوائی جتاں پراپت کیتیاں تے کئی سنمان حاصل کیتے۔

جنگ ختم ہون 'تے اوہ ہندستان مڑ آیا تے وکاری بھارتی سول سیواواں لئی چنیا گیا۔ اوہ شیخوپورا ضلعے دا ڈپٹی کمیشنر وی رہا۔ بعد وچ اوہ برطانوی ہند فارن افیئر وچ شامل ہو گیا تے کئی اہم ذمہ واری دیاں قومانتری نیوکتیاں، جویں لندن، ہیمبرگ جرمنی، واشنگٹن امریکہ، اتے اوٹاوا کینیڈا وچ بطور لیبر کمیشنر کم کیتا۔ اس نے 1944 توں 1947 تکّ مہاراجہ یادوندر سنگھ دے ادھین پٹیالہ ریاست دے پردھان منتری دے عہدے 'تے کم کیتا۔ بھارت دی آزادی توں بعد 1949 وچ اس نوں کینیڈا وچ پہلا بھارتی ہائی کمیشن تے پھر فرانس وچ راجدوت تھاپیا گیا۔ فرانس وچ ہون والی یونائیٹڈ نیشنز جنرل اسمبلی دی میٹنگ ویلے اوہ بھارتی ڈیلیگیشن دا نیتا سی۔ 1952 وچ اس نوں فرانس دا سربؤچّ سول ایورڈ 'لیزیئن ڈیانر' پردان کیتا گیا۔ 1957 وچ رٹائرمینٹ توں بعد اوہ دلی وس گیا تے پروفیشنل گولف پلیئر بن گیا۔ سجی لتّ وچ وجیاں 3 جرمن گولیاں، جو اخیر تکّ کڈھیاں نہیں جا سکیاں، دے باو جود اوہ بھارت دا چوٹی دا گولف کھڈاری بنیا۔ 31 اکتوبر 1985 وچ 91 سال دی عمر چ اسدی موت ہو گئی۔