سلیمان شاہ
سلیمان شاہ (عثمانی ترک زبان وچ : سليمان شاه، Süleyman Şah – Süleyman bin Kaya Alp) (پیدائش:1178ء، وفات:1236ء) قتلمش دا بیٹا تے ارطغرل دا باپ سی۔ سلطنت عثمانیہ دے پہلے حکمران عثمان خان غازی دا دادا سی، جس دا تعلق اوغوز ترکاں توں سی۔ سلیمان شاہ دا اک ہور بیٹا سی جس دا ناں سارو یت سی جو بے ہوجا دا باپ سی۔۔[۱] اس دا مقبرہ قلعہ جعبر دے اندر یا اس دے نیڑے اے [۲] صلح انقرہ (1921) دے آرٹیکل 9 دے تحت، جو ترکی تے فرانس دے درمیان طے پایا گیا سی، وچ لکھیا اے کہ ایہ مقبرہ ترکی دے ہی پاس رہے گا۔[۳]
پس منظر
[سودھو]تیروہواں صدی عیسوی دی ابتدا وچ شاہان خوازم دی قوت اپنے شباب اُتے سی اوہ ایران، خراسان، شام تے عراق وچ سلجوقیاں دے کئی مقبوضات اُتے قابض ہوچکے سن انہاں دا منصوبہ ایشیا دی تمام اسلامی سلطنتاں نوں فتح کرنا سی لیکن عین وقت اُتے جدوں کہ اپنے منصوبے دی تکمیل دے لئی تیار سن چنگیز خانی طوفان نے خوارزم شاہی سلطنت نوں تہ و بالا کرکے انہاں دے تمام منصوبے خاک وچ ملادتے۔ اس سلطنت دی تباہی دے بعد ترک قبیلے جنوب دی طرف بھجے انہاں وچوں بعض ایران تے شام پہنچے تے اوتھے اقتدار حاصل کیتا جو ترکمانی اکھوائے۔ بعض ایشیائے کوچک وچ سلجوقیاں توں آملے۔ انہاں ترک قبیلے وچ اپنا وطن چھڈ کے ما رے مارے پھرنے والے عثمانی ترکاں دے آباء و اجداد دا قبیلہ وی سی جو اوغوز قبیلے دا ہی اک جزو سی۔ اس قبیلہ دے سردار دا ناں سلیمان شاہ سی۔ اک روایت دے مطایق ایہ خراسان دے شہر ماہان وچ آباد ہويا لیکن منگولاں دے حملے دے باعث ایتھے توں نکل کے مغرب دی جانب ہجرت دی ۔
اناطولیہ آمد
[سودھو]سلیمان شاہ تیرہويں صدی عیسوی وچ ہجرت کرکے ایران آئے تے اوتھے توں اپنے قبیلے دے نال اناطولیہ دی جانب روانہ ہوئے جتھے اس وقت سلجوقی سلطنت قائم سی۔ سلیمان شاہ منگولاں دے دشمن ملک وچ پناہ لینے دے خواہش مند سن کیونجے انہاں دے خیال وچ ایتھے پناہ لینا انہاں دے قبیلے دے لئی انتہائی مناسب سی۔ سلیمان شاہ مشرقی اناطولیہ دے شہر اخلاط پہنچے اوہ خود تے انہاں دے قبیلے والے اپنے اعلیٰ اوصاف وچ مشہور سن ۔ اخلاط دے حکمراں توں وی تعلقات اچھے سن لیکن جدوں ایتھے منگولاں دی جانب توں خطرہ ہويا تویہ علاقہ وی چھڈ کے اگے ودھ گئے۔ اخلاط وچ قیام دے دوران سلیمان شاہ تے اس دے قبیلہ والےآں نے بہت ناں پیدا کیتا لیکن خوارزم شاہ دا حامی تے مدد گار ہونے دی وجہ توں انہاں نوں منگولاں توں خطرہ سی۔ اس لئی اپنے قبیلہ والےآں دے نال 1221ء وچ اخلاط چھڈنا پيا۔
کارنامے
[سودھو]جس زمانہ وچ سلیمان شاہ تے انہاں دے آدمی اناطولیہ دے شہر اخلاط وچ مقیم سن دوران انہاں نے چند نمایاں کم کیتے ۔
- شمال دے مسیحی دہشت پسند گروہ اخلاط دے علاقے وچ آکے پرت مار کردے سن سلیمان دے ساتھیاں نے انہاں دا قلع قمع کیتا ۔
- اخلاط وچ امن و امان قائم کر دتا۔
- شمال دی بازنطینی سلطنت توں وی جس دا مرکز طربزون سی، ٹکر لئی تے انہاں نوں پسپا کیتا۔
- بعض مورخین دے خیال وچ اس دوران انہاں نے سلجوندی سلطان دی مدد وی دی ۔
انتقال
[سودھو]اخلاط دے بعد سلیمان نے اپنے آدمیاں دے نال شام دے مشہورشہر حلب دی جانب ہجرت دی ۔
تھوڑا عرصہ ایتھے اوتھے قیام کیتا لیکن حالے سفر ہجرت جاری سی کہ سلیمان شاہ دریا وچ ڈُب کر جاں بحق ہوئے گیا۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ دریائے فرات سی۔ بعض دا بیان اے کہ اوہ دریا وچ غسل کردے ہوئے ڈُبیا جدوں کہ چند مورخین دا کہنا اے کہ اوہ سفر دے دوران دریا عبور کردے وقت ڈُب گیا۔ اس دی لاش اوتھے دفن کيتی گئی۔ انہاں دا مزار ترک مزاری یعنی ترک دا مزار کہلاندا اے۔ بے شمار ترک انہاں دے مزار دی زیارت کردے نيں ۔
جغرافیائی طور اُتے ترک مزاری 2015 تکشام وچ واقع سی تب تک معاہدہ لوزان دے تحت ترکی نوں انہاں دے مزار اُتے پرچم نصب کرنے تے اعزازی گارڈز تعینات کرنے دی اجازت سی۔ شام وچ خانہ جنگی تے دولت اسلامیہ دے جنگجوواں دی وجہ توں اس مزار نوں ہن ترکی دے اندر منتقل کر دتا گيا اے، کیوں کہ خطرہ سی کہ اس اُتے وہابیت نواز دولت اسلامیہ حملہ کر دے گی، جس وجہ توں ترکی نوں مجبور ہونا پئے گا کہ اوہ فوجی کارروائی کرے۔ اس توں بچنے دے لئی ایہ قدم اٹھایا گيا۔ ایہ مزار اس توں پہلے 1970 دی دہائی وچ وی اک جگہ توں دوسری جگہ منتقل کیتا گيا۔[۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ Suleyman Shah – Wikipedia
- ↑ Sourdel, D. (2009). "ḎJ̲abar or Ḳalat ḎJ̲abar". In P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, et al.. Encyclopaedia of Islam (2nd ed.). Brill online.
- ↑ "Franco-Turkish agreement of Ankara" (in French). Retrieved 19 September 2009
- ↑ http://www.bbc.co.uk/urdu/world/2015/02/150223_shah_suleyman_tomb_sq بی بی سی اردو 24 فروری 2015