ارطغرل
ارطغرل (1191–1281) اک ترک اگو سی۔اوہ سلطنت عثمانیہ دے موڈھی عثمان I دا پیو سی۔
| ||||
---|---|---|---|---|
(عثمانی ترک وچ: ارطُغرُل غازى) | ||||
جم |
| |||
وفات | سنہ 1281 [۱]
| |||
مدفن | مقبرہ ارطغرل غازی | |||
شہریت | سلطنت روم | |||
شریک حیات | حلیمہ خاتون | |||
اولاد | عثمان I ، سارو باطو ساوچی بے | |||
والد | سلیمان شاہ | |||
والدہ | خیمہ خاتون | |||
بہن/بھائی | دوندار بے
| |||
ہور معلومات | ||||
پیشہ | ریاست کار ، عسکری قائد | |||
ترمیم |
امیر غازی ارطغرل بن سلیمان شاہ قایوی ترکمانی (عثمانی ترک زبان: ارطغرل؛ ارطغرل (Ertuğrul)) ترکی زبان دا لفظ اے تے دو لفظاں "ار" اتے "طغرل" توں مل کے بنا اے، "ار er" دے معنی آدمی، سپاہی یا ہیرو دے نيں جدوں کہ "طغرل tuğrul" دے معنی عقاب پرندے دے آندے نيں،[۲] جو مضبوط شکاری پرندہ دے طور اُتے مشہور اے،[۳] ایويں "ارطغرل" دے معنی عقابی شخص، عقابی سپاہی یا شکاری ہیرو وغیرہ ہون گے)[۴] (وفات: 1280ء) ترک اوغوز دی شاخ قائی قبیلہ دے سردار سلیمان شاہ دے بیٹے اتے سلطنت عثمانیہ دے بانی عثمان اول دے والد سن ۔[۵] ولادت دا زمانہ سنہ 1191ء دے آس پاس دا اے جدوں کہ سنہ وفات 1281ء دسی جاندی اے تے مدفن اناطولیہ دے شہر سوغوت وچ واقع اے۔ ارطغرل غازی اک بہادر، نڈر، بے خوف، عقلمند، دلیر، ایماندار تے بارعب سپاہی سن ۔ اوہ ساری عمر سلجوقی سلطنت دے وفادار رہے۔ سلطان علاء الدین کیقباد نے ارطغرل دی خدمات توں متاثر ہوئے کہ انہاں نوں سوغوت تے اس دے نواح وچ واقع دوسرے شہر بطور جاگیر عطا کیتے تے نال ہی "سردار اعلیٰ" دا عہدہ وی دتا۔ اس دے بعد آس پاس دے تمام ترک قبیلے انہاں دے ماتحت آگئے سن ۔
معتبر تاریخی حوالےآں توں معلوم ہُندا اے کہ ارطغرل دا تعلق غز ترک قبیلے دی شاخ قائی قبیلہ توں سی[۶] تے انہاں دا خاندان بیگ (سردار) کہلاؤندا سی۔ ایہ قبیلہ عقیدتاً اہل سنت والجماعت توں منسلک تے مسلکاً حنفی سی۔[۷] اتہاس دیاں کتاباں وچ ارطغرل دی زندگی دے احوال تے انہاں دی سرگرمیاں توں متعلق پختہ معلومات نئيں ملدیاں، البتہ انہاں دے پُتر عثمان اول دے ڈھالے ہوئے سکےآں توں تاریخی طور اُتے انہاں دے وجود دی تصدیق ہُندی اے۔ انہاں سکےآں وچ عثمان اول نے اپنے والد دا ناں ارطغرل ضرب کروایا سی۔
پر مجموعہ دستاویزات عثمانی دے مطابق ارطغرل ترکمانی شاہ سلیمان شاہ دا فرزند اتے قائی قبیلہ دا سردار سی جو منگولاں دے حملےآں دی وجہ توں مشرقی ایران توں بھج کر اناطولیہ چلا گیا۔ عثمانی دستاویزات وچ ارطغرل دا نسب کجھ ایويں ملدا اے: ارطغرل بن سلیمان شاہ بن کندز الپ بن قایا الپ بن کوک الپ بن صارقوق الپ بن قایی الپ۔ قائی قبیلہ انہاں توں منسوب اے۔[۸]
عثمانی روایات دے مطابق[۹] ارطغرل اپنے والد سلیمان شاہ دی وفات دے بعد[۱۰]) اپنے رفقا نوں لے کر سلاجقہ روم دے کول گئے تے انہاں توں زمین دا مطالبہ کيتا۔ چنانچہ انھاں نے سوغوت (ترکی: Söğüt) دی زمین ارطغرل دے حوالے کردتی جہڑی اس زمانے وچ بازنطینی سلطنت دی سرحد اُتے واقع سی اتے ارطغرل نوں اس دا سردار وی مقرر کر دتا۔ بعد وچ اس سرزمین اُتے کچھ ایداں دے واقعات پیش آئے جہڑے اگے چل کے سلطنت عثمانیہ دی بنیاد دا سبب بنے۔
اسلام دی سربلندی دی خاطر ارطغرل تے ہور عثمانی سلاطین دی مجاہدانہ سرگرمیاں دی بنا اُتے عموماً انہاں دے ناواں دے نال "غازی" دا لقب لگایا جاندا اے۔ ارطغرل غازی عمر بھر سلجوقی سلطنت دے وفادار رہے لیکن انہاں دی زندگی دے آخری ایام وچ سلجوقی سلطنت اپنی آخری سانساں لے رہیاں سن تے منگول سلطنت نے پورے اناطولیہ (موجودہ ترکی) اُتے قبضہ کر ليا سی جو انہاں دے لئی سخت تشویش دا باعث سی تے انہاں دی آرزو سی کہ اک عظیم اسلامی سلطنت دا قیام عمل وچ آئے۔ چنانچہ ارطغرل دے سب توں چھوٹے پُتر غازی عثمان اول نے انہاں دا ایہ سُپنا پورا کيتا اتے اک عظیم الشان سلطنت عثمانیہ دی بنیاد دھری۔
وفات
[سودھو]وفات دے وقت ارطغرل دی عمر 90 سال توں زیادہ سی، سوغوت شہر وچ انہاں مدفون نيں، انہاں دی درست موت تریخ وچ مؤرخین وچ اختلاف اے:
- مشہور اے کہ ارطغرل غازی دی وفات قائی قبیلے دی سرداری اپنے بیٹے عثمان اول دے سپرد کرنے دے بعد، سوغوت شہر وچ 1281ء یا 1282ء وچ ہوئی۔
- بعض دوسرے ذرائع توں پتہ چلدا اے کہ انہاں دی وفات 1288ء یا 1289 وچ ہوئی سی۔[۱۱]
مقبرہ
[سودھو] تفصیلی لی لئی ویکھو: مقبرہ ارطغرل غازی
ارطغرل غازی توں منسوب اک قبر سوغوت شہر دے باہر واقع اے،[۱۲] لیکن اس اُتے کوئی قدیم تحریر موجود نئيں،[۱۳] مقبرہ اُتے موجودہ تحریر کيتی تریخ سلطان عبد الحمید دوم دے سابقہ مقبرے دی بحالی عمل دے وقت دی اے، جو 1886–1887 دی اے۔[۱۴]
مقبرہ دی تعمیر دی تریخ دا تعین نئيں اے، لیکن ایہ تیرہويں صدی دے آخر وچ موجود سی:
- اسنوں پہلے عثمان اول نے مجرد قبر دے طور اُتے تعمیر کيتا سی۔[۱۵]
- بعد وچ سلطان محمد اول دے دور وچ اس قبر نوں مقبرے وچ تبدیل کردتا گیا۔[۱۶]
- مصطفٰی ثالث دے دور وچ ، دوبارہ تعمیر کيتا گیا تے اصل عمارت دی ہیت تبدیل کردتی گئی۔
- 1886ء وچ سلطان عبدالحمید دوم نے اسنوں بحال کيتا تے وضو کرنے دے لئی اس وچ پانی دا چشمہ شامل کيتا گیا۔
نمونۂ مقبرہ
[سودھو]قبر دا نمونہ مسدس شکل دا اے، جس اُتے اک گنبد توں بنا يا گیا اے، اس دے اندر ارطغرل دا مقبرہ اے جس دے دونے اطراف مستطیل دروازےآں توں پہنچیا جاندا اے۔ مقبرے دی دیواراں پتھراں تے اِٹاں دی دو قطاراں سن۔ مزار دے اندر جنوب مغرب تے جنوب مشرقی دیواراں اُتے کھڑکیاں نيں۔[۱۷][۱۸] مقبرے نوں 360° اُتے آن لائن دیکھیا جا سکدا اے۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ http://www.islamansiklopedisi.info/index.php?klme=ertu%C4%9Frul
- ↑ سانچہ:مرجع ويب
- ↑ سانچہ:مرجع ويب
- ↑ V. L. Ménage: Artikel Ertoghrul. In: Encyclopaedia of Islam.
- ↑ Fahamettin Başar: Ertuğrul Gazi. In: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Bd. 11, Istanbul 1995, S. 314 f. (PDF-Datei; 1,8 MB)۔ Archived 29 مارس 2017 at the وے بیک مشین
- ↑ أطلس تاريخ الدولة العثمانية (ملون)، المؤلف: سامي بن عبد اللہ بن أحمد المغلوث سانچہ:مرجع كتاب
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے:4
لئی۔ - ↑ سانچہ:مرجع كتاب
- ↑ سانچہ:مرجع كتاب
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےIA10
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےEI2
لئی۔ - ↑ M. Baha Tanman: Ertuğrul Gazi Camii ve Türbesi.۔ In: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Bd. 11, Istanbul 1995, S. 316 f. (PDF-Datei; 1,6 MB)۔ Archived 10 ديسمبر 2016 at the وے بیک مشین
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےfindwords.info
لئی۔ - ↑ شاهد فيديو عن مقبرة أرطغرل بمدينة سكود - Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ شاهد ضريح أرطغرل من داخل مبنى الضريح برؤية 360° - سانچہ:مرجع ويب
شاہی القاب | ||
---|---|---|
پیشرو سلیمان شاہ |
قبل-عثمانی حکمران 1230–1281 |
جانشین عثمان اول |