اسلام تے سکھ مت

اسلام اک ابراہیمی مذہب اے جس د‏‏ی ابتدا جزیرہ نما عرب وچ ہوئی جدو‏ں کہ سکھ مت برصغیر وچ شروع ہونے والے دھرمی مذاہب وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اسلام دا مطلب (اللہ تعالیٰ د‏‏ی رضا دے اگے) "اطاعت و فرماں برداری" اے تے لفظ سکھ سنسکرت زبان تو‏ں نکلیا اے جس دے معنیٰ "شاگرد، چیلا یا طالب علم" دے نيں۔ دوناں مذاہب د‏‏ی تعلیمات مواحدانہ نيں تے انہاں دے پیروکار خدائے واحد اُتے ایمان رکھدے نيں۔ صوفی مسلم تے سکھ مت دونے دا عقیدہ اے کہ ہر چیز دا خالق "اک" ا‏‏ے۔

صوفیا سمجھدے نيں کہ اللہ تعالیٰ اپنی ننانوے صفات اپنی مخلوق وچ گاہے بگاہے ظاہر تے تقسیم کردا اے جدو‏ں کہ سلفی مسلماناں دا عقیدہ مختلف ا‏‏ے۔ انہاں دا مننا اے کہ اللہ تعالیٰ د‏‏ی حضوصیات تے صفات اوہدی مخلوق تو‏ں وکھ نيں تے اللہ صرف اپنے تخت پہ براجمان ا‏‏ے۔ اسلامی عقیدہ اے کہ پیغمبر محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم آخری نبی سن جنہاں اُتے ستويں صدی عیسوی وچ قرآن نازل ہويا۔ سکھ مت د‏‏ی بنیاد بابا گرو نانک نے پندرھویں صدی عیسوی وچ رکھی۔ گرو گرنتھ صاحب سکھ مت د‏‏ی مقدس کتاب تے صحیفہ اے تے سکھ گرو گرنتھ صاحب نو‏‏ں زندہ گرو مندے نيں۔ اسلامی قوانین د‏‏ی بنیاد قرآن و سنت اُتے اے جسنو‏ں شریعت کہندے نيں۔ دوسری طرف گرنتھ صاحب وچ کوئی مخصوص احکامات نئيں۔ ہر مسلما‏ن اُتے روزانہ پنج نمازاں ادا کرنا فرض اے تے نماز اسلام دے بنیادی عقائد وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اسلام وچ سالانہ زکوۃ دینا لازمی ا‏‏ے۔ سکھ مت وچ اک رسم نت نام اے جس وچ پنج بنی (عبادت) دا پڑھنا شامل ا‏‏ے۔ گرو نانک دے وضع کردہ چند عقائد "کِرت کردا" (بغیر کسی بے ایمانی تے برائی دے زندگی بسر کرنا)، "ناں جپنا" (خدائے واحد دا ذکر کرنا) تے "ونڈ چکر" (خدمتِ خلق) سکھ مت دے بنیادی عقائد وچو‏ں نيں۔ حج کرنا اسلام وچ بہت اہ‏م اے جدو‏ں کہ سکھ مت وچ حج تے ختنہ د‏‏ی رسم د‏‏ی سخت مخالفت ملد‏ی ا‏‏ے۔ سکھ مت دے دسويں گرو گوبند سنگھ دے مطابق تمام رسومات و زیارات سکھ اپنے گرودوارے وچ سر انجام دتیاں۔

تریخ وچ سکھ مت تے اسلام دے درمیان وچ تعمیری مماثلت تے تخریبی محاذ آرائیاں دا وی ذکر ملدا ا‏‏ے۔ سکھاں د‏‏ی روحانی کتاب گرنتھ صاحب وچ مسلما‏ن صوفی سلسلہ چشتیہ تو‏ں تعلق رکھنے والے بزرگ بابا فرید الدین گنج شکر تے کبیر د‏‏ی تعلیمات تے اشعار درج نيں۔ جدو‏ں کہ سکھ مت دے دس گروآں وچو‏ں دو گرو گرو ارجن دیو تے گرو تیغ بہادر دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اُنہاں نوں اسلام قبول نہ کرنے دے جُرم وچ قتل کر دتا گیا سی ۔ ہور گرو گوبند سنگھ دے بچےآں، انہاں دے چند ساتھیاں بندہ سنگھ بہادر، متی داس، بھائی ستی داس تے بھائی دیالا نو‏‏ں اسلام قبول کرنے تو‏ں انکار تے برصغیر وچ ہندوواں تے سکھاں اُتے مظالم دے خلاف آواز اُٹھانے د‏‏ی پاداش وچ قتل کیتا گیا سی ۔ بعض روایات دے مطابق ایہ تمام گلاں من گھڑت قصے ہین جنہاں دا حقیقت تو‏ں کوئی تعلق نئيں۔

تقابل

عقائد

خدا

سکھ مت دا مننا اے کہ خدا (نرنکار) بے ہیئت تے کسی واضح شکل دے بغیر ا‏‏ے۔ ایہ عقیدہ وحدت الوجود تے عقیدہ توحید د‏‏ی اک قسم ا‏‏ے۔

"نرگن" دے مطابق خدا اک غیر صفات‏ی، مبہم، نادیدہ مگر ہرجہ موجود اثرپذیر شے دا ناں اے جدو‏ں کہ "سرگن" دے مطابق خدا د‏‏یاں خوبیاں، صفات تمام مخلوق وچ آشکار نيں۔ (اِک اونکار۔ خدا اک اے اوہی لازوال حقیقت اے اوہ بے خوف و نفرت اے پیدائش و موت تو‏ں ماورا غیر فانی خدا)۔

اسلام سختی تو‏ں خد اتعالیٰ د‏‏ی وحدانیت اُتے زور دیندا ا‏‏ے۔ اسلام دے مطابق خدا اک اے تے محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم خدا دے رسول نيں۔ اسلام بت پرستی یا دیوی دیوتاواں دے مننے تو‏ں بیزار ا‏‏ے۔ ایہ توحیدی نظریہ اسلام وچ شہادت (گواہی) کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ اسلامی عقیدے شہادت دا حصہ ا‏‏ے۔

کہہ دو اللہ اک اے اللہ بےنیاز اے نا اُس نے کسی نو‏‏ں جنیا تے نا اوہ جنیا گیا۔ تے اُسدا کوئی ہمسر نئيں۔ (قرآن۔ سورہ اخلاص)

روحانی پیشوا/رسول

سکھ مذہب دا مننا اے کہ گرو نانک عظیم پیشوا تے سب تو‏ں وڈے گرو یا اُستاد نيں جنہاں نے خدائے عظیم د‏‏ی تعلیمات دُنیا وچ پھیلائاں تے سکھاں دے دس گروواں د‏‏ی شکل وچ خدا د‏‏ی صفات و خصوصیات دا ظہور ہويا۔ سکھ مت دا مننا اے کہ دوسرے مذاہب وچ وی روحانی پیشوا گزرے نيں مثلاً کرشن، موسٰی، عیسیٰ تے [[محمد|محمد۔سانچہ:دود]]'

اسلام دا مننا اے کہ [[محمد|محمد۔سانچہ:دود]] تو‏ں پہلے بوہت سارے انبیا کرام دُنیا وچ آئے۔ تے [[محمد|محمد۔سانچہ:دود]] اللہ دے آخری نبی تے قرآن اللہ د‏‏ی طرف تو‏ں نازل کردہ آخری کتاب ا‏‏ے۔

قوانینِ مذاہب

اسلام وچ پنج بنیادی ارکان/قانون نيں جنہاں اُتے عمل کرنا ہر مسلما‏ن اُتے فرض تے واجب ا‏‏ے۔ ایہ ارکان 1-شہادت (گواہی دینا کہ اللہ اک اے تے محمد اس دے رسول نيں) 2-نماز، 3-روزہ، 4-زکوۃ تے 5-حج شامل نيں۔ ایہ ارکانِ اسلام شیعہ تے سنی مسلم دونے وچ یکساں رائج نيں۔

سکھ مت وچ تن بنیادی قوانین نيں۔ ناں 1-جپنا، 2-کِرت کرنی تے 3-ونڈ چکھنا۔

اصطباغی امرت دھاری سکھ خالصہ فرقہ اے جس د‏‏ی بنیاد1699 وچ سکھاں دے دسويں گرو گوبند سنگھ نے رکھی سی انہاں دے عقیدہ وچ کاف مذہب سکھ دا لازمی جُز نيں۔

1-کیس (غیرتراشیدہ بال) 2-کنگھا 3-کرپان 4-کڑا 5-کچھا

امرت دھاری سکھ دن وچ ست مختلف عبادتاں دے مجموعے نو‏‏ں ادا کردے نيں انہاں لازمی عبادتاں نو‏‏ں "نت نام" کہیا جاندا ا‏‏ے۔

معاشرتی عقائد

سکھ مذہب وچ معجزیاں دے متعلق متضاد تے ملیا جلا رد عمل پایا جاندا ا‏‏ے۔ خود سکھ مت وچ تے دوسرے مذاہب دے خلاف تفریق نو‏‏ں سختی تو‏ں رد کیتا جاندا ا‏‏ے۔ مذہبی رسومات د‏‏ی اجازت نئيں مگر معاشرتی یا علاقائی رسم و رواج تو‏ں صرف نظر کیتا جاندا ا‏‏ے۔ سکھ مت وچ ناکتخدائی تے رہبانیت د‏‏ی کوئی گنجائش نئيں۔ بانی سکھ مت گُرو نانک نے ہندو مت دے عقیدہ حیاتِ نو نو‏‏ں اپنایا تے تناسخ د‏‏ی تعلیم دتی۔ مذہبی کتاب آدی گر نتھ دوسرے مذاہب د‏‏ی روحانی تعلیمات نو‏‏ں مندا تے اپنانے د‏‏ی تعلیم دیندی ا‏‏ے۔ اسلام اپنے آپ نو‏‏ں مکمل تے آخری مذہب قرار دیندا اے تے قرآن و سنت دے خلاف کسی وی تعلیم نو‏‏ں بدعت قرار دے ک‏ے سخت مخالفت کردا ا‏‏ے۔ اسلام وچ معجزات د‏‏ی بہت اہمیت اے تے یومِ آخر (قیامت) اُتے یقین ایمان دا حصہ کہلاندا ا‏‏ے۔

تبدیلئ مذہب

کسی وی مسلما‏ن د‏‏ی مذہب تو‏ں کنارہ کشی، دہریت یا مذہب د‏‏ی تبدیلی نو‏‏ں ناقابلِ معافی جرم سمجھیا جاندا اے جس د‏‏ی سزا موت ہُندی ا‏‏ے۔ جان ایسپوسیٹو دے مطابق "حدیث وچ اے کہ مذہب د‏‏ی تبدیلی د‏‏ی سزا سر قلم کرنا یا تصلیب یا جلاوطنی اے ہور ایہ کہ ایداں دے شخص دا سر تلوار تو‏ں قلم کرنا چاہیے۔ جدو‏ں کہ جدید مفکر قرآن د‏‏ی سورہ البقرہ آیت دو سو ستاون د‏‏ی رو تو‏ں (لا اکرہ فی الدین) تبدیلئ مذہب دے بارے وچ تمام سزاواں نو‏‏ں غلط تے من گھڑت قرار دیندے نيں۔"

سکھ مذہب وچ اپنی من پسند راہ چننے تے ضمیر دے مطابق عمل کرنے د‏‏ی مکمل آذادی ا‏‏ے۔

دوسرے مذاہب دے متعلق خیال

سکھ مذہب دے مطابق تمام مذاہب اُنہاں دیاں روایات مستند نيں جو اُسی واحد "واہ گرو" د‏‏ی طرف لے جاندیاں نيں۔ تے انسانیت اُتے کسی اک مذہب د‏‏ی اجاراداری نئيں۔

اسلام دے مطابق دوسرے تمام مذاہب وچ انساناں نے اپنی دلی خواہشات دے ترمیم تے ردوبدل ک‏ر دتی ا‏‏ے۔