لودویک زامنہوف

لودویک زامنہوف
(یدیش وچ: לײזער לוי זאַמענהאָף)
پیدائشی نام	(روسی وچ: Лейзеръ Заменговъ)
جم	15 دسمبر 1859   بیالیستوک
وفات	14 اپریل 1917 (58 سال)  وارسا
رہائش	بیالیستوک (۱۵ دسمبر ۱۸۵۹–دسمبر ۱۸۷۳) وارسا (دسمبر ۱۸۷۳–اگست ۱۸۷۹) ماسکو (ستمبر ۱۸۷۹–اگست ۱۸۸۱) گرودنا (اکتوبر ۱۸۹۳–اکتوبر ۱۸۹۷) پلوک (دسمبر ۱۸۸۵–مئی ۱۸۸۶) خیرسون (نومبر ۱۸۸۹–مئی ۱۸۹۰) وارسا (اگست ۱۸۸۱–فروری ۱۸۸۵) وارسا (مئی ۱۸۸۵–دسمبر ۱۸۸۵) ویآنا (۱ مئی ۱۸۸۶–جون ۱۸۸۶) وارسا (جولائی ۱۸۸۶–نومبر ۱۸۸۹) وارسا (مئی ۱۸۹۰–اکتوبر ۱۸۹۳) وارسا (اکتوبر ۱۸۹۷–اپریل ۱۹۱۷)
شہریت	روسی سلطنت
عملی زندگی
تعلیمی اسناد	ڈاکٹریٹ
پیشہ	ماہرِ لسانیات ،  ماہر عینیات ،  موجد ،  شاعر ،  مترجم ،  ماہرِ اسپرانٹو ،  طبیب ،  طبی مصنف ،  مترجم بائبل ،  ماہرِ علم اللسان
مادری زبان	یدش ،  روسی
پیشہ ورانہ زبان	اسپرانٹو ،  روسی ،  پولی ،  جرمن ،  لاطینی ،  عبرانی ،  فرانسیسی ،  یونانی ،  انگریزی ،  یدش ،  ولاپک
شعبۂ عمل	اسپرانٹو ،  طب العین ،  علم زبان
کارہائے نمایاں	میجدونارودنی یازک ،  اسپرانٹو
تحریک	صیہونیت
اعزازات
لیجن آف آنر (۱۹۰۵)
نامزدگیاں
نوبل امن انعام (۱۹۱۷) نوبل امن انعام (۱۹۱۶) نوبل امن انعام (۱۹۱۵) نوبل امن انعام (۱۹۱۴) نوبل امن انعام (۱۹۱۳) نوبل امن انعام (۱۹۱۰) نوبل امن انعام (۱۹۰۹) نوبل امن انعام (۱۹۰۷)
دستخط

لدوک لازارو زامنہوف

لودویک لازارو زامنہوف(Ludwik Łazarz Zamenhof) (15 دسمبر1859 - 14 اپریل 1917) اک اکھاں دے ڈاکٹر سن پر اوہناں دے مشہور ہون دا مکھ کارن اوہناں دی بنائی گئی اسپرانتو بولی اے۔ اوہناں دا جنم بیالی سٹوک (ہن پولینڈ وچ) ناں دے شہر وچ ہویا سی۔ بیالی سٹوک اس وقت روسی سلطنت دا اک حصہ سی۔

سنّ 1879 - 1885 دے دوران او ڈاکٹری دی پڑھائی لئی ماسکو اتے وارساشہراں وچ رہے۔ اوہناں دا ویاہ 1887 ای. وچ کلارا زیبرنیک نال ہویا اتے اوہناں دے تنّ بچے سن - آدم، صوفیا اتے لیدیا۔

زامنہوف پوری زندگی اسپرانتو نال جڑیاں کتاباں اتے بروشر چھاپدے رہے۔ اوہناں دی سبھ توں اہم تحریر سی - اسپرانتو دی بنیادی کتاب، جیہڑی کہ سنّ 1905 وچ ساہمنے آئی۔ اوہناں نے ساری دنیا لئی اک سانجھی بولی دے نال نال اک سانجھا مذہب بناؤن دی کوشس وی کیتی پر اوہناں دی اس کوشش نوں عامَ لوکاں دی طرف توں کوئی خاص ہونگارا نہی ملیا۔

اوہناں دی موت وارسا وچ پہلی وڈی لڑائی دے دوران ہوئی۔ اوہناں دا خیال سی کہ اوہناں دی ساری زندگی برباد گئی اے کیوں کہ منکھتا نے اجے تکّ وی امن اتے بھائیچارے نال رہنا نہی سکھیا اے۔

مڈھلے سال 1859-1885

لودویک زامنہوف دی 1879 دی فوٹو

لدوک زامنہوفدا جنم 15 دسمبر 1859 نوں مارکس زامنہوف اتے روزالیا سوفیر دے گھر ہویا سی۔ اوہ پہلے پتر سن اتے اپنی تناں بھیناں توں عمر وچ وڈے سن۔ زامنہوف دے جنم وقت اوہناں دے پیؤ بیالستوک شہر وچ اک سکول چلاؤندا سی پر پتر دے جمن توں بعد مارکس زامنہوفنے اک سرکاری نوکری کرن لگّ پئے۔ سنّ 1873 وچ مارکس زامنہوفدی تبدیلی ہو گئی اتے اوہ پورے ٹبر نال وارسا شہر وچ آ کے رہن لگّ پئے۔

زامنہوفخود نوں اک روسی یہودی مندے سن۔ اوہناں دی ماں یہودی بولی عبرانی بولدے سی، پیؤ روسی بولی وچ گلّ کردے سن اتے اوہناں دی پڑھائی دا زریعہ وی روسی بولی ہی سی۔ زامنہوفنے اک وار کیہا سی کہ روسی بولی اوہناں نوں سبھ توں پیاری لگدی اے پر بعد وچ اوہناں نے منیا کہ یہودی بولی عبرانیاوہناں دے دل دے سبھ توں قریب اے۔

اپنی 8 مارچ 1901 دی چٹھی وچ اوہناں نے لکھیا ، "میری ماں بولی روسی اے، پر اجکل میں زیادہتر پولی زبان وچ ہی بولدا ہاں..." اوہ اپنے بھین بھراواں نال پولی زبان وچ ہی گلّ کردے سن۔ اس توں علاوہ اوہناں نے چھوٹے ہندے ہی فرانسیسی، جرمن اتے عبرانی بولیاں دا علم حاصل کیتا سی۔ اس توں علاوہ سکول وچ اوہناں نے یونانی، لاطینی اتے انگریزی زباناں دی تعلیم حاصل کیتی۔ اوہ سپینی، لتووی اتے وولاپک بولیاں دا علم وی رکھدے سن۔ اوہناں نے کیہا سی کہ اوہ پولی، روسی اتے جرمن زباناں چنگی طرحاں بول سکدے سن، [[فرانسیسی اوہ ٹھیک ٹھاک بولدے سن۔

اوہناں نے 1879-1881 دے دوران ماسکو وچ اتے 1881-1885 وچ وارسا وچ ڈاکٹری دی پڑھائی کیتی۔ اس دوران اوہناں نوں وین شہر وچ ڈاکٹری دی ڈگری وی مل گئی۔

شروع وچ زامنہوف روس پکھی سن پر روسی حکومت ولوں یہودیاں نال ہوندے سلوک نوں دیکھ کے اوہ زینی موومینٹ نال جڑ گئے۔ پہلاں اوہناں نے سوچیا کہ یہودیاں لئی امریکہ وچ الگّ ملک بننا چاہیدا ہے اتے فیر اوہ فلسطین وچ نواں دیس بناؤن دے پکھ وچ ہو گئے۔ 1885 وچ اوہناں نوں اس گلّ دا احساس ہویا کہ فلسطین وچ نواں دیس بناؤنا لگبھگ ناممکن ہےاے ۔ اوہناں دے ایہہ سوچن پچھے ایہہ کارن سن

• دنیاں بھر دے یہودیاں نوں آپس وچ جوڑن والی بولی عبرانی اوہناں دے خیال نال مر چکی زبان سی
• یہودیاں وچ خود دا اک دیس ہون دی بھاونا نوں صحیح نہی منیا جاویگا اتے
• فلسطین دنیا بھر دے یہودیاں لئی چھوٹا پویگا۔ اوہناں دا خیال سی کہ فلسطین وچ حد ویہہ لکھ یہودی آ سکدے ہن اتے باقیاں نوں نویں دیس توں باہر رہنا پویگا۔

وکھ دیس دی تھاں اوہ ہن اس حق وچ سن کہ پوری دنیا دے یہودی سورکھیت رہن اتے اوہناں تے لگے بندھنا نوں ہٹا دتا جاوے۔ اوہناں دے اجیہے وچاراں نے ہی بعد وچ منکھتا (انسانیت) دا دھرم اتے اسپرانتو نے روپ وچ بدل گئے۔

کم کتہ اتے اسپرانتو

زامنہوف دی پہلی بین القوامی مددگار بولی بناؤن دی کوشش دا نتیجہ لنگوے یونیویرسالا (Lingwe universala) سی۔ لنگوے یونیویرسالا 1878 دی سردیاں تک تیار سی۔ اس وقت زامنہوف اجے وی زمنیزیئم (یورپ دے کئی ملکاں وچ ہائی سکولاں دی تھاں زمنیزئم) ہندے ہن۔ اپنے جنم دن 'تے اوہناں نے اپنے دوستاں نال پہلی وال نویں بولی وچ اک گانا گایا۔ 1881 وچ اوہناں نے نوے سرے تو کوشش شروع کیتی اتے 1885 وچ ایہہ نویں بولی بن کے تیار سی۔ اس وقت اوہ لیٹویادے شہر ویئیسئیائے وچ ڈاکٹر دے طور تے کم کر رہے سن۔ اوہناں دی ایہہ پولی 1887 وچ پہلی کتاب دے روپ وچ ساہمنے آئی۔

زامنہوف 1887 وچ

اوہناں نے سبیرنیک دے پیؤ دی مالی مدد راہیں اوہ 26 جولائی 1887 نوں اسپرانتو بارے پہلی کتاب چھپواؤن وچ کامیاب ہوئے۔ اسی سال 9 اگست نوں اوہناں نے سبیرنیک نال ویاہ کر لیا۔ فیر اوہناں دے دو بچے ہوئی آدم اتے صوفیا، دونو بچے وڈے ہو کے ڈاکٹر بنے۔ 1904 وچ لودویک اتے کلارا زامنہوف(سبیرنیک دا ویاہ توں بعد بدل گیا سی) دا ناں دی زندگی وچ تیجے بچے نے دستک دتا لدیا زامنہوف۔

چنگے کم دی تلاش وچ زامنہوف اکتوبر 1893 وچ گرودنو آ گئے جتھے اوہناں نے پولیتسیا نام دی گلی وچ 4 نمبر کرائے دی دوکان وچ اک کلینک کھولھ لیا۔ دوکان جرمنی دے کسی لویزا راخمانین دی سی۔

اتھے زامنہوف اپنے ٹبر نال رہن لگّ پئے۔ اوہناں دی بیوی کوئی نوکری نہی کردی سی اتے بچے گھر وچ ہی تعلیم حاصل کردے سن۔ زامنہوفنے زوفیا آنتونوونا اتے سکھوولا نوں اپنے لئی کم کرن لئی رکھ لیا۔ گرودنو وچ زامنہوف گرودنا گبیرن دی ڈاکٹری سبھا دے میمبر وی سن۔ اس توں علاوہ اوہ گرودنا عدالت وچ مددگار ججّ وی سن۔ بیلوروسی تریخ دان اگناتووتس دے کتاب مطابق "عدالتی کم-کاج نے اوہناں زامنہوف نوں اصولاں اتے عظمت بارے نوی سوچ دتی۔"

1889 وچ زامنہوف داج وچ ملی رقم نوں پہلاں ہی خرچ کر چکے سن اتے ہن اوہناں دے سر 'تے اپنے بزرگ پیؤ دی ذمہ واری آ گئی سی۔ اس لئی زامنہوف نے چنگی نوکری لبھنی شروع کر دتی۔ ایہناں کارناں کر کے زامنہوف اگلے کئی سالا تک اسپرانتو دی ترقی ول دھیان نہی دے سکے۔ زامنہوفنے 8 نومبر 1897 نوں گرودنا شہر نوں چھڈ دتا اتے وارسا دے اک غریب یہودی علاقے دی گلی جیکا 9 ناں دی گلی وچ رہن لگّ پئے۔ 1900 دے قریب اوہناں دی مالی حالت سدھرن لگّ گئی سی۔

اسپرانتو دی پہلی عالمی میٹنگ؛ بلونجو، فرانس وچ

لگبھگ اس دوران ہی اسپرانتو لہندے یورپ وچ مشہور ہون لگّ گئی سی۔ زامنہوفلا ریوو La Revuo ناں دے اسپرانتو بولی دے رسالے وچ مددگار سن اتے اسپرانتو دیاں عالمی میٹنگاں (Universala Kongreso، UK) 'تے جان 'تے وی اوہناں نوں آمدنی ہوندی سی۔ اسپرانتودی پہلی عالمی میٹنگ، فرانس دے شہر بلونجو ناں دے شہر وچ ہوئی سی۔ زامنہوف دے بھرا لین زامنہوف مطابق لگبھگ ویہہ سال توں بعد لودویک نوں کجھ آرام ملیا سی۔ اس توں بعد زامنہوف ہر UK تے گئے۔

زامنہوف 1910وچ

زامنہوف فرانس دے شہر پیرس وچ سن 1914 وچ پہلی عالمی جنگ شروع ہو گئی۔ کیوں کہ جرمنی اتے روس اک دوجے دے خلاف لڑ رہے سن، اوہناں دا وارسا واپس جانا ممکن نہی سی۔ پر اوہ سکینڈینیویا ولوں دو ہفتے لمبے سفر توں بعد وارسا پہنچن وچ کامیاب رہے۔ وارسا وچ اوہ مکھ طور تے اینڈرسن دیاں کہانیاں اتے بائیبل دی پرانی کتاب دے ترجمے وچ جٹّ گئے۔ بیماری دے کارن اوہناں نوں ڈاکٹری کرنا چھڈنا پیا اتے اوہناں دے پتر آدم نے کلینک دی واگڈور سنبھال لئی۔

موت نے اوہناں نوں 14 اپریل 1917 نوں آ دبوچیا۔ زامنہوف نوں دو دن بعد دفنا دتا گیا۔ اوہ 1900 توں ہی کمزور دل اتے پیراں دے سنّ ہو جان دی بیماریاں توں پیڑت سن۔

حوالے

سوانح عمری

• زامنہوف دی زندگی