عثمان I
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
(عثمانی ترک وچ: عُثمان غازى) | |||||||
جم | سنہ 1258
| ||||||
وفات | مئی 1326 (67–68 سال)
| ||||||
مدفن | برصہ | ||||||
شریک حیات | رابعہ بالا خاتون | ||||||
اولاد | اورخان اول ، علاء الدین پاشا | ||||||
والد | ارطغرل | ||||||
والدہ | حلیمہ خاتون | ||||||
خاندان | عثمانی خاندان | ||||||
مناصب | |||||||
سلطان سلطنت عثمانیہ (1 ) | |||||||
دفتر وچ ۲۷ ستمبر ۱۲۹۹ – ۲۱ اگست ۱۳۲۴ |
|||||||
| |||||||
ہور معلومات | |||||||
پیشہ | بیگ | ||||||
مادری زبان | پراݨی اناطولی ترکی | ||||||
پیشہ ورانہ زبان | پراݨی اناطولی ترکی ، عربی | ||||||
ترمیم |
عثمان خان , عثمان بن ارطغرل ، عثمان پہلا یا عثمان خان غازی (1258ء-1326ء) سلطنت عثمانیہ دا موڈھی سی۔
عثمان دا راجگھر " اسکی شہر" سی تے بروصہ دی فتح دے بعد اسنوں صدرمقام قرار دتا گئیا ۔
جم
[سودھو]656 ہجری بمطابق 1258 عیسوی وچ ہلاکو خان کی کمان وچ منگولاں نے عباسی خلافت دے راجگڑھ بغداد اُتے حملہ کیا. مسلماناں نوں بہت ساریاں مشکلات دا سامنا کرنا پيا. مشہور مؤرخ ابن الکصیر نے لکھیا اے کہ اوہ شہر وچ گُھنست ے تے بچےآں، عورتاں تے بوڑھاں سمیت جو نظر آجاندا اسنوں قتل کردیندے.
کچھ لوکاں نے آبادی توں دور جنگلات، خشک کنواں وچ تے بنجر زمیناں وچ خود نوں چھپا کر اپنی جان بچائی تے کافی وقت تک غائب رہے. بوہت سارے لوکاں نے اپنے گھراں دے دروازے بند کردتے. لیکن اوہ وحشی یا تاں گھراں نوں اگ لگیا دیندے. یا فیر دروازے توڑ کر گھر وچ موجود تمام لوکاں نوں ہلاک کردیندے.
اُنہاں وحشیاں نے لوکاں نوں اس طرح ماریا کہ “خون دی ندیاں بہہ گئیں” دا محاورہ درست ثابت ہوگیا. ایويں بغداد دے گلی کوچےآں وچ بارش دے پانی دی طرح خون وگدا دکھائی دیندا تھا. دراصل اُمت مسلمہ نے اتحاد دی رسی چھڈ کے تفرقہ اختیار کرلیا تھا. جس دی وجہ توں انہاں نوں انہاں دے گناہاں تے نافرمانیاں دی سزا مل رہی تھی.
انہاں مشکل حالات وچ تُرکاں دے مشہور کائی قبیلے دے سردار ارطغل غازی دے گھر اک بچہ پیدا ہويا۔ والدین نے اسنوں عثمان دا ناں دتا۔ عثمان دی پیدائش ايسے سال ہوئی سی جس سال بغداد وچ عباسیاں دی خلافت ختم ہوئی۔
اوصاف
[سودھو]عثمان بہت بہادر تے عقلمند حکمران سی ۔ رعایا نال عدل تے انصاف کردا سی ۔ اسدی زندگی سادہ سی تے اسنے کدے وی دولت نئیں جمع کیتی ۔ مال غنیمت چوں یتیماں تے غریباں دا حصہ کڈن دے بعد باقی سپاہیاں چ تقسیم کردیندا سی ۔ اوہ فیاض ، رحم دل تے مہمان نواز سی تے اسدیاں اینہاں خوبیاں دی وجہ توں ترک اج وی اسدا ناں عزت تے احترام نال لیندے نیں ۔ اس دے بعد ایہہ رواج پئے گئیا کہ جدوں وی کوئی بادشاہ تخت تے بیٹھدا تے اسدی کمر نال عثمان دی تلوار بنھی جاندی تے دعا کیتی جاندی کہ خدا اس چ وی عثمان ورگیاں خوبیاں پیدا کرے ۔
سلطان دا خواب
[سودھو]عثمان اپنے دور دے اک عالم جو شیخ ادیبالی دے ناں توں مشہور سن . انہاں توں روحانی طور اُتے عقیدت رکھدا سی تے اکثر انہاں نال ملن جاندا تھا. اک بار عثمان شیخ نال ملن گیا. انہاں دے آستانے وچ اس دتی اکھ لگی تے اوہ سو گیا. خواب وچ اُسنوں اک چاند نظر آیا جو شیخ ادیبالی دے دل توں نکل کے عثمان دے دل وچ اُتر گیا. فیر اس دے اطراف توں اک درخت اُگنا شروع ہوگیا جو بڑھدا ہی جارہیا تھا. اس دی شاخاں نے ساری زمین تے سمندر نوں اپنے دامن وچ چھپا لیا. اس درخت دی جڑاں توں دنیا دے چار وڈے دریا بہہ رہے سن .
دنیا دے چار وڈے پہاڑ اس دے تنے نوں سہارا دئیے ہوئے سن . تب اچانک ہويا نے بہت تیز چلنا شروع کيتا تے درخت دے پتے اک وڈے شہر دی سمت اڑنے لگے. جو دو سب توں وڈے براعظماں تے دو سب توں وڈے سمندراں دے سنگم اُتے واقع سی تے انگوٹھی دی طرح نمودار ہويا تھا. عثمان ایہ انگوٹھی پہننا چاہندا سی لیکن اوہ جاگ اُٹھا.
خواب دی تعبیر
[سودھو]جب عثمان نے ایہ خواب شیخ ادیبالی نوں سنایا تاں اوہ خوش ہوگئے. انہاں نے عثمان نوں مبارکباد دیندے ہوئے کہ ”اللہ تعالیٰ نے آپ نوں تے آپ دے بچےآں نوں اسلام دی خدمت دے لئی منتخب کيتا اے ”. ہن میری بیٹی توں آپ دی شادی ہوئے گی۔ عثمان دے خواب وچ دریائے دجلہ ، فرات ، نیل تے دانیون سن ۔
پہاڑ طور، بلقان ، قاف تے اٹلس سن ۔ اس دے بعد عثمان دے بچےآں دے دور وچ سلطنت عثمانیہ انہاں پہاڑاں تے دریاواں تک پھیلدی چلی گئی۔ تاں دراصل ایہ خواب سلطنت دی توسیع دی پیش گوئی سی۔ خواب وچ اوہ شہر قسطنطنیہ تھا. جسنوں عثمان دے نسل دے ستويں سلطان محمد فاتح نے فتح کيتا سی۔
سلطنت دا مڈھ
[سودھو]عثمان دے پیو ارطغرل دے مرن دے مگروں، (سلطنت روم) دے راجگڑھ قونیہ تے منگولاں نے مل ماریا ، تے سلجوق سلطنت دے مکن مگروں عثمان خان دی جگیر ازاد ہوگئی ، جیہڑی مکروں چ سلطنت عثمانیہ اکھوائی۔
عثمان دی جگیر دی ولگن قسطنطنیہ دی بازنطینی سلطنت نال ملدی سی۔ ایہہ اوہی راج سی جیہڑی عرباں دے ویلے ج رومی سلطنت دے ناں نال جانی جاندی سی تے جسنوں الپ ارسلان تے ملک شاہ پہلے دے ویلے چ سلجوقیاں نے بہت ماڑا تے نکا کردتا سی پر ایہہ ہن وی عثمان خان دی جگیر دے سامنے بہت وڈی تے تکڑی سی۔ بازنطینی قلعے دار عثمان دی جگیر تے چڑھائی کردے رہندے سن جس باہجوں عثمان خان تے بازنطینی سلطنت دے وچکار لڑائی پے گئی۔ اینہاں لڑائياں چ عثمان نے دلیری تے سیانف نال رومیاں دے کئی تھانواں تے مل مار لیا جنہاں چ برصہ دا مشہور شہر وی سی۔ برصہ نوں ہتھ لین مگروں عثمان مرگیا۔
عثمان دی شخصیت
[سودھو]اسلامی تریخ وچ خاندانِ آلِ عثمان دے مقابلے وچ کِسے دوسرے خاندان نے اِنّے طویل عرصے تک حکومت نئيں کيتی. تے ناہی عثمانی حکمراناں جداں کوئی دوسرا اِنّا باصلاحیت تے لائق سی۔ عثمان غازی اک بہادر تے پُراعتماد شخص سی۔ اوہ ہمیشہ انصاف کردا تے سادہ زندگی گزارنے دا عادی سی۔
اُسنوں مال جمع کرنے دی عادت نئيں تھی. لہٰذا اوہ مالِ غنیمت یتیماں تے غریباں دے بعد فوجیاں وچ تقسیم کردیندا۔ اوہ فراخ دل ، مہربان تے مہمان نواز سی۔ اج وی انہاں خصوصیات دی وجہ توں تُرک اس دا احترام کردے نيں۔ انہاں دے بعد ایہ اک رسم ہوگئی کہ جدوں وی کوئی نواں سلطان تخت اُتے آندا بیٹھدا. تاں اُسنوں عثمان غازی دی تلوار توں نوازیا جاندا سی تے دعا کيتی جاندی اے کہ “اللہ سبحانہ وتعالیٰ انہاں نوں اپنے پیشرو عثمان غازی دی پیروی کرنے دی توفیق دے”۔
عدل و انصاف
[سودھو]جب عثمان نوں قاراچہسار شہر وچ بطور قاضی بلايا گیا. تاں انہاں نے اک مسلمان دے خلاف بازنطینی دے حق وچ فیصلہ سنادتا۔ بازنطینی بہت حیران ہويا تے اس نے عثمان توں پُچھیا: “جب کہ وچ اسلام دا پیروکار نئيں ہاں تاں تسيں میرے حق وچ فیصلہ کِداں کرسکدے ہو”.
عثمان نے جواب دتا ، “ماں آپ دے حق وچ ایہ فیصلہ کیوں نئيں کراں کہ اللہ تعالی جس دی اسيں عبادت کردے نيں. اوہ سانوں انصاف دا معاملہ کرنے دا حکم دیندے نيں”۔ عثمان دے انصاف نوں دیکھنے دے بعد بازنطینی تے اس دی قوم مسلمان ہوگئياں۔
آزاد ریاست دا اعلان
[سودھو]1281 عیسوی وچ ارطغل غازی دی وفات دے بعد جدوں عثمان اپنے قبیلے دے سردار بنے تاں انہاں نے وڈی دانشمندی توں کم لیا۔ اس نے عیسائیاں دے خلاف جنگ وچ سلطان علاؤالدین دی مدد کيتی۔ اوہ بہت مضبوطی توں محفوظ شہراں تے قلعےآں نوں فتح کردے ہوئے اس دے ہمراہ سی۔
سلجوقی سلطان علاوالدین نے ايسے لئے عثمان دے قبیلے نوں اعزاز توں نوازیا تے اسنوں اپنی سلطنت دے مضافاتی شہراں جگہ عطا کردتی۔ سلطان علاوالدین سلجوقی اک جنگ وچ شہید ہوئے۔ اس دے بعداس دا بیٹا غیاث الدین وی تاتاریاں دے ہتھ ماریا گیا تے 1299 عیسوی وچ سلجوق سلطنت بلکل ختم ہوگئی۔
اسی دوران عثمان نے سلجوق سلطنت توں وکھ ہوکے اپنے تمام مفتوحہ علاقےآں وچ اپنی خودمختار حکومت دا اعلان کردتا. تے ایويں عثمانی سلطنت دی بنیاد رکھی گئی۔ سلطنت عثمان دی سرحداں قسطنطنیہ دے نال سی جو بازنطینی سلطنت دا شہر سی۔
ایہ اوہی بازنطینی سلطنت سی جسنوں عرب عہد وچ رومن سلطنت دا ناں دتا گیا سی۔ ہن ایہ زرا کمزور ہوگئی سی۔ لیکن فیر وی ایہ سلطنت عثمان دی سلطنت توں وڈی تے طاقتور سی۔
بازنطینی سلطنت نال جنگ
[سودھو]700 ہجری بمطابق 1301 عیسوی وچ بازنطینیاں نے کچھ عیسائی امیراں دے نال مل کرعثمان دی سلطنت نوں ختم کرنے دی کوشش کيتی. ایداں دے وچ عثمان اللہ دا ناں لےکے اُٹھ کھڑا ہويا. اس نے خود جنگاں وچ حصہ لیا تے صلیبی فوجیاں نوں اس بہادری توں کچل دتا کہ اس دی بہادری عثمانیاں دے لئی اک مثال بن گئی.
سلطنتِ عثمانیہ دے نیڑے آباد شہراں دے لوکاں نوں جدوں پتا چلیا کہ عثمان واقعی اسلام دا اک حقیقی سپاہی اے تاں اوہ اس دی مدد دے لئی تیار ہوگئے۔ اس طرح اوہ اک ایداں دے سلطنت دے ستون مضبوط کرنے لگے جو عسائیاں دے لئی ناقابلِ تسخیر دیوار ثابت ہو.
فتوحات
[سودھو]707 ہجری بمطابق 1308 عیسوی وچ عثمان نے اک دے بعد اک کئی قلعے فتح کيتے. جنہاں وچ کتح، لفکہ، اقشار تے قوضصار شامل نيں۔ 1313 عیسوی وچ انہاں نے کبوہ، یکیجا ترکلوا تے تکارر بیکاری وی فتح کرلیا۔
ان تمام فتوحات نے برصہ دی فتح نوں آسان بنا دتا. جدوں کہ ایہ نہایت مشکل سی۔ سلطان عثمان تے عمیر عقلنوس دے وچکار کئی سالاں توں لڑائیاں جاری سن۔ لیکن آخر کار عیسائیاں دے کمانڈر نوں عثمان دے سامنے جھک کر شہر دا کنٹرول اُسنوں دینا پيا۔ عقلنس عثمان دی ہمدردانہ شخصیت توں بہت متاثر ہويا. تے اس نے اسلام قبول کرلیا۔ سلطان نے اسنوں “بے” دا خطاب دتا تے بعد وچ اوہ سلطنت عثمانیہ دے عظیم کمانڈراں دی لسٹ وچ شامل ہوگیا۔
بازنطینی سلطنت دے متعدد کمانڈر عثمان دی شخصیت توں متاثر سن ۔ ایتھے تک کہ اک وقت ایسا وی آیا کہ عثمانی مہمان خانہ نويں مسلمان کمانڈراں توں بھریا ہويا سی۔ اسلام توں بے انتہا محبت کرنے والی بہت ساریاں اسلامی جماعتاں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے جمع ہوگئياں۔
وفات و وصیت
[سودھو]برصہ دی فتح دے بعد عثمان بیمار ہوگئے تے 1326 عیسوی وچ اپے خالق حقیقی توں جاملے۔ موت توں پہلے انہاں نے اپنے جانشین بیٹے اورہاں نوں اک طویل نصیحت کيتی جو تریخ دے اوراق وچ اج وی درج اے۔
انہاں نے کہیا “اسلام دی سربلندی دی خاطر اللہ دا ناں لےکے ہمیشہ دشمناں نال جنگ جاری رکھنا۔ ہمیشہ اسلام دی خدمت کردے رہنا۔ میرے اہل خانہ وچوں جو شخص حق تے انصاف نوں چھڈ دے گا اوہ قیامت دے دن حضور (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دی شفاعت توں محروم ہو جائے گا۔” ایہ لفظاں اک طرح دا ضابطہ اخلاق بن گئے جس دی پیروی بعد تک عثمانی کردے رہے۔ جتھے تک اسلام دا جھنڈا پہنچیا انہاں نے اوتھے تک اسلامی رہتل دا پرچار کيتا۔
جب 1326 وچ اس عظیم فرزند اسلام نے اس دنیا توں رخصت لی تاں تب سلطنت عثمانیہ دا رقبہ 16،000 مربع کیلومیٹر سی۔ اوہ اپنی سلطنت دے لئی بحر مرمرا دا راستہ تلاش کرنے وچ کامیاب ہوئے۔ اس دور دے دو سب توں اہم شہر نیکیا (ازنک) تے برصہ جو بازنطینی سلطنت وچ بہت اہمیت رکھدے سن، انہاں نوں فتح کيتا۔
عثمان نوں برصہ وچ دفن کيتا گیا۔ 1855 عیسوی وچ اک زلزلے دی وجہ توں عثمان غازی دی قبر زمین وچ دھنس گئی سی۔ سن 1868 عیسوی وچ سلطان عبد العزیز نے اس مقبرے نوں دوبارہ تعمیر کيتا جو اج تک موجود اے۔