یوحنا دمشقی

مقدس یوحنا دمشقی Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (یونانی) Ioannes Damascenus (لاطینی) يوحنا الدمشقي (عربی)
مقدس یوحنا دمشقی (عربی شبیہ)
معلم کلیسیا
تریخ پیدائش	تقریباً 675ء یا 676ء دمشق، بلاد الشام، خلافت امویہ
تریخ وفات	4 دسمبر 749ء دیر مار سابا، یروشلم، بلاد الشام، خلافت امویہ
تعظيم تے تکريم	قبل اجتماع by مشرقی راسخ الاعتقاد کلیسیا رومن کاتھولک کلیسیا انگلیکان کمیونین یادگار در لوتھریت
ضیافت	4 دسمبر 27 مارچ (جنرل رومن کیلنڈر 1890ء–1969ء)
خصوصیات	کٹا ہاتھ، تمثال
سرپرستی	دوا ساز، شبیہ نگار، الٰہیات کے طلبہ

مُقَدَّس يُوحْنَا دَمشقِی (وسطی یونانی: ωάννης Δαμασκηνός؛ تلفظ: ایونس اُو دَمسقِینُوس؛ بازنطینی سانچہ:IPA-el؛ لاطینی: Ioannes Damascenus) اک سریانی راہب تے قس سن۔ دمشق وچ پیدا ہوئے، اوتھے ای پرورش پائی تے اپنی خانقاہ واقع دیر مار سابا نزد یروشلم وچ وفات پائی۔

یوحنا دمشقی اک جامع العلوم قسم دے شخص سن، انہاں دی دلچسپی دے شعبے ہمہ جہت سن، جن وچ قانون، الٰہیات، فلسفہ تے موسیقی سب شامل سن۔ بعض ذرائع توں معلوم ہُندا اے کہ انہاں نے اپنے نفاذِ فرمان توں پہلے دمشق دے مسلم خلیفہ دے اک اعلٰی منتظم دے طور اُتے وی کم کیتا۔ انہاں نے مسیحی عقائد نوں بیان کرنے دے لئی متعدد کتاباں تحریر کیتیاں تے کئی مناجات مرتب کیتے جو عبادتی طور تے اج تک مشرقی مسیحیت وچ تے لوتھریت وچ صرف ایسٹر دے موقع اُتے استعمال کیتیاں جاندیاں نیں۔ اوہ مشرقی راسخ الاعتقاد کلیسیا دے اک پادری تے شبیہ (آئیکن) دے تحفظ دے لئی معروف نیں۔ کاتھولک کلیسیا وچ انہاں نوں معلم کلیسیا تے عروج مریم اُتے لکھتاں دی وجہ توں اکثر معلمِ عروج (Doctor of the Assumption) کہیا جاندا اے۔

یوحنا دمشقی۔ (سوری شبیہ)

یوحنا دمشقی دی زندگی دی معلومات دا سب توں عام ماخذ جان آف یروشلم توں منسوب کتاب وچ ملدا اے، اِسی تحریر وچ یوحنا یروشلم کے بطریق دی صورت وچ نظر آندے نیں۔ ایہ کتاب ابتدائی عربی متن توں منتخب کردہ اک یونانی ترجمہ اے۔ اصل عربی کتاب وچ افتتاحیہ اے، جو اس توں ترجمہ کیتی گئی کئی کتاباں وچ موجود نئی‏‏ں اے، اس دے مصنف اک عرب راہب میکائیل سن۔ میکائیل نے وضاحت دی اے کہ اوہ 1084ء وچ اُنہاں دی سوانح عمری لکھنے دا فیصلہ کر رہیا سی کیونجے اُنہاں دناں وچ کوئی وی میسر نئی‏‏ں سی۔ پر بنیادی عربی متن توں ایسا لگتا اے کہ ابتدائی نواں تے دسواں صدیاں دے درمیان وچ اسنوں ابتدائی مصنف دی جانب توں لکھیا گیا اے۔ مقدسین دی مبالغہ آمیز تے کچھ حد تک افسانوی تفصیلاں اُتے مشتمل سوانح نگاری توں متصف اس کتاب نوں یوحنا دمشقی دی زندگی دا بہترین تاریخی ماخذ نئی‏‏ں قرار دتا جا سکدا، بلکہ اس وچ وڈے پیمانے اُتے الحاقات وی ہوئے نیں۔ نیز روایندی طور اُتے یوحنا توں منسوب ناول بارلام تے یہوسفط درحقیقت دسویں صدی دا تحریر کردہ اے۔

خاندانی پس منظر

یوحنا دمشقی (یونانی شبیہ)

ستوی‏‏ں صدی عیسوی نوں یوحنا دمشق دے ممتاز مسیحی خاندان ”منصور“ وچ پیدا ہوئے۔ خاندان دا ناں یوحنا دے دادا منصور بن سرجون دے ناں اُتے پیتا سی جو شہنشاہ ہرقل دے دور وچ اس علاقے دے مالگزار سن۔ معلوم ہُندا اے کہ منصور نے مفید دست برداری دے بعد 635ء وچ خالد بن ولید دے دستہ دے دباؤ وچ دمشق اُنہاں دے حوالے کرنے وچ اہم کردار ادا کیتا۔ سعید، دسواں صدی دا اک ملکی بطریق جو اپنے بارے وچ لکھتا اے کہ اس نے شہر نوں مسلماناں دے سپرد کرنے وچ اعلٰی درجے دے اہلکار دے طور اُتے کم کیتا سی۔

اگرچہ منصور دے خاندان دے قبائلی پس منظر دے متعلق مستند معلومات معاصر ذرائع وچ نئی‏‏ں ملدیاں، پر سوانح نگار ڈینئیل ساہاس نے قیاس آرائی دی اے کہ منصور ناں ظاہر کردا اے کہ منصور کلب جاں تغلب دے مسیحی قبائل نال تعلق رکھدا سی۔ علاوہ ازاں خاندان دا ناں عرب نسب دے سوری مسیحیاں دے درمیان وچ عام سی تے سعید نے ایہ بیان کیتا اے کہ دمشق دے گورنر منصور بن سرجون عرب سن۔ پر ساہاس نے ایہ وی لکھیا اے کہ ضروری نئی‏‏ں کہ ایہ ناں عرب پس منظر نوں ظاہر کرے، ایہ ناں غیر عرب تے سامی شامیاں وچ وی استعمال کیتا جا سکدا اے۔ جدونکہ ساہاس، سوانح نگار ایف۔ ایچ۔ چیس تے اینڈریو لوتھ دعوی کر دے نیں کہ منصور اک عربی ناں سی، ریمنڈ لے کوز دا دعوی اے کہ ” ایہ خاندان بلا شبہ شامی الاصل سی“؛ مؤرّخ دینئیل جے۔ جانوسک دے مطابق ”دوناں پہلو سچ ہوسکتے نیں، کیونجے اگر انہاں دا خاندانی حسب و نسب واقعی شامی سی، جدو‏‏ں عرب قابض ہو گئے تو انہاں دے دادا منصور نوں عربی ناں دتا گیا ہوئے گا۔“ یوحنا نے دمشق وچ پرورش پائی تے عرب مسیحی لوک کہانیاں دے مطابق یوحنا اپنی نوجوانی دے دوران وچ مستقبل دے اموی خلیفہ یزید اول تے تغلبی مسیحی عدالت دے شاعر الاخطل توں متعلق سن۔

جدو‏‏ں 630ء دی دہائی وچ مسلماناں نے شام فتح کیتا تو اُس وقت دمشق دی عدالت وچ مسیحی سول ملازم کثیر تعداد وچ موجود سن، یوحنا دے دادا وی انہاں وچوں اک سن۔ یوحنا دے والد سرجون (سرجیس) اموی خلفا دی خدمت کرنے دے لئی جادے سن۔ جان آف یروشلم دے مطابق انہاں دے والد دی وفات دے بعد راہب بننے توں پہلے یوحنا نے خلیفہ دی عدالت وچ اک اہلکار دے طور اُتے خدمات سر انجام دتیاں۔ ایہ دعویٰ کہ یوحنا اصل وچ مسلم عدالت وچ خدمت گار سن مشکوک اے، کیونجے مسلم مآخذ وچ انہاں دا تذکرہ نئی‏‏ں ملدا۔ پر مذکورہ مآخذ اُنہاں دے والد سرجون (سرجیس) نوں خلافت دی انتظامیہ وچ سیکریٹری دے طور اُتے پیش کر دے نیں۔ ہور برآں یوحنا نے خود اپنی تحریراں وچ کدی مسلم عدالت دا تذکرہ نئی‏‏ں کیتا۔ خیال اے کہ اوہ دیر مار سابا وچ راہب بنے تے انہاں 735ء وچ قس دے فرائض سونپے گئے۔

تعلیم

یوحنا دمشقی (یونانی تمثال)

اک تعارفی خاکے وچ انہاں دے والد دی خواہش بیان کیتی گئی اے کہ یوحنا "نہ صرف مسلماناں دی بلکہ یونانیاں دی وی کتاباں سیکھے"۔ اس توں ایہ سمجھیا گیا کہ یوحنا ذولسانی سن یعنی اوہ عربی دے نال نال یونانی وی جاندے سن۔ درحقیقت یوحنا نے کدی قرآن دا علم اپنے تئاں ظاہر نئی‏‏ں کیتا بلکہ اوہ قرآن دے سخت ناقد سن۔

دوسرے مآخذ بتاندے نیں کہ اُنہاں دی دمشق وچ تعلیم ہیلنی تعلیمی اصولاں دے مطابق سی، چنانچہ کچھ مآخذ وچ ”سیکولر“ تے کچھ وچ ”کلاسیکی مسیحی“ تعلیم مذکور اے۔ اک جگہ یوحنا دے اتالیق دا ناں راہب کوسماس دسیا گیا اے، جس نوں صقلیہ وچ اس دے گھر توں عرباں نے اغوا کر لیا سی تے یوحنا دے باپ نے وڈی قیمت ادا کرکے خلاصی دلائی سی۔ کہیا جاندا اے کہ کوسماس دے کول زیر تعلیم یوحنا نے موسیقی، فلکیات، الٰہیات اُتے عبور حاصل کیتا تے جلد ای علم حساب وچ فیثاغورث دے تے جیومیٹری وچ اقلیدس دی ہمسری کرنے لگے۔ کوسماس اک اطالوی پناہ گزین سی اسی وجہ توں اوہ مغربی مسیحیت دے عقائد نوں اپنے ہمراہ لیایا سی۔ کوسماس نے یوحنا دے نال نال اُس دے رضاعی بھائی نوں وی تعلیم دی سی۔

زندگی

یوحنا دمشقی دی اک شبیہ۔

یوحنا دا گھٹ توں گھٹ اک تے ممکنہ طور اُتے دو پیشے سن: پہلا (مشتبہ) ایہ کہ اوہ دمشق دے خلیفہ دے خانگی ملازم سن تے دوسرا (مصدقہ) ایہ کہ اوہ خانقاہ دیر مار سابا واقع نزد یروشلم وچ اک قس تے راہب سن۔ اک جگہ ملدا اے کہ جدو‏‏ں ولید بن عبد الملک نے خلافت دی انتظامیہ دے تحت نفاذِ اسلام وچ اضافہ کیتا تو یوحنا نے 706ء دے ارد گرد راہب بننے دے لئی دمشق چھڈ دتا۔ پر، مسلم مآخذ صرف ایہ ذکر کر دے نیں کہ یوحنا دے والد سرجون (سرجیس) نے اِس وقت دے دوران وچ انتظامیہ چھڈی سی تے اوہ انتظامیہ چھڈنے دے سلسلے وچ یوحنا دا تذکرہ نئی‏‏ں کر دے۔ اگلی دو دہائیاں دے دوران وچ محاصرہ قسطنطنیہ 717ء تا 718ء دے اختتام دے نتیجے وچ خلافت امویہ نے ہولی ہولی بازنطینی سلطنت دی سرحداں اُتے قبضہ کر لیا۔ یوحنا دی تصنیفات دے اک ایڈیٹر، فادر لے کوین نے ظاہر کیتا اے کہ یوحنا تمثال شکنی دے تنازعے توں پہلے دیر مار سابا وچ اک راہب سن۔

بازنطینی تمثال شکنی، نواں صدی۔ اک آدمی بازنطینی تمثال شکنی دے تحت مذہبی تمثال نوں ضائع کر رہیا اے۔

ابتدائی اٹھوی‏‏ں صدی عیسوی وچ اک تحریک ”شبیہ شکنی“ نے شبیہوں دی تکریم دی مخالفت دی، جس نوں بازنطینی عدالت وچ قبولیت ملی۔ 726ء وچ بازنطین دے بطریق مقدس جرمانس دے احتجاجاں دے باوجود شہنشاہ لیون سوم (جس نے 1717ء وچ محاصرۂ عظیم توں پہلے شہنشاہ نوں تخت چھڈنے نوں کہیا تے خود قابض ہوکر تخت نشین ہو گیا) نے اک فرمان شاہی جاری کیتا جو تصویراں دی تکریم تے عوامی تھاں اُتے اُنہاں دی نمائش دے خلاف سی۔

اس امر اُتے اتفاق اے کہ یوحنا نے اپنی تن تصنیفات تصویراں دی تکریم اُتے لکھاں تے انہاں وچ ثابت کیتا کہ کلیسیاواں تے گرجا گھراں وچ مقدس تصویراں نوں آویزاں کرنا تے مجسمے نصب کرنا کسے طرح خلاف مذہب تے زندقہ نئی‏‏ں نیں۔ انہاں تصنیفات وچ انہاں دی اولین کتاب ”مقدس تصویراں دے ناقدر شناساں دے خلاف دفاعی مضامین“ ("الدفاع عن الأيقونات المقدسة") اے جس نے یوحنا نوں خوب شہرت بخشی۔ مقدس تصویراں تے مجسماں دے حکم انہدام دے خلاف یوحنا دی کتاباں نوں خوب مقبولیت ملی، اس مقبولیت دی وجہ صرف ایہ نئی‏‏ں سی کہ انہاں وچ اک شاہی فرمان دی مخالفت کیتی گئی اے بلکہ درحقیقت انہاں تحریراں دا سادہ تے عام فہم اسلوب عوام الناس وچ اس نزاع دے فروغ دا باعث بنا۔ نیز یوحنا دی وفات دے برساں بعد انہاں دی انہاں تحریراں نے اس مسئلہ دے حل دے لئی منعقدہ دوسری نیقیہ کونسل (787ء) دے دوران وچ وی انتہائی اہم کردار ادا کیدا سی۔

”تھیوتوکوس نے یوحنا دمشقی نوں بذریعہ رویا شفا دتی“ (سدھے ہتھ دی معجزاتی شفا)

یوحنا دے سوانح حیات وچ گھٹ توں گھٹ اک واقعہ ایسا اے جو ناممکن جاں افسانوی معلوم ہُندا اے۔ لیون سوم نے خبر دے طور اُتے خلیفہ نوں جعلی دستاویزات بھیجے جو یوحنا دے دمشق اُتے حملہ کرنے دی منصوبہ بندی ول اشارہ کر رہے سن۔ خلیفہ نے حکم دتا کہ یوحنا دا دایاں ہاتھ کٹ کے عوامی مراکز اُتے لٹکا دتا جائے۔ کچھ دناں بعد یوحنا نے اپنے ہاتھ دی بحالی دے لئی تہ دل توں تھیوتوکوس توں دعا تے ارداس دی۔ ایسا کہیا جاندا اے کہ اُس دعا دے بعد یوحنا دا ہاتھ مُعجزانہ طور اُتے واپس آگیا۔ اس معجزاندی شفا دی شکر گزاری دے لئی یوحنا نے تھیوتوکوس دی شبیہ (icon) اُتے اک چاندی دا ہاتھ ملحق کر دتا۔ بعد ازاں تھیوتوکوس دا چاندی دا ہاتھ والی شبیہ ”دست ثلاثہ“ جاں ۭ”ٹروجیروشیکا“ دے ناں توں مشہور ہو گیا۔

آخری ایام

یوحنا نے 749ء وچ وفات پائی، انہاں دی تعظیم و تکریم بطور کلیسیائی باپ تے اک مقدس دے طور اُتے کیتی جاندی اے۔ رومن کاتھولک کلیسیا وچ انہاں نوں بعض اوقات آخری کلیسیائی باپ کہیا جاندا اے۔ 1890ء وچ لیو سیزدہم نے انہاں نوں معلم کلیسیا قرار دتا۔

عزت و احترام

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: تبجیل
1890ء وچ مقدس یوحنا دمشقی دا ناں جنرل رومن کیلنڈر وچ شامل کر لیا گیا تو تہوار دا دن 27 مارچ نوں مقرر کیتا گیا۔ 1969ء وچ اُنہاں دا یوم تہوار منتقل کر دے اُنہاں دے یوم وفات یعنی 4 دسمبر نوں کر دتا گیا۔ 4 دسمبر دا تہوار منتقل ہونے توں پہلے وی بازنطینی ریت تقویم، لوتھری یادگاران، تے انگلیکان کمیونین تے اسقفی کلیسیا وچ منایا جادا سی۔

تصنیفات دی فہرست

یوحنا دمشقی نے تصنیفات دے علاوہ بوہت سی مناجات مرتب دی سن، ایہ مناجات اج مشرقی راسخ الاعتقاد کلیسیائی خدمت گزاری وچ استعمال دی جاندی نیں۔ یوحنا دمشقی دی تصنیفات مندرجہ ذیل نیں:

ابتدائی تصنیفات

فائل:الدفاع عن الأيقونات المقدسة.png

الدفاع عن الأيقونات المقدسة (مقدس تصاویر کے ناقدر شناسوں کے خلاف دفاعی مضامین)۔

• الدفاع عن الأيقونات المقدسة (مقدس تصویراں دے ناقدر شناساں دے خلاف دفاعی مضامین) — ایہ لیون سوم دے فرمان شاہی یعنی مقدس تصویراں دی تکریم و نمائش اُتے پابندی دے جواب وچ لکھے گئے سب توں پہلے منظر عام اُتے آنے والے مضامین سن۔

تعلیمات و غطریسی تصنیفات

• ينبوع المعرفة (سرچشمہ معرفت، Fountain of Knowledge جاں The Fountain of Wisdom) نوں تن حصےآں وچ تقسیم کیتا جاندا اے:
  1. الفصول الفلسفية (اسباق فلسفہ، Kefálea filosofiká) نوں عموماً 'جدلیاندی' (Dialectic) کہیا جاندا اے، ایہ زیادہ تر منطق اُتے مبنی اے، اس نوں تیار کرنے دا بنیادی مقصد قارئین نوں بقیہ کتاب دے بارے وچ معلومات فراہم کرنا اے۔
  2. الهراطقة (زندیق، Perì eréseon) اس حصہ دا آخری باب (باب 101) جو اسماعیلیاں دے زندقہ (بدعت) اُتے مبنی اے۔ ہور بدعات دے لئی وقف شدہ پہلے دے حصے جنہاں دا کچھ سطراں وچ اختصار کیتا گیا نیں، ایہ باب کئی صفحات تک پھیلیا ہویا اے۔ ایہ اسلام دی پہلی مسیحی تردیداں وچوں اک اے۔ اُنہاں دی نزاعی تصنیفات دے مؤثر تراجم وچوں اک Peri haireseon اے جس دا یونانی توں لاطینی وچ ترجمہ کیتا گیا اے۔ اس دا قلمی نُسخہ راسخ الاعتقاد مسیحیاں دی پہلی تردیدِ اسلام وچوں اک سی جس نے مغربی کاتھولک کلیسیاواں دے طرز نوں متاثر کیتا اے۔ ایہ سب توں پہلا ماخذ سی جس وچ پیغمبرِ اسلام محمد المصطفٰی نوں مغرب وچ "جھوٹے نبی" تے "مخالف مسیح" ثابت کرنے دا دعویٰ کیتا گیا۔
  3. المئة مقالة في الإيمان الأرثوذكسي (راسخ الاعتقاد ایمان دی نمائش ،Ékdosis akribès tēs Orthodóxou Písteōs) — ایہ ابتدائی آبائے کلیسیا دی غطریسی تحریراں دا اک خلاصہ اے۔ ایہ تحریر مشرقی مسیحیت وچ اصول متکلمین دی پہلی تصنیف سی تے بعد دی متکلمانہ تصنیفات اُتے اثر انداز ہوئی۔
• ضد أسقف يعقوبي (اسقف یعقوبی دی تردید: جس وچ یعقوبیاں دے افکار و عقائد تے خصوصاً مسیح دی اک فطرت دے عقیدے دی تردید کیتی گئی اے)
• ضد النسطورية (نسطوریوں دی تردید)
• ضد المانوية (مانویت دی تردید)
• الحوار مع من يرفضون (منکرین توں گفتگو)
• مقدمة في العقائد المسيحية (مسیحی عقائد دا تعارف)
• في التقديسات الثلاث (Trisagion دا تعارف)
• في التفكير الصحيح (فہم صحیح اُتے)
• في الإيمان، مؤلف آخر ضد النساطرة (ایمان اُتے، نسطوریاں دی تردید اُتے دوسری کتاب)
• في أن للمسيح إرادتين (مسیح دے دو ارادے)، یک مشیت مسیح دے پیروکاراں دی تردید
• المتوازيات المقدسة (متوازیات مقدسہ) (مشتبہ)
• أوكتيشوس، اٹھ سُراں والی کلیسیائی خدمت گزاری دی کتاب
• حول الشياطين والأشباح (شیاطین تے بھوت پریت دا تعارف)

عربی تراجم

یوحنا الدمشقی۔

ایہ خیال کیتا جاندا اے کہ homily on the Annunciation عربی وچ ترجمہ ہونے والی پہلی تصنیف سی۔ اس کتاب دا زیادہ تر متن 885ء وچ ستراسبورگ (فرانس) لائبریری دے مخطُوطہ 4226 وچ پایا گیا۔

دسواں صدی دے بعد وچ خانقاۂ مقدس سمعان (نزد انطاکیہ) دی اک اعلٰی شخصیت انتونی نے یوحنا دمشقی دی مجموعۂ کتب دا ترجمہ کیتا۔ یوحنا دی تصنیف دے تعارف دے آغاز وچ انطاکیہ دے بطریق سلوسٹر (1724ء-1766ء) نے کہیا کہ انتونی سینٹ سبا وچ راہب سی۔ ایہ ممکنہ طور اُتے عنوان مقدس سمعان دی اعلٰی شخصیت دی غلط فہمی ہوسکتی اے کیونجے اٹھارواں صدی وچ مقدس سمعان دی خانقاہ خراب حالت وچ سی۔

کئی قلمی نُسخے، کوسماس دے ناں خط، فلسفیانہ ابواب، الٰہیاندی ابواب تے دوسری پنج صغریٰ تصنیفات اُتے مشتمل نیں۔ مارچ 2013ء توں اس ترجمے دی پہلی اشاعت ویب اُتے دستیاب اے۔

1085ء وچ انطاکیہ دے اک راہب میکائیل نے یوحنا دی عربی زندگی دے متعلق تحریر کیتا۔ اس تصنیف وچ 1912ء وچ پہلی بار باچا نے ترمیم کری تے فیر ایہ کئی زباناں وچ ترجمہ کیتی گئی (جرمنی، روسی تے انگریزی)۔

جدید انگریزی تراجم

• On holy images; followed by three sermons on the Assumption، translated by Mary H. Allies, (London: Thomas Baker, 1898)۔
• Exposition of the Orthodox faith، translated by the Reverend SDF Salmond, in Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers. 2nd Series vol 9. (Oxford: Parker, 1899) [reprint Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1963.]
• Writings، translated by Frederic H. Chase. Fathers of the Church vol 37, (Washington, DC: Catholic University of America Press, 1958) [ET of The fount of knowledge; On heresies; The orthodox faith]
• Daniel J. Sahas (ed.)، John of Damascus on Islam: The "Heresy of the Ishmaelites"، (Leiden: Brill, 1972)
• On the divine images: the apologies against those who attack the divine images، translated by David Anderson, (New York: St. Vladimir's Seminary Press, 1980)
• (2003) Three Treatises on the Divine Images, Translated by Andrew Louth, Popular Patristics, Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 0-88141-245-7.  Louth, who also wrote the introduction, was at the University of Durham as Professor of Patristics and Byzantine Studies.

روایندی طور اُتے یوحنا توں منسوب ناول بارلام اور یہوسفط درحقیقت دسواں صدی دا تحریر کردہ اے۔ اس دے دو تراجم مندرجہ ذیل نیں:

• Barlaam and Ioasaph، with an English translation by G.R. Woodward and H. Mattingly, (London: Heinemann, 1914)
• The precious pearl: the lives of Saints Barlaam and Ioasaph, notes and comments by Augoustinos N Kantiotes; preface, introduction, and new translation by Asterios Gerostergios, et al.، (Belmont, MA: Institute for Byzantine and Modern Greek Studies, 1997)

حواشی

حوالے

• ایکیولینا, مائیک (1999). دی فادرز آف دی چرچ: اَین انٹروڈکشن ٹو دی فرسٹ کرسچین ٹیچرز, الّسٹریٹڈ, آور سنڈے وزٹر بپلشنگ. 
• میکائیل اوپ ڈے کول اَین مارسل پورتھیس، 2011. سانچہ:Not a typo ISBN [[Special:BookSources/978-90-211-4282-1
• (2003) دی رائز آف ویسٹرن کرسٹنڈوم: ٹریمف اینڈ ڈیورسٹی، اے۔ڈی۔ 200–1000, سیکنڈ، الّسٹریٹڈ, ویلی-بلیک ویل. 
• (2000) بٹلرز لائفز آف دی سینٹس: وولیوم 12 آف بٹلرز لائفز آف دی سینٹس سیریز, ریوائزڈ, کونٹینم انٹرنیشنل بپلنشگ گروپ. 
• (2001) "'ملکائیٹس'، 'جیکبائٹس'، اینڈ دی کرسٹولوجیکل کونٹروورسیز اِن عربک اِن ٹھرڈ/نائنتھ-سینچری سیریا", سیرن کرسچینز انڈر اسلام: دی فرسٹ تھاؤزنٹ ایئرز. لیدن: برل. ISBN 90-04-12055-6. 
• ہولی لینڈ, رابرٹ جی۔ (1996). سی-ینگ اسلام ایز ادرز سآ اِٹ: آ سروے اینڈ ایوالویشین آف کرسچین، جیوش، اینڈ زرتشترین رائٹنگز آن ارلی اسلام. ڈارون پریس. ISBN 978-0-87850-125-0. 
• جیمسن (2008). لیجنڈز آف دی میڈونا. ببلوبازار، ایل ایل سی. 
• (2016) جان آف ڈیمسقس: فرسٹ ایپولوجسٹ ٹو دی مسلمز. یوجین، اوریگون: پِک-وِک بپلکیشز. ISBN 978-1-4982-8984-9. 
• (2002) سینٹ جان ڈیماسین: ٹریڈیشن اینڈ اوریجنلٹی اِن بازنطین تھیولوجی, الّسٹریٹڈ, آکسفورڈ یونیورسٹی پریس. 
• لوتھ (2003). تِھری ٹریٹسز آن دی ڈیوائن ایمیجز. سینٹ ولایمیرز سیمعورت پریس. 
• لوتھ, اینڈریو (2005). سینٹ جان ڈیماسین: ٹریڈیشن اینڈ اوریجنلٹی اِن بازنطین تھیولوجی. آکسفورڈ یونیورسٹی پریس. ISBN 978-0-19-927527-4. 
• (2004) فِفٹی کِی کرسچین تھنکرز. روٹلیج. 
• شاہد, عرفان (2009). بازنطیم اینڈ دی عربس اِن دی سکستھ سینچری: ایکنومیک، شوشیل، اینڈ کلچرل ہسٹری، وولیوم 2، پارٹ 2. ہاروڈ یونیورسٹی پریس. 
• (1972) جان آف دمسقس آن اسلام. برل. 
• (2000) in ریجرڈ ولنٹیسس: ریلیجینز آف لیٹ اینٹیکیوٹی اِن پریکٹس, الّسٹریٹڈ, پرنسٹن یونیورسٹی پریس. 
• (1997) دی ورکس آف سینٹ جان ڈیماسین. مارٹس پبلشنگ ہاؤس، ماسکو. 

باہرلےجوڑ

• 131 مسیحیاں نوں جاننا چاہیے - دمشق دا یوحنا
• کیتھولک دائرۃ المعارف: مقدس یوحنا دمشقی
• بریطانیکا کونسائز دائرۃ المعارف
• کیتھولک آن لائن مقدسین (سینٹس)
• یوحنا دمشقی دی تصنیفات دی تفصیل

سانچہ:Gutenberg؛ جو انٹرنیٹ آرکائیو اُتے وی دستیاب اے۔

• سانچہ:Gutenberg author
• سانچہ:Internet Archive author
• سانچہ:Librivox author
• آرتھوڈوکس کرسچین انفارمیشن سینٹر اُتے "مقدس یوحنا دمشقی' فن انتقادِ اسلام"
• گریک اوپیرا اومنیا بائے میکنے، پیٹرولجیا گریکا وِدھ اینالائٹیکل انڈکسس
• مقدس یوحنا دمشقی راسخ الاعتقاد تمثال تے سائنکزیرین (4 دسمبر)
• یوحنا دمشقی دا Five Doctrinal Works، اک ستاروی‏‏‏‏ں صدی دا مخطُوطہ بشمول تن تصنیفات