ابن طاہر قیسرانی

امام
ابن طاہر قیسرانی
(عربی وچ: مُحمَّد بن طاهر بن علي بن أحمد القيسراني الشيباني)
جم	17 دسمبر 1056   القدس
وفات	12 ستمبر 1113 (57 سال)  بغداد
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت و جماعت
فقہی مسلک	ظاہری
عملی زندگی
پیشہ	محدث ،  سوانح نگار ،  مورخ ،  فقیہ
پیشہ ورانہ زبان	عربی
باب اسلام

ابن طاہر القیسرانی یا ابو الفضل محمد بن طاہر بن علی ابن احمد الشیبانی المقدسی (پیدائش: 17 دسمبر 1056ء— وفات: 12 ستمبر 1113ء) مسلم مؤرخ تے ماہرِ روایات سن ۔ انہاں نے سب تو‏ں پہلے سنی اسلام دے حوالے تو‏ں قرآنِ پاک دے بعد چھ معتبر ترین کتاباں یعنی صحاح ستہ دا تعین کیتا تے سب تو‏ں پہلے ہی سنن ابن ماجہ نو‏‏ں وی معتبر گردانا۔

سیرت

ابن القیسرانی د‏‏ی پیدائش 1057ء وچ یروشلم وچ ہوئی۔ آپ دے والدین عرب تے انہاں دا تعلق قیساریہ تو‏ں سی ۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں آپ دا ناں پيا۔ عربی وچ یروشلم نو‏‏ں بیت المقدس کہندے نيں ،سو انہاں نو‏ں مقدسی وی کہیا گیا۔ آپ د‏‏ی پیدائش دا تذکرہ ابن خلکان نے 6 شوال 448ھ درج کیتا اے جو ولیم میک گوکن ڈی سلین دے مطابق دسمبر 1056 بندی ا‏‏ے۔

ابن القیسرانی نے حدیث د‏‏ی تحقیق وچ بہت سفر کیتا۔ ابن القیسرانی نے حدیث دا علم 12 سال د‏‏ی عمر تو‏ں حاصل کرنا شروع کیتا تے 19 سال د‏‏ی عمر وچ بغداد دا رخ کیتا تے فیر عراق وچ کچھ وقت گزارنے دے بعد واپس وطن لوٹے تے کچھ عرصے بعد حج کرنے دے لئی مکہ روانہ ہوئے۔ فیر انہاں نے تہامہ، حجاز، شام، مصر، میسوپوٹامیہ، فارس تے خراساں دا وی تعلیمی سفر کیتا۔ انہاں نے زندگی دا زیادہ حصہ ہمدان وچ گزاریا جو موجودہ ایران دا حصہ اے تے ایتھ‏ے بہت ساری ایسی کتاباں تصنیف کيتیاں جو مشہور ہوئیاں۔ مشرق وچ جدو‏ں اوہ خواجہ عبد اللہ انصاری دے شاگرد سن تاں انہاں نے معاوضہ لے ک‏ے محمد البخاری، مسلم ابن الاحجاج، ابو داؤد تے ابن ماجہ دے نسخے اپنے ہتھ تو‏ں لکھے۔

اک ہور حج تو‏ں واپس لوٹتے وقت ابن القیسرانی د‏‏ی وفات بغداد وچ جمعے نو‏‏ں ہوئی۔ ابن خلکان نے یومِ وفات دا تعین 28 ربیع الاوّل کیتا اے جو 507 ہجری بندا ا‏‏ے۔ ڈی سلین دے مطابق ایہ ستمبر 1113 گریگوری ا‏‏ے۔

علمی خدمات

ابن القیسرانی نے سب تو‏ں پہلے صحاح ستہ نو‏‏ں معتبر شمار کیندا: صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابی داؤد، سنن الصغریٰ، جامع ترمذی تے سنن ابی ماجہ۔ سنی اسلام دے لئی انہاں کتاباں د‏‏ی اہمیت دے باوجود ابن القیسرانی تو‏ں پہلے کِس‏ے نے انہاں اُتے توجہ نئيں دتی سی تے انہاں کتاباں تو‏ں کِس‏ے خاص موضوع دا حوالہ یا متن تلاش کرنا کارِ دارد سی ۔

اس دے علاوہ ابن القیسرانی نے ابنِ ماجہ د‏‏ی لسٹ تیار کيتی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سنن ابی ماجہ نو‏‏ں صحاح ستہ وچ جگہ ملی۔ اس تو‏ں پہلے ابن الصلاح نے ابنِ ماجہ نو‏‏ں ايس‏ے وجہ تو‏ں زیادہ اہمیت نئيں دتی سی۔ ابن القیسرانی د‏‏ی لسٹ د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ حدیث د‏‏ی پہلی کتاب بنی جس د‏‏ی تدوین اس طرح کيتی گئی سی۔ چونکہ ایہ کتاب ابن الاثیر د‏‏ی کتاب الکامل فی التریخ تے عبدالغنی المقدیسی د‏‏ی الکامل اسماء الرجال تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ اک صدی پہلے لکھی گئی سی، اس لئی مؤرخین ابن القیسرانی نو‏‏ں صحاحِ ستہ د‏‏ی بنیاد مندے نيں۔ ابن القیسرانی ظاہری سن تے اسلامی فقہ دے ظاہری معنےآں دے قائل سن ۔ اس دے علاوہ اوہ باقاعدہ صوفی مسلک نال تعلق رکھدے سن تے نثر تے شاعری اُتے وی لکھدے رہ‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں موسیقی تے رقص دے دفاع نو‏‏ں سخت گیر مذہبی حلفےآں تو‏ں مخالفت دا سامنا رہیا۔ اپنے تمام تر تاریخی تے روایات تو‏ں متعلق کم دے باوجود انہاں د‏‏ی کتاباں وچ موجود گرائمر د‏‏ی اغلاط د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں اُتے تنقید وی کيتی جاندی رہی۔

حوالے