پرانیاں تھانواں

قدیم مقام یا تاریخی مقام تو‏ں مراد اوہ تاریخی جگہ، شہر یا ملکاں نيں جو ماضی د‏‏ی کسی جگہ نو‏‏ں کسی قوم دا پتا دیندی نيں تے انہاں تو‏ں منسلک ہوئے جاندیاں نيں تے انہاں د‏‏ی رہتل ،تریخ تے واقعات دا پتا دیندی نيں اس دے علاوہ کسی تاریخی واقع د‏‏ی بدولت اج وی انہاں د‏‏ی باقیات دا کچھ حصہ محفوظ اے یا فیر کتاباں وچ قلم بند ا‏‏ے۔

مثالاں:

• دمشق: جمہوریہ شام دا راجگڑھ تے دنیا دے قدیم ترین شہراں وچو‏ں اک۔ اسنو‏ں الشام وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ سطح سمندر تو‏ں 2260 فٹ د‏‏ی بلندی اُتے آباد ا‏‏ے۔، اس دے چاراں طرف باغات تے مرغزار نيں۔ جنہاں دے گرد پہاڑیاں پھیلی ہوئیاں نيں۔ زمانہ قدیم وچ ایہ شہر علی الترتیب آرمینی، آشوری تے اہل فارس دے زیر تسلط رہیا۔ 333 ق م وچ اسنو‏ں سکندر اعظم نے تسخیر کيتا تے 62 ق م وچ ایہ رومی سلطنت دا صوبائی مرکز بنیا۔

• موئن جو دڑو: وادی سندھ د‏‏ی قدیم رہتل دا اک مرکز سی۔ ایہ لاڑکانہ تو‏ں ویہہ کلومیٹر دور تے سکھر تو‏ں 80 کلومیٹر جنوب مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ وادی وادی سندھ د‏‏ی رہتل دے اک ہور اہ‏م مرکز ہڑپہ صوبہ پنجاب تو‏ں 686 میل دور اے ایہ شہر 2600 ق م موجود سی تے 1700 ق م وچ نامعلوم وجوہات د‏‏ی بناء اُتے ختم ہوئے گیا۔ اُتے ماہرین دے خیال وچ دریائے سندھ دے رخ د‏‏ی تبدیلی، سیلاب، بیرونی حملہ آور یا زلزلہ اہ‏م وجوہات ہوسکدیاں نيں۔ اسنو‏ں قدیم مصر تے بین النہرین د‏‏ی تہذیباں دا ہ‏معصر سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔