اسرائیل بھوٹان تعلقات
اسرائیل |
بھوٹان |
---|
اسرائیل دے بھوٹان دے نال کسی وی قسم دے سفارتی تعلقات نئيں اے۔ اُتے اس دا ایہ مطلب نئيں اے کہ بھوٹان اسرائیل نال دشمنی رکھدا اے یا اس دے نال کسی قسم دا منفی رویہ رکھدا اے۔ حقیقت تاں ایہ اے کہ بھوٹان دے کل خارجہ تعلقات زیادہ ملکاں توں نئيں اے۔ بھوٹان نوں عرف عام وچ ممنوعہ بادشاہت (forbidden kingdom) کہیا جاندا رہیا۔ اس دے سفارتی تعلقات دنیا دے محض 52 ملکاں توں نيں۔ اس لسٹ وچ ریاستہائے متحدہ امریکا تے مملکت متحدہ شامل نئيں نيں۔ مگر اس وچ کئی تے ملکاں جداں کہ چین تے کینیڈا شامل نيں۔ وسط ایشیا توں جڑے ہور ملکاں جنہاں دے نال بھوٹان دے اچھے روابط موجود نيں، انہاں وچ کویت (1983ء سے)، مصر، ترکی تے متحدہ عرب امارات (2012ء سے) تے عمان (2013ء سے) شامل نيں۔ اکیہويں صدی وچ دو گلاں انہاں دونے ملکاں نوں نیڑے لیانے تے سفارتی تعلقات قائم کرنے اُتے سوچنے دے لئی مجبور کر رہیاں نيں۔ انہاں وچوں اول الذکر ایہ اے کہ پچھلے کئی سالاں توں کئی بھوٹان دے طلبہ اسرائیلی تعلیمی درس گاہاں توں استفادہ کر کے لوٹے نيں تے اوہ اس ملک دے اعلٰی تعلیمی معیار تے تکنیکی ترقی دے قائل و معترف وی نيں۔ دوسری گل جو ایہ طلبہ تے کئی عالمی ماہرین نے تجویز دی اے، اوہ ایہ اے کہ فصلاں دی کاشت کاری تے زرعی تکنیک وچ اسرائیل جو اپنی پہچان بنائی اے، اس توں بھوٹان نوں کافی فائدہ ہوئے سکدا اے۔ کیونجے ایہ ملک اس تکنیک دی منتقلی توں کافی فائدہ حاصل کر سکدا اے۔
جغرافیہ
[سودھو]اسرائیل مغربی ایشیا وچ واقع یہودی ریاست اے۔ اوہ عرب ملکاں توں گھرا اے جو عمومًا اس دے نال اچھے روابط نئيں رکھدے۔ عرب ملکاں توں اس دی کئی جنگاں وی ہوئے چکياں نيں۔ اُتے اسرائیل مصر، اردن تے ترکی دے نال اپنے تعلقات نوں بہتر بنا چکيا اے تے سفارتی تعلقات وی قائم کر چکيا اے۔ بھوٹان اسرائیل دے رقبے توں دوگنے حصے اُتے پھیلا اے۔ بیشتر بھوٹان بدھ مت اُتے عمل پیرا نيں۔ اُتے بھوٹان دا اک منفرد پہلو ایہ اے کہ اس دا بیشتر حصہ جنگل توں گھرا اے۔ اسرائیل دے بر عکس بھوٹان دی سرحد توں کوئی سمندر یا ساحل نئيں جڑدا۔ بھر وی بھوٹان دے نال اک اچھی گل ایہ اے کہ اوہ اک امن پسند ملک اے۔ جدید دور وچ اوہ کسی قسم دی جنگی تریخ نئيں رکھدا۔ بھوٹان دی حفاظت بھارت کردا اے۔ 2018ء وچ جدوں بھوٹان دے ڈوکلام وچ چینی فوج گھس گئی سی، تب بھوٹان دی حفاظت دے لئی بھارت دی فوج اگے آئی سی۔[۱]
تعلیمی شعبے وچ تعاون
[سودھو]بھوٹان وچ زرعی مطالعات (agrostudies) وچ غیر معمولی دل چسپی دا وادھا ہوئے رہیا اے۔ 2016ء وچ اسرائیل وچ شعبہ تعلیم توں 21 بھوٹانی طلبہ فارغ التحصیل ہوئے۔ جدوں کہ 2013ء، 2014ء تے 2015ء وچ وی ہر سال 30 طلبہ فارغ التحصیل ہُندے آئے نيں۔ اس توں اس گل کيتی توقع بڑھی اے کہ ایہ سلسلہ نہ صرف ایويں ہی جاری رہے گا، بلکہ ہور کئی بھوٹانی طلبہ اسرائیل دا دورہ کرن گے تے زراعت دے علاوہ ہور تکنیکی شعبےآں وچ استفادہ کرن گے۔[۲]
سیاحت دے شعبے وچ تعاون
[سودھو]بھوٹان دے ملک دی آمدنی دا اک اہم ذریعہ اوہ بیرونی زر مبادلہ اے نوں اسنوں سیاحت توں حاصل ہُندا اے۔ چاں کہ اسرائیل اک متمول ملک اے تے اسرائیلی باشندے بیرونی سفر اُتے اکثر جایا کردے نيں، اس لئی اس گل کيتی توقع دی جا سکدی اے کہ سفارتی تعلقات قائم کرنے دی صورت وچ بھوٹان اسرائیلیاں دی آمد و رفت توں استفادہ کريں گا۔ [۲]
یروشلم اُتے قرارداد وچ بھوٹان دی غیر جانب داری
[سودھو]2018ء وچ امریکی صدر ڈونالڈ ٹرمپ دے انتظامیہ نے اقوام متحدہ وچ یروشلم نوں اسرائیل دے راجگڑھ پیش کيتی سی، اس قرارداد اُتے دنیا دے کئی ملکاں بہ شمول بھارت نے مخالفت وچ ووٹ دتا۔ اُتے بھوٹان نے مکمل غیر جانب داری دسدے ہوئے رائے دہی وچ غیر حاضر رہیا۔ دی بھوٹاہور ویب سائٹ دے بقول مخالف ووٹ توں اجتناب در حقیقت سفارتی تعلقات قائم کرنے توں پہلے ماحول نوں سازگار بنانے دی کوشش سی۔ [۳]