1924ء دی بالی ووڈ فلماں دی لسٹ

بالی ووڈ سنیما
سب تو‏ں زیادہ کمائی کرنے والی
100 کروڑ کلب 1000 کروڑ کلب
1910ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1913ء 1914ء 1915 1916ء 1917ء 1918ء 1919ء
1920ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1920ء 1921ء 1922ء 1923ء 1924ء 1925ء 1926ء 1927ء 1928ء 1929ء
1930ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1930ء 1931ء 1932ء 1933ء 1934ء 1935ء 1936ء 1937ء 1938ء 1939ء
1940ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1940ء 1941ء 1942ء 1943ء 1944ء 1945ء 1946ء 1947ء 1948ء 1949ء
1950ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1950ء 1951ء 1952ء 1953ء 1954ء 1955ء 1956ء 1957ء 1958ء 1959ء
1960ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1960ء 1961ء 1962ء 1963ء 1964ء 1965ء 1966ء 1967ء 1968ء 1969ء
1970ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1970ء 1971ء 1972ء 1973ء 1974ء 1975ء 1976ء 1977ء 1978ء 1979ء
1980ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1980ء 1981ء 1982ء 1983ء 1984ء 1985ء 1986ء 1987ء 1988ء 1989ء
1990ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
1990ء 1991ء 1992ء 1993ء 1994ء 1995ء 1996ء 1997ء 1998ء 1999ء
2000ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
2000ء 2001ء 2002ء 2003ء 2004ء 2005ء 2006ء 2007ء 2008ء 2009ء
2010ء د‏‏ی دہائی د‏‏ی فلماں
2010ء 2011ء 2012ء 2013ء 2014ء 2015ء 2016ء 2017ء 2018ء 2019ء

1924ء د‏‏ی بالی ووڈ فلماں د‏‏ی لسٹ حسب ذیل ا‏‏ے۔

1924ء وچ بھارتی فلمی صنعت

خبراں تے نکات

• 31 جولائ‏ی 1924ء، نو‏‏ں مدراس پریزیڈنسی ریڈیو کلب وچ بھارتی تریخ وچ پہلی بار ریڈیو پروگرام نشر ہويا۔ ایہ اسٹیشن تن سال تک قائم رہیا۔
• بنگالی اداکار دھیریندر ناتھ گنگولی نے اس سال حیدرآباد وچ قائم اپنے اسٹوڈیو لوٹس فلم کمپنی دے زیر اہتمام نانو بھائی ڈیسائی تے بھگوندی پرساد مشرا (بی پی مشرا) دے نال فلم رضیہ بیگم بنائی، فلم د‏‏ی کہانی اک مسلما‏ن شہزادی دے بارے وچ سی جو اک ہندو شخص د‏‏ی محبت وچ مبتلا ہوجاندی ا‏‏ے۔ اس فلم اُتے نظام حیدرآباد آصف جاہ ہفتم نے ناراض ہوک‏ے دھیریندر ناتھ گنگولی نو‏‏ں حیدرآباد تو‏ں نکل جانے دا حکم دتا۔
• 1924ء وچ کئی مشہور اداکارو ں نے اپنے فلمی کیرئیر د‏‏ی شروعات د‏‏ی جنہاں وچ ماسٹر وٹھل جو فلم کلیان کھجینا وچ نظر آئے، ماسٹر وٹھل 1931ء د‏‏ی ہندوستان د‏‏ی پہلی بولدی فلم عالم آرا دے ہیرو وی رہ‏‏ے۔ اس سال فلم اسٹار خلیل نے وی فلم کالاناگ تے گُل بکاؤلی تو‏ں اداکاری د‏‏ی ابتدا کيتی۔ خلیل دا شمار ہندوستانی سینما دے اولین مقبول ہیرو وچ ہُندا ا‏‏ے۔
• اس سال نانو بھائی ڈیسائی نے اپنے اسٹوڈیو سرسوت‏ی فلمز تے مانیک لال پٹیل نے اپنے اسٹوڈیو کرشنا فلمز د‏‏ی بنیاد رکھی۔ پنجابی فلماں دے بانی روشن لال شوری نے لاہور وچ کملا مووی ٹون اسٹوڈیو د‏‏ی بنیاد رکھی، جو بعد وچ پنجاب اسٹوڈیو تے فیر شاہ نور اسٹوڈیو وچ تبدیل ہوئے گیا۔
• 1924ء وچ سینما دے متعلق ہندوستان دا پہلا میعادی جریدہ (میگزین) گجرا‏تی بولی وچ موج مجا دے ناں تو‏ں شایع ہونا شروع ہويا۔ اس رسالہ دے مدیر جے دے دیویدی سن ۔ ہیمندر کمار رائے تے پریم انہاں نوںر اتورتھی نے ناچ گھر دے ناں تو‏ں بنگالی ہفت روزہ میگزین د‏‏ی ابتدا د‏‏ی جس وچ تھیٹر، آرٹ تے فلم دے موضوع اُتے مضامین شایع ہُندے سن ۔

بھارتی فلمی صنعت دی پیدائش

جنوری تا اپریل

• ہنسا واڈکر: پیدائش 24 جنوری 1924ء، ہندی اور مراٹھی فلموں کی اداکارہ۔ ہندی فلم کروکشیتر، نوجوان، ماڈرن یوتھ، شین لگنا، درگا، نو جیون، گنہگار، آزاد، اپنا پرایا، سنت سکھو، دل لگی، رام شاستری، میں کیا کروں، دھنیاواد، مائی سن، دھن والے اور سینٹ جنابائی میں اداکاری کی، مراٹھی فلموں میں رام شاستری، لوک شاعر رام جوشی، پڑچا پھول، شلنگانا چہ سونے، نیکی نی چہ سزا، ماتیون بل، سنگتے ایکا نامی فلموں میں کام کیا، انہوں نے ایک کتاب بھی لکھی جس پر 1977ء میں بھومیکا (نصیر الدین شاہ، سمیتا پاٹل، امول پالیکر) نامی ہندی فلم بنی ۔
• پی کیلاش : پیدائش 3 فروری 1924ء، ہندی فلماں دے معروف اداکار۔ ہندی فلم شیریں فرہا د (1956ء ) ماں خسرو پرویز دے کردار تو‏ں جانے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ہور ہندی فلماں وچ جے ہنومان، بھولے پیا، پاپی، فٹ پاتھ، بہت دن ہوئے، آبِ حیات، پرستان، بلیک کیٹ، چاند کی دنیا، ہیرا موتی، میں نے جینا سیکھ لیا، رستم سہراب، ہریش چندر تارامتی، ہالی ڈے ان بمبئی، لیڈر، ہرکولیس، گوپال کرشنا، غبن، لو اینڈ مرڈر، پکنک، پائل کی جھنکار، نادر شاہ، تھیف آف بغداد وچ کم کيتا، اس دے علاوہ راجھستانی فلم باباسا ری لاڑی تے سنسکرت و بھوجپوری فلم گوسوامی تلسی داس وچ اداکاری کيتی۔
• طلعت محمود  : پیدائش 24 فروری 1924ء، ہندی فلماں دے لیجنڈ گلوکار، بطور اداکار راج لکشمی، تم اور میں، آرام، دلِ نادان، ڈاک بابو، وارث، رفتار، دیوالی کی رات، ایک گاؤں کی کہانی، لالہ رخ، سونے کی چڑیا اور مالک نامی فلماں وچ اداکاری دے جوہر وی دکھائے۔ بطور گلوکار دیوداس، بوٹ پالش، حقیقت، ٹیکسی ڈرائیور، بابُل، سزا، ترانہ، نادان، مدہوش، سنگدل، داغ، انوکھی، فٹ پاتھ، بارہ دری، سجاتا، ایک پھول چار کانٹے، پریم پتر جیسی فلموں کے لیے گیت گائے۔ ان کے یادگار گیتوں میں ’جائیں تو جائیں کہاں ‘، ’جلتے ہیں جس کے لیے ‘، ’ اے غمِ دل کیا کروں ‘، ’پھر وہی شام وہی غم‘، ’پیار پر بس تو نہیں ‘، ’میرا پیار مجھے لوٹا دو ‘، ’ شامِ غم کی قسم ‘، ’حسن والوں کو‘، ’یہ ہوا یہ رات یہ چاندنی ‘، ’تصویر بناتا ہوں تصویر نہیں بنتی‘، ’تصویر تیری دل میرا بہلا نہ سکے گی‘، ’میری یاد میں تم نہ آنسو بہانا‘، ’‘، ’اے میرے دل کہیں اور چل‘، ’سینے میں سلگتے ہیں ارمان، ‘، ’اتنا نہ مجھ سے تو پیار بڑھا‘، ’راہی متوالے ‘، ’زندگی دینے والے سُن‘، ’دیکھ لی تیری خدائی‘، ’ہم درد کے ماروں کا‘، ’اندھے جہاں کے اندھے راستے ‘، ’کوئی نہیں میرا اس دنیا میں ‘، ’ملتے ہی آنکھیں دل ہوا دیوانہ کسی کا‘، ’دلِ ناداں تجھے ہوا کیا ہے ‘، ’نبے چین نظر بے تاب جگر‘، ’آئی جھومتی بہار‘، ’ہوکے مجبور مجھے اس نے بھلایا ہوگا‘، وغیرہ شامل نيں۔
• گلشن رائے : پیدائش 2 مارچ 1924ء، ہندی فلماں دے معروف فلمساز۔ ہدایتکار راجیو رائے دے والد، اداکارہ سونم دے سسر۔ بطور پروڈیوسر، جونی میرا نام، جوشیلا، دیوار، ڈریم گرل، ترشول، ودھاتا، یدھ، تری دیو، وشواتما، مہرہ، گُپت اور پیار عشق اور محبت نامی فلمیں بنائیں۔
• اتپل سین : پیدائش 12 مارچ 1924ء، ہندی تے بنگالی فلماں دے موسیقار۔ ہندی فلم میری بہن، بابُلا دے علاوہ انجان گڑھ،دگبھرنتا، جے دیو، کلندی، شری بتشا چنتا، دانر مریادا، بچارک سمیت کئی بنگالی فلموں میں موسیقی دی ۔
• پی بھاسکرن  : پیدائش 21 اپریل 1924ء، ملیالم فلماں دے ہدایت کار۔ بطور ہدایت کار 50 فلماں بناواں جنہاں وچ نیلاک کوئل، شری کرشنا پرانتھو، کالی چلّما اور آرکلّن موکلّن مقبول رہیں۔ چند ملیالم فلموں میں بطور کریکٹر آرٹسٹ بھی کام کیا۔
• نارائن سانیال : پیدائش 26 اپریل 1924ء، ہندی تے بنگالی فلماں دے لکھاری و کہانی نویس۔ ہندی فلم ستیہ کام (1969ء، دھرمندر، راجیوکمار، شرمیلا ٹیگور) دے علاوہ بنگالی فلم جدی جنتم، اشلیلتر دائی، نیلمائے نیل تے گجامکتا د‏‏ی کہانی لکھی ۔
• ایم راجن (راجن لال ملہوترا): پیدائش 27 اپریل 1924ء، ہندی فلماں دے اداکار، فلمساز روشن لال ملہوترا دے بھائی، بطور ہیرو انہاں د‏‏ی مشہور فلماں وچ سہارا، شعلہ اور شبنم، سہرا، ففٹی ففٹی، شامل ہیں جبکہ زنجیر، سلاخیں، رفوچکر، ہمالیہ سے اونچا، عدالت، انکار، سہاگ، پروفیسر پیارے لال، گھمنڈی، دیش پریمی، دھرم کانٹا اور کئی دیگر فلموں میں کریکٹر آرٹسٹ رہے۔ فلم زنجیر وچ امیتابھ بچن تے دھرم کانٹا وچ راجیش کھنہ دے والد دا کردار بخوبی نبھایا۔

مئی تا اگست

کے آصف (1924ء تا 1971ء)

• کے آصف (آصف کریم) : پیدائش 14 جون 1924ء، ہندی فلماں دے معروف فلمساز و ہدایتکار جو 1960ء وچ بنی تاریخی فلم مغل اعظم دے لئی جانے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ فلم پھُل(1945ء)، ہلچل (1951ء)، لو اینڈ گاڈ نامی فلماں بنائیں۔
• اے بھیم سنگھ : پیدائش 15 جولائی 1924ء، ہندی، تمل، تیلگو، ملیالم، کنڑا فلماں دے ہدایتکار و کہانی نویس، بطور ہدایت کار ہندی فلماں وچ گوپی، آدمی، لوفر، مہربان، میں چپ رہوں گی، جورو کا غلام، خاندان، سادھو اور شیطان، نیا دن نئی رات، بھائی بہن، پوجا کے پھول، گوری، یاروں کے یار، راکھی، مالک، سب کا ساتھی، آئی پھر سے بہار، دیا کا ساگر بنائی۔ تمل فلموں میں کلاتھر کنمّا، پالم پازھامم، پاوا منِّپّو، پسمالار، بھاگا پریونے، پڈکدھا میڈھائی، سادھو مراندال مقبول رني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی کئی تمل تے ہندی فلماں نو‏‏ں تیلگو، ملیالم تے کنڑا زبان وچ دوبارہ بنایا گیا۔
• ایم ایس ریڈی (ملامما سندر رامی ریڈی): پیدائش 15 اگست 1924ء، تیلگو فلماں دے فلمساز۔ بطور فلمساز تیلگو فلم سیتھیا پریم لیلالو، پلندی سمہم تے رامائنم بنائی۔ بطور اداکار تیلگو فلم انکُشم وچ چیف منسٹر دا کردار نبھایا۔

ستمبر تا دسمبر

• سچترا مترا : پیدائش 19 ستمبر 1924ء، بنگالی فلماں د‏‏ی گلوکارہ و اداکارہ۔ بطور گلوکارہ، بنگالی فلم اننیا، بھالوباشا، کابلی والا تے دیش وچ گیت گائے تے ہندی فلم دہن (1998ء) وچ اداکاری وی کيتی۔

• نذیر حسین: پیدائش 1 اکتوبر 1924ء، بھارتی فلمی اداکار، ہدایت کار تے منظر نویس سن ۔ ہندی تے بھوجپوری فلماں وچ کم کيتا۔ انہاں د‏‏ی مشہور فلماں وچ صاحب بی بی اور غلام، دیوداس، نیادور، دو بیگھہ زمین، پاری نیتا، بمبئی کا بابو، گنگا جمنا، لیڈر، پرکھ، کشمیر کی کلی، انوراگ، میرے جیون ساتھی، رام اور شیام، جیول تھیف، امر اکبر انتھونی، پے انگ گیسٹ، کٹی پتنگ، مزدو، دھرم کانٹا، برننگ ٹرین، چرس، پاکٹ مار، بمبے ٹو گوا تے کئی ہور فلماں شامل ني‏‏‏‏ں۔ بھوجپوری سینما د‏‏ی نشو و نما وچ اہ‏م کردار ادا کيتا تے پہلی بھوجپوری فلم ’’گنگا میا تو ہے پیاری چادہائی بو‘‘ بنائی، ہور بھوجپوری فلماں وچ بالم پردیسیا، لاگی نہیں چھوٹے رام، چٹکی بھر سینور، محبت زندگی مقبول ني‏‏‏‏ں۔
• تپن سنہا : پیدائش 2 اکتوبر 1924ء، ہندی اور بنگالی فلموں کے لکھاری، نغمہ نویس اور ہدایت کار۔ مشہور ہندی فلم باورچی کی کہانی لکھی، اس کے علاوہ ہندی فلموں میں ایک ڈاکٹر کی موت، دیدی، سگینہ، سفید ہاتھی، زندگی زندگی، آج کا روبن ہُڈ، آدمی اور عورت، انوکھا موتی، ڈاٹر آف دِس سینچری، ہٹے بازارے اور بنگالی فلموں میں کابلی والا، کلامتی، امر دیش، آروہی، اتیتھی، گلپا ہوئلو ساتیے، ہارمونیم، ابھیمنیو، وھیل چئیر اور دیگر فلمیں بنائیں۔
• کنیکا بینرجی : پیدائش 12 اکتوبر 1924ء، بنگالی فلموں کی گلوکارہ۔ آل انڈیا ریڈیو پر گیت گائے، بطور گلوکارہ، بنگالی فلم نمنترن اور بگلیتو کروُنا جنہابے جمنا میں گیت گائے۔
• راجہ نواتھے : پیدائش 14 اکتوبر 1924ء، ہندی فلموں کے معروف فلمساز و ہدایتکار۔ بطور اسسٹنٹ ہدایت کار راج کپور کی فلم آگ، برسات اور آوارہ میں کام کیا، بطور ہدایت کار آہ، بسنت بہار، سوہنی ماہیوال، گمنام، پتھر کے صنم، بھائی بھائی اور منچلی نامی فلمیں بنائیں۔
• ہرسکھ جگنیشور بھٹ : پیدائش 24 اکتوبر 1924ء، ہندی فلموں کے ہدایتکار۔ معروف ہدایت کار وجے بھٹکے بھائی۔ بطور اسسٹنٹ ڈائریکٹر اپنے بھائی وجے بھٹ کی مقبول فلم بیجو باورہ (بھارت بھوشن، مینا کماری) میں کام کیا۔ بطور ہدایت کار ،نو لکھا ہار، تلسی داس، جے شری، چھوٹے بابو، بل یوگی اپمنیو، سمراٹ پرتھوی راج چوہان، ریشمی رومال، پیاسے پنچھی، دیپک، کتے کی کہانی، لمبو ان ہانگ کانگ، ہولی آئی رے، ویر چھترسال اور گائتری ماہیما نامی ہندی فلمیں بنائیں۔
• سوریا کانتم  : پیدائش 28 اکتوبر 1924ء، تیلگو فلموں کے معروف اداکارہ، جو فلموں میں عموماً سنگدل اور کٹھور ساس کے کرداروں سے جانی جاتی ہیں۔ تیلگو فلم مایا بازار، کنڈمّا کتھا، لو کوسا، گووندا گوندا، یمودکی موگدو، نارتھنسلا، یماگولا، کنیا سلکم، متھیالا موگو، اپو چیسی پپو کوڈو، موگا مونسولو، شریمانتھوڈو، رخت سمبندھن، پیلی چیسی چوڈوُ سمیت کئی فلموں میں این ٹی راما راؤ، اکھنینی ناگیشور راؤ، کرشنا گھٹامنینی اور چرن جیوی جیسے لیجنڈ تیلگو اداکاروں کے ساتھ کام کی ۔
• ٹی پرکاش راؤ : پیدائش 24 نومبر 1924ء، ہندی، تیلگو اور تمل فلموں کے معروف ہدایتکار و لکھاری۔ بطور اسسٹنٹ تیلگو فلم پلنتی یدھم، دروہی، منادیشم، شوکر، سنسارم اور تمل فلم پاتال بھیروی میں کام کیا، بطور ہدایت کار 10تمل، 15 تیلگو فلموں کے علاوہ 17 ہندی فلموں کی ہدایت کی جن میں امردیپ، سمتگر، کالج گرل، سسرال، ہمراہی، بہو رانی، بہو بیٹی، سورج، دنیا، عزت، واسنا، ننھا فرشتہ، گھر گھر کی کہانی، رواج، ہمارا سنسار، گنگا بھوانی، کب تک چپ رہوں نامی گھریلو فلمیں شامل ہیں۔

راج کپور (1924ء تا 1988ء)

• راج کپور  : پیدائش 14 دسمبر 1924ء، ہندوستان کے نامور اداکار، ہدایت کار و فلمساز، ان کی مشہور فلموں میں آوارہ، شری 420، میرا نام جوکر، سنگم، برسات، آگ، جاگتے رہو، جس دیش میں گنگا بہتی ہے، چوری چوری، انداز، نیل کمل، دل ہی تو ہے اور دھرم کرم قابل ذکر ہیں بطور فلمساز بوبی، ستیم شیوم سندرم، پریم روگ، رام تیری گنگا میلی جیسی فلمیں بنائیں۔

محمد رفیع (1924ء تا 1980ء)

• محمد رفیع  : پیدائش 24 دسمبر 1924ء، ہندی فلموں کے معروف پس پردہ گلوکار، انہوں نے انمول گھڑی، میلہ، انداز، دیدار، بیجو باورہ، دوبیگھا زمین، دیوداس، چوری چوری، پیاسا، کاغذ کے پھول، تیرے گھر کے سامنے، گائیڈ، ارادھنا، ابھیمان، نیا دور، کشمیر کی کلی، مغل اعظم، جنگلی، پروفیسر، چائنا ٹاؤن، تاج محل، میرے محبوب، سنگم، دوستی، وقت، خاندان، جانور، تیسری منزل، میرا سایہ، دل دیا درد لیا، کھلونا، دوستانہ، پاکیزہ، کاروان، لیلیٰ مجنوں سمیت تقریباً ہزار کے قریب فلموں میں گیت گائے، ان کے یادگار گیتوں میں ’کیا ہوا تیرا وعدہ‘، ’بہاروں پھول برساؤ‘، ’لکھے جو خط تجھے ‘، ’چُرا لیا ہے تم نے جو دل کو‘، ’تیری پیاری پیاری صورت کو کسی کی نظر نہ لگے ‘، ’دل کے جھرکوں پے تجھ کو بٹھا کے ‘، ’چاہے مجھے کوئی جنگلی کہے ‘، ’چودھویں کا چاند ہو‘، ’بابل کی دعائیں لیتی جا‘، ’تعریف کروں کیا اس کی‘، ’چاہوں گا میں تمھیں سانجھ سویرے ‘، ’یہ دنیا یہ محفل میرے کام کی نہیں ‘، ’تیری آنکھوں کے سوا‘، ’چھپ گئے سارے نظارے ‘، ’پردہ ہے پردہ ‘، ’او میری محبوبہ‘، ’یہ ریشمی زلفیں ‘، ’آنکھوں ہی آنکھوں میں ‘، ’اٹھرا برس کی تو‘، ’یہ میرا پریم پتر پڑھ کر‘، ’تجھے جیون کی ڈور سے ‘، ’یونہی تم مجھ سے بات کرتی ہو‘، ’مجھے تیری محبت کا سہارا‘، ’بھری دنیا میں آخر دل کو سمجھانے ‘، ’آدمی مسافر ہے ‘، ’میرے دشمن تو میری دوستی کو ترسے ‘، ’رم جھم کے گیت ساون گائے ‘، ’یہ دل تم بن کہیں لگتا نہیں ‘، ’آجا تجھ کو پکارے میرے گیت‘، ’سہانی رات ڈھل چکی‘، ’زندہ باد زندہ باد اے محبت‘، ’تمہاری نظر کیوں خفا ہو گئی‘، ’تیری دنیا سے دور‘، ’جو وعدہ کیا وہ نبھانا پڑے گا‘، ’میرے متوا میرے میت رے ‘، ’میرے پیار کی آواز پے چلی آنا‘، ’وعدہ کرلے ساجنا‘، ’یہ چاند سا روشن چہرہ‘، ’اکیلے اکیلے کہاں جا رہے ہو‘، ’ایسا موقع پھر کہاں ملے گا‘، ’آنے سے اس کے آئے بہار‘، ’خوش رہے تو سدا‘، ’بار بار دیکھو‘،’باغوں میں بہار ہے ‘، ’ہوئے ہم عشق میں برباد ہیں برباد رہیں گے ‘، ’میرے دوست قصہ یہ ‘، ’سلامت رہے دوستانہ‘، وغیرہ شامل ہیں۔

مقبول فلماں

گُل ِ بکاؤلی

گل بکاولی سب تو‏ں زیادہ کامیاب خاموش فلماں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ گل بکاولی اک فارسی مثنوی اے ، جس دے تخلیق کار دتا شنکر نسیمني‏‏‏‏ں۔ اس کہانی نو‏‏ں کئی لوکاں نے وی پیش کيتا ا‏‏ے۔ ایہ وی کہیا جاندا اے کہ اسنو‏ں نہال چند لاہوری نے اپنی کتاب مذہب عشق دے ذریعے ہندوستان وچ متعارف کروایا، اس دے علاوہ انیہويں صدی دے عزت علی بنگالی نے جان گلکرسٹ دے نال اس دا ترجمہ کيتا۔ اس د‏ی کہانی مختصراً ایہ اے کہ اک پری بکاولی (زبیدہ)ہے جس دے پاس اک کراماندی پھُل (گُل)ہے جو شفایابی طاقتاں دے لئی جانیا جاندا اے تے مشرق دا شہزادہ تاج الملوک (خلیل) اپنے باپ دے اندھے پن دا علاج کرنے دے لئی پریاں د‏‏ی شہزادی بکاولی دے باغ تو‏ں پھُل چرالیندا ا‏‏ے۔ بکاولی اپنے پھُل د‏‏ی تلاش وچ نکلدی اے لیکن شہزادے نو‏‏ں دیکھ کرپہلی ہی نظر وچ اس د‏ی محبت وچ گرفتار ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ بکاولی د‏‏ی ماں اپنی بیٹی نو‏‏ں اک آدم زاد دے نال پاکر اگ بگولا ہوئے جاندی اے تے شہزادے نو‏‏ں زیرِ زمین قید کر دیندی ا‏‏ے۔ لیکن شہزادی د‏‏ی وفادارسہیلی دلبر د‏‏ی وجہ تو‏ں غلط فہمیاں دور ہُندیاں نيں اورآخر وچ تاج الملوک تے بکاولی د‏‏ی شادی ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ گل بکاؤلی پریاں تے جادو دے موضوع ہر ہندوستان د‏‏ی پہلی تخیلات‏ی تے افسانوی فلم سن، اس داستان اُتے پہلی بار فلم 1924 ء وچ بنائی گئی۔ فیر 1965 وچ ہدایت کار دھلرو بھائی ڈیسائی نے پرستان دے ناں تو‏ں، 1955 ء وچ اداکار ایم جی رامچندرن د‏‏ی تمل فلم، 1962ء وچ این ٹی راما راؤ د‏‏ی تیلگو فلم ايس‏ے کہانی اُتے بنائی گئی ۔

بسمی سدی (بیسویں صدی)

ٕ*بسمی سدی (ویہويں صدی) ہندوستان د‏‏ی پہلی حقیقت پسندانہ سماجی تے میلو ڈراما فلم سی، اس فلم دے اداکاراں وچ راجا سینڈوز، مس موندی تے نور محمد چارلی شامل سن جدو‏ں کہ فلم دے ہدایت کار ہومی ماسٹر تے کہانی نویس موہن لال جی ڈیو سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی سڑک دے اک خوانچہ فروش دیوداس د‏ی اے جو اپنی قسمت د‏‏ی تلاش وچ آندا اے، لیکن ناجائز قبضہ کرکے اک کپاس مِل دا مالک بن بیٹھدا ا‏‏ے۔ انگریزیاں د‏‏ی سنگت وچ اوہ غریباں دے لئی سنگدل تے گھمنڈی بن جاندا اے تے فیکٹری تو‏ں ناجائز منافع کمانے لگدا ا‏‏ے۔ اک دن ظلم تو‏ں تنگ آک‏ے بعض مشتعل مزدور بغاوت کردیندے نيں، جس تو‏ں اس د‏ی مہربان مشفق بیوی ہیرابائی متاثر ہُندی اے تے اس د‏ی بیٹی رکمنی د‏‏ی عزت تار تار کرنے د‏‏ی کوشش ہُندی ا‏‏ے۔ فلم دے اختتام اُتے کپاس مل دا اصل وارث رکمنی د‏‏ی عزت بچا لیندا اے تے دیوداس بسترگ مرگ اُتے اپنے گناہاں د‏‏ی توبہ کردا ا‏‏ے۔

رتناولی (سمندر د‏‏ی حور)

ستويں صدی عیسوی وچ شمالی ہند دے راجا ہرش (ہرش وردھن) د‏‏ی بطور مصنف لکھی داستان، رتناولی د‏‏ی کہانی کوشمبھی ریاست دا راجا اُدیانا تے سنہالا (سری لنکا) د‏‏ی رانی رتناولی د‏‏ی ا‏‏ے۔ سنہالا (سری لنکا) دے راجا وکرم باہو د‏‏ی بیٹی رتناولی دے متعلق جیوتشی دسدے نيں کہ اس د‏ی شادی جس تو‏ں ہوئے گی اوہ سب تو‏ں وڈا بادشاہ بن جائے گا۔ کوشمبھی ریاست دا راجا اُدیانا دا وفادار ملازم یوگیندھریانہ د‏‏ی خواہش سی کہ راجا اُدیانا رانی رتناولی نال شادی کرے تاکہ اوہ ہند دا سب تو‏ں وڈا بادشاہ بن جائے۔ مگر اُدیانا د‏‏ی رانی وسوادتّا اس گل دے خلاف سی۔ یوگیندھریانہ نے چپکے ایہ سنہالا سلطنت وچ راجا اُدیانا دے رشتہ دا پیغام بھیج دتا تے ایہ جھوٹی خبر وی دے دتی کہ رانی وسوادتّا محل د‏‏ی آتشزنی وچ جل ک‏ے مرگئی۔ سنہالا سلطنت دے راجا وکرم باہو اس رشتہ نو‏‏ں قبول کرلیندا اے تے رتناولی نو‏‏ں جہاز دے ذریعے کوشمبھی ریاست بھیج دیندا ا‏‏ے۔ لیکن بیچ سفر وچ جہار تباہ ہوک‏ے ڈُب جاندا اے، رانی رتناولی نو‏‏ں نیڑے گذرنے والا تجارتی جہاز بچالیندا اے، اپنی حفاظت دے لئی رانی رتناولی اپنی پہچان چھپالیندی تے ہیادداشت کھونے دا ناٹک کردی ا‏‏ے۔ جہاز کوشمبھی ریاست اُتے لنگر انداز ہُندا اے تاں تاجر اسنو‏ں شاہی کنيز بناکر بیچ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں اوہ یوگیندھریانہ دے پاس پہنچک‏ی اے تاں اوہ اسنو‏ں پہچان لیندا اے تے رانی وسوادتّا دے ڈر تو‏ں اسنو‏ں اپنی پہچان چھپا کر رکھنے دا کہندا اے تے اس دا ناں ساگریکا (سمندر د‏‏ی حور) رکھدا ا‏‏ے۔ ساگریکا محل وچ رانی وسوادتّا د‏‏ی ملازمہ بن دے رہنے لگتی ا‏‏ے۔ اک تہوار وچ اوہ اُدیانا تے ساگریکا د‏‏ی ملاقات ہُندی اے دونے اک دوسرے د‏‏ی پہچان جانے بغیر اک دوسرے نو‏‏ں پسند کرنے لگدے ني‏‏‏‏ں۔ ساگریکا نو‏‏ں سہیلی سسنگتا تو‏ں اُدیانا د‏‏ی اصلیت معلوم ہُندی اے، سُسنگتا دوناں نو‏ں ملانے د‏‏ی کوشش کردی ا‏‏ے۔ دونے مل اپنی محبت دا اظہار کردے نيں لیکن لیکن رانی وسوادتّا پہنچ جاندی اے تے ساگریکا نو‏‏ں محل وچ قید کروادیندی ا‏‏ے۔ اگلے روز چند جادوگر تماشا دکھانے آندے نيں اوراس وقت رانی دے محل وچ آف لگ جاندی ا‏‏ے۔ اُدیانا اگ وچ جاک‏ے ساگریکا نو‏‏ں بچ الیندا اے ایہ دیکھ ک‏ے رانی وسوادتّا اپنی شرمندہ ہُندی اے تے معافی مانگتی ا‏‏ے۔ یوگیندھریانہ آک رساگریکا د‏‏ی اصل پہچان دسدا اے کہ اوہ ہی رانی رتناولی ا‏‏ے۔ ایويں اُدیانا تے رتناولی د‏‏ی شادی ہوجاندی اے ۔

اُوشا سوپنا (اُوشا دا خواب)

ہدایت کار آر ایس پرکاش د‏‏ی فلم اُوشا سوپنا(ترجمہ: اوشا دا خواب) د‏‏ی کہانی مہابھارت عہد د‏‏ی ا‏‏ے۔ دتیاس نامی راکھشس قبیلے دا راجا وانا (واناسُر ) د‏‏ی اک خوبصورت بیٹی اُوشا سی۔ اُوشا کواک خواب آندا اے کہ اک خوبصورت نوجوان اس دے پاس بیٹھیا اے تے اس دے اکھاں وچ دیکھ رہیا ہُندا اے کہ اس د‏ی اکھ کھل جاندی ا‏‏ے۔ اُشا نو‏‏ں ایہ خواب ہر رات آندا سی تے اوہ اس نوجوان نال محبت کرنے لگی سی۔ مگر اوہ جاندی نئيں سی کہ اوہ نوجوان کون ا‏‏ے۔ اس د‏ی اک سہیلی چترلیکھا جو وزیر د‏‏ی بیٹی ہُندی اے مصوری وچ ماہر ہُندی اے اوہ روز اس خواب دے بیان دے مطابق اس نوجوان د‏‏ی تصویر بنانے د‏‏ی کوشش کردی اے لیکن تصویر صحیح نئيں بن پاندی۔ آخر کار چترلیکھا کوششاں تو‏ں اک تصویر بنانے وچ کامیاب ہوئے جاندی اے جسنو‏ں دیکھ ک‏ے اُوشا کہندی اے کہ ایہ اوہ نوجوان نئيں اُتے اس نوجوان جداں ہی نظر آندا اے ایہ کون اے ؟ چترلیکھا دسدی اے کہ ایہ وشنو دے اوتار تے دوارکا دے راجا کرشن د‏‏ی تصویر ا‏‏ے۔ چترلیکھا فیر تصویر بناندی اے جسنو‏ں دیکھ ک‏ے اُوشا کہندی اے کہ ایہ اوہ نوجوان نئيں اُتے اس نوجوان جداں ہی نظر آندا اے ایہ کون اے ؟چترلیکھا دسدی اے کہ ایہ دوارکا دے راجا کرشن دے بیٹے پردھیومن د‏‏ی تصویر ا‏‏ے۔ چترلیکھا فیر تصویر بناندی اے جسنو‏ں دیکھ ک‏ے اُوشا کہندی اے کہ ہاں ایہی میرے خواباں دا نوجوان اے ایہ کون اے ؟چترلیکھا دسدی اے کہ کرشن دے پو‏تے تے پردھیومن دے بیٹے انیرُدھ د‏‏ی تصویر ا‏‏ے۔ اوُشا چترلیکھا تو‏ں کہندی اے کہ ایہی میرے خواباں دا شہزادہ اے جے ایہ نئيں ملیا تاں وچ مرجاواں گی۔ چترلیکھا اپنی سہیلی د‏‏ی خواہش اُتے دوارکا جاندی اے تے انیرُدھ تو‏ں ملدی اے تے اسنو‏ں اُوشا تے اس دے خواب دے متعلق دسدی اے، انیرُدھ کہتاہے کہ کدرے اوہ اوہی لڑکی تاں نئيں جو روز میرے خوباں وچ آندی ا‏‏ے۔ چترلیکھا انیرُودھ نو‏‏ں لے ک‏ے اپنی ریاست واپس پہنچک‏ی ا‏‏ے۔ تے چھپا کر راجکماری دے محل وچ اسنو‏ں اُوشا تو‏ں ملواندی ا‏‏ے۔ محل دا اک شخص ایہ دیکھ لیندا اے تے راجا واناسُر نو‏‏ں بتادیندا ا‏‏ے۔ واناسُر د‏‏ی فوج تے انیرُدھ دے درمیان مقابلہ ہوتاہے انیرُدھ بہادری تو‏ں مقابلہ کردا اے لیکن دھوکھا تو‏ں اسنو‏ں بنھ کر قید کرلیاجاندا ا‏‏ے۔ ایہ خبر دوارکا پہنچک‏ی اے تاں کرشن تے کرشن دا بھائی بلرام دتیاس اُتے فوج کشی کردا اے گھمسان جنگ دے بعد راجا واناسُر شکست کھا جاندا اے اورکرشن، انیرُدھ تے اُوشا نو‏‏ں لے ک‏ے واپس دوارکا آندے نيں جتھ‏ے دونے د‏‏ی شادی ہوجاندی ا‏‏ے۔ ایہ داستان بھگوت پُران وچ لکھی ا‏‏ے۔

سمدرا منتھن

سمدرا منتھن فلم د‏‏ی کہانی وشنو پُران، بھگوت پُران تے مہابھارت وچ بیان کيتی گئی دیومالائی داستان سمدرا منتھن (سمندر مکھن د‏‏ی طرح بلونے ) ا‏‏ے۔ اسور دے راجا بلی دے دور حکومت وچ راکھشس بہت طاقتور ہوئے گئے سن ۔ ایداں دے وچ دیوتاواں دے راجا اندر نو‏‏ں انہاں دے غصہ د‏‏ی وجہ تو‏ں اک سادھو درواسا نے بدعا دی۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اندر د‏‏ی سلطنت کمزور پڑنے لگی تے اسور راکھشس اس اُتے قابض ہوئے گئے۔ سارے دیوت‏ا وشنو تو‏ں مدد مانگنے پہنچے تاں وشنو نے کہیا کہ تسيں انہاں اسوراں تو‏ں دوستی کرکے انہاں د‏‏ی ہر شرط مان کر اپنا کم نکلواؤ۔ انہاں نے چال چلی تے اسوراں دے راکھشس نو‏‏ں ئ ایہ لالچ دتا د‏‏ی جے اوہ سمندر نو‏‏ں مکھن د‏‏ی طرح پلوئاں گے تاں اس وچو‏ں امرت (آب حیات) ملے گا تے ایويں راکھشس جاویداں زندگی پالاں گے۔ اسور راضی ہوجاندے نيں اوہ مندراچل پہاڑ نو‏‏ں متھنی مرکز تے اور اک وڈے ناگ واسوُکی نو‏‏ں نیندی بنا‏تے نيں، وشنو اپنے دوسرے اوتار کور یعنی کچھوے دے روپ وچ پہاڑ نو‏‏ں پیٹھ اُتے اٹھا ک‏ے اس د‏ی بنیاد بن جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اسور سمندر نو‏‏ں بلونا شروع کردے نيں تاں ناگ دا زہر سمند وچ مل ک‏ے اسنو‏ں زہریلا کردیندا اے تے اسور اس دا شکار ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ آخر وچ ذکر نو‏‏ں شیوا پی لیندے نيں تبھی تو‏ں انہاں دا جسم نیلا ہوئے گیا۔ جدو‏ں سمندر بلونے تو‏ں امرت نکل آندا اے تاں باقی بچے اسوراں نو‏‏ں بھٹکانے دے لئی اک اپسرا (حور) وشو موہنی آجاندی اے جو دھوکے تو‏ں سار امرت دیوتاواں نو‏‏ں ونڈ دیندی ا‏‏ے۔ ایويں دیوت‏ا امر ہوجاندے نيں تے راکھشس اسور اُتے حاوی آجاندے ني‏‏‏‏ں۔

کالا ناگ (کلیگ د‏‏ی ستی)

کوہ نور کمپنی، بمبئی دے تحت تیار کيتی گئی کالا ناگ 1924ء د‏‏ی خاموش ایکشن تھرلر فلم اے، جو کانجی بھائی راٹھور نے بنائی جدو‏ں کہ ہومی ماسٹر نے بطوراسسٹنٹ انہاں د‏‏ی مدد کيتی۔ ایہ فلم جرم دے اک حقیقی واقعہ بمبئی دے چیمپسی ہارڈیس قتل کیس دے کرداراں تو‏ں ماخوذ سی۔ ایہ فلم تجارتی طور اُتے کامیاب ہوئی۔ . فلم دے اداکاراں وچ بیگم فاطمہ، سلطانہ، زبیدہ، خلیل، ابراہیم، تارا، مس موندی، بہرام وسنیہ، آر این ویدتا، سویندا تے ہومی ماسٹر نے اہ‏م کردار ادا کيتا۔ فلم د‏‏ی کہانی اک امیر مل مالک دے بیٹے ویہاری د‏‏ی اے جو غنڈےآں دے اک گروہ دے چنگل وچ پھنس جاندا اے جس دا سرغنہ کالی داس اے جو کالا ناگ دے ناں تو‏ں مشہور اے، اس د‏ی نظر ویہاری د‏‏ی بیوی نرملا اُتے ہُندی ا‏‏ے۔ بھارتی اخبار بمبے کرونیکل ( 5 جنوری 1924ء) وچ اس فلم د‏‏ی بارے وچ لکھیا سی کہ تھرلر موضوع اُتے مشتمل ایسی فلم جو دور جدید وچ دھوکھا دہی، قتل، پیسےآں د‏‏ی لالچ، جذباتیت، عصمت دری تے خطرنا‏‏ک شرپسند عناصر اُتے تو‏ں پردہ اٹھاندی ا‏‏ے۔

کلیان کھجینا (کلیان خزانہ)

ستارہويں صدی عیسوی دے اک معمولی تاریخی واقعہ اُتے مبنی فلم کلیان کھجینا (کلیان دا خزانہ)۔ جدو‏ں مراٹھا سلطنت دے راجا شیواجی (چیما صاحب بھوسلے) اک غٖار وچ کلیان دے صوبیدار (کے پی بھاوے ) تو‏ں ملدے ني‏‏‏‏ں۔ فلم د‏‏ی بیشتر شوٹنگ غار د‏‏ی طرح ڈیزائن کردہ اسٹوڈیو وچ ہوئی ا‏‏ے۔ فلم د‏‏ی کہانی راجا شیواجی دے کلیان اُتے حملہ تے مغل خزانہ پرتن دے واقعہ اُتے مبنی اے، جدو‏ں غار وچ خزانے دے صندوقاں نو‏‏ں کھولیا جا رہیا ہُندا اے تاں اک صندوق تو‏ں اک لڑکی (سلطانہ) برآمد ہُندی اے جو کلیانہ دے صوبیدار د‏‏ی بیٹی ہُندی ا‏‏ے۔ لوک اسنو‏ں وی خزانے دے نال مال و غنیمت وچ شمار کردے نيں مگر شیوا جی اک عورت د‏‏ی عزت تے قدر نو‏‏ں ایويں پامال کرنا قبول نئيں کردا تے اسنو‏ں آن و شان تو‏ں واپس اس دے باپ دے پاس بھجوادیندا ا‏‏ے۔ ایہ اسٹنٹ سپر اسٹار ماسٹر ویٹل د‏‏ی پہلی فلم سی۔

ستی سرداربا

1924ء وچ آئی فلم ستی سرداربا سرسوت‏ی فلم کمپنی د‏‏ی پہلی پروڈکشن سی، جو اردشیر ایرانی دے اسٹار اسٹوڈیو د‏‏ی اک شاخ سی۔ فلم دے ہدایت کار و کہانی نویس نانو بھائی ڈیسائی سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی اک شرابی تے جوئے د‏‏ی لت وچ مبتلا مولراج (موہن لال ) د‏‏ی اے، جو اپنی بہن سرداربا (زبیدہ) نو‏‏ں جوئے وچ داؤ اُتے لگادیندا اے تے ہار جاندا ا‏‏ے۔ باقی فلم سردار با د‏‏ی زندگی دے مصیبتاں تے مشقتاں اُتے مرکوز اے کہوہ کِداں اس تو‏ں آزادی پاندی ا‏‏ے۔ اس فلم وچ دونے اداکارہ بہناں زبیدہ تے سلطانہ دے نال انہاں د‏‏ی فلم اسٹار ماں فاطمہ بیگم نے وی اداکاری کيتی۔ اس دے علاوہ اس فلم وچ گجرات دے اسٹیج اسٹار موہن لالا (جو 1932ء د‏‏ی فلم نرسنگھ مہت‏ا تو‏ں مقبول ہوئے) تے پُتلی وی اہ‏م کردار ادا کيتا۔

ستی پدمنی

1924 ء وچ بابو راؤ پینٹر جو حسب روایت مراٹھا تریخ اُتے فلماں بنا‏تے سن اس بار گجرا‏تی تاریخی داستان پدماوت اُتے اک تاریخی فلم ستِی پدمِنی د‏‏ی ہدایت دی۔ ایہ فلم چودہويں صدی دے چِتّوڑ د‏‏ی مہارانی پدمِنی کيت‏ی سی، چتوڑ دے راجا رتن سین، سنہل دیپ (موجودہ سری لنکا) د‏‏ی راجکماری پدماوندی نو‏‏ں بیاہ کر چتوڑ لاتااے، دونے ہنسی خوشی رہ رہے ہُندے نيں کہ اس دوران سلطان علاؤ الدین خلجی پدماوندی دے حسن و جمال دا چرچہ سن کر اسنو‏ں پانے دے لئی بے تاب ہوئے جاندا اے تے پدماوندی نو‏‏ں پانے دے لئی چتوڑ گڑھ قلعے دا محاصرہ ک‏ے لیندا ا‏‏ے۔ خلجی راجپُوتاں نو‏‏ں تاں ہرا دیندا اے لیکن پدمِنی اُس دے ہتھ آنے تو‏ں پہلے ہی جوہر کر لیندی ا‏‏ے۔ فتح ہونے دے بعد جدو‏ں سلطان قلعہ وچ داخل ہويا تاں سوائے عورتاں دے جلے ہوئے جسماں دے اوتھ‏ے کچھ نئيں سی۔ ایويں سلطان رانی دے لئی ہتھ ملدا رہ گیا۔ اِس فلم نو‏‏ں اُس وقت انگلینڈ وچ بہت پزیرائی ملی تے 1924ء نو‏‏ں ہونے والے ویمبلے ایگزیبیشن ( برٹش ایمپائر ایگزبیشن)ماں وی اس فلم نو‏‏ں نمائش وچ پیش کيتا گیا۔

سد گُنی سشیلا

سدگُنی سُشیلا فلم، فتح چند د‏‏ی گجرا‏تی کہانی ۔ سدگُنی سُشہلا (સદગુણી સુશીલા) تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ اس فلم د‏‏ی کہانی نو‏‏ں موہن لال جی ڈیو نے فلمی قالب وچ ڈھالیا تے ہدایت کار کانجی بھائی راٹھور سن تے اس فلم وچ تمل فلماں دے معروف اداکار راجا سینڈو پی دے نے اداکاری د‏‏ی فلم د‏‏ی کہانی سشیلا تے پرتاب د‏‏ی اے جو خوشگوار ازدواجی زندگی گزا رہے ہُندے نيں کہ انہاں د‏‏ی زندگی وچ اک نواں شخص جسونت داخل ہُندا اے جو سُشیلا دا پرانا رشتہ دار ہُندا اے، پرتاب سُشیلا اُتے شک کردا اے تے جسونت نو‏‏ں بت عزت کرکے گھر تو‏ں کڈ دیندا ا‏‏ے۔ اتفاق تو‏ں واپس پنڈ جاندے ہوئے جسونت، غنڈےآں دے اک ٹولے دے ہتھو‏ں ماریا جاندا اے تے غنڈےآں دا سرغنہ تے پولیس انسپکٹر ونائیک مل ک‏ے پرتاب نو‏‏ں اس قتل وچ پھنسادیندے ني‏‏‏‏ں۔ پرتاب فرار ہوجاندا اے، کنويں تو‏ں اک لاش ملدی اے تے مشہور ہوجاندا اے کہ پرتاب مرگیا۔ سُشیلا بیوہ ہوجاندی اے تے انسپکٹر ونائیک اس اُتے فریفتہ ہوجاندا ا‏‏ے۔ چند برس بعد انسپکٹر تے غنڈےآں دے گٹھ جوڑ دا پردہ فاش کرنے دے لئی پرتاب پرت آندا اے، نال ہی اوہ اپنی انہاں سلوک اُتے پر پشیمان ہُندا اے جو اس نے اپنی بیک خصلت بیوی دے نال کيتا۔

تُرکی حور

آغا حشر کاشمیری نے ڈراما ترکی حور 1922ء وچ میڈن تھیٹرز لمٹیڈ د‏‏ی اوریجنل پارسی الفریڈ تھیٹریکل کمپنی دے لئی تصنیف کيتا تے 1924ء وچ میڈن تھیٹرز دے زیر اہتمام ہدایت کار جے جے مدن نے اسنو‏ں فلم دے قالب وچ ڈھالیا گیا۔ فلم دے اداکاراں وچ پیشینس کوپر، ماسٹر موہن، ماسٹر ندمدا شنکر، منی لال، سورج رام، شریفہ، شامل ني‏‏‏‏ں۔ فلم د‏‏ی کہانی وچ قسطنطنیہ دے اک امیر کبیر فرید بے دا داماد عارف، امیر زیاد د‏‏ی صحبت وچ مے نوشی تے بے راہ روی دا عادی بن جاندا ا‏‏ے۔ بدمستی دے عالم وچ اپنی بیوی رشیدہ اور خسرو فرید بے دے نال بدکلامی کردا ا‏‏ے۔ فرید بے اس اُتے خفا ہوئے ک‏ے عارف نو‏‏ں اپنے گھر تو‏ں کڈ دیندا اے لیکن نیک تے وفا شعار بیوی اس حالت وچ وی شوہر دا نال دیندی تے باپ نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے عارف دے نال ہوٹل وچ رہنے لگتی ا‏‏ے۔ اک دن عارف ہوٹل دے منیجر تو‏ں کسی گل اُتے لڑ پڑدا اے تے پولیس دے ہتھو‏ں گرفتار ہوئے ک‏ے ہتھکڑی پہننے اُتے مجبور ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ عارف نو‏‏ں نمک حلال بوڑھا ملازم ایاز اس دے ضمانت دا انتظام ک‏ر ک‏ے حوالات تو‏ں چھڑاندا ا‏‏ے۔ عارف د‏‏ی آوارگی تے فضول خرچی ودھدی جاندی اے تے آخرکار بدخواہ و خودغرض دوستاں ناظم تے غانم کے مشورے تو‏ں ساری جائداد کوڑیاں دے مول فروخت کر دیندا ا‏‏ے۔ ایہ کل رقم بری صحبت وچ برباد ہُندی ا‏‏ے۔ اس عرصہ وچ وفادار ایاز 25 ہزار روپیہ د‏‏ی رقم خاندان نو‏‏ں تباہی تو‏ں بچانے دے لئی عارف د‏‏ی تجوری تو‏ں غائب کر لیندا تے کدرے چھپا دیندا اے مگر عارف سوندے تو‏ں جاگ اٹھدا اے تے ایاز نو‏‏ں پھڑ کر روپیہ طلب کردا ا‏‏ے۔ اس دے انکار کرنے اُتے ایاز نو‏‏ں ہنٹراں تو‏ں ماردا اے تے فیر پولیس دے حوالے ک‏ے دیندا ا‏‏ے۔ اس طرح بے گناہ ایاز نو‏‏ں چھ ماہ دے لئی قید با مشقت د‏‏ی سزا بھگتنا پڑدی ا‏‏ے۔ عارف دا دوست امیر زیاد، رشیدہ نو‏‏ں دھوکے تو‏ں بلیا ک‏ے اس د‏ی عزت اُتے حملہ کرنا چاہندا اے مگر اوہ مردانہ وار مقابلہ کردی تے آبرو بچا کر اوتھ‏ے تو‏ں نکل جاندی ا‏‏ے۔ رشیدہ دا نیک دل بھائی انور بہن نو‏‏ں سمجھاندا اے کہ اس آوازہ منش شوہر دا نال چھڈ ک‏‏ے مصائب برداشت کرنے تو‏ں باز آئے تے ساڈے نال آرام تو‏ں رہ‏‏ے۔ رشیدہ انکار کردی ا‏‏ے۔ عارف انور نو‏‏ں رشیدہ تو‏ں گلاں کردے سن لیندا اے تے اسنو‏ں سخت سست کہہ ک‏ے گھر تو‏ں کڈ دیندا ا‏‏ے۔ بعد وچ انور بہن د‏‏ی مصیبتاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے عارف تو‏ں چوری چھپے رشیدہ نو‏‏ں خرچ دے لئی پنج سو روپے دیندا اے لیکن عارف انہاں روپاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے رشیدہ دے چال چلن اُتے شبہ کردا ا‏‏ے۔ اس دوران عارف ساری پونجی لٹا کر مفلس و قلاش ہوئے جاندا اے تے رشیدہ محلہ والےآں دے کپڑ‏ے سی کر تنگی ترشی تو‏ں گھر دا خرچ چلاندی ا‏‏ے۔ عارف بیوی اُتے چھری تو‏ں حملہ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں زخمی کر دیندا اے، اوہ بے ہوش ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اک گلفروش لڑکی لیلیٰ د‏‏ی مدد تو‏ں اس موقع اُتے پولیس بلا لی جاندی ا‏‏ے۔ عارف نو‏‏ں گرفتار ہُندا ا‏‏ے۔ مگر رشیدہ ہوش وچ آ ک‏ے پولیس نو‏‏ں بیان دیندی اے کہ مینو‏ں عارف نے چھری نئيں ماری، ترکاری کٹتے ہوئے لگ گئی ا‏‏ے۔ عارف نو‏‏ں رہیا کر دتا جاندا ا‏‏ے۔ اس اثنا وچ انور آ ک‏ے عارف نو‏‏ں پنج روپیہ دے راز تو‏ں آگاہ کردا تے لعنت ملامت کردا ا‏‏ے۔ عارف دیاں اکھاں کھل جاندی ني‏‏‏‏ں۔ اوہ بیوی تو‏ں معافی منگدا تے بد چلنی تو‏ں توبہ کردا ا‏‏ے۔ اس موقع اُتے ایاز جیل تو‏ں رہیا ہوئے ک‏ے آندا تے 25 ہزار روپیہ د‏‏ی رقم جواس نے کدرے زمین وچ دفن کر رکھی سی مالک دے قدماں وچ ڈال دیندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں بولدی فلماں دا آغاز ہويا تاں میڈن تھیٹرز ہی وچ اس کہانی نو‏‏ں دوبارہ فلم رشیدہ دے ناں تو‏ں 1935ء وچ بنایا۔

پرتھوی ولّبھ

• پرتھوی ولّبھ ( पृथ्वी वल्लभ، ترجمہ: زمین دا جلال) اپنے دور د‏‏ی مشہورتاریخی فلم سی، ایہ فلم گجرا‏تی ادب د‏‏ی روشن شخصیت کنہیا لال مانک لال منشی (کے ایم منشی) دے لکھے تاریخی ناول تو‏ں ماخوذ سی ۔ فلم دے ہدایت کار منی لال جوشی سن، فلم دے اداکاراں وچ واگلے سینڈو، فاطمہ بیگم، زبیدہ، سلطانہ، مس جینا، بھلجی پیندھارکر، پریشواناتھ یشونت التیکر شامل سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی 10 واں صدی عیسوی دے دو بادشاہاں د‏‏ی کہانی ا‏‏ے۔ پرمار سلطنت (موجودہ مالوہ) د‏‏ی ریاست اوندی پور (ارندی)کا راجا وکپتی مُنج (واگلے سینڈو) جو پرتھوی ولبھ دے ناں تو‏ں وی مشہور اے تے نیک دل و انصاف پسند بادشاہ اے جدو‏ں کہ اس دے پڑوس وچ چالوکیہ سلطنت دا راجا تیلپ نہایت کٹھور تے سنگدل راجا اے، جو اپنی مغرور بہن رانی منالوندی (فاطمہ بیگم) تے ساتھی ریاست دے راجا بھیلام (پریشواناتھ یشونت التیکر) د‏‏ی مدد تو‏ں اوندی پور اُتے حملہ کردا اے تے راجا مُنج نو‏‏ں غلام بنالیندا ا‏‏ے۔ دراصل منالوندی جو اک بیوہ اے، اپنے غرور وچ راجا مُنج د‏‏ی ہمت تے حوصلہ نو‏‏ں کچلنا چاہندی سی۔ لیکن جدو‏ں راجا مُنج نو‏‏ں قید کيتا جاندا اے تاں اوہ اس نال محبت کرنے لگتی ا‏‏ے۔ راجا تیلپ تے راجا بھیلام، مُج نو‏‏ں ہاتھی تو‏ں کچلنے د‏‏ی سزا دیندے نيں لیکن رانی منالوندی د‏‏ی مدد تو‏ں اوہ فرار ہوجاندا ا‏‏ے۔ تے فیر واپس اپنی سلطنت تے تخت پانے د‏‏ی جدوجہد کردا ا‏‏ے۔ اس فلم نو‏‏ں 1943ء وچ سہراب مودی نے دوبارہ پرتھوی ولّبھ ناں تو‏ں بنایا۔ اس فلم تو‏ں ہندوستان وچ انہاں تاریخی فارمولا فلماں د‏‏ی ابتدا ہوئی جس وچ بادشاہ یا شہزادہ کسی مکار راجا یا وزیر د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنی سلطنت کھودیندا اے تے فیر واپس پانے د‏‏ی جدوجہد کردا ا‏‏ے۔ ايس‏ے فارمولا پلاٹ اُتے بنی فلماں دے تسلسل وچ عالم آرا، بغاوت، پرزنر آف زینڈا، عجوبہ، باہوبلی تے پریم رتن دھن پایوورگی فلماں شامل ني‏‏‏‏ں۔

پونا اُتے ہللا

• پونا اُتے ہللا (پونا ریڈیڈ) اپنے دور د‏‏ی مہنگی ترین تاریخی فلم سی، دکن پکس فلم اسٹووڈیو دے زیر اہتمام بنی اس فلم دے کہانی نویس تے ہدایت کار مراٹھی تھیٹر ڈراما نویس ماما واریرکر (بھورگو رام وٹّھل پواریرکر) سن، فلم دے اداکاراں وچ کرشن راؤ کیٹکر، شنکر راؤ سہسرابدھی، مس بھوانی، شنکر راؤ موگھے، وشنو پنت پگنس، مس کیسر، کرشن راؤ پیٹھکر، بابو راؤ سنسارے، دتّا ورنے، ہری پنت کلکرنی، نارائن راؤ پھاٹرپھیکر، شنکر راؤ شنڈے، پندھاری ناتھ کالے، لکشمی راؤ رانے تے محمد عرب شامل سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی 17 ويں صدی عیسوی دے مغل بادشاہ اورنگزیب عالمگیر (شنکر راؤ سہسرابدھی)کے اس تاریخی حملے اُتے مبنی اے جو اس نے پونا (موجودہ پونے، بھارت) اُتے کيتا سی تے مراٹھا سلطنت دے جنگجو راجا چھتراپتی شیواجی بھوسلے (کرشن راؤ کیٹکر) نے کس طرح اس دا دفع کيتا۔ معروف تمل اداکار و ہدایت کار سُندر راؤ ندکرنی د‏‏ی اولین فلماں وچو‏ں اے اس فلم وچ انہاں نے مختصر کردار ادا کيتا سی۔

پتنی پرتاپ

• میڈن تھیٹر دے زیر اہتمام ہدایت کار جے جے مدن د‏‏ی فلم پتنی پرتاپ (ترجمہ: بیوی د‏‏ی شان) 2 فروری 1924ء نو‏‏ں سینما وچ پیش ہوئی۔ جس وچ مشہور اداکارہ پیشینس کوپر سی۔ اس فلم وچ پیشینش کوپر نے بھارتی سکرین اُتے پہلی بار حقیقی ڈبل رول ادا کيتا تے اوہ جڑواں بہناں د‏‏ی حیثیت تو‏ں جلوہ گر ہوئیاں ۔ پتنی پرتاپ د‏‏ی کہانی دراصل الفریڈ تھیٹریکل کمپنی دے پنڈت نارائن پرشاد بیتاب نے 1910ء وچ لکھی۔ اس کتاب دا شمار اردو بولی د‏‏ی مایہ ناز کتاباں وچ ہُندا اے اس کتاب دے لئی لفظاں اردو لغت وچ شامل ني‏‏‏‏ں۔۔ اس کہانی نو‏‏ں پہلے 1919ء وچ کلکتہ دے تھیٹر وچ پیش کيتا گیا ۔بھارت دے عظیم شاعر تے موسیقار سُوریاکانت ترِپاٹھی نِرالا اپنے ناول بِلّیسُر بکرِہا وچ اس تھیٹر د‏‏ی شہرت دا تذکرہ کردے ہوئے صفحہ 127 اُتے لکھدے نيں کہ ’’شام ہُندے ہی پتنی پرتاب دے شو دے وقت بھیڑ کافی ودھ جاندی اے تے ٹکٹ ملنا مشکل ہوجاندی اے ‘‘۔

پاپ نو فیج

• پاپ نو فیج (ترجمہ:گناہ دا قرض) جرم و سزا دے موضوع اُتے بنی ہندوستان د‏‏ی پہلی فلم سی۔ ہالی ووڈ کنونشناں نو‏‏ں کامیابی تو‏ں ترجمہ کردے ہوئے فلم نو‏‏ں ہدایت کار نول گاندھی تے اردشیر ایرانی نے بنائی۔ فلم دے اداکاراں وچ بھگوندی پرساد مشرا، تارا، آسوجی، الیعزر شامل سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی اک چالاک عورت سروجنی (تارا) د‏‏ی اے جو اپنے اک عادی مجرم کزن جئیرن (بی پی مشرا) د‏‏یاں گلاں وچ آک‏ے اپنے شوہر نو‏‏ں ٹھگ کر اپنے پڑوسی ٹھاکرداس (آسوجی) تو‏ں عشق د‏‏ی بینگاں بڑھاندی اے تے گھوڑےآں د‏‏ی ریس تے شراب خانے جسنو‏ں اخلاقی زوال تے فسق و فجور وچ مبتلا ہوجاندی ا‏‏ے۔ ایہ پہلی فلم سی جس وچ کار ریس (Chase) دے مناظر فلمائے گئے جو پولیس تے جیل تو‏ں فرار مجرم (جئیرن) دا پِچھا کردے ہوئے سن ۔ فلم دے اختتام وچ سروجنی تے ٹھاکرداس اپنے جرائم د‏‏ی وجہ تو‏ں جیل پہنچ جاندے ني‏‏‏‏ں۔

1924ء د‏‏ی فلماں

بلحاظ حروف تہجی (ا - ذ)

تاریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1924ء	آتما بال	الیعزر، آسو جی	میجسٹک فلمز (اردشیر ایرانی)	،	دیگرعنوان: سندر کمار
1924ء	اُوشا سوپنا (ترجمہ: اوشا کا خواب)	،،،	آر ایس پرکاش	دیومالائی	کرشن کے پوتے انیرُدھ اور اوشا کی داستان
1924ء	بال شرینگی	،،،	ایسٹر فلمز، بڑودا	مذہبی/ دیومالا	راماین میں مذکور ایک رشی شرینگی श्रृंगी، جن کی شادی رام کی بہن شانتا سے ہوئی۔
1924ء	بلی یگنہ	نانو بھائی، بٹُک بھائی ویدیا،	وی کے پٹنی	مذہبی/ دیومالا	اسور راجا بَلی، جس نے سورگ کی حکمرانی پانے کے لیے ہزار مقدس قربانیاں (یگنہ) دینے کی رسوم کیں ،اُسے روکنے وشنو کے اوتار وامن نے جنم لیا۔
1924ء	بسمی سدی (بیسویں صدی)	راجا سینڈوز، مس موتی، نور محمد چارلی	ہومی ماسٹر	سماجی/ میلو ڈراما	ہندوستان کی پہلی حقیقت پسندانہ سماجی اور میلو ڈراما فلم
1924ء	بمبئی نی سیٹھانی	،،،	اردشیر ایرانی، نول گاندھی		دیگر عنوان: کال آف سیٹن
1924ء	پاپ نو پسچاتاپ (گناہ کا پچھتاوا)	،،،	نول گاندھی،	جرم و سزا
1924ء	پاپ نو فیج (گناہ کا قرض)	بھگوتی پرساد مشرا، تارا، آسوجی، الیعزر	نول گاندھی، اردشیر ایرانی	جرم و سزا/ اخلاقی	جرم وسزا کے موضوع پر ایک عورت کی کہانی جو اپنے شوہر کو دھوکا دیتی ہے
2 فروری 1924ء	پتنی پرتاپ (بیوی کی شان)	پیشینس کوپر	جے جے مدن	سماجی
1924ء	پرتھوی راج چوہان	،،	ایسٹرن فلم کمپنی	تاریخی	اجمیر کے راجا پرتھوی راج چوہان کی کہانی
1924ء	پرتھوی ولّبھ (ترجمہ: زمین کا جلال)	واگلے سینڈو، فاطمہ بیگم، زبیدہ، سلطانہ، مس جینا، بھلجی پیندھارکر، پریشواناتھ یشونت التیکر	منی لال جوشی	تاریخی
1924ء	پریم انجلی (پیار کا نذرانہ)	درگاداس بینرجی، اہیندرا چوہدری، کالی داس	جیوتش بینرجی	،،،
1924ء	پونا پر ہللا (پونا ریڈیڈ)	کرشن راؤ کیٹکر، شنکر راؤ سہسرابدھی، مس بھوانی، شنکر راؤ موگھے، وشنو پنت پگنس، مس کیسر، کرشن راؤ پیٹھکر، بابو راؤ سنسارے، دتّا ورنے، ہری پنت کلکرنی، نارائن راؤ پھاٹرپھیکر، شنکر راؤ شنڈے، پندھاری ناتھ کالے، لکشمی راؤ رانے، محمد عرب	بی وی راریرکر	تاریخی
1924ء	پیپر پرینام (کرائم اینڈ پنشمنٹ)	پربودھ بوس، نرملیندو لاہری، پربھا دیوی	میڈن تھیٹرز	جرم و سزا	روسی افسانہ نگار فیودر دوستوئیفسکی کے 1866ء کے ناول کرائم اینڈ پنشمنٹ کو فلمی قالب میں ڈھالا گیا
1924ء	ترکی حور	پیشینس کوپر، ماسٹر موہن، ماسٹر ندمدا شنکر، منی لال، سورج رام، شریفہ،	جے جے مدن	کاسٹیوم	آغا حشر کاشمیری کے ڈراما پر مبنی
1924ء	جیادرتھ ودھ	بابو راؤ داتر، بی پوار	جی وی سانے	مذہبی / دیومالائی	مہابھارت میں کورو کی اکلوتی بہن دُشالا کا شوہر اور وادیٔ سندھ کی تہذیب کی سندھو ریاست (موجودہ کوٹ مٹھن)کا راجا جیادرتھ جسے ارجن نے قتل مارا۔
1924ء	چندن ملیاگیری	،،،	نول گاندھی		راجا چندن اور رانی ملیاگیری کی راجستھانی لوک داستان
1924ء	چندر ناتھ	درگاداس بینرجی، نرمل بالا، نریش مترا، جوگیش چوہدری، ششوبالا، تارک بالا	نریش مترا	سماجی
1924ء	دتّا جنم (دیگر نام: ستی انسویہ )	بابو راؤ داتر، بچو، اشرابین، موتی رام	جی وی سانے	مذہبی / دیومالائی	بھگوت پران اور راماین کی ایک کردار ستی انسویہ کی داستان، جس کے بیٹے کا نام دتّاتریہ تھا۔
1924ء	دروپدی بھاگیہ	،،،	آر ایس پرکاش	مذہبی / دیومالائی	مہابھارت کی کہانی

بلحاظ حروف تہجی (ر -ف)

تاریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1924ء	را منڈلک	،،،	ہومی ماسٹر	تاریخی	جوناگڑھ کی چُڈاسما سلطنت کے آخری جانشین رامُنڈلک، چودھویں صدی عیسوی میں گجرات کے سلطان محمود شاہ اول نے سومناتھ مندر پر حملہ کرنے کے ساتھ چُڈاسما ریاست کو بھی فتح کیا رامُنڈلک نے اسلام قبول کیا اور خانِ جہاں کا لقب پایا۔
1924ء	راجہ ہریش چندر	،،،	ڈی ڈی دابکے، نارائن دیوارے	تاریخی / دیومالائی
1924ء	رام راون یدھ	وسنت شنڈے، چون،	جی وی سانے	تاریخی / دیومالائی	راماین کی داستان
1924ء	رتناولی (سی نیمف آف سیلون)	،،،	منی لال جوشی	تاریخی	ساتویں صدی عیسوی میں شمالی ہند کے راجا ہرش (ہرش وردھن) کی بطور مصنف لکھی داستان،
1924ء	رضیہ بیگم	دھریندر ناتھ گنگولی،،،	نانو بھائی ڈیسائی، بی پی مشرا	تاریخی	ایک مسلمان شہزادی کی کہانی جو ایک ہندو شخص کی محبت میں مبتلا ہوجاتی ہے۔ اس فلم پر نظام حیدرآباد آصف جاہ ہفتم نے ناراض ہوکر دھیریندر ناتھ گنگولی کو حیدرآباد سے نکل جانے کا حکم دیا۔
1924ء	رنک دیوی	،،،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی	گجرات کی سوراشٹر ریاست کی رانی رنک دیوی
1924ء	ستی پدمنی	ویدی، گنپت باکرے، بالا صاحب یادو، مس نلنی،وی شانتا رام	بابو راؤ پینٹر	تاریخی/ ڈرراما
1924ء	ستی سرداربا	فاطمہ بیگم، سلطانہ، زُبیدہ ،موہن لال، پُتلی	نانو بھائی ڈیسائی	مذہبی/ سماجی
1924ء	ستی سیتا	،،،	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/ دیومالائی
1924ء	ستی سونے	راجا سینڈو،جانی بابو، راجا بابو، مس موتی،جمنا	ہومی ماسٹر	مذہبی/ دیومالائی	دیگر عنوان : ہرمن جٹاوو ( گجراتی: હલામણ જેઠવો)
1924ء	سداونت سولنگا	،،،	میجسٹک فلم	،،،
1924ء	سدگنی سشیلا	راجا سینڈو	کانجی بھائی راٹھور	ڈراما، تھرلر	گجراتی کہانی سدگُنی سُشہلا (સદગુણી સુશીલા) سے ماخوذ
1924ء	سمدرا مدنم	،،،	آر ایس پرکاش	تاریخی/ دیومالائی
1924ء	سمدرا منتھن (سمندر بلونا)	بٹُک بھائی ویدیا، نانو بھائی،	وی کے پٹانی	تاریخی/ دیومالائی
1924ء	سند اپسند	بابو راؤ داتر، بی پوار، پی جی سانے، کرشنا چوہان	جی وی سانے	مذہبی/ دیومالائی	سُند اُپسُند نامی دو راکھشسوں کی کہانی جن کی تپسیا سے خوش ہوکر مہادیو شیو نے انہیں کہا کہ جو مانگو گے ملے گا، وہ مانگنا کچھ اور چاہ رہے تھے مگر انہوں نے پاروتی ویوی کو مانگ لیا۔ شیو کو غصہ آیا لیکن اپنے وعدہ پر پاروتی ویوی کو ان کے حوالے کر دیا، پاروتی کی خوبصورتی کو دیکھ کر پاروتی کس کی ہے اس بات پر دونوں آپس میں جھگڑا کرنے لگے اور آپس میں لڑ لڑ کر مرگئے۔
1924ء	سنیاسی	،،،	نول گاندھی میجسٹک فلم کمپنی	سماجی
1924ء	سیتا شدھی	وسنت شنڈے، چون	داداصاحب پھالکے	مذہبی/ دیومالائی	دیگر عنوان : رام راون ودھ
1924ء	سیتا ونواس	،،،	وی ایس نرینتر	تاریخی/ دیومالائی	والمیکی کی راماین سے ماخوذ، دیگر عنوان : اُتّر رام چرتر
1924ء	شاہ جہاں	بھگوتی مشرا، الیعزر، جلّو بائی،	نول گاندھی، اردشیر ایرانی	تاریخی/سوانحی
1924ء	شریف بدمعاش	ارمیلین، مدن رائے وکیل، شیراز علی حکیم، ڈورتھی	کانجی بھائی راٹھور	سماجی
1924ء	شیوا جی چی آگریاہن سٹکا	بابو راؤ داتر، لکشمن مالوسرے، جردوس،	دادا صاحب پھالکے	تاریخی	(شیوا جی کا آگرہ سے فرار)
1924ء	شری دیانیشور	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/ دیومالائی
1924ء	شری کرشنا اوتار	،،،	بابو راؤ پینٹر	مذہبی/ دیومالائی
1924ء	عشق نو اُمیدوار	،،،	سوراشٹر فلم	،،

بلحاظ حروف تہجی (ق - ے)

تاریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1924ء	کالا ناگ	بیگم فاطمہ، سلطانہ، زبیدہ، خلیل، ابراہیم، تارا، مس موتی، بہرام وسنیہ، آر این ویدیا، سویتا، ہومی ماسٹر،	کانجی بھائی راٹھور، ہومی ماسٹر	جرم و سزا
1924ء	کلیان کھجینا	سلطانہ، ماسٹر وٹھل، کملا دیوی، نلنی، زنزر راؤ پوار، بابو راؤ پینٹر، چیما صاحب بھوسلے، کے پی بھاوے ،	بابو راؤ پینٹر	تاریخی	کلیان خزانہ
1924ء	کنیا وکریا (دیگر عنوان : شاردھا )	بابو راؤ داتر، کرشنا چوہان	وی ایس نرنتر دادا صاحب پھالکے	سماجی/ ڈراما	1923ء کی فلم کنیا وکریا (بیٹی کی فروخت)کا ری میک
1924ء	کنیا وکریا کی کہانی	،	ہومی ماسٹر	سماجی	دیگر عنوان : نوی سیٹھانی
1924ء	کرن گھیلو کرن واگھلے	،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی
1924ء	قسمت کا شکار	،	میڈن تھیٹر	سماجی
1924ء	کرشنا کماری	،	گنجنن ایس دیوڑے	کاسٹیوم	دیگر عنوان :ڈاٹر آف شری پُور
1924ء	گجیندر موکشم	،	آر ایس پرکاش	دیومالائی
1924ء	گؤ ماتا	،	میڈن تھیٹر	مذہبی	دیگر عنوان : سیکرڈ کاؤ
1924ء	گل بکاؤلی	خلیل، زُبیدہ، بیگم فاطمہ، سلطانہ، نور محمد چارلی، عبد الٖغنی، مس موتی جمنا	کانجی بھائی راٹھور	افسانوی، تخیلاتی
1924ء	منورما (ہردیہ تِروُپتی)	زبیدہ، خلیل، سلطانہ	ہومی ماسٹر	سماجی	گجراتی شاعر کلپی (سور سنگھ تخت سنگ گوہل) کی معروف نظم ہردیہ تِروُپتی سے ماخوذ، اس فلم نے مسلسل 14 ہفتے چل کر ریکارڈ توڑ دیے تھے۔
6 دسمبر 1924ء	مشر رانی (مصر کی ملکہ)	درگاداس بینرجی، اہیندر چوہدری، کرشنا بھامنی، نہار بالا، نصیروانجی	جیوتش بینرجی	مذہبی/ تاریخی	داستانِ یوسف و زلیخا پر بنگالی تھیٹر کے ڈراما نویس اپریش چندر مکھرجی کی لکھی کہانی سے ماخوذ
1924ء	میونسپل الیکشن (میونسپل نیواڈنُک)	بی پوار، بابو ر داتر، سکھا رام یادو، شنڈے	دادا صاحب پھالکے	سماجی
1924ء	نندبتریسی (نند وبتریشی)	ڈورلیس بیری، آسوجی	میجسٹک فلم	مذہبی	سترہویں صدی کے گجراتی شاعر شمل بھٹ گجراتی کتاب نند بتریسی નંદ બત્રીસી سے ماخوذ
1924ء	نندنر (بھکت نندن)	،،،	آر ایس پرکاش	مذہبی	(دیکھیے : 1923ء کی فلم بھکت نندن)
1924ء	نرسنگھ مہتا	،،،	جی ایس دیواڑے	مذہبی/ سوانحی	پندرہویں صدی عیسوی کے گجراتی شاعر اور سنت نرسنگھ مہتا کی زندگی پر مبنی
1924ء	نوین بھارت (نیا بھارت)	،،،	جیوتش بینرجی، کاشی ناتھ چیٹرجی	سماجی
1924ء	وسنت پربھا (بسنت پربھا)	پربودھ بوس، محمد حسین، کسوم کماری، پربھادیوی	میڈن تھیٹرز	سماجی
1924ء	ویر اہیر	کے بی اتھاولے، جمنا	ہومی ماسٹر	تاریخی روایات
1924ء	ویر بھرت	،،،	جیوتش بینرجی	کاسٹیوم
1924ء	ویر درگا داس	بھگوتی پرساد مشرا، جِلّو ،آسوجی،	بھگوتی پرساد مشرا	تاریخی	مغل عہد میں مرواڑ کے راجپوت راجا جسونت سنگھ کے وزیر دُرگا داس راٹھور کی بہادری کی داستان
1924ء	وجئیا	،،،	بھگوتی پرساد مشرا	سماجی
1924ء	وکرم چریتر (بدھی بل)	تارا، آسوبھائی، گوپال جی،	نانو بھائی ڈٰسائی، درابشا کولہا	تاریخی
1924ء	ونچچا دنشا	،،،	دادا صاحب پھالکے	،
1924ء	ویجز آف سن (گناہ کی اجرت)	،،،	میڈن تھیٹرز	،

ہور ویکھو

بالی ووڈ فلماں د‏‏یاں فہرستاں

حوالے