قلعہ آگرہ

قلعہ آگرہ
مقامی ناں	(ہندی وچ: आगरा का क़िला)
حصہ	قلعہ
بنیاد	۱۵۶۵
انتظامی تقسیم
ملک	بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–) مغلیا سلطنت (۱۵۲۶–۱۸۵۸)
وقوع تھاں	آگرا
عالمی ورثہ عہدہ	عالمی وراثت ٹکانہ ،  قومی اہمیت کی حامل یادگاریں
تقسیم اعلیٰ	آگرا
متناسقات	27°10′46″N 78°01′17″E
وقوع متناسقات	27.179583333333°N 78.021297222222°E / 27.179583333333; 78.021297222222
مزید معلومات
باضابطہ ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
[مکمل اسکرین پر]

آگرے دا قلعہ आगरा का किला
قلعے دا مکھ دروازہ
مقام	آگرہ، اتر پردیش، اتری بھارت
متناسقات	27.179542°N 78.021101°E / 27.179542; 78.021101
Invalid designation
قسم	رہتلی
معیار	iii
نامزد کردہ	1983 (7واں سیشن)
حوالہ #۔	251

آگرے دا قلعہ (شاہمکھی: قلعہ آگرہ ;قلعہ آگرہ) اک یونیسکو اعلانیا عالمی وراثت ٹکانہ ہے، جو کہ بھارت دے اتر پردیش صوبے دے آگرہ شہر وچّ واقع ہے ۔ اسنوں لال قلعہ وی کیہا جاندا ہے۔ اس دے لگبھگ 2.5 ک م شمال معرب وچّ ہی، مشہور زمانہ یادگار تاج محل واقع ہے۔ اس قلعے نوں چاردیواری نال گھری محل (محلّ) نگری کہنا بہتر ہووےگا۔

ایہہ بھارت دا سبھ توں اہم قلعہ ہے۔ بھارت دے مغل بادشاہ بابر، ہمایوں، اکبر، جہانگیر، شاہ جہاں اتے اورنگزیب اتھے رہا کردے سن، اتے اتھوں پورے ہندستان اتے حکومت کریا کردے سن۔ اتھے راج دا سبھ توں زیادہ خزانہ، جائیداد اتے ٹکسال سی۔ اتھے غیرملکی سفیر، پاندھی اتے اچّ-عہدےآں اتے فائز لوکاں دا آؤنا-جانا لگیا رہندا سی، جہناں نے بھارت دے اتہاس نوں رچیا۔

اتہاس

ایہہ مول طور اتے اک اٹاں دا قلعہ سی، جو چوہان خاندان دے راجپوتاں دے کول سی۔ اس دا پہلا حوالہ 1080 وچّ آؤندا ہے، جدوں محمود غزنوی دی فوج نے اس اتے قبضہ کیتا سی۔ سکندر لودھی (1487-1517), دلی سلطنت دا پہلاں سلطان سی، جسنے آگرے دی یاترا کیتی، اتے اس قلعے وچّ رہا سی۔ اسنے دیس اتے اتھوں راج کیتا، اتے آگرے نوں دیس دی دوسرا راجگڑھ بنایا۔ اس دی موت وی اس قلعے وچّ 1517 وچّ ہوئی سی، جسدے بعد اس دے پتّ ابراہیم لودھی نے گدی نوں سالاں تکّ سامبھی، تد تکّ جدوں تکّ اوہ پانی پت دی پہلی لڑائی (1526) وچّ کم نہیں آ گیا۔ اسنے اپنے ویلے وچّ، اتھے کئی ستھان، مسجداں اتے کھو بنوائے۔

پانیپت دے بعد، مغلاں نے اس قلعے اتے وی قبضہ کر لیا، نال ہی اس دی اگادھ جائیداد اتے وی۔ اس جائیداد وچّ ہی اک ہیرا وی سی، جو کہ بعد وچّ کوہ نور ہیرے دے نام وجوں پرسدھ ہویا ۔ تد اس قلعے وچّ ابراہیم دے تھاں اتے بابر آیا۔ اسنے اتھے اک باؤلی بنوائی۔ سنّ 1530 وچّ، اتھے ہمایوں دی تاجپوشی وی ہوئی۔ ہمایوں اس سال بلگرام وچّ شیرشاہ سوری کولوں ہار گیا، اتے قلعے اتے اس دا قبضہ ہو گیا۔ اس قلعے اتے افغاناں دا قبضہ پنج سالاں تکّ رہا، جہناں نوں اخیر مغلاں نے 1556 وچّ پانی پت دی دوسری لڑائی وچّ ہرا دتا۔

اس دی مرکزی حالت نوں ویکھدے ہوئے، اکبر نے اسنوں اپنا راجگڑھ بناؤنا واضع کیتا، اتے سنّ 1558 وچّ اتھے آیا۔ اس دے اتہاسکار ابو الفضل نے لکھیا ہے، کہ ایہہ قلعہ اک اٹاں دا قلعہ سی، جسدا نام بادلگڑھ سی۔ ایہہ اس وقت خستہ حالت وچّ سی، اتے اکبر نوں ایہہ دوبارہ بنواؤنا پیا، جدوں اسنے اس دی تعمیر لال ریتلے پتھر نال کروائی ۔ اس دی نیہہ وڈے واستوکاراں نے رکھی ۔ اسنوں اندرلے پاسیوں اٹاں نال بنوایا گیا، اتے باہری دکھّ سوہنی بناؤن لئی لال ریتلا پتھر لگوایا گیا۔ اس دے نرمان وچّ چوداں لکھ چتالی ہزار کاریگر اتے مزدوراں نے اٹھ سالاں تکّ محنت کیتی، تاں کتے سنّ 1573 وچّ ایہہ بن کے تیار ہویا۔

اکبر دے پوتے شاہ جہاں نے اس تھاں نوں موجودہ روپ تکّ پہنچایا۔ ایہہ وی قصے ہن کہ شاہ جہاں نے جدوں اپنی پیاری بیوی لئی تاج محل بنوایا، اوہ پریاسرت سی،کہ عمارتاں چٹے سنگ-مرمر دیاں بنن، جہناں وچّ سونا اتے قیمتی رتن جڑے ہوئے ہون۔ اسنے قلعے دی اساری دے سمیں کئی پرانیاں عمارتاں اتے بھوناں نوں تڑوا وی دتا، تاں کہ قلعے وچّ صرف اس دیاں بنوائیاں عمارتاں ہون۔

اپنے جیون دے انتم دناں وچّ، شاہ جہاں نوں اس دے پتّ اورنگزیب نے اسے قلعے وچّ بندی بنا دتا سی، اک اجیہی سزا، جو کہ قلعے دے محلاں دی ولاستا نوں ویکھدے ہوئے، اونی کرڑی نہیں سی۔ ایہہ وی کیہا جاندا ہے، کہ شاہ جہاں دی موت قلعے دے مسمن گمبد وچّ، تاجمہل نوں دیکھدے ہوئے ہوئی سی۔ اس گمبد دے سنگ-مرمر دے جھروکھیاں وچوں تاجمہل دا بہت ہی سندر درش دسدا ہے۔

ایہہ قلعہ 1857 توں پہلاں بھارتی آزادی دی لڑائی دے سمیں لڑائی دی جگہ وی بنیا۔ جسدے بعد بھارت تے بریٹیش ایسٹ انڈیا کمپنی دا راج ختم ہویا، اتے لگبھگ اک صدی تکّ برطانیہ دا سدھا راج چلیا۔ جسدے بعد سدھے آزادی ہی ملی۔

قلعہ آگرہ
دیس:	ہندستان
تھاں:	آگرہ
بنن ویلہ:	1573
بنان والا:	اکبر۔شاہجہان

تصویراں

• 
  قلعے دی سکیم
• 
• 
• 
  دیوان
• 
  جہانگیر پیلیس
• 
  دیوان-اے-خاصان
• 
  دلی گیٹ، 1814–15
• 
  اندرونی فوٹو
• 
• 
• 
• 

حوالے