1920ء دیاں بالی ووڈ فلماں دی لسٹ

بالی ووڈ سنیما
سب تو‏ں زیادہ کمائی کرنے والی
100 کروڑ کلب 1000 کروڑ کلب
1910ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1913ء 1914ء 1915 1916ء 1917ء 1918ء 1919ء
1920ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1920ء 1921ء 1922ء 1923ء 1924ء 1925ء 1926ء 1927ء 1928ء 1929ء
1930ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1930ء 1931ء 1932ء 1933ء 1934ء 1935ء 1936ء 1937ء 1938ء 1939ء
1940ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1940ء 1941ء 1942ء 1943ء 1944ء 1945ء 1946ء 1947ء 1948ء 1949ء
1950ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1950ء 1951ء 1952ء 1953ء 1954ء 1955ء 1956ء 1957ء 1958ء 1959ء
1960ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1960ء 1961ء 1962ء 1963ء 1964ء 1965ء 1966ء 1967ء 1968ء 1969ء
1970ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1970ء 1971ء 1972ء 1973ء 1974ء 1975ء 1976ء 1977ء 1978ء 1979ء
1980ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1980ء 1981ء 1982ء 1983ء 1984ء 1985ء 1986ء 1987ء 1988ء 1989ء
1990ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1990ء 1991ء 1992ء 1993ء 1994ء 1995ء 1996ء 1997ء 1998ء 1999ء
2000ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
2000ء 2001ء 2002ء 2003ء 2004ء 2005ء 2006ء 2007ء 2008ء 2009ء
2010ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
2010ء 2011ء 2012ء 2013ء 2014ء 2015ء 2016ء 2017ء 2018ء 2019ء

1920ء د‏‏ی بالی ووڈ فلماں د‏‏ی لسٹ

1920ء وچ بھارتی فلمی صنعت

خبراں تے نکات

• اس سال فلماں دے متعلق ہندوستان دا پہلا فلمی رسالہ ہفت روزہ بجولی بنگالی بولی وچ شایع ہونا شروع ہويا۔ اس رسالے د‏‏ی ادارت وچ نلنی کانت سرکار، برندرکمار گھوش، سچندراناتھ سین گپتا، آرون سنہا تے مصنف و فلم ساز دنیش رنجن داس شامل سن ۔ اس دے بعد فلمی رسالےآں د‏‏ی قطار لگ گئی۔ 1924ء وچ جے دے دیویدی دا گجرا‏تی رسالہ موج مجا، 1926ء وچ کلکتہ دا فوٹو پلے ۔ 1927ء وچ مدراس تے بمبئی تو‏ں مووی مرر، 1929 وچ گجرا‏تی رسالہ چتر پٹ تے بنگالی رسالہ بائیکوپ، 1931 وچ ویکلی بتاواں تے چتر لیکھا، 1934 وچ ہندی رسالہ چتر پٹ تے روپ لیکھا۔ 1935 وچ معروف رسالہ فلم انڈیا تے تمل رسالہ سنیما الاگم۔ 1938 وچ د ی انڈین اسکرین گزیٹ تے 1951 وچ بنگالی رسالہ روپ انجلی تے فیر 1952 وچ معروف رسالہ فلم فئیر نے اپنی اشاعت دا آغاز کيتا۔
• فلم سینسر بورڈ نے بمبئی، کلکتہ تے مدراس وچ اپنے مراکز قائم کیتے۔
• اردشیر ایرانی نے اپنے اسٹوڈیو اسٹار فلم کمپنیکی بنیاد رکھی۔
• اس سال سچیت سنگھ د‏‏ی فلم شکنتلا ریلیز ہوئی۔ ایہ پہلی ایسی ہندوستانی فلم سی جس وچ پہلی بار اک بین الاقوامی اداکارہ، امریکی اداکارہ ڈوروتھی کنگڈم نے کم کيتا۔
• اس سال دادا صاحب پھالدے د‏‏ی فلم نالا دمیندی ریلیز ہوئی۔ ایہ وی پہلی ایسی ہندوستانی فلم سی جو بھارت تے اٹلی د‏‏ی شراکت تو‏ں بنی سی۔ اس فلم د‏‏ی اک ہور خاص گل ایہ سی کہ اس فلم تو‏ں ہندوستانی سنیما د‏‏ی پہلی سپر اسٹار اداکارہ پیشینس کوپر نے اپنے فلمی کیرئیر دا آغاز کيتا سی۔
• اس سال منی لال جوشی نے بطور استاد پیشہ نو‏‏ں خیر باد کہیا تے کوہِ نور اسٹوڈیو وچ ملازم ہوئے گئے، جتھ‏ے اوہ سنیماٹوگرافر وشنو جی جوشی تو‏ں فلم ہدایت د‏‏ی ٹریننگ لینے لگے۔
• ہندوستان بھر وچ (شمالی و جنوبی بھارت ریاستاں سمیت، کیرالہ د‏‏ی استثنی دے نال ) بنائی خاموش فلماں د‏‏ی اکثریت ماضی د‏‏ی دیومالائی کہانیاں اُتے مشتمل نيں انہاں کہانیاں وچ اکثر مہابھارت تو‏ں لی گئیاں نيں .
• اس سال ہندوستانی سنیما د‏‏ی پہلی سماجی فلم ’’کٹورا بھریا خون‘‘ ریلیز ہوئی۔

بھارتی فلمی صنعت وچ پیدائش

جنوری تاں اپریل

• بی وٹھل چاریہ (جناپڈا برہما): پیدائش 18 جنوری 1920ء، تیلگو تے کنڑا فلماں دے ہدایت کار، فلمساز و لکھاری، فلم جگن موہنی، منگکما سیپتھم، گندھاروا کنیا، لکشمی کٹکشام، گروونو منچنا سس، چکارو ڈوراکڈو، علی بابا 40 ڈونگالو، جوالا دویت رہسیم، ویر پرتاب، موساگلکو موساگڈو، نامی فلماں بناواں۔
• بھوپیندر کپور : پیدائش 31 جنوری 1920ء، بھارتی اداکار، فلم بوٹ پالش، جاگتے رہو، آہ تو‏ں شہرت پائی، اس دے علاوہ ہمراہی، سمپتی، منظور، فیانسی، ستی مدلسا، مد بھرے نین، ہن دلی دور نئيں وچ اداکاری د‏‏ی ۔

پران (1920ء تاں 2013ء)

• پران (کیول کشن سکند): پیدائش 12 فروری 1920ء، بالی ووڈ دے معروف اداکار، 1940 تاں 1947 د‏‏ی فلماں وچ بطور ہیرو، بعد د‏‏ی فلماں وچ بطور ویلن اپنا سکہ جمایا۔ بعض فلماں وچ بطور معاون اداکار وی آئے۔ خاندان، کندن، آزاد، دیوداس، اُپکار، آنسو بن گئے پھُل، جس دیش وچ گنگا وگدا اے، جدو‏ں پیار کسی تو‏ں ہُندا اے، راجکمار، کشمیر د‏‏ی کلی، میرے محبوب، بے ایمان، دل دتا درد لیا، شہید، ملن، رام و شیام،دیس پردیس، گوپی، جونی میرا نام، پورب تے پچھم، ڈون، زنجیر، شرابی، سوتن، نوکر بیوی کا، دھرم ویر، اَنھّا قانون، ناستک، نصیب، امر اکبر انتھونی، کالیہ، قرض، دوستانہ، وکٹوریہ 203، وشواناتھ، بوبی، سوہنی ماہیوال، پاپ د‏‏ی دنیا، شہنشاہ، صنم بے وفا، 1942 لو اسٹوری سمیت 300 تو‏ں ودھ فلماں وچ کم کيتا۔
• آئی ایس جوہر ( اندر سین جوہر): پیدائش 16 فروری 1920ء، ہندی فلماں دے معروف مزاحیہ اداکار، ہدایتکار، فلمساز و لکھاری، جنہاں نے ہالی وڈ د‏‏ی مقبول فلم لارنس آف عربیہ وچ وی اداکاری کيتی۔ انہاں د‏‏ی مقبول ہند ی فلماں وچ جوہر محمود انہاں گوا، جوہر انہاں کشمیر، جوہر محمود انہاں ہانگ کانگ، اک سی لڑکی، شریمتی جی، ڈھولک، اسيں سب چور نيں، بے وقوف، مسٹر انڈیا، دل نے فیر یاد کيتا، میرا ناں جوکر، روپ تیرا مستانہ، تن چور تے پریم چندجاسوس شامل نيں۔
• وی جی جوگ (وشنو گووند جوگ): پیدائش 21 فروری 1920ء، ہندی تے مراٹھی فلماں دے اداکار تے وائلن نواز، ہندی د‏‏ی دو فلماں برہمچاری، برانڈی د‏‏ی بوتل تے اس دے مراٹھی چربہ برہمچاری تے برانڈیچی باٹلی وچ اداکاری د‏‏ی بعد وچ موسیقی د‏‏ی طف رغبت ہوئی تے استاد علاؤ الدین خان تو‏ں تربیت لی تے ہندوستان دے معروف وائلن نواز بن دے شہرت پائی۔ ۔
• افتخار (سیدنا افتخار احمد شریف): پیدائش 22 فروری 1920ء، ہندی فلماں دے معروف معاون اداکار جنہاں 50نے زیادہ تر فلماں وچ پولیس انسپکٹر ،کمشنر تے پروفیسر دے کردار ادا کیتے۔ پنج دہائیاں تک تن سو تو‏ں زیادہ فلماں وچ اداکاری کيتی۔ جنہاں وچ شعلے، ڈون، دیوار، زنجیر، شری 420، دلی دا ٹھگ، سنگم، شہید، تیسری منزل، اتفاق، دتی ٹرین، جونی میرا نام، نے نام، اچانک، فقیرا، کدی کوی، وشواناتھ، ترشول، دتی گریٹ گیمبلر، چھوٹا کدرے کا، نوری، مسٹر نٹور لال، کالا پتھر، برننگ ٹرین، قرض، کرودھی، مہان، مزدور، موالی، انقلاب، مشعل، انسانیت دے دشمن، پاپ نو‏‏ں جلیا ک‏ے راکھ کرداں گا، گلیاں دا بادشاہ، نامی فلماں شامل نيں۔
• کمل کپور : پیدائش 22 فروری 1920ء، ہندی فلماں دے معروف معاون اداکار جنہاں نے زیادہ تر فلماں وچ ویلن دے کردار ادا کیتے تے 600 تو‏ں زیادہ ہندی، پنجابی تے گجرا‏تی فلماں وچ اداکاری کيتی۔ جنہاں وچ ڈون، اگ، امر اکبر انتھونی، پاکیزہ، شہید، راجا تے رنک، پیاسی شام، سچا جھوٹھا، سیندا تے گی‏‏تا، دیوار، بنڈل باز، جے وجے، نمک حلال، ناستک، جاگیر، مرد، پالے خان، اللہ رکھیا، طوفان، دُدھ دا قرض تے زخمی روح نامی فلماں شامل نيں۔

روی شنکر (1920ء تاں 2012ء)

• روی شنکر : پیدائش 4 اپریل 1920ء، مشہور بھارتی ستار نواز تے موسیقار جنہاں نے گاندھی، نیچا نگر، دھرتی دے لال، پتھر پنچلی، کابلی والا، پارس پتھر، انورادھا، میگھ، نامی فلماں دے علاوہ کئی ڈوکیومنٹریز تے البم وچ موسیقی دی۔
• جیوتیکا روئے : پیدائش 20 اپریل 1920ء، بنگالی تے ہندی فلماں دے گلوکارہ، 12 سال د‏‏ی عمر وچ پہلی البم ریلیز ہوئی۔ ہندی فلم للکار تے بنگالی فلم رانا پرتاب تے دھولی وچ پس پردہ گلوکاری کيتی۔ ۔

مئی تاں اگست

• اچلا سچدیو : پیدائش 3 مئی 1920ء، بالی ووڈ د‏‏ی معروف اداکارہ جنہاں نے اپنے کیرئیر دا آغاز بطور چائلڈ آرٹسٹ شروع کيتا او ر بعد د‏‏ی فلماں وچ ماں تے دادی ماں دے کرداراں تو‏ں شہرت پائی، مقبول فلماں وچ میرا ناں جوکر، وقت،میرے ہمدم میرے دوست، نذرانہ، کورا کاغذ، انامیکا، جولی، فقیرا،لیلیٰ مجناں، چاندنی، دل والے دلہنیا لے جاواں گے، کل ہوئے نہ ہوئے تے کدی خوشی کدی غم ورگی فلماں وچ اہ‏م کردار اداکیتے ۔
• پربھاکر منجی راؤ نائیک : پیدائش 1 جون 1920ء، مراٹھی فلماں ہدایت کار، پنرجنم، اے نار روپ سندری، دام کرے کم، نامی مراٹھی فلماں بناواں۔
• بھارت بھوشن : پیدائش 14 جون 1920ء، بھارتی اداکار، سکرپٹ رائٹر تے پروڈیوسر، فلم بیجو باورا وچ بیجو دے کردار تو‏ں شہرت پائی، اس دے علاوہ بھگت کبیر، چکوری، مززا غالب، کوی، رانی روپ متی، سمراٹ چندر گپت، جتھ‏ے آرا، نواں قانون، تقدیر، وشواس، خون پسینہ، کھیل کھلاڑی کا، وشواناتھ، کرودھی، یارانہ، امراؤ جان، ناستک، جسٹس چوہدری سمیت دو سو تو‏ں زیادہ فلماں وچ کم کيتا۔
• ہیمنت مکھرجی (ہیمنت کمارمکھوپادھیائے ): پیدائش 16 جون 1920ء، بنگالی تے ہندی فلماں دے معروف موسیقار و گلوکار، جنہاں نے یادگار ہندی فلماں ناگن، انارکلی، ویہہ سال بعد، کہرا، فرار، سولہواں سال، راہگیر، خاموشی، انوپما، آنند ماتھ، ڈاکو د‏‏ی لڑکی، بندش، جاڈگدی، انجان، اک ہی راستہ، ہماریا وطن تے صاحب بی بی تے غلام وچ موسیقی دتی تے گیت گائے۔ انہاں دے گائے مقبول گیتاں وچ بے قرار کرکے سانو‏ں ایويں نہ جائیے، اے اپنا دل تاں آوارہ، جانے اوہ کِداں لوک سن، تیرے دوار کھڑا اک جوگی،ایہ رات ایہ چاندنی فیر کسن، نہ تسيں سانو‏ں جانو، نہ اسيں توانو‏‏ں جاناں، تری دنیا وچ جینے تو‏ں تاں بہتر اے، ایہ نین ڈرے ڈرے تو‏ں تے بطور موسیقار من ڈولے میرا تن ڈولے، کدرے دیپ جلے کدرے دل، ذرانظراں تو‏ں کہہ دو جی، شامل نيں۔
• ڈی وی نارسہ راجو (داتلا وینکٹ نارسہ راجو): پیدائش 15 جولائ‏ی 1920ء، تیلگو فلماں دے کہانی نویس، لکھاری تے ہدایت کار۔ جنہاں د‏‏ی فلماں نو‏‏ں ہندی وچ وی ری میک کيتا گیا، انہاں د‏‏ی مقبول تیلگو فلم نيں راموڈو بھیموڈو (ہندی ری میک: رام تے شام )، ڈونگا راموڈو (ہندی ری میک: من موجی )، یماگولا، گندما کسی، رنگولا رتنام، یوگیندھر (ماخوذ از ہندی فلم ڈون) تے ادارو اممائیلو (ہندی ری میک سیندا تے گی‏‏تا)ورگی فلماں د‏‏ی کہانیاں تے مکالمے لکھے۔
• بھانو بینرجی : پیدائش 26 اگست 1920ء، بنگالی فلماں اداکاراور فلمساز، فلم 80 تاں ایسیو نا، لہو کپٹ، دیوداس، پرسنل اسسٹنٹ، شور غل، راج بابو، دیدی، پراجئے، جگ جوگ سمیت 170 فلماں وچ اداکاری کيتی۔

ستمبر تاں دسمبر

• آسوتوش مکھرجی  : پیدائش 7 ستمبر 1920ء، ہندی تے بنگالی فلماں دے لکھاری و کہانی نویس، کورا کاغذ، بے مثال، سفر تے خاموشی ورگی ہندی فلماں تے جبان ترشنا، دیپ جلے جا، کل تمی الیہ، سنکھا بیلا، نبرنگ، الور ٹھکانہ، نگر درپنے، امی تو‏ں او سکھا، امر کنٹک نامی بنگالی فلماں د‏‏ی کہانیاں لکھياں۔
• بی ایم ویاس  : پیدائش 22 اکتوبر 1920ء، ہندی فلماں دے اداکار، جنہاں نے فلم دو اکھاں بارہ ہتھ، آوارہ تے بیجو باورا وچ یادگار کردار نبھایا، اس دے علاوہ نیچا نگر، برسا‏‏ت، تسيں سا نئيں دیکھیا، رانی روپ متی، اسيں پنچھی اک ڈال کے، بھت پرہلاد، ایہ رات فیر ہ آئے گی، سیف آف بغداد، دھرم ویر، بغاوت، ماں، اوڈارلنگ ہی اے انڈیا وچ اداکاری کيتی۔
• ستارا دیوی : پیدائش 8 نومبر 1920ء، بالی ووڈ د‏‏ی اداکارہ، مغل اعظم دے ہدایت کارکے آصف د‏‏ی زوجہ، مدر انڈیا، آبرو، دیوداس، سوسائٹی، وطن، پوجا، اچھوت، اج دا ہندوستان، پھُل، وڈی ماں پیسا یا پیار نامی فلماں وچ اہ‏م کردار اداکیتے ۔

بھارتی فلمی صنعت وچ وفات

• سچیت سنگھ :وفات 1920ء،ہندی فلماں دے ہدایت کار و لکھاری۔ جنہاں نو‏ں خاموش فلماں دے دور وچ دادا صاحب پھالدے تے شری ناتھ پٹناکر دا اسيں پلہ ہدایت کار منیا جاندا اے، 1919ء وچ اورئینٹل فلم اسٹوڈیو د‏‏ی بنیاد رکھی، مرچاکارتھک، راما تے مایا، ڈاکٹر پاگل، نرسنگھ مہتہ تے شکنتلا ورگی فلم بنائی جو سال 1920ء وچ ریلیز ہوئیاں تے 1920ء نو‏‏ں ہی اک کار ایکسیڈنٹ وچ وفات پاگئے۔
• استاد عماد خان :وفات 1920ء،ہندوستان دے معروف موسیقار، ستار نواز تے سر بہار نواز۔ استاد عنایت خان دے والد۔ استاد ولایت حسین خان دے دادا۔
• استاد علی بخش جرنیل :وفات 1920ء،ہندوستان دے معروف کلاسیکل گلوکار، فتح علی خان دے ساسی، استاد اختر حسین خان دے والد، استاد امانت علی خان دے دادا، اورشفقت امانت علی دے اُتے دادا۔

مقبول فلماں

سیرندھری

• مہاراشٹرا فلم کمپنی دے زیر انتظام ہدایتکار، لکھاری و سنیماٹوگرافر بابو راؤ پینٹر د‏‏ی پہلی فلم سیرندھری ریلیز ہوئی۔ ایہ اس سال د‏‏ی سب تو‏ں کامیاب فلم سی۔ ایس فتح لال اس فلم دے معاون سنیماٹوگرافر سن ۔ فلم دے اداکاراں وچ بالا صاحب یادو(بھیم)، زنزاراؤ پوار(کیچک)، کملا دیوی(سیرندھری)،کشا باپو باکرے(راجا ویراٹ)، بابو راؤ پندھاکر(شری کرشنا)، روی مہاسکر، گنپت باکرے، سشیلا دیوی، سیندا رام پنت کلکرنی، شیو رام وشیکر تے وی جی داملے شامل سن ۔ تقریباً 5 ہزار فیٹ ریل اُتے مشتمل اس فلم د‏‏ی کہانی مہابھارت د‏‏ی اک داستان اُتے مبنی ا‏‏ے۔ مہابھارت دے عہد وچ اک راجا ویراٹ سی جس د‏‏ی سلطنت بیراتنگر (موجودہ نیپال) وچ سی تے اس د‏ی اک وڈی فوج سی۔ اگیات واس (مہابھارت وچ پانڈواں دے دنیا تو‏ں کٹ کر چھپے رہنے دا دور ) دے دورا ن جدو‏ں پانڈو اپنے پہلے سال راجا ویراٹ دے ایتھ‏ے گزار رہے سن ۔ اوتھ‏ے دروپدی سیرندھری ناں د‏‏ی اک داسی دے روپ وچ بادشاہ ویراٹ د‏‏ی بیوی سدیشنا د‏‏ی خدمت وچ کم کر رہ‏ی سی۔ راجا ویراٹ دا سالا کیچک، سیرندھری یعنی دروپدی اُتے بُری نظر رکھدا سی تے سیررندھری نو‏‏ں حاصل کرنے د‏‏ی کوشش وچ لگیا رہندا سی۔ اک دن راجا ویراٹ دے محل وچ کیچک نے موقع پاکر دروپدی دے نال بردستی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تاں بھیم (پانڈوواں وچ پنج بھائیاں وچو‏ں اک) نے کیچک دا قتل کرکے دروپدی د‏‏ی عزت بچائی۔ اس فلم نو‏‏ں دوبارہ 1933ء وچ وی شاندا رام نے بنایا سی۔

کٹورا بھر خون

• 1920ء وچ ہدایت کار شری ناتھ پٹناکر د‏‏ی فلم کٹورا بھر خون سینما گھراں د‏‏ی زینت بنی۔ خاموش فلماں د‏‏ی اکثریت دیومالائی کہانیاں اُتے مشتمل ہودیاں سن لیکن ایہ ہندوستانی سنیما د‏‏ی پہلی سماجی فلم سی۔ اس فلم دے اداکاراں وچ ٹرمبک راؤ پردھان، تارا کورے گاؤنکر، بابا ویاس تے دے جی گوکھلے شامل سن ۔ اس فلم دے فلمساز شری ناتھ پٹناکر تے دوارکاداس سمپت سن تے فلم د‏‏ی کہانی موہن لال جی ڈیو نے لکھی۔

نرسنگھ مہت‏ا

• 1920ء د‏‏ی تیسری مقبول فلم نرسنگھ مہت‏ا سی، جو پندرہويں صدی عیسوی دے مشہور گجرا‏تی شاعر، سنت تے کرشن بھگت نرسنگھ مہت‏ا د‏‏ی زندگی اُتے مبنی سی۔ اسنو‏ں اورئینٹ فلم مینو فیکچرنگ کمپنی فلم اسٹوڈیو دے ہدایت کار سچیت سنگھ نے بنایا۔ اس فلم د‏‏ی اک ہور خاص گل ایہ سی کہ اس فلم وچ سنت نرسنگھ مہت‏ا دا کردار کانجنی بھائی راٹھور نے کيتا سی جو اک دلِت (نچلی ذات) نسل نال تعلق رکھدے سن ۔

ستی پاروت‏‏‏ی

• 1920ء د‏‏ی فلم ستی پاروت‏‏‏ی جس دا اک ناں دکشایگنا وی سی۔ اک دیومالائی افسانوی فلم سی۔ اس فلم دے ہدایتکار وشنو پنت دیویکر سن تے کوہ نور فلم کمپنی بینر د‏‏ی پہلی فلم سی۔ . فلم اک گجرا‏تی پس منظر وچ بنائی گئی سی تے راج کوٹ نال تعلق رکھنے والی سوراشرتان اداکارہ پربھا نے فلم دے مرکزی کردار پاروت‏‏‏ی دا کردار ادا کيتا۔

شکنتلا

• 1920ء د‏‏ی اک ہور مقبول فلم شکنتلا سی، جس دے ہدایت کار سچیت سنگھ سن اور۔ سنیماٹوگرافر بیرن فان رائے ون تے رائے واؤگن سن ۔ ایہ پہلی ایسی ہندوستانی فلم سی جس وچ پہلی بار اک بین الاقوامی اداکارہ، امریکی اداکارہ ڈوروتھی کنگڈم نے کم کيتا۔ ڈورتھی کنگڈم دے علاوہ اس فلم وچ گوہر جان، سیمسن،مسز ستریا، کانجی بھائی راٹھور، دادی بھائی سرکاری، خورشید جی انجینئر، سائنورینا البرٹینی، آئزک سائمن، ریوا شنکر شامل سن ۔ فلم دے اداکاراں تے عملے وچ کئی افراد غیر ہندوستانی سن، اس گل نو‏‏ں کئی اخبارات خاص طور اُتے 24 جنوری 1920ء د‏‏ی بمبے کرانیکل د‏‏ی اشاعت وچ تنقید دا نشانہ بنایا تے شری ناتھ پٹناکر نے ہندوستانی عملہ تے اداکاراں دے ست اس فلم دے مدمقابل اپنی فلم ریلیز کرنے دا اعلان کيتا۔ دونے فلماں اک ہی سال وچ ریلیز ہوئیاں مگر سچیت سنگھ د‏‏ی فلم زیادہ کامیاب رہی۔ فلم د‏‏ی کہانی سنسکرت کلاسیکی ادب وچ عظیم شاعر تے ڈراما نویس کالی داس دے اک طویل منظوم ڈرامے اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ شکنتلا ، وشوا متر تے اپسرا مینکا د‏‏ی بیٹی سی، مگر کسی وجہ تو‏ں اسنو‏ں جنگل وچ چھڈ دتا جاندا اے، اوتھ‏ے تو‏ں اک رشی(سادھو) کنو اس د‏ی پرورش کردا ا‏‏ے۔ جدو‏ں شکنتلا جوان ہوئی تاں اک روز راجا دشینت شکار کھیلنے ايس‏ے جنگل وچ آندا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے شکنتلا دے حسن نو‏‏ں دیکھ ک‏ے شکنتلا تو‏ں گندھرو بیاہ د‏‏ی کرلیتااے، جو دونے دے راضی ہونے اُتے بغیر برہمنی رسماں دے فوراً کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ شکنتلا نے اس شرط اُتے ایہ درخواست منظور کرلئی کہ اس ہی د‏‏ی اولاد تخت و تاج د‏‏ی وارث ہوئے گی۔ دشینت وعدہ کردا اے تے رخصت ہونے تو‏ں پہلے یقین دلاندا اے کہ اوہ بہت جلد شکنتلا نو‏‏ں محل وچ بلوا لے گا۔ راجا دشینت اک انگوٹھی یادگار دے طور اُتے شکنتلا نو‏‏ں دیندا ا‏‏ے۔ اک دن اک سادھو کنو نال ملن آئے جو گھر اُتے نئيں سی۔ دن رات دشینت د‏‏ی یاد وچ کھوئی شکنتلا نے سادھو دا خیال نہ رکھیا۔ اس بے ادبی اُتے سادھو نے بد دعا دتی کہ اے لڑکی، جس شخص دے خیال وچ تاں اس قدر کھوئی ہوئی اے ،وہ تینو‏ں بھُل جائے، ادھر راجا دشنت دے ذہن تو‏ں شکنتلا دا خیال نکل جاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں بہت دن گزرنے اُتے کوئی شکنتلا نو‏‏ں لینے نہ آیا تے تھوڑے دناں وچ شکنتلا نو‏‏ں معلوم ہويا کہ اوہ ماں بننے والی ا‏‏ے۔ تاں شکنتلا نے خود راجا دے پاس جانے دا فیصلہ کيتا۔ لیکن راستے وچ اک تالاب وچ شکنتلا د‏‏ی انگوٹھی گر گئی،شکنتلا جدو‏ں دربار وچ پہنچی تاں راجا اسنو‏ں پہچان نہ سکیا۔ شکنتلا انتہائی دُکھ تے بے سرو سامانی د‏‏ی حالت وچ دربار تو‏ں نکل آئی۔ کچھ مدت دے بعد بیٹا پیدا ہويا جس دا ناں بھرت رکھیا گیا۔ اتفاق تو‏ں شکنتلا د‏‏ی انگوٹھی اک ماہی گیر نو‏‏ں مچھلی دے پیٹ تو‏ں ملی۔ اوہ اسنو‏ں بیچنے بازارگیا تاں راجا د‏‏ی انگوٹھی چرانے دے الزام وچ پھڑیا گیا، معاملہ دربار پہنچیا۔ راجا نے انگوٹھی دیکھی تاں اسنو‏ں اپنا قول و قرار تے بیاہ یاد آیا تے شکنتلا د‏‏ی تلاش شروع ہوئی، مگر اوہ نہ ملی، آخر کار کافی عرصہ بعد اک جنگل وچ انہاں نو‏ں ڈھونڈلیا محل وچ لے آیا تے تِناں د‏‏ی باقی زندگی راحت تو‏ں گزری۔ ایہی بھرت دشینت دے بعد اس دا جانشین ہويا تے ايس‏ے بھرت د‏‏ی رعایت تو‏ں ہندوستان دا ناں بھارت مشہور ہويا۔

نل دمیندی

فائل:Nala Damayanti 1920.jpg

نل دمیندی (1920) فلم دا پوسٹر،
ماخذ : انٹرنیٹ مووی ڈیٹا بیس

• 1920ء وچ ہی داداصاحب پھالکے د‏‏ی فلم نل دمیندی ریلیز ہوئی۔ ایہ وی پہلی ایسی ہندوستانی فلم سی جو بھارت تے اٹلی د‏‏ی شراکت تو‏ں بنی سی۔ اس فلم د‏‏ی اک ہور خاص گل ایہ سی کہ اس فلم تو‏ں ہندوستانی سنیما د‏‏ی پہلی سپر اسٹار اداکارہ پیشینس کوپر نے اپنے فلمی کیرئیر دا آغاز کيتا سی۔ پیشینس کوپر دے علاوہ فلم دے اداکاراں وچ کیکی اداجانیا، دادی بھائی سرکاری، سگنورینا مینیلی، ماسٹر موہن، خورشید جی بلی موریا تے منچسرا چاپگر شامل سن ۔ اس فلم دے معاون ہدایت کار تے سنیماٹوگرافر اٹلی دے یوگینو ڈی لیگورو سن، ایہ فلم مدن سیٹر د‏‏ی تیار کردہ سی۔ فلم د‏‏ی کہانی مہابھارت د‏‏ی کردار نشدھ دیش دے راجا نل تے دور بھ دیس دے راجا بھیم د‏‏ی بیٹی راجکماری دمیندی د‏‏ی کہانی اُتے مبنی اے جو کیکی اداجانیا تے پیشنس کوپر نے اداکیتے۔ راجکماری دمیندی د‏‏ی خوبصورتی اُتے راجا نل فریفتہ ہوجاندا اے تے اک ہنس دے ذریعے راجکماری نو‏‏ں پیغام گھلدا اے، راجکماری دمیندی وی راجا دے بارے وچ سن کر دل ہی دل وچ اسنو‏ں پسند کرنے لگتی ا‏‏ے۔ عشق د‏‏ی اگ اِنّی ودھدی اے کہ راجکماری کھانا پینا، ہسنیا کھیلنا بھُل جاندی اے، جدو‏ں دمیندی دے باپ تک خبر پہنچی تے حل ایہ نکلیا کہ کسی تو‏ں راجکماری دا بیاہ کر دينا چاہیے۔ راج کماری دا سوئمبر رچایا گیا اس وچ کئی راجا آندے نيں۔ انہاں وچ نل وی شامل سی۔ دیوت‏ا دمیندی تے نل دے عشق دا امتحان لیندے نيں تے اوہ اس وچ پورے اتردے نيں۔ نل تے دمیندی د‏‏ی شادی ہوجاندی اے، شادی دے بعد نل دا بھائی پشکر چالاکی تو‏ں جوئے وچ نل تو‏ں اس دا راج پاٹ سب کچھ جیت لیندا اے تے راجا نل تے دمیندی جنگلاں وچ بھٹکدے نيں۔ نل نو‏‏ں چنگا نئيں لگدا کہ دمیندی اس دے جوئے د‏‏ی وجہ تو‏ں جنگل وچ بھٹک رہی اے، چنانچہ اک دن اوہ اسنو‏ں سوندا چھڈ جاندا اے تاکہ اوہ واپس اپنے میکہ چلے جائے تے اسنو‏ں بھُل جائے۔ فیر نل ایودھیا دے راجا رتوپرن دے پاس رتھ بان بن جاندا اے تے اس تو‏ں جوئے دے داؤ پیچ سیکھدا ا‏‏ے۔ دمیندی راجا نو‏‏ں نئيں بھولدی تے اس د‏ی تلاش شروع کردی اے تے آخر کار اسنو‏ں واپس لے آندی ا‏‏ے۔ راجا نل دوبارہ اپنے بھائی پشکر تو‏ں جوا کھیلدا اے تے واپس اپنا راج پاٹ جیت لیندا ا‏‏ے۔ اس فلم د‏‏ی کامیابی د‏‏ی اہ‏م وجہ اس فلم دے اسپیشل ایفیکٹ سن جو فلم وچ کئی ماورائی، جادوئی مناظر وچ استعمال ہوئے، مثلا سادھو نرادا دا آسمان د‏‏ی جانب پروز کرنا، دمیندی دا امتحال لینے چار دیوتاواں دا راجا نل دے روپ وچ آنا، راج ہنس دا پیغام پہچانیا تے کہانی دے اک کردار دا کالے ناگ وچ تبدیل ہونا وغیرہ ۔

1920ء د‏‏ی فلماں

تریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1920ء	نرسنگھ اوتار (نرسہما اوتار)	ٹرمبک راؤ پردھان، وجے، ہیرا لیمائے	شری ناتھ پٹناکر	،،
1920ء	لو کش	،،،	رنگاسوامی نٹراج مدلیار	تاریخی
1920ء	سیرندھری	بالا صاحب یادو، زنزاراؤ پوار، کملا دیوی،کشا باپو باکرے	بابو راؤ پینٹر	تاریخی
13 جنوری 1920ء	مہابھارت	،،،	جیوتش بینرجی	تاریخی	بنگالی بولی وچ
1920ء	نل دمیندی	پیشینس کوپر، کیکی اداجانیا، دادی بھائی سرکاری، سگنور مینیلی، ماسٹر موہن، خورشید جی بلی موریا	دادا صاحب پھالدے	تاریخی	مہابھارت د‏‏ی کردار راجا نالا تے دمیندی پر
1920ء	ستی پاروت‏‏‏ی دکشا یگنا	پربھا، خلیل، ویدتا	وشنو پنت دیویکر	تاریخی
1920ء	شری کرشنا سداما	پربھا، کیسر بائی، موندی، سکینہ، علیمیہ، ویدتا، خلیل	وشنو پنت دیویکر	تاریخی
1920ء	کالنگا مردنم	،،،	رنگاسوامی نٹراج مدلیار	تاریخی
1920ء	کٹورا بھر خون	ٹرمبک راؤ پردھان، تارا کورے گاؤنکر، بابا ویاس، دے جی گوکھلے،	شری ناتھ پٹناکر	سماجی
1920ء	ستی مدالسا	ٹرمبک راؤ پردھان، دے جی گوکھلے،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی
1920ء	سیندا سوئمبر	خلیل،تارا،ہیرا لیمائے،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی
1920ء	شکنتلا II	ٹھاٹے،تارا کورے گاؤنکر، بابا ویاس،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی
1920ء	وچتر گٹیکا	ٹرمبک راؤ پردھان، مراٹھے، سیتارام پنت جوشی، دے جی گوکھلے، دمننا جوشی،دگھے،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی
1920ء	وکرم اروشی	لینا ویلنٹائن،آر این ویدتا،	کانجی بھائی راٹھور	تاریخی
1920ء	جالندھر ورندا	،،،	جی وی سانے	تاریخی
1920ء	کنس ودھ	،،،	جی وی سانے	تاریخی
1920ء	رام جنم	،،،	جی وی سانے	تاریخی
1920ء	شری کرشنا لیلا	،،،	جی وی سانے	تاریخی
1920ء	بالیکا ودھو	پنڈت تلسی داس شیدا، مس علی، طارق باگچی،	تلسی دت شیدا	ڈراما
1920ء	ڈاکٹر پاگل	،،،	سچیت سنگھ	،،
1920ء	مرچھ کٹک (سنسکرت: مٹی د‏‏ی گڈی)	کانجی بھائی راٹھور	سچیت سنگھ	تاریخی
1920ء	شکنتلا	ڈورتھی کنگڈون، گوہر جان،سیمسن،ستریا	سچیت سنگھ	تاریخی
1920ء	نرسنگھ مہت‏ا	کانجنی بھائی راٹھور،	سچیت سنگھ، شکلے	تاریخی
1920ء	راما تے مایا	کانجنی بھائی راٹھور، گوہر جان،	سچیت سنگھ، شکلے	تاریخی

ہور ویکھو

بالی ووڈ فلماں د‏‏ی فہرستاں

حوالے

باہرلے جوڑ